ከዕለታት አንድ ቀን አንድ አዋቂና አንድ አላዋቂ በመንገድ ላይ እየተጓዙ ሳለ አንድ አውራዶሮ አጥር ላይ ሆኖ ሲጮህ ያያሉ፡፡ ይሄኔ አላዋቂው፤
 “ይሄ አውራ ዶሮ እዚህ መሬት ላይ ሲጮህ‘ኮ እመንግስተ - ሰማይም ልክ ይሄንኑ የሚመስል አውራ ዶሮ በዚሁ ሰዓት ይጮሃል” ይላል፡፡
አዋቂው አዋቂ ነውና፤ “እኔ አይመስለኝም” ይላል፡፡
አላዋቂው፤ “ለምን? አስረዳኛ!”
አዋቂው፣ “አየህ እንደ ዶሮ ያለ ልክስክስና ኩሳም ነገር መንግስተ-ሰማይን ያህል ንፁህ ቦታ አይገባም” አለው፡፡
አላዋቂው አላዋቂ ነውና ለምን እሸነፋለሁ ባይ ነው፡፡
 “አይ ዶሮው ሲጮህ አፉን ወደ መንግስተ-ሰማይ፣ ቂጡን ወደ ሲዖል አድርጎ ስለሆነ ምንም ችግር አይኖርም” ይላል፡፡
 አዋቂው፤ አዋቂ ነውና አልለቀቀውም፡፡
#እንደሰማሁት ሲዖል እርጥቡን የሰው ስጋ እንኳን እንደ ጉድ ያነደዋል ነው የሚባለው፡፡ እንዲህ ያለውን የአውራ ዶሮ ላባማ እንዴት አድርጎ ይምረዋል?” ሲል ጠየቀ፡፡ ይሄኔ አላዋቂው፤ ቆጣና ፍጥጥ ብሎ፤ “ዎ!ዎ! እኔ ምን ቸገረኝ ያባቴ ዶሮ አይደለ ቢያንበገብገው?!” አለ፡፡
 * * *
በየግል መድረኩ፤ በየመሸታ ቤቱ፣ በየሻይ ቤቱ፣ በየሬስቶራንቱ ወዘተ… በዕውቀት መከራከር ከቀረ ውሎ አድሯል፡፡ የተማረ የማይከበርበት፣ ያልተማረ ዘራፍ ሲል የሚደመጥበት ሁኔታ እየበረከተ የመጣበት ዘመን ነው፡፡ በመናገርና አውቆ በመናገር መካከል ልዩነቱ ከመከነ ሰንብቷል! አገሩን፤ “እኔ ምን ቸገረኝ ያባቴ ዶሮ አደለች!” ብሎ በምንግዴ የሚያየው ዜጋ በሚያስገርም ሁኔታ እንደ ባክቴሪያ የሚራባበት አየር እየተፈጠረ ነው፡፡ አገርን መሰረት አድርጎ ፖለቲካን፣ ኢኮኖሚን አሊያም ባህልን ማየት የተነወረበት ጊዜ እየመጣ ይመስላል፡፡ አለማወቅና ስግብግብነት ሲቀናጁ ምን ዓይነት አደጋ ላይ እየጣሉን እንደሆነ ማየት ተስኖናል፡፡ ካፒታሊዝም፤ እናት - አይምሬ ነው! የገዛ ወላጁን ሳይበላ የማይተኛ ሥርዓት ነው፡፡ ሼክስፒር እንደሚለው፤
“ያባትክን አሟሟት ሰበብ፣
 ለማወቅ ሲፈላ ደምህ
ወዳጁንም ጠላቱንም፣
 አብሮ መጥረግ ነው በቀልህ??”
ሊባል የሚችል ጣጣ ውስጥ እየገባን እንደሆነ ማስተዋል ደግ ነው፡፡ ካፒታሊዝም፤ “ለሰላምታም ለጭብጨባም ቫት የሚከፈልበት መሆኑን በአክብሮት እንገልፃለን” ሊያሰኘን የሚችል ምስጥም ዐይን - አውጣም ስርዓት መሆኑን አንዘንጋ፡፡ በአሁኑ ሰዓት ዕውቀት የሚያቀጭጭ ክፉ ባህል ጭበጨባ ነው! አደጋም ነው! ባመኑበትም ባላመኑበትም ማጨብጨብ፣ ባወቁትም ባላወቁትም ማጨብጨብ እርግማን ነው፡፡ ምክን (Reason) የማይገዛው ማህበረሰብ፣ ለገደል ቅርብ ነው ይላሉ ጸሀፍት፡፡ “እባካችሁ ክቡር እምክቡራን የተከበሩ፣ አቶ ወይም ወ/ሮ እገሌን ወደ መድረኩ ጋብዙልኝ” ይላል የመድረክ መሪው፡፡ ከዚያ ጭብጨባ ነው፡ ፡ ቸብ! ቸብ! ቸብ! ትንሽ ቆይቶ፤ “እባካችሁ የተከበሩ ክቡር እምክቡራን አቶ ወይም ወይዘሮ እገሌን ወደ ቦታቸው ሸኙልኝ!” አሁንም ቸብ!...ቸብ!...ቸብ!... ይቀጥላል፡፡ የጭብጨባ ባህል! የፓርቲ አባል ያጨበጭባል፡፡ የድርጅት አባል ያጨበጭባል፡፡ የጎሣ አባል ያጨበጭባል፡፡ ጓደኛና ቲፎዞ ያጨበጭባል፡፡ የተማረው ያጨበጭባል! ያልተማረው ያጨበጭባል! አዋቂው ያጨበጭባል! አላዋቂው ያጨበጭባል! ሃይማኖተኛው ያጨበጭባል! ሃይማኖት - አልባው ያጨበጭባል! የኪነ-ጥበቡ ሰው እያጨበጨበ ጭብጨባ ይቀላውጣል!... ከዚህ የጭብጨባ ባህል ማን ይገላግለን ይሆን? ለጭብጨባም የአየር ሰዓት የሚጠየቅበት ወቅት እየመጣ ነው፡፡ ከማቴሪያል ሙስና ወደ ህሊና ሙስና እየተሸጋገርን ይመስላል! የድንቁርና ሙስናና የዕውቅና ሙስና ምን ያህል እንደሚተጋገዙ የምናይበት ጊዜ ሩቅ አይደለም፡፡ ይሄ ሁሉ ሆኖ አውራ - ዶሮው መጮሁን ይቀጥላል፡፡ የውሻና ግመሎቹ ነገር (The dog barks but the caravan goes) አብቅቶ፤ ግመሎቹም ውሻዎቹም አውራ - ዶሮውን እያዳመጡ መከራከር የጀመሩበት ጊዜ ነው፡፡ አውራ ዶሮ የጮኸውን ያህል ክርክሩም ይጮሃል፡፡ ያገራችን ነገረ በተመለደና ባልተለወጠ ነገረ - ሥራ መጯጯህ መሆኑ ያሳዝናል! ልማዳዊ አካሄዳችን አልለወጥ የሚለው ለውጥ ስለሌለ ይሆን? ሁሉ ነገር የልማድ፣ የወግ፣ የወረት (የfashion) ተገዢ የሆነ መምሰሉ ይገርማል፡፡ የእገሌ ራዕይ፣ ራዕይ፣ ራዕይ … እንደጀመርን … እንደጀመርን … (አንዴ ከገባንበት ስሜት ዓይነት ጭምር)… እንዳጋመስን … እንዳጋመስን … ስንጨርስስ? … እንደጨረስን… እንጨርሰዋለን … እንዳይሆን ያሰጋል፡፡ ከዘፈን ወደ መፈክር መሄድ፣ ከዘፈን ወደ ዘፈን ከመሄድ የተሻለ ነው ወይ? የሚለውን ለማረጋገጥ መሞከር ብልህነት ነው፡፡
 የእኛው ፀሐፌ ተውኔት፣ ገጣሚ ፀጋዬ ገ/መድህን የሚለንን መስማት ደግ ነው፡- “አንድ የፍየል ሙክት ቆዳ እያለፋ ስልቻ የሚያወጣና የሚያዜም ሰራተኛ ነበር፡፡ ደግሞ ጆሮ ደግፍ ይዞታል፡፡ እና ቆዳ ሲያለፋ በረገጠ ቁጥር ያመው ነበር፡፡ በዚያ ምክንያት ዘፈኑ ይበላሽበትና ወደ ለቅሶ ይለወጥበታል። ወደ ህመም ይለወጥበታል፡፡ ግን ህመሙን በዘፈኑ ማስታመም እንጂ ከእዚያ እቤት የሚሰማውን ቻቻታ መስማት አይፈልግም፡፡ እዚያማ የሙክቱ ሥጋ ይበላል፡፡ ሰዎች በደስታ ያሳልፋሉ፡፡ እሱ ግን እዚህ ቆዳ እያለፋ ይሰቃያል” ያው ያንዱ ደስታ ላንዱ ዋይታ ነው፡፡ “ህመምን በዘፈን ማስታመም” አንዱ በሽታችን ነው፡፡ ፖለቲካችን የዚህ በሽታ ልክፍት እንዳለበት ልብ ካላልን አንድንም! የሀገራችን ኢኮኖሚ፤ እሱን ተከትሎም የኑሮ ደረጃውን፤ ማመዛዘን ግራ አጋቢ ነው፡፡ በዚህ ፋሲካ ወይም በሌላ ማናቸውም ክብረ በዓል የሰውን አኗኗር ለማሰብ ብንሞክር፤ …ከዓመታት በፊት ዶሮ እንዴትና በምን ዋጋ ይበላ እንደነበር የሚተርክ ሰው ይገኛል፡፡ ዛሬ አይበላም፤ “አይ ኑሮ” ይላል፡፡ ሌላው ዶሮ አርዷል። በግም አርዷል፡፡ “የቅርጫውን ዋጋ አልቻልነውም‘ኮ፤ ይሄ የኑሮ ውድነት ተጫወተብን! አይ ኑሮ!” ይላል፡፡ የመጨረሻው ዶሮም አለው፡፡ በግም አርዷል፡፡ “በሬው ግን ከቄራ ይገዛ ወይስ ተነድቶ ከገጠር ይምጣ? ቀረጡ፣ ማስነጃው ሰማይ ወጣ እኮ!” “አይ ኑሮ!” እያለ ያማርራል፡፡ በዚህ ኢኮኖሚ ጥላ ሥር ፖለቲከኛው የራሱ ቋንቋ ነው ያለው፡፡ የሕግ የበላይነት ተከብሮ ቢሆን  ኖሮ… የፖለቲካ ምህዳሩ ሰፍቶ ቢሆን ኖሮ … በቂ ተቋማት ተዋቅረው ቢሆን  ኖሮ… ሰብዓዊ መብት ቢከበር ኖሮ… ዲሞክራሲ ዕውነት ቢሆን ኖሮ… በቂ ኮንዶምኒየም ተሰርቶ ቢሆን ኖሮ… የፕሬስ ችግር ቢፈታ ኖሮ…”
አይ ኑሮ! አገራችን ከምትችለው በላይ ኑሮና ኗሪ ተሸክማ የምትጓዝ ናት፡፡ ይሄን ሁሉ ኑሮ፣ ድህነትና ሃሳዊ ጥጋብ መፍቻ ቁልፉ፣ የህዳሴው ግድብ ከነዙሪያ ገባ ዲፕሎማሲው ነው… ለማለት ለጤናማ ኢኮኖሚስትም ለጤናማ ሀገራዊ ፖለቲከኛም ያስቸግራል፡፡ አንድ ያላት ጥርስ በዘነዘና ትነቀስ አይሆንም፡፡ ዶሮ ብታልም ጥሬዋንም አይሠራም፡፡ ዘርፈ - ብዙና መረበ - ብዙ መፍትሔ እናገኝ ዘንድ ዘርፈ - ብዙ ልብ ይስጠን፡፡
“ለሰው እንተርፋለን እንኳን ለራሳችን” የሚለው የዱሮ መፈክር፣ ትዝ ይለናል፡፡ ከዚያ በፊት ግን እርስ በርስ በመተሳሰቡ፣ ለወገን ፈጥኖ በመድረሱ፣ወዘተ-- የማንታማ ልንሆን ይገባል፡፡ ሁሌ እንግዳ ተቀባይ ነን እንደምንል ሁሉ፣ ሁሌ ለጋሥ ነን ማለትን እንፈልጋለን፤ ቅንነታችን የተባረከ ይሁን! በተጨባጭና ከልብ እንግዳ ተቀባይ፣ በተጨባጭና ከልብ ያለን የተረፈንና ለሌላ የምንለግስ ልንሆን ይገባል፡ ፡ በመብራቱም፣ በውሃውም፣ በቡናውም፣ በጤፉም፣ በበጉም በከብቱም፣ በዲሞክራሲውም፣በሰለጠነ የፖለቲካ ባህሉም፣በነጻና ፍትሃዊ ምርጫውም ወዘተ-- የዚህ ዕውነታ ዕሙን ሊሆን ይገባል፡፡ አለበለዚያ “ሳይተርፋት አበድራ ሳትቀበል ሞተች” የሚለው ተረት ዕሙን ይሆናል!!

  …አንዳንድ ሰዎች ግንኙነታቸውን ጥሩ ወይም መጥፎ የሚያደርገው ሌላው ሰው ይመስላቸዋል። ህይወት ግን እንደዚያ እይደለችም። ለፍቅር ሃይል፤ “ፍቅር የምሰጠው ሌላው ሰው ፍቅር ሲሰጠኝ ብቻ ነው” ማለት አይቻልም፡፡ አንተ ቀድመህ ካልሰጠህ በቀር ምንም ነገር አታገኝም፡፡
ሁሌም  የሰጠኸውን ትቀበላለህ እናም ነገሩ ፈጽሞ  ከሌላው ሰው ጋር አይገናኝም፣ አንተን ብቻ የሚመለከት ነው! ነገሩ አንተ ከምትሰጠውና ከሚሰማህ ስሜት ጋር ብቻ የተገናኘ ነው።
ከማንኛውም ሰው ጋር ያለህን ግንኙነት ለማሻሻል የምትሻ ከሆነ፣ የዚያ ሰው በጎ ነገሮች ላይ አተኩር። የዚያ ሰው የምትወድለት የምታደንቅለትና ምስጋና ሊቸረው ይገባዋል የምትላቸውን ነገሮች ፈልግ። አሉታዊ ነገሮቹ ላይ ከማተኮር ይልቅ ሆን ብለህ የምትወድለትን ነገር ለመፈለግ ብትጥር የማይታመን ተዓምር ይፈጠራል። ምናልባት ላንተ በሌላው ሰው ላይ አንድ የማይታመን ነገር- የፍቅር ኃይል ነው። ምክንያቱም የፍቅር ኃይል አሉታዊነትን ያከሽፋል፤ በግንኙነት ውስጥ ያለውን አሉታዊነት ጨምሮ። አንተ ማድረግ ያለብህ፤ የዚህን ሰው የምትወድለትን ነገሮች በማሰስ፣ የፍቅርን ኃይል ለዓላማህ ማዋል ነው። ያኔ ግንኙነታችሁን በተመለከተ ሁሉም ነገር ይለወጣል።
በፍቅር ኃይል የታደሱ በመቶዎች የሚሰሉ ግንኙነቶች አውቃለሁ። ከሁሉም ግን ሊፈርስ የተቃረበ ትዳሯን በፍቅር ኃይል ማቃናት የቻለች የአንዲት ሴት ታሪክ ጎላ ያለ ስፍራ ይሰጠዋል። ምክንያቱም ይህቺ ሴት ፍቅር መስጠት ያለውን ሃይል ስትረዳ፣ ምንም እንኳ ትዳሯ በችግሮች የታጠረ ቢሆንም ወዲያውኑ የደስታ ስሜት በውስጧ ለመፍጠር ወሰነች። ያኔ ቤታቸው ውስጥ ያረበበው የደመና ድባብ ተገፈፈ። እናትየዋ ከልጆቿ ጋ የነበራት ግንኙነት ተሻሻለ። ከዚያም የጋብቻ ፎቷቸውን አውጥታ ፊት ለፊት አኖረችው- በየቀኑ ለመመልከት፡፡ ይሄን በማድረጓ አንድ አስገራሚ ነገር ተከሰተ። ለባሏ የነበራትን የቀድሞ ፍቅር አስታወሰች። ፍቅር ተመልሶ ሲመጣ ተሰማት። የፍቅር ስሜት በአስደናቂ ሁኔታ በውስጧ እየበረታ መጣ። ባሏን እንደ አዲስ አፈቀረችው። ከፍቅሯ ታላቅነት የተነሳ የባሏ ድብርትና ቁጣ ጥሎት ጠፋ። ጤንነቱ መመለስ ጀመረ። ከቤቷ ብር ብላ ለመጥፋት ትመኝ የነበረችው ወይዘሮ፤ ወደ ትዳሯ ተመልሳ የሚቀናበት ፍቅር ፈጠሩ፡፡
በግንኙነት ውስጥ ፍቅርን መስጠትን በተመለከተ ሰዎችን ስለሚያሳስት አንድ ነገር እናውራ። ይኼ ነገር ብዙዎች ማግኘት የሚገባቸውን ህይወት እንዳያገኙ ከልክሏቸዋል። ነገሩ አሳሳች የሆነው ሰዎች ፍቅር መስጠት የሚለውን ጉዳይ በተሳሳተ መንገድ ስለተረዱት ነው። ለሌሎች ፍቅር መስጠት የሚለው ጉዳይ በጣም ግልጽ እንዲሆንልህ፣ ለሌሎች ፍቅርን አለመስጠት ምን ማለት እንደሆነ መረዳት አለብህ።
ሌላውን ሰው ለመለወጥ መሞከር ፍቅር መስጠት አይደለም! ለሌላው ሰው የሚበጀውን  እኔ አውቅለታለሁ ብሎ ማሰብ ፍቅር መስጠት አይደለም! ራስን ትክክለኛ ፣ ሌላውን ጥፋተኛ  ማድረግ ፍቅር መስጠት አይደለም! ነቀፌታ፣ ወቀሳ፣ ማማረር፣ መነዛነዝና አቃቂር ማውጣት ፍቅር መስጠት አይደለም!
በግንኙነታችን ውስጥ መውሰድ የሚገባንን ጥንቃቄ የሚሳይ አንድ ታሪክ ላካፍልህ። አንዲት የተማረረች ሚስት፣ ልጆቿን ሰብስባ ባሏን ጥላው ከቤት  ትወጣለች። ባል ሆዬ፤ በዚህ ክፉኛ ስሜቱ ተጎዳ፣ ሁሉንም ነገር በሚስቱ ላይ አላከከ። ውሳኔዋንም አልቀበልም ብሎ አሻፈረኝ አለ።
ሃሳቧን ለማስለወጥ ያልፈነቀለው ድንጋይ አልነበረም። እሱ ይሄን ሁሉ ያደረገው ለሚስቱና ለቤተሰቡ ካለው ፍቅር እንደሆነ ሊያስብ ይችላል። ድርጊቱ ግን የፍቅር አልነበረም። ለትዳራቸው መፍረስ ተጠያቂ ያደረገው ሚስቱን ነው። እሱ ትክክለኛ፣ ሚስቱ ግን ጥፋተኛ እንደሆነች ነበር የሚያምነው። ሚስቱ የራሷን ምርጫ ለማድረግ የወሰደችውን ውሳኔ አልተቀበለም። በመጨረሻ ሚስቱ አካባቢ እንዳይደርስ በፖሊስ ቢነገረውም አሻፈረኝ በማለቱ፣ በቁጥጥር ስር ውሎ ወህኒ ወረደ።
ሰውየው የማታ ማታ ፍቅር እየሰጠ እንዳልሆነ ተገነዘበ። ሚስቱ የምትፈልገውን የመምረጥ ነጻነቷን ሲነፍጋት ፍቅር እየሰጠ አልነበረም። በዚህም የተነሳ እሱም ነጻነቱን አጣ። የመሳሳብ ህግ የፍቅር ህግ ነው። እናም ህጉን መተላለፍ አይቻልም። ህጉን ከጣስክ እራስህን ትጥሳለህ። የፍቅር ህግን የምትከተል ከሆነ ሌላው  ያሻውን እንዳይመርጥ መብቱን አትነፍግም፣ ምክንያቱም ይሄ ፍቅር መስጠት አይባልም።  ልብህ ሲሰበር በጉሮሮ ስለት የመላክ ያህል ስቃይ አለው። እንዲያ ሆኖ ግን የማንንም ሰው ያሻውን  የመምረጥ መብት ማክበር አለብህ። ለሌላው የሰጠኸውን አንተም ታገኘዋለህ። የሌላውን ሰው የመምረጥ ነጻነት ስትነፍግ ፣ የራስህን ነጻነት የሚነፍጉ አሉታዊ ነገሮችን ትጠራለህ። የገንዘብ ፍሰትህ ሊቀንስ ይችላል ወይም ጤናህ ይታወካል አሊያም ስራህ ይበላሻል። እነዚህ ሁሉ ደግሞ ነጻነትህን ይጎዱታል። ለስበት ህግ ሌላ ሰው የሚባል ነገር የለም። ለሌሎች የምትሰጠውን ለራስህ እየሰጠህ ነው።
ለሌሎች ሰዎች ፍቅር መስጠት ማለት፣ በላይህ ላይ እንዲረማመዱ ወይ እንዲጫወቱብህ መፍቀድ ማለት አይደለም፤ ይሄም ፍቅር መስጠት አይባልም። ሌላው ሰው እንዲጠቀምብህ ማድረግ ያን ሰው አይጠቅመውም፣ አንተንም በእርግጠኝነት አይጠቅምህም። ፍቅር አስቸጋሪ (ከባድ) ነው፤ እና በህጉ አማካኝነት እንማራለን፣ እናድጋለን፣ ውጤቱንም እናያለን። ስለዚህ ሌላ ሰው እንዲጠቀምብህ ወይ እንዲጫወትብህም መፍቀድ ፍቅር አይደለም።
(“ተዓምራዊው ኃይል” ከሚለው መፅሐፍ የተቀነጨበ፤ 2003 ዓ.ም)

በዚህ መጣጥፍ፣ የኢራን ሙዚቃ መሳሪያዎችን ማስተዋወቅ እንፈልጋለን። ካስተዋወቅናችሁ በኋላ በሁለቱ ሀገሮች ፣በኢራን እና በኢትዮጵያ ባህላዊ ሙዚቃ መሳሪያዎች መሀል ብዙ ተመሳሳይነት እንዳለ ለማየት ትችላላችሁ። ይህም በእነዚህ ሁለት ሀገሮች ባህል ቀደምትና ጥንታዊ ታሪክ መሀል ምስስሎሽ መኖሩን አመልካች ነው።
ሲታር
የሲታር የዘር ግንድ ከእስልምና በፊት ጥንታዊ የነበረው ፐርሽያ ውስጥ የነበረው “ታንቡር” የተባለው የሙዚቃ መሳሪያ  ድረስ የሚመዘዝ (የሚያያይዝ) ነው። ሲታር፣ ከቀጭን የእንጆሪ ዛፍ ዝርያ ከሆነ Mulbeer እንጨት የሚሰራ ሲሆን የመሳሪያው አንገት ከአምስት ወይንም ስድስት ጣትን ወደላይ እና ወደታች በማንቀሳቀስ ድምፅ መቃኘት የሚጣልባቸው አንጓዎች (fits) የታነጸ ነው። “ሲታር” የሚለው ቃል በቃል “ባለ ሶስት ጅማት” የሚለውን ትርጉም ይሰጣል። ነገር ግን አሁን ባለው ወቅታዊ ቅርፅ አራት ጅማቶች  (strings)  ያሉትን ቢሆንም፤ ከመነሻው ግን ሶስት ክሮች/ጅማቶች እንደነበሩት ይገመታል
በሶስት የሚገፋፋ ባህሪው እና ጥልቅ ስሜትን በሚያጭር ድምፀቱ በመንፈሳዊያን ዘንድ ሲታር የሚመረጥ የሙዚቃ መሳሪያ ነው።
ታር
ታር ከክር መሳሪያዎች የሚመደብ ሲሆን አሁን ባለበት ቅርፁ ከአስራ ስምንተኛው ምዕተ አመት አጋማሽ ጀምሮ መከሰት እንደጀመረ ይታወቃል። የመሳሪያው ጎድጓዳ ሳህን መሳይ ክብ መሳይ ክፍል ከMulbeer የእንጆሪ ዛፍ ዝርያ ከሆነ እንጨት የሚሰራ ሲሆን፣ የጣት ማሳረፊያው ረጅሙ የአንገቱ ክፍል ከሃያ ስድስት እስከ ሃያ ስምንት ቅንት ለመለወጥ የሚገለግሉ የታት ማሳረፊያ እርከኖች (feets) ያላዉ ሲሆን፣ ሶስት ድርብ ክር ጥንዶች የሚወጠሩበት ነው። የሚያወጣው የድምፅ እርግብግቢት ከአንድ ከግማሽ እስከ ሁለት “ኦክታቭ” ይደርሳል ተብሎ ይገመታል፣ ክሮቹን በትንሽ መደብ መግረፊያ በመምታት መሳሪያውን ሊጫወት ይቻላል።
ሄይ
ሄይ ምናልባት በክር አማካኝነት ከሚቃኙ ሙዚቃ መሳሪየዎች ሁሉ ለሰው ልጆች ቀደምት እንደሆነ ገመታል። በትንፋሽ የሚነፋው የመሳሪያው ዋሽንት መሳይ መቃ አምስት የጣት ማሳረፊያ ቀደዳዎች ከፊት ለፊት ያሉት ሲሆን በአውራ ጣት የሚደፈን አንድ ቀዳዳ ደግሞ በመቃው ጀርባ በኩል ይገኛል። ከፐርሽያ ባህላዊ መሳሪዎች መሀል እንደ መሰረታዊ የሚቆጠረው ሄይ እስከ ሁለት ከግማሽ ኦክታቭ የድምፅ መጠኑ ሊጎላ እንደሚችል ይታሰባል። የመሳሪያው የላይ ክፍል ከተጨዋቹ አፍ ጋር  ከሚገናኘው ሾል ያ ክፍል ጋር በልጠው ጠባብ ክፍተት ላይ ተደግፎ የሚቀመጥ ነው። ድምፅ ውስጡ የመጀመሪያው ትንፋሽ በምላስ አማካንነት ነው። ወደ መሳሪያው ረድፍ ጀርባ ፣ በአፍ ውስጥ መፈጠር ይጀምራል፤ ይህም ለሄይ በከንፈር አማካኝነት ድምፅ ከሚፈጥሩ መሳሪያዎች የተለየ እና ጥርት ያለ ቅላፄ ያለው ያደርገዋል።
ዳፍ
ዳፍ ከበሮ ቅርፅ ያለው መሳሪያ ሲሆን በብዙ የፐርሺያ ጥንታዊ ከብዙ መቶ አመታት ቀደም ብለው በተሰሩ ስዕሎች እና የሳንቲም ቅርፃ ቅርጾች ላይ ተወክሎ የሚታይ ነው። በመጀመሪያ እይታ በንጽጽር ቀላል ቢመስልም፣ ውስብስብ ምቶችን እና የድምጽ ላጼዎችን የመፍጠር አቅም ያለው መሳሪያ ነው። ዳፍ ከመውጫው ሽፋኑ ስር የብረት ቀለበትና  ሚገጠሙለት በመሆኑ በሚሰጠው ድምጽ ላይ እንደ ደወል መሳይ ቅላጼን ይፈጥራል። የከበሮው ውጫዊ ልባስ ከፍየል ቆዳ የሚሰራ ነው።
ካማንቼ
ካማንቼ ደጋን መሳይ የፐርሽያ ባህላዊ ሙዚቃ መሳሪያ ነው። እድሜ ጠገብ ጥንታዊ መሳሪያ ነው። ከጠጣር እንጨት የታነጸ ቀፎ መሳይ አነስተኛ አካል ያለው ሲሆን ቀፎው አፍ በተወጠረ  የሳሳ ሽፋን ሚለብስ ነው። አንገቱ የሲሊንደር ቅርጽ ያለዉ ሲሆን  የተወጠሩ ክሮች አሉት። በተለያዩ “እሾሃማው ማሲንቆ” ተብሎ ይጠራል፣ ለዚያም ምክኒያቱ በታችኛው  በኩል እንደ እሾህ የሾሉ ቀንዶች ብቅ ብቅ ብለው ስለሚታዩ ነው። መሳሪያውን የሚጫወቱት በቁሙ ነው። ከምዕራቢያኑ “ቫዮላ” ተባለውን መሳሪያ በሚጫወቱበት መንገድ በደጋኑ ላይ የተወጠሩት ክሮች በተጫዋቹ አማካኝነት በሚሳቡ ጊዜ ጥልቅ ሆኑ የድምፅ ለውጥን ይፈጥራሉ። የመሳሪያው አራተኛው ክር በሀያኛው ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ እንደተጨመረ ይገመታል፣ በዚያም ሳቢያ የምዕራባዊያኑ ቫዮሊን ወደ ኢራን የመጀመሪያውን ትውውቅ ማድረግ ቻለ።
ሳንቱር
ሳቱር፣ ባለ ሶስት ኦክታቭ በዝርግ የእንጨት መደብ ላይ ሰባ ሁለት ክሮች የሚወጠሩበት፣ በእንጨት መዶሻ በመምታት ድምፅ ሚሰጥ መሳሪያ ነው። የመሳሪያው ሰባ ሁለት ክሮች በሚቃኙ ሚስማሮች ላይ በአራት- አራት መደብ ተከፍለው የሚታሰሩ ናቸው። ለዝቅተኛ ድምፅ ዘጠኝ (ብሮንዝ) እና ለመሀከለኛ ድምጽ ደግሞ ዘጠኝ (በብረት)
ሳንቱር ከልዩ ልዩ አይነት እንጨት (ከዋልና፣ ከሮዝውድ፣ ከቢቲል ፓም...ወዘተ) እንደሚፈለገው የድምጽ ጥራት ሊሰራ ይችላል። የመሳሪያው የፊት ለፊት ክፍል እና የላይኛው ድምጽ ማስተላለፊያ ልጥፎች የተገናኙ ሲሆን አቀማመጣቸው ለሚፈጠረው የመሳሪያው የድምጽ ጥራት አይነተኛሚና የሚጫወት ነው።
ምንም እንኳን ሳንቱር እድሜጠገብ የሙዚቃ መሳሪያ ቢሆንም በጥንታዊ ስዕሎች ላይ እስከ አስራ ዘጠነኛው ክፍለ ዘመን አጋማሽ ቀርቦ አያውቅም።
ቶምባክ
ቶምባክ፣ የፅዋ መጠጫ ቅርጽ ያለው ከበሮ ሲሆን፣ ታንጾ ሚሰራው የእንጆሪ ዛፍ ዝርያ ከሆነ እንጨት ነው። ሰፊ ሆነው የአፉ ጫፍ በጠቦት ወይንም በፍየል ቆዳ ተለብጦ ይሸፈናል። ሁለቱንም እጆች መሳሪያውን ለመጫወት አገልግሎት ላይ ይውላሉ። እጁን በከበሮው ላይ በማንከባለል እስከ ጣትን በተለያየ መንገድ በማፋቸት (srapping) የአጨዋወት ዘዴው ነው። ከፍተኛ ብዛት ያላቸው የድምጽ ቃና በለስላሳ እና ሻካራ መልክ  (textures) አጽንኦት
የመውጣት አቅም ስላለው፣ ተጫዋቹ የሚጫወተውን ዜማ በተለያዩ ቀላማት ለማጋጌጥ እና የምትዞረዋን ለመፍጠር ይረዳዋል።
“ቆም” እና “ባክ” ሁለቱ መሰረታዊ የከበሮው አመታት የውክልና ድምጻቸው ናቸው። የከበሮው መሀል ላይ በመሞት ዝግ ያለውን (ቆም) ድምጽ፣ መሳሪያው ወድ እንደ ጥግ ማግኘት ይቻላል።
ታንቡር
ታንቡር፣ ለአብዛኞቹ ባለ ረጅም አንገት እና ባለ ክር እና የሚመቱ ሙዚቃ መሳሪያዎች እንደ ቅድመ አያት ሊቆጠር የሚችል ነው። የመሳሪያው ሆድ እቃ እንቁ መሳይ ቅርጽ ያለው ሲሆን የእንጆሪ ዛፍ ዝርያ ከሆነ እንጨት ይታነጻል። መሳሪያው ባለ ረጅም አንገት እና ባለ አስራ አራት የጣት መጫወቻ አንጓዎች (ፍሬቶፕ) አሉት።
አንዳንድ ዘመናዊ ታንቡሮች ከጎበጡ የእንጆሪ ዛፍ ቅርንጫፎች የሚሰሩ ናቸው። የመሳሪያው የድምጽ ሳንቃ ከሶስት እስከ አራት ሚሊ ሜትር የሚደርስ ውፍረት ያለው ሲሆን እሱም የሚሰራው ከእንጆሪ ዛፍ እንጨት ነው። ሳንቃው ብዛት ያላቸው ቀዳዳዎች ያሉት እና የተሻለ ድምጽ ለመፍጠር የሚረዱት ናቸው።
ታንቡር ለየት ያለ የአጨዋወት ዘዴን የሚከተል መሳሪያ ነው። በቀኝ እጅ ጣቶች ክሮቹን በመግረፍ የሚርገበገብ፣ ሞልቶ የሚፈስ የድምጽ ቅላጼ ያመነጫል። ይሄ የድጽ ቅላጼ “ሾር” ተብሎ የሚጠራ ሲሆን (ቀጥተኛ ትርጉሙ የውሀ ፍሰት እንደ ማለት ነው)

ኬንያውያን አይኤምኤፍ ገንዘብ እንዳያበድራቸው እየጠየቁ ነው

             አለም አቀፉ የገንዘብ ተቋም አይኤምኤፍ፣ በኮሮና ሳቢያ ክፉኛ ተጎድቶ የነበረው የአለማችን ኢኮኖሚ በተያዘው የፈረንጆች አመት 2021 በተሻለ ሁኔታ ያገግማል ተብሎ እንደሚጠበቅ ከሰሞኑ ባወጣው ሪፖርት ያስታወቀ ሲሆን፣ የአለም ኢኮኖሚ በአመቱ በአማካይ የ6 በመቶ እድገት እንደሚያስመዘግብ አመልክቷል፡፡
ባለፈው አመት ከኮሮና ቫይረስ ወረርሽኝ ጋር በተያያዘ የኔጌቲቭ 3.5 በመቶ ማሽቆልቆል አሳይቶ የነበረው የአለማችን ኢኮኖሚ፤ በቀጣዩ የፈረንጆች አመት በማካይ የ4.4 በመቶ እድገት ያስመዘግባል ተብሎ እንደሚጠበቅም ተቋሙ ባወጣው ሪፖርት ትንበያውን አስቀምጧል፡፡
ያደጉት የአለማችን አገራት በዘንድሮው አመት የ5.1 በመቶ አማካይ እድገት ያስመዘግባሉ ተብሎ እንደሚጠበቅ የተነበየው ተቋሙ፤ በማደግ ላይ ያሉ አገራት በአንጻሩ የ6.7 በመቶ እድገት ያስመዘግባሉ ተብሎ እንደሚገመት አክሎ ገልጧል፡፡
በተያያዘ ዜና ደግሞ፣ በብድር የምናገኘው ገንዘብ ለድሃው ህዝብ የሚፈይደው አንዳች ነገር የለም፤ ለባለስልጣናት ኪስ መሙያና ለሙስና ሲሳይ መሆን የለበትም ያሉ ኬንያውያን፤አለማቀፉ የገንዘብ ተቋም ለአገራቸው የገንዘብ ብድር እንዳይሰጥ አቤቱታ ለማቅረብ የድጋፍ ፊርማ ማሰባሰብ መጀመራቸውን ቢቢሲ ዘግቧል፡፡
ኬንያውያኑ በድረገጽ አማካይነት #ለኬንያ ማበደር ይቁም; በሚል መርህ በጀመሩት ዘመቻ ፊርማ እያሰባሰቡ እንደሚገኙ የጠቆመው ዘገባው፣ ዘመቻው የተጀመረው ተቋሙ ከኮሮና ቫይረስ ወረርሽኝ ጋር በተያያዘ ለኢኮኖሚ ማነቃቂያ የሚውል 2.5 ቢሊዮን ዶላር ለኬንያ ለማበደር መወሰኑን ማስታወቁን ተከትሎ እንደሆነ ገልጧል፡፡

          የድረገጽ መረጃ መንታፊዎች ኢትዮጵያውያንን ጨምሮ የ106 አገራት ዜግነት ያላቸው የ533 ሚሊዮን የፌስቡክ ተጠቃሚ ደንበኞችን የግል ሚስጥራዊ መረጃዎች በመዝረፍ በይፋ ማሰራጨታቸውንና ይህም ተጠቃሚዎችን ለባሰ ጥቃት ይዳርጋል ተብሎ መሰጋቱን ዘ ኢንዲፔንደንት ዘግቧል፡፡
በድረገጾች በኩል ባለፈው ቅዳሜ በነጻ የተሰራጩት የፌስቡክ ተጠቃሚዎች ግላዊ መረጃዎች የተጠቃሚዎቹን ስሞች፣ የስልክ ቁጥሮች፣ የኢሜይል አድራሻዎችና ሌሎች ሚስጥራዊ መረጃዎችን ያካተቱ እንደሆኑ የጠቆመው ዘገባው፣ የስልክ እንዲሁም የኢ-ሜይል አድራሻዎችን ጨምሮ ሌሎች ግለሰባዊ ሚስጥሮችንም ያካተቱ ናቸው ተብሏል፡፡
መረጃዎቻቸው በድረገጽ መንታፊዎች ተዘርፈው ይፋ ከተደረጉባቸው የፌስቡክ ደንበኞች መካከል 32 ሚሊዮን ያህሉ በአሜሪካ፣ 11 ሚሊዮን የሚሆኑት በብሪታኒያ፣ 6 ሚሊዮን ያህሉ ደግሞ በህንድ እንደሚገኙ የጠቆመው ዘገባው፤ ፌስቡክ በበኩሉ መረጃው ተዘርፎ ወጣ መባሉን እንዳስተባበለ አመልክቷል፡፡

     ጄፍ ቤዞስ ለ4ኛ ተከታታይ አመት ቁጥር 1 ቢሊየነር ሆነዋል


            ታዋቂው ፎርብስ መጽሄት የ2021 የአለማችን ቢሊየነሮችን ዝርዝር ከሰሞኑ ይፋ ያደረገ ሲሆን፣ ላለፉት ሶስት አመታት የአለማችን ቁጥር አንድ ቢሊየነር ሆነው የዘለቁት የአማዞኑ መስራች ጄፍ ቤዞስ ዘንድሮም በ177 ቢሊዮን ዶላር ሃብት በአንደኛ ደረጃ ላይ መቀመጣቸው ተነግሯል፡፡
በርካታ ቢሊየነሮች የሚኖሩባት ቀዳሚዋ የአለማችን አገር አሜሪካ ናት ያለው ፎርብስ፤በአገሪቱ 724 ቢሊየነሮች እንደሚገኙ የገለጸ ሲሆን ቻይና በ698 ቢሊየነሮች የሁለተኛነትን ደረጃ መያዟን፣ ህንድ ደግሞ በ140 ቢሊየነሮች ሶስተኛነትን መያዟን አብራርቷል፡፡
ከአለማችን ከተሞች በአንጻሩ የ100 ቢሊየነሮች መገኛ የሆነቺው የቻይናዋ ቤጂንግ በአንደኛ ደረጃ ላይ ስትቀመጥ ባለፉት ሰባት አመታት በአንደኛ ደረጃ ላይ የነበረቺው የአሜሪካዋ ኒው ዮርክ በ99 ቢሊየነሮች ወደ ሁለተኛ ደረጃ ዝቅ ብላለች፡፡
በአመቱ ከፍተኛውን የ126.4 ቢሊዮን ዶላር የሃብት ጭማሬ ያስመዘገቡትና አጠቃላይ ሃብታቸው 151 ቢሊዮን ዶላር የደረሰው ሌላኛው አሜሪካዊ ኤለን መስክ፣ በሁለተኛ ደረጃ ላይ ሲቀመጡ፤ ፈረንሳዊው ቢሊየነር በርናንድ አርኖልት በ150 ቢሊዮን ዶላር ሃብት ሶስተኛ ደረጃን መያዛቸው ታውቋል፡፡
የማይክሮሶፍቱ መስራች ቢል ጌትስ በ124 ቢሊዮን ዶላር፣ የፌስቡኩ መስራችና ዋና ስራ አስፈጻሚ ማርክ ዘከርበርግ በ97 ቢሊዮን ዶላር፣ ዋረን ቡፌት በ96 ቢሊዮን ዶላር፣ ላሪ ኤሊሰን በ93 ቢሊዮን ዶላር፣ ላሪ ፔጅ በ91.5 ቢሊዮን ዶላር፣ ሰርጌይ ብሪን በ89 ቢሊዮን ዶላር እና ሙኬሽ አምባኒ በ84.5 ቢሊዮን ዶላር ሃብት እንደ ቅደም ተከተላቸው ከአራተኛ እስከ አስረኛ ያለውን ደረጃ መያዛቸውም ተነግሯል፡፡
የአለማችን ባለጸጎች በአመቱ በታሪክ ከፍተኛውን የ5 ትሪሊዮን ዶላር የሃብት ጭማሬ ማስመዝገባቸውን የጠቆመው የፎርብስ መጽሄት ሪፖርት፣ ከ100 ቢሊዮን ዶላር በላይ ሃብት ያፈሩ የአለማችን ቢሊየነሮች ቁጥርም አምና ከነበረበት 1 ዘንድሮ ወደ 4 ከፍ ማለቱን አመልክቷል፡፡
ፎርብስ ለ35ኛ ጊዜ ባወጣው አመታዊ የቢሊየነሮች ሪፖርት እንዳለው፣ የአለማችን ቢሊየነሮች ቁጥር አምና ከነበረበት በ660 በመጨመር ዘንድሮ 2ሺህ 755 የደረሰ ሲሆን፣ እነዚህ ቢሊየነሮች በድምሩ 13.1 ትሪሊዮን ዶላር ሃብት እንዳላቸው ለማረጋገጥ ተችሏል፡፡
በአመቱ በአለማችን 493 አዳዲስ ቢሊየነሮች መፈጠራቸውንና ይህን ያህል ብዛት ያለው ቢሊየነር በአንድ አመት ውስጥ ተፈጥሮ እንደማያውቅ የጠቆመው ፎርብስ፣ አምና በዝርዝሩ ውስጥ ተካትተው የነበሩ 250 ባለጸጎች በአንጻሩ ሃብታቸው በመቀነሱ ከዝርዝሩ መውጣታቸውን አመልክቷል፡፡

      በመላው አለም ለተለያዩ አገራት ዜጎች ከተሰጡት 690 ሚሊዮን ያህል የኮሮና ክትባቶች ውስጥ ለአፍሪካ አገራት የደረሳቸው ከ2 በመቶ በታች ያህሉ ብቻ እንደሆነ የአለም የጤና ድርጅት አስታውቋል።
45 የአፍሪካ አገራት የኮሮና ክትባቶችን ማግኘታቸውንና ከእነዚህም ውስጥ 43ቱ ክትባቶችን መስጠት መጀመራቸውን ያስታወሰው ድርጅቱ፣ ለአፍሪካ አገራት ከደረሱት 31.6 ሚሊዮን የኮሮና ክትባቶች ውስጥ እስካሁን ድረስ ለዜጎች የተሰጡት 13 ሚሊዮን ያህሉ ብቻ መሆናቸውንም አክሎ ገልጧል፡፡
አብዛኞቹ የአፍሪካ አገራት የኮሮና ክትባቶችን ያገኙት ከአምስት ሳምንታት በፊት ነበር ያለው ድርጅቱ፣ ብዙዎቹ አገራት ያገኙት ክትባትም ከህዝብ ቁጥራቸው አንጻር እጅግ አነስተኛ መሆኑን አመልክቷል።
በአፍሪካ የኮሮና ቫይረስ ተጠቂዎች ቁጥር 4.3 ሚሊዮን መድረሱን የጠቆመው ድርጅቱ፣ በቫይረሱ ሳቢያ ለሞት የተዳረጉ ሰዎች ቁጥርም ከ114 ሺህ በላይ መድረሱን አክሎ ገልጧል፡፡
በሌሎች የኮሮና ቫይረስ ዜናዎች ደግሞ፣ በህንድ ባለፈው ረቡዕ ብቻ ከ126 ሺህ በላይ ሰዎች የኮሮና ቫይረስ እንደተገኘባቸው በምርመራ መረጋገጡን የአገሪቱ ጤና ሚኒስቴር ባወጣው መግለጫ ማስታወቁን የዘገበው ሮይተርስ፣ በአገሪቱ በቫይረሱ የተጠቁ ሰዎች አጠቃላይ ቁጥር 12.9 ሚሊዮን መድረሱንና የሟቾች ቁጥር ደግሞ 166 ሺህ 862 መድረሱን አመልክቷል፡፡
አልጀዚራ በበኩሉ፤ ሳዑዲ አረቢያ የኮሮና ቫይረስ ክትባት ያልወሰዱ ምዕመናን ከረመዳን ጾም ጀምሮ ወደ ታላቁ የእስልምና እምነት ቅዱስ ስፍራ መካ እንዳይገቡ መከልከሏን የዘገበ ሲሆን፣ ውሳኔው ከሃጅና ዑምራ ተጓዦች በተጨማሪ ፀሎት (ሶላት) የሚያደርጉትንም እንደሚመለከት ገልጧል።
የአገሪቱን የሃጅና ዑምራ ሚኒስትር ጠቅሶ ዘገባው እንዳለው፣ ሁለተኛ ዙር ክትባት የወሰዱ ምዕመናን ወደ ስፍራው በቀጥታ መግባት የሚችሉ ሲሆን፣ የመጀመሪያውን ዙር ክትባት የወሰዱት ደግሞ ከ14 ቀናት በፊት የተከተቡ መሆን እንዳለባቸው ውሳኔው ያመለክታል፡፡

   “--ይቅርታ ንጉሥ ሆይ፤የንጉሥ ግድያ እኮ ህይወት ነው፡፡ በንጉስ እጅ መሞት ታላቅ ዕድል ነው፡፡ የሕዝቡም ጥያቄ “ሞታችን በንጉሥ እጅ መኾን ሲገባው ለምን ዐማፂያኑ ይገድሉናል? እኛ፣ ንጉሥ መቼ መጥተው እንደ በግ ይባርኩናል? በጉጉት የምንጠብቀው ጥይታቸው መች ይገድለናል? በንጉሥ እጅ የመሞት ዕጣ መች ይደርሰናል? እያልን በተስፋ ስንጠብቅ እንዴት በተረገሙ ዐማፂያን ጥይት ሕይወታችን ይጠፋል?--"


             -- ንጉሡ  በቤተ መንግስቱ የአትክልት ስፍራ ውስጥ ከአማካሪው ጋር እየተንሸራሸረ እጁን የአማካሪው ትከሻ ላይ አድርጎ፡-…. “ሕዝብ ኹሌም ተስፈኛ ነው፤ ለዚኽም ነው ተስፋ የሚቆርጠው፡፡ ተስፋ ላለመቁረጥ ተስፋ አለማድረግ ነው፡፡”
“ንጉሥ ሆይ፤ ሕዝባችን እኮ አማኝ ነው። አማኝ ደግሞ ተስፋ አይቆርጥም” ፈገግ ብሏል፤ አማካሪው፡፡
“የሚገርመኝም እሱ ነው፡፡ ሰው እንዴት በሚያጠፋውና በሚገድለው አምላክ ተስፋ ያደርጋል? ይደንቃል! ተስፋቸውን እየነጠቃቸው እያዩ ተስፋ ያደርጉታል፡፡”
“ሕዝቡማ፣ የፈጠረን ቢገድለን ትክክል ነው ብሎ ስለሚያምን ነው፡፡” በአማካሪው ምላሽ ንጉሡ ሳቀ፡፡
“እንዲያውም የፈጠራቸው ሲገድላቸው ነበር ተስፋ መቁረጥ የነበረባቸው፡፡ ይገርማል! የፈጠራቸው ያልራራላቸውን እኔ እንድራራላቸው ይሻሉ፡፡ ጨካኝ እንደኾንኹም አድርገው ያምናሉ፡፡ በእውኑ እኔ ከአምላክ ይልቅ እጨክናለኹኝ? እስቲ ክቡር አማካሪዬ ሆይ፣ ምክርኽን ወዲህ በለኝ፡፡”
“ታላቁ ንጉሥ ሆይ፤ ከሕዝብ ይልቅ ንጉሥ ለፈጣሪ ቅርብ መኾኑን ፈጣሪም ያውቃል። ንጉሥን የሚያነግሰው ፈጣሪ  በመኾኑ የልቡን አሳብ ያጫውተዋል፡፡ ንጉሥ ተጠሪነቱም ለፈጣሪ በመኾኑ ሕዝብ የንጉሥ ባሪያ ነው፡፡ ንጉሥ…” ንጉሡ ያቋርጠዋል፡፡
“አማካሪ ሆይ፤እኔው አንተኑ መምከር ሳይኖርብኝ አይቀርም፡፡ እኔ ራሴን በራሴ የቀባኹ ንጉስ ነኝ እንጂ በፈጣሪ የተቀባኁ አይደለኹም፡፡ በአምላክ የተቀባኹ እንደኾንኹ ሕዝቡ የሚያምን ከሆነ ግን ሰጥ ለጥ ብሎ መገዛት አለበት፡፡”
#ዐማፂያኑ የሀሰት ፕሮፓጋንዳ እየጋቱት እንጂ ሕዝቡማ ንጉሡን እንደ ፈጣሪ የሚያይ ነው፡፡;
“ይህን ሕዝብ እኔ አልፈጠርኹትም፤ እንደ ፈጣሪ እንዲያየኝ አልሻም። እኔ የፈጠርኹትን አልገድልም፡፡ የምገድላቸውም ስላልፈጠርኋቸው ነው፡፡”
“ንጉሥ ሆይ፤ በአንተ ተጠቅሞ የሚገድላቸው ፈጣሪ እንጂ አንተ እኮ አይደለኽም፡፡”
“ስማ ሥራዬን ከንቱ እያደረግኽብኝ እንደኾነ ታውቃለኽ? በኃይሌና በጥበቤ የማደርገውን ኹሉ ለፈጣሪ እየሰጠኽብኝ ነው፡፡”
“ይቅርታ ንጉሥ ሆይ፤የንጉሥ ግድያ እኮ ህይወት ነው፡፡ በንጉስ እጅ መሞት ታላቅ ዕድል ነው፡፡ የሕዝቡም ጥያቄ “ሞታችን በንጉሥ እጅ መኾን ሲገባው ለምን ዐማፂያኑ ይገድሉናል? እኛ፣ ንጉሥ መቼ መጥተው እንደ በግ ይባርኩናል? በጉጉት የምንጠብቀው ጥይታቸው መች ይገድለናል?
በንጉሥ እጅ የመሞት ዕጣ መች ይደርሰናል? እያልን በተስፋ ስንጠብቅ እንዴት በተረገሙ ዐማፂያን ጥይት ሕይወታችን ይጠፋል? እንዴት በሰይጣን ቁራጮች እንሞታለን? ልጆቻችን የንጉሥ ሰይፍ ሊበላን በደጅ ነው ብለው በደስታ እየቦረቁ፣ በተስፋ እየጠበቁ ሳለ፣ እንዴት በአረመኔዎች እጅ እንወድቃለን?  ንጉሡ ይድረሱልንና ህይወታችንን ይረከቡን” እያለ ነው፡፡”
"አየኽ፣ ሕዝብ እንዲኽ ተስፋ ሲያደርግ ደስ ይላል፡፡ እመነኝ ተስፋቸው ይፈፀማል፤ እየተፈፀመም ነው፡፡” ንጉሡ እጆቹን ትከሻው ላይ እንደ ማኅተም አኖረ፡፡---
(ከደራሲ ዳዊት ጸጋዬ "የሚመጣው አልፏል" የተሰኘ አዲስ የፖለቲካ ልቦለድ መጽሐፍ የተቀነጨበ)

  ውድ አንባቢያን፡- ይህ ጽሁፍ፤ ቅዳሜ መጋቢት 25 ቀን 2013 ዓ.ም ሆሄ የስነ ጽሁፍ ሽልማት ድርጅት፣ በአዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ ባዘጋጀው የዶ/ር ዐቢይ አህመድን “የመደመር መንገድ” (2013) የተሰኘውን መጽሐፍ ለመዳሰስ በከፊል የተዘጋጀ ነው። ጽሁፉ ረጅም በመሆኑ በዝግጅቱ ላይ ያቀረብኩት በጣም አነስተኛውንና ወሳኙን ክፍል ብቻ ነው። ረዘም ያለ ጽሁፍ የማንበብ ልምድ እየጠፋ መሆኑን አውቃለሁ። ትልልቅ ሃገራዊ ጉዳዮችን በአንድ መስመር የትዊተር ወይም የፌስቡክ መስመሮች ማቅረብ ግን አይቻልም። ይህን ተረድታችሁ በትዕግስት እንድታነቡ በአክብሮት እጋብዛችኋለሁ፡፡
                አንዳርጋቸው ጽጌ


          መንደርደሪያ
“መደመር” የሚል ርእስ የተሰጠው የጠቅላይ ሚኒስትር ዶ/ር ዐቢይ መጽሐፍ በ2012 ሲወጣ በሃገር ውስጥ አልነበርኩም። ወደ ኢትዮጵያ ስመለስ የመጽሐፉ መታተምና መሰራጨት የቀሰቀሰው መቁነጥነጥ ረግቦ ነበር። የመጽሐፉ ግምገማና ዳሰሳም አልቆ ነበር። እኔም ይህን መጽሐፍ በወጉ ለመዳሰስ ፍላጎቱ ቢኖረኝም የዳሰሳው ወቅት ያለፈ ስለመሰለኝ ፍላጎቴን መግታት ነበረብኝ።
ሆኖም ግን በወቅቱ በመጽሐፉ ዙሪያ የተሰጡ አስተያየቶችን፣ ዳሰሳዎችንና ግምገማዎችን ከማዳመጥና ከማንበብ አልቦዘንኩም። በርካታ ዳሰሳዎች ወይም አስተያየቶች በአድርባይነት የተሞሉ፣ የማይተናነሱት በጋጠ ወጥነት፣ ከዛ የተረፈው በገምጋሚዎች የእውቀት ልኬት የተወሰኑ እንደሆነ ለመታዘብ ችያለሁ።
በኢትዮጵያ መጽሐፍትን በአድርባይነትና በግብዝነት መገምገም፣ ከዛም አልፎ ፈጽሞ አንድም መስመር ሳያነቡ ወይም ከአንድ ትልቅ መጽሐፍ ሁለት መስመሮችን ወስደው ዳሰሳና ትችት ለማቅረብ በየትኛውም መድረክ ላይ በድፍረት መቅረብ የማያሳፍራቸው ሰዎችን እያየሁ ነው። የመደመር መጽሐፍ ዳሰሳም ከዚህ የተለየ እጣ አላጋጠመውም። ይህ የግል ግንዛቤዬ ነው።
“መደመር” ሰፊ አንባቢ የማግኘት እድል ያለው መጽሐፍ ነው። ተጽእኖ አሳዳሪነቱ ግዙፍ እንደሚሆን አያጠያይቅም። መጽሐፉ በወጉ ሳይዳሰስ ቀረ የሚል ቁጭት እንዲያድርብኝ ያደረገውም ይህ ነጥብ ነበር። ሰሞኑን ግን ከዚህ ቁጭት የሚገላግለኝ አጋጣሚ ተፈጠረ። ይህ አጋጣሚ የሁለተኛውና ከመደመር ጋር ግንኙነት ያለው የጠቅላይ ሚኒስትሩ “የመደመር መንገድ” የሚለው መጽሐፍ ከጥቂት ሳምንታት በፊት ለንባብ መብቃቱ  ነው። ሁለቱ መጽሐፎች ተያያዥነትና ተደጋጋፊነት ስላላቸው እግረ መንገዴን የመጀመሪያውን ጭምር ብዳስሰው አግባብነት ያለው መሰለኝ። በመሆኑም ይህን “የሁለቱ መደመሮች” የተሰኘውን ዳሰሳ አቀረብኩ።
የመጽሐፎቹ ተመሣሣይነትና ልዩነት
መጽሐፎቹ በጣም ተደጋጋፊ ሃሳቦችን የሚያነሱ ናቸው። ይህን ስል ልዩነት የላቸውም ማለት አይደለም። አላቸው። ልዩነታቸው ግን ከኔ ዋነኛ የዳሰሳ ቅኝት አኳያ አይደለም። የመጀመሪያው “መደመር” ትኩረት፣ መደመር ለሚለው ቃል ትርጉም በመስጠትና በዚህ ትርጉም አማካይነት የሃገሪቱን የፖለቲካ፣ የኢኮኖሚ፣ የማህበራዊ፣ የባህላዊና የሌሎችንም ስብራቶቿን መፈተሽና የመጠገኛውን መንገድ ማመላከት ነው። ሁለተኛው “የመደመር መንገድ” መደመር የሚለውን ቃል በተለያዩ ትረካዎች አማካይነት የበለጠ ማብራራትና ማጎልበት እንዲሁም ተጨማሪ ትርጉም መስጠት ነው። ሁለተኛው መጽሐፍ “መደመርን” በተመለከተ በመጀመሪያው መጽሐፍ ላይ ያልተካተቱ ነገሮችን አካቷል። የመጽሐፉ ዋና ትኩረት ግን እዚህ ላይ አይደለም።
“የመደመር መንገድ” አብዛኛዎቹ ገጾች የጠፉት በማሰላሰል ጉዳዮች ላይ ሳይሆን በሚተረኩ ጉዳዮች ላይ ነው። ትረካው የመደመር ሃሳብ በዐቢይ አእምሮ ውስጥ እንዴት እያደገ እንደመጣ ከልጅነቱ እስከ ጎልማሳነቱ ካለፈባቸው የህይወትና የስራ ተሞክሮዎች ጋር እያዛመደ የሚያቀርብበት ነው። እነዚህ ጉዳዮች በመጀመሪያው መደመር ነካ የተደረጉ ቢሆንም፣በሁለተኛው መደመር ሰፋ ተደርገው ቀርበዋል።
“የመደመር መንገድ” ውስጥ ሌሎች የተለያዩ በርካታ ትረካዎች አሉ። ኢህአዴግ ውስጥ ህይወት ምን ይመስል እንደነበር፣ ኢህአዴግን ለመቀየር ስለተደረገው ትግል፣ ከሶስት አመት በፊት ስለመጣው ለውጥ፣ ፈተና እና ድሎቹ፤ ከለወጡ በኋላም ስለተደረጉ ትግሎችና ድሎች ይተርካል። ስለተከናወኑ ስራዎች፣ ሌሎች የመደመርን ሃሳብ ስላበለጸጉት የዶ/ር ዐቢይ ግላዊ ገጠመኞች፣ ስለ ወደፊት ህልሞችና ስለ ሌሎችም ጉዳዮች ተተርኳል። በነዚህ ትረካዎች መሃልም የመደመር ሃሳብ በተደጋጋሚ ይነሳል።  
ሆኖም ግን እነዚህ ትረካዎች በመደመር ላይ ከሚሰጡን ተጨማሪ ማብራሪያ ወይም መግለጫ  ይልቅ በሚሰጡን አዳዲስ መረጃዎች የላቀ ፋይዳ አላቸው። እነዚህ ትረካዎች ጸሃፊው ምን አይነት ሰው? ምን አይነት እውቀትና ክህሎት አለው? ምን ያልማል? ህልሙን ለማሳካት ምን ያህል እልህና ቁርጠኛነት አለው? የሚሉ ጥያቄዎች ለሚያነሱ በቂ መልስ የሚሰጡ ናቸው።
ሃገራችን ውስጥ መጽሐፍ በገለልተኛነት የሚያነቡ ብዙ ዜጎች መኖራቸውን ብጠራጠርም ከተገኙ ግን በዐቢይ ነገሮችን እርስ በርሳቸው አጎናጉኖ ለአንባቢ በሚጥም ለዛና ውበት ደረቅ የፖለቲካ፣ የኢኮኖሚና የማህበራዊ ጉዳዮችን ማቅረብ በመቻሉ መገረማቸው አይቀርም የሚል እምነት አለኝ።  
እነዚህ ትረካዎች “የመደመር መንገድ” ሲመረቅ ዶ/ር ዳኛቸው አሰፋ፣ በማህበረሰባችን ውስጥ አንዳንዶች እያነሱት ነው በማለት ላነሳው ጥያቄ መልስ ይሰጣሉ። ዳኛቸው ጥያቄውን “ጠቅላይ ሚኒስትሩ ስራ የላቸውም ወይ በዚህ አይነት አስቸጋሪ ወቅት መጽሐፍ የሚጽፉት? እያሉ ነው” በማለት ነበር ያቀረበው፡፡ እነዚህን ትረካዎች የሚያነብ ሰው የሚያነሳው ጥያቄ፤ “ጠቅላይ ሚኒስትሩ ለምን ይጽፋሉ” የሚል ሳይሆን “ባይጽፉ ምን ይሆኑ ነበር” የሚል ይሆናል። ጉዳዩን በደንብ የተረዳው “ባይጽፉ ሊያብዱም ይችሉ ነበር” ሊል ይችላል። ቀልዴን አይደለም።
 ዶ/ር ዐቢይ በሁለቱ መጽሐፎች ውስጥ ያሰፈሯቸውን ከጭንቀት፣ ከቁጭት፣ ከእልህ፣ ከቁጣ፣ ከምኞት፣ ከፍላጎት፣ ከህልም፣ ከትልምና ከሌሎች ነገሮችና ስሜቶች ጋር የተያያዙ ህልቆ መሳፍርት የሌላቸውን ሃሳቦች በጭንቅላታቸው ይዘው በምንም አይነት ጤነኛ ሆነው የጠቅላይ ሚኒስትርነቱን ስራ ሊሰሩ እንደማይችል እነዚህ ትረካዎች ማስረጃ ናቸው። ሃሳባቸውን በማጋራታቸው ከሚያገኙት ጥቅም ባሻገር ጽሁፎቹ ጠ/ሚኒስትሩ ለራሳቸው የሰጡት የስነ አይምሮ ቴራፒ ተደርገው መወሰድ የሚችሉ ናቸው። ይህ ቴራፒ የዐቢይን የጠቅላይ ሚኒስትርነት ስራ ያቀለለው እንጂ ያከበደው እንደማይሆን እምነቴ ነው።
የዳሰሳው ዳራ
የዐቢይ መጽሐፎች ከበርካታ የዳሰሳ አቅጣጫዎች ሊታዩ የሚችሉ እጅግ በርካታ ጉዳዮች አጭቀው የያዙ ናቸው። አጭቀው ስል በቀላሉ መወሰድ የለበትም። የኔ የዳሰሳ ትኩረት በሁለቱም መጽሐፎች ርእስና በውስጥ ገጻቸው ዐቢይ ትልቅ ትርጉም በሰጠው “መደመር” በሚለው ጉዳይ ላይ ብቻ ያተኮረ ነው። ይህን የማደርገው በሁለቱ መጽሐፎች ውስጥ ዐቢይ በሚያነሳቸው በሁሉም ጉዳዮች ላይ ዳሰሳ ማድረግ፣ ከዳሰሳ ክልል አውጥቶ ሌላ መጽሐፍ የሚያጽፍ ሆኖ ስላገኘሁት ነው።
ክዚህ በመነሳት የዳሰሳዬን ዳራ እንደሚቀጥለው በሁለት ርዕስ ከፍዬ አቀርበዋለሁ። የመጀመሪያው ከይዘት ባሻገር የሁለቱን  መጽሐፎች ጥንካሬና ድክመት የምዳስስበት ይሆናል። ሁለተኛው  የሁለቱንም መጽሐፎች የይዘት ዳሰሳ የማቀርብበት ክፍል ነው። አስፈላጊ ሆኖ ሳገኘው በሁለቱም የዳሰሳ ክፍሎች ሁለቱንም በአንድ ላይ፣ አስፈላጊ ሆኖ ሳይገኝ በተናጠል የምዳስስበት አግባብ እንደምከተል አስቀድሜ መግለጽ እሻለሁ።
“መደመር” 2012 እና “የመደመር መንገድ” 2013፤ ከይዘት ባሻገር “የመደመሮቹ” ጥንካሬና ድክመቶች
ወደ ይዘቱ ሳልገባ ሁለቱም መጽሐፎች በበርካታ ጥንካሬዎች የታደሉ ሆነው ያገኘኋቸው ሲሆን  እነዚህን አጠር አጠር አድርጌ አቀርባቸዋለሁ፡፡  
ጉዳዩ የገንዘብ አቅም እንደሆነ ቢገባኝም፣ ለህትመት ጥራት የተሰጠው ትኩረት በከፍተኛ የጥራት ልቀት የተዘጋጁ መጽሐፎች እንዲሆኑ አድርጓቸዋል። ከመጽሐፎቹ  አጠራረዝ ጀምሮ፣ የሽፋኖቹን የምስል ጥራት አካቶ፣ እያንዳንዱ ገጽ የታተመበት የህትመት ጥራት፣ ለእይታ ማራኪነትና ለመነበብ ያለው ሳቢነት የመጽሐፎቹ መልካም ጎን ነው።
መጽሐፎቹ አግባብነት ባላቸው ክፍሎች፣ ምእራፎችና ንኡስ ምእራፎች የተከፋፈሉ ናቸው። እንዲያም ሆኖ ሁለቱም መጽሐፎች ከአጠቃላይ ቅርጻቸውና ይዘታቸው ጋር የማይሄዱ ክፍሎችና ምዕራፎች መያዛቸው እንደ ድክመት ሊታይባቸው ይችላል። በኔ እይታ።
በመጀመሪያው መጽሐፍ የወጭ ጉዳይን በተመለከተ የገባው ክፍል እንዳለ መቅረት ይችል ነበር። ምክንያቱን በሚቀጥሉት ገጾች አቀርባለሁ። “የመደመር መንገድ”ም የተወሰኑ ምእራፎች ተመሳሳይ ችግር ያለባቸው ናቸው። በመጽሐፉ የምረቃ ወቅት የተጠቀሰው “የብልጽግና ተረክ” የተሰኘው ምእራፍ፣ በውስጡ ብዙ ቁም ነገሮችን የያዘ ቢሆንም፣ የፕሮፓጋንዳ ጎኑ ያየለ ስለሚመስል ቢቀር ጥሩ ነበር። የመጽሐፉን የአጻጻፍ ወጥነት ያደናቀፈው ይመስላል፡፡ ሌሎችም ይህን ንኡስ ምእራፍ ተከትለው የመጡ ሌሎች ንኡስ ምእራፎችም የስራ ዘገባ የሚመስል ነገር አላቸው። በውስጣቸው ብዙ ቁም ነገር ቢኖራቸውም፣ ከትረካ የራቁ ስለሚመስሉ እነሱም ባይገቡ መጽሐፉን በውበትም ሆነ በይዘት የሚያደኸዩት አይሆንም ነበር።
በሁለቱም መጽሐፎች፣ አረፍተነገሮች በቀላሉ አንባቢ ሊረዳቸው የሚችሉ፣ አጫጭር፣ የሚደጋገሙ አታካች ስንኞችና ቃላት ያልበዙባቸው ናቸው። የፊደል ግድፈት ወይም ስህተት የማይታይበት ምልኡ የአርትኦት ስራ ተካሂዶባቸዋል። ሁለተኛው መጽሐፍ ትንሽ የአርትኦት ችግር ቢኖርበትም።
የመጀመሪያው መጽሐፍ “መደመር” በተለይ፣ በተበጣጠሰ መልኩ እዚህም እዚያም ሲወረወሩ የምናያቸውን የፖለቲካና የኢኮኖሚ እሳቤዎችን አመለካከቶችን፣ ጽንሰ-ሃሳቦችን በአንድ መጽሐፍ ውስጥ በጥቂት ገጾች በቀላሉና በተደራጀ መንገድ ማቅረብ ችሏል።
በሁለቱም መጽሐፎቹ ዐቢይ በግብዝነት ላይ ለተመሰረተ አዋቂ ሊያስመስለው ስለሚችል ጉዳይ አልተጨነቀም። ራሱም ሆነ ማንም ግለሰብ ሊያቀርባቸው የሚችሉ አመለካከቶችን፣ አባባሎችን፣ አስተያየቶችን፣ የአዋቂዎች ድጋፍ ያላቸው ለማስመሰል ጽሁፉን አላስፈላጊ በሆኑ ጥቅሶች አልሞላውም። ይህ አጻጻፍ ለትረካው ያልተደነቃቀፈ አፈሳሰስ ጉልህ አስተዋጽኦ አድርጓል፡፡ ብዙ ጊዜ በባእድ ቋንቋ ውይይት የሚደረግባቸውን፣ የሃገራችን ምሁራን “በአማርኛ ለማቅረብ አስቸጋሪ ናቸው” በማለት በባእድ ቋንቋ ሲያስተናግዷቸው የኖሩ የሃገራችንን የፖለቲካና የኢኮኖሚ ችግሮች፣ እይታዎች፣ እሳቤዎችና መፍትሄዎችንም፣ ደራሲው በአማርኛ ብቻ ሳይሆን በኦሮምኛ ጭምር ማቅረብ መቻሉ ትልቅ ክንዋኔ ነው።
በመጽሐፎቹ ውስጥ በተለይ በመጀመሪያው መጽሐፍ የቀረቡ የፖለቲካ፣ የኢኮኖሚና ማህበራዊ ነክ፣ የተለያዩና የረቀቁ አተያዮች፣ ንድፈ ሃሳባዊ መሟገቻዎች በቀላሉ ምሁር ያልሆነ አንባቢ ሳይቀር ሊረዳው በሚችል ሃገራዊ ቋንቋ በመጻፍ፤ በርከት ያለ አንባቢ ሌላ ጊዜ የማይደፍራቸውን የሃሳብ ዘርፎች ደፍሮ ማንበብ እንዲችል፤ አንብቦም የራሱን አቋም እንዲወስድ፣ ከሌሎች ጋር ሃሳብ እንዲቀያየርና እንዲከራከር የሚያስችል አቅም የሚሰጠው ሆኖ አግኝቸዋለሁ።
 የመጽሐፎቹ  ጸሃፊ የሃገሪቱ ጠቅላይ ሚኒስትር መሆኑ፣ ከዚህ ቀደም መሰረታዊ በሆነ ሃገራዊ ጉዳዮች ላይ የተጻፉ መጽሐፍትን ለማንበብ ፍላጎት የማይኖረውን የህብረተሰብ ክፍል፣ እነዚህን መጽሐፎች እንዲያነብ ያደርገዋል። ይህ  ብቻ ሳይሆን ከዚህም ንባብ ተነስቶ በሃገሩ ጉዳይ ዙሪያ የተጻፉ ሌሎች መጽሐፎችን የማንበብ ፍላጎት እንዲኖረው የሚያበረታታ፣ የአንባቢን ቁጥር በማሳደግ በጎ ተጽእኖ ማሳደር የሚያስችል እንደሆነ  አምናለሁ፡፡
መጽሐፎቹ በተለይ “መደመር” በንድፈ ሃሳብ ደረጃ ብቻ ሳይሆን የሃገራችንን የፖለቲካና የኢኮኖሚ ችግሮችንና  (ዶ/ር ዐቢይ እንደሚለው “ስብራቶች”) መፍትሄዎቻቸውን  በዝርዝር ያቀረበ በመሆኑ ምንም አይነት የረባ የድርጅት ፕሮግራምና ፖሊሲዎች ለሌላቸው የሃገራችን በርካታ የፖለቲካ ድርጅቶች፣ ሌላው ቢቀር ፍላጎቱ ካላቸው፣ ለፕሮግራም መጻፊያ ወይም ለፖሊሲ ጥናት መነሻ የሚሆኑ መንደርደሪያ ሃሳቦችን የሚያስታጥቃቸው እንደሚሆን አስባለሁ፡፡ ከየትም ተቆርጦ በሚለጠፍ ስልት ከሚዘጋጅ የፖለቲካ ፓርቲዎች ፕሮግራም፣ በተወሰነ ደረጃም ቢሆን በሃገሪቱ ተጨባጭ ሁኔታ ላይ የተመሰረተ ፕሮግራም መጻፍ እንዲችሉ ያግዛቸዋል። የፖለቲካ ድርጅቶች ከጥቅል ፕሮግራም ወደ ዝርዝር የሴክተር ፖሊሲዎች ጥናት የመሻገር ግዴታ እንዳለባቸው ይጠቁማቸዋል። ፖለቲካ ከስሜት ወጥቶ በምክንያት ላይ የተመሰረተ እንዲሆን በጎ ጫና ያሳርፋል።
ትልቁ የመጽሐፎቹ ጥንካሬ በስልጣን ላይ የሚገኝ አንድ መሪ “የሃገራችን ዋና ዋና ችግሮችና መፍትሄዎቻቸውም እነዚህ ይመስሉኛል” በማለት ሃገሪቱን ወዴት ሊወስዳት እንደሚሻ ሁሉም ዜጋ በአደባባይ እንዲያየው ጽፎ ማሳተሙ ነው። እንኳን ሃገር የሚመሩ ፖለቲከኞች ቀርተው ህይወታቸውና ሙያቸው ሃሳብን በሃሳብ መሞገት የሆነው የአካዳሚ ሰዎችም፣ መሰረታዊ በሆኑ ሀገራዊ ጉዳዮች ላይ ሃሳብ ለመሰንዘር ድፍረት ባጡበት ሃገርና ዘመን፣ የሃገሪቱ መሪ የሆነ ሰው ሃሳቡን፣ ጨዋውም ባለጌውም፣ አዋቂውም አላዋቂውም እንዲያነበውና የፈለገውን አስተያየት እንዲሰጥበት በማድረግ ለህዝብ ማቅረብ መቻሉ ትልቅ ፋይዳ አለው።
መጽሐፎቹ የደራሲውን ደጋፊዎች በጽናት ከጎኑ እንዲቆሙ፣ ተቃዋሚዎቹ ለምን እንደሚቃወሙት ምላሻቸውን በአግባቡ፣ በጽሁፍ እንዲሰጡ ያበረታታሉ። በጨበጣ የሚደረግን የተቃውሞ ባህል ያዳክማሉ። ከዛም አልፎ ሀገርና ህዝብን ሊያሻግሩ የሚችሉ ሃሳቦችን በአአምሮዋቸው ወይም በቢሮ መሳቢያቸው አስቀምጠው፣ የአላዋቂን ትችትና የባለጌን ስድብ ፈርተው ምንም ላለማለት በፍርሃት ተሸብበው የሚኖሩ የሃገሪቱ ልሂቃን፣ ከፍራቻ ቆፈናቸው ወጥተው በሃሳብ ማህበረሰብን የመምራት ሃላፊነታቸውን እንዲወጡ ያበረታታሉ።
“የመደመር” ጥንካሬ ተደርጎ መታየት ቢችልም፣ በሌላ በኩል የድክመት ጎን የታየበት ጉዳይ፣ ከዐቢይ እምነቶች ጋር የማይስማሙ አመለካከቶች በንጽጽር በሚቀርቡበት ወቅት ደራሲው በተቻለ መጠን ሃሳቦችን በገለልተኛነት የማቅረቡ ጉዳይ ነው። በሃገራችን የተለመደው የራስን አመለካከት ትክክለኛነት ለማስረገጥ የሌላውን የማጣጣል፣ የማንቋሸሽ፣ በአሽሙር፣ በስድብና በፍረጃ የሚያቀርብ አለመሆኑ ከመጽሐፉ ጠንካራ ጎኖች ጋር የሚመደብ ሃቅ ነው። ይህም ለሰለጠነ የተዋስኦ ባህል የራሱን ድርሻ ተጫውቷል።
ይህን ስል ግን፣ “ዐቢይ ከራሱ እምነት ጋር ተቃራኒ የሆኑ የፖለቲካ ይሁን የኢኮኖሚ ነክ አመለካከቶችን ወይም እሳቤዎችን በሚገባ ያላቀረበባቸው ቦታዎች የሉም” ማለት አይደለም። ከይዘት ውጭ ባሉ ጉዳዮች ላይ በድክመት ማቅረብ የምችለው አንድ ነጥብ ቢኖር ይህ ብቻ ነው። ይህ ድክመት አንድ ይሁን እንጂ ትልቅ ድክመት ይመስለኛል።  ይህ ድክመት ተቃራኒ  አመለካከቶችን በደንብ ካለማወቅ ወይም ካለመረዳት ወይንስ “በተሟላ መንገድ ማቅረቡ የራስን አቋም ያዳክማል” ከሚል ይሁነኝ ተብሎ የተደረገ መሆኑን  ማወቅ አይቻልም። ለምሳሌ “ኢህአዴግ በረጅም የስልጣን ዘመኑ ምንም አልሰራም” የሚሉ ወገኖች ከጭፍን ጥላቻ ወይም ሌሎች የሰሩትን በበጎ ከማያይ ባህላችን የሚመነጭ አመለካከት ብቻ አድርጎ በሚያየው አተያይ ላይ ዐቢይ ያተኩራል። ይህ የዐቢይ እምነት እውነትነት የለውም ማለት አይደለም።
በሌላ በኩል ግን “ኢህአዴግ ከቆየበት የስልጣን ዘመን ርዝማኔ፣ ካገኘው መልካም አጋጣሚ አኳያ ሲታይ፣ ሃገሪቱ በሁሉም ዘርፎች ማስመዝገብ ትችል ከነበረው እድገት መጠነኛ ሊባል የሚችል እድገት ማስመዝገብ ባለመቻሉ፣ የሃገሪቱን እድገት ወደ ኋላ የጎተተ እንጂ ወደፊት ያመጣ ተደርጎ ትንሽም እውቅና ሊሰጠው አይገባም” የሚለውን ምክንያታዊ ክርክር በሚገባ አይፈትሸውም።
በኢህአዴግ ላይ የሚቀርበው ነቀፋ “ድርጅቱ ካለማው ያጠፋው በዝቷል። ሃገሪቱ ያስመዘገበችው አሉታዊ እድገት ነው” የሚለው ክርክር በዚህ አይነቱ አመክንዮ ላይ የተመሰረተ ጭምር መሆኑን የሚያሳየው ክርክር በመጽሐፉ ውስጥ ቦታ አላገኘም፡፡ (መደመር ገጽ 25፣ ገጽ 33 ገጽ 155-156 በሌሎችም ገጾች ከሁኔታዎች ማእቀፍ ውጭ ኢህአዴግ ያስመዘገባቸውን ድሎች በአንጻራዊነት የሚያቀርቡ ትረካዎች የቀረቡባቸው ገጾች ናቸው። “በመደመር መንገድ” ገጽ 25 #ቤተኛ ባይተዋር; በሚለው ርእስ ስር ተመሳሳይ እይታ ይንጸባረቃል።)
ዛሬ በፖለቲካ ሆነ በኢኮኖሚ መስኩ ሃገሪቱ የምትገኝበት እጅግ አስፈሪ የሆነ ረግርግ (ሌላው አካባቢ ቀርቶ 30 አመት ሙሉ ወያኔ የተሻለ አመራር ሲሰጠው ነበር በሚባልበት በትግራይ ውስጥ ያለውን እጅግ አሰቃቂ የድህነት ረግርግ እያየን ነው። ይህን እያየን በ30 አመት ስላደገ የሃገሪቱ የነፍስ ወከፍ ገቢና ስለተከናወኑ የልማት ስራዎች ማውራት እንችላለን ወይ∙?) በኢህአዴግ ዘመን መሰራት ሲገባቸውና መሰራት  እየተቻሉ ካልተሰሩ ወይም ሆን ተብሎ ለግል ጥቅም ሲባል በሃገር ኪሳራ ከተሰሩ እኩይ ተግባራት ጋር በቀጥታ ስለሚያያዙ፣ ኢህአዴግ መለካት ያለበት የኢህአዴግ የስታቲስቲክስ ጽህፈት ቤት በሚያቀርበው ወገንተኛ የእድገት አሃዝ ሳይሆን የኢትዮጵያ ህዝብ በሙሉ አቅሙ፣ ሃብቱ፣ እውቀቱና በነበረው የተመቻቸ ሃገራዊ ሁኔታ በኢህአዴግ ዘመን ሊያከናውን ይችል ከነበረው ተአማኒነት ካለው ግምታዊ የእድገት አሃዝ አኳያ ብቻ ነው። በመጽሐፉ የተለያዩ ገጾች ዐቢይ ሃገሪቱ በከንቱ ስላባከነቻቸው እድሎች በቁጭት የጻፈ ቢሆንም ይህ ቁጭት የኢህአዴግን ተጨባጭ ክንዋኔዎች መለኪያ አድርጎ አያቀርብም፡፡  
ሌላ አንድ ምሳሌ ልጨምር።
በግለሰቦችና በቡድን መብቶች ቀዳሚነት በሚደረገው ሙግት ዙሪያ “የግለሰብ መብት ቅድሚያ ሊሰጠው ይገባል” የሚሉ ወገኖችን ሃሳብ በተሟላ መንገድ በመጽሐፉ የቀረበበት ሁኔታ አይታይም። በተለይ የግለሰብ መብት ተሟጋቾች “ለቡድን መብት ለመቆም መሰባሰብ የሚቻለው ለቡድን መብት የሚቆረቆሩ ግለሰቦች በቅድሚያ መብታቸው ተከብሮ ለቡድን መብት የሚቆም ማህበራዊ እንቅስቃሴ ሲጀምሩና ድርጅት ሲፈጥሩ መሆኑን፣ ከዛም አልፎ በቡድን መብት በቆመው ድርጅት ውስጥም የግለሰቦች መብት ካልተከበረ “የቡድን መብት አስከባሪ ነን” የሚሉ መሪዎች፣ በእውን የቡድኑን መብት እያስከበሩ እንደሆነ መጠየቅ፣ በቡድኑ ውስጥ የሚነሱ ሌሎች የቡድን መብቶች ጥያቄ ማቅረብ የማይቻልበት፣ አባላቱ የቡድኑን እንቅስቃሴ በነጻነት መፈተሽ የማይችሉበት አፋኝ ሁኔታ ሊፈጠር ይችላል” በማለት ለሚያቀርቡት ክርክር ዶ/ር ዐቢይ ቦታ አልሰጠውም።  
“የቡድን መብቶች መከበር የግለሰቦችን መብት እንደማያስከብር፣ እንደውም በቡድን መብት ማስከበር ስም የተጀመሩ እንቅስቃሴዎች ትልቁ አደጋቸው የግለሰቦችን መብት፣ የሌሎችን ቡድኖች መብት የመጨፍለቅ አደጋ መሆኑ ስፋት ካለው የሰው ልጆች ተመክሮ የሚያቀርቡትን መከራከሪያ ጸሃፊው አይመለከተውም። የሃገራችንም ተመክሮ የሚያረጋግጠው ይህንኑ ሃቅ መሆኑ በደራሲው እውቅና አልተቸረውም።
በተቃራኒው የግለሰቦች መብት መከበር ግን በተደራጀ መንገድ የቡድን መብት ለማስከበር ለሚንቀሳቀሱ በሩን እንደሚከፍት፣ ከዛም አልፎ የቡድን መብት በሚገባ ለመከበሩ ከቡድኑ ውስጥም ይሁን ከቡድኑ ውጭ የሚገጥሙትን ተግዳሮቶች ለመፍታት የግለሰብ መብት መከበር ወሳኝ መሆኑን በምክንያት ላይ ተመስርቶ ለሚቀርበው ክርክር መጽሐፉ ቦታ አይሰጠውም። እንደውም ዶ/ር ዐቢይ “የግለሰብ መብት አቀንቃኞች የቡድን ማንነትን በማጥፋት … ጭቆናውን የሚያድበሰብስና የጭቆና ቅሪትን የሚተው…” በሚል የግለሰብ መብት መቅደም አለበት የሚሉትን ከሚዛናዊነት በራቀ አቀራረብ ይተቻቸዋል። (መደመር ገጽ 90)
እራሱ ዐቢይ እንደጻፈው፣ ኢህአዴግ ከልጅነቱ ጀምሮ መላው ህይወቱን ያሳላፈበት፣ ልምድም፣ እውቀትም የገበየበት፣ ራሱም የወጣትነት ጉልበቱንና እውቀቱን ኢንቨስት ያደረገበት ድርጅት ከመሆን ጋር የተያያዘ ከስሜት ተላቆ ያላለቀ አመለካከት ውጤት ይመስላል። (“የመደመር መንገድ”፣ “ሰሚ ፍለጋ” በሚለው ርእስ ስር ገጽ 5 የዐቢይና የኢህአዴግ ቁርኝት ምን ያህል ጥብቅ እንደሆነ ከፖለቲካ ሀሁ ቆጠራ፣ ከምንዝር እስከ አለቃነት ያደረሰውን የስራ ተመክሮዎች በዚህ ድርጅት ውስጥ ማግኘቱን በበጎ ትውስታ -with fondness - መልኩ ጽፎታል)፡፡
ዐቢይ የኢህአዴግ ህገ መንግስት፣ የዘር ፌደራላዊ አስተዳደር፣ ዝግ የዘር የፖለቲካ ኢኮኖሚና ማህበራዊ አደረጃጀት “እውን በዚህ ሃገር ውስጥ ብዝሃነትን ያስጠበቀ፣ ለቡድኖች መብት መከበር ጥያቄ መፍትሄ የሰጠ ወይንስ ሁሉም ተያይዞ ወደሚጠፋፋበት የዘሮች ፍጥጫ የሚወስድ የጥፋት መንገድ?” የሚል ጥያቄ አያነሳም። “መደመር” ከገጽ 116-117 ላይ የቀረበው ሰፋ ያለ ሃተታ፤ ህገ መንግስቱ የብሄረሰቦችን መሰረታዊ መብቶች ያስጠበቀ፣ የሚጎድሉት ነገሮች የአፈጻጸም እንጂ የፖሊሲ ችግር እንደሌለበት የሚገልጽ ነው።  
በዚሁ መጽሐፍ  ገጽ 117 ላይ ዐቢይ፣ የአፈጻጸም የሚላቸውን ችግሮች ለመፍታት ከለውጡ በኋላ “የተወሰዱት “የዴሞክራሲያዊ ማሻሻያ እርምጃዎች” ያበረከቱትን አስተዋጽኦ “ሃገራዊ መግባባትን በማጠናከር ሰላማችንን ያመጡ ናቸው” ይለናል። አዎን መደመር በተጻፈበት ወቅት የነበረው ሃገራዊ ሁኔታ ይህን ቢመስልም፣ መደመር የተጻፈበት ቀለም ሳይደርቅ፣ በሃገሪቱ የተከሰቱ ሁኔታዎች ግን ይህን አባባል ጥያቄ ውስጥ የሚያስገቡ ናቸው።
ዐቢይ ኢህአዴግን ለመመዘን ከውጭ ተመልካች ይልቅ “ቤተኛ ባይተዋር” መሆኑ የተሻለ አቅም እንደሚሰጠው ቢያቀርብም (የመደመር መንገድ ገጽ 25) ከዚህ በላይ ባቀረብኳቸው ምሳሌዎች እይታ፤ ከባይተዋርነቱ ይልቅ ቤተኛነቱ በማየሉ የኢህአዴግን መሰረታዊ ጉድለቶች ማየት እንዳይችል አድርጎታል ለማለት ተገድጃለሁ። ምክንያቱ ይህ ሊሆን አይችልም ብለው ለሚጠረጥሩ ሌላው ምክንያት መሆን የሚችለው የሚቀጥለው ብቻ ነው።
ችግሩ የወቅቱ የዐቢይ የፖለቲካ ስልጣን የቆመበት መሰረትና በወያኔ ዘመን በተሟላ የመንግስት ድጋፍ፣  ስር እንዲሰድ የተደረገው ዘርን ተኮር ፖለቲካዊ፣ ኢኮኖሚያዊና ማህበራዊ እንቅስቃሴ በቀላሉ መጋፋት የሚችሉት እንዳልሆነ ከመረዳት ከመጣ የፖለቲካ ስሌት ጋር የተገናኘ ይመስለኛል። ዐቢይ በመጽሐፉ ብዙ ነገሮችን ያየበትን ስፋትና ጥልቀት ለተመለከተ አንባቢ፣ ከላይ ባቀረብኳቸው ምሳሌዎች ዙሪያ ጸሃፊው የወሰዳቸው አቋሞች “ከእውቀትና ተመክሮ ማነስ የመነጩ ናቸው” ብሎ ለመቀበል ይከብደዋል። እነዚህ ምሳሌዎች ቁልፍ የሆነውን የሃገሪቱን አንኳር የኢኮኖሚና የፖለቲካ ጉዳዮች የሚመለከቱ መሆናቸው ጉዳዩን የበለጠ አሳሳቢ ያደርገዋል።
ይህንንም ብዬ ግን መጽሐፉ የሌሎችን ግለሰቦችና ቡድኖች ሃሳቦችና አመለካከቶች በተቻለው መጠን ሃቅን ተመርኩዞ በገለልተኛነት ለማቅረብ የሄደበት ከፍታ በጎ ለሆነ በሚዛናዊነት ላይ ለተመሰረተ የተዋስኦ ባህል ማበረታቻ ሆኖ እንዲታይ ያደርገዋል።
“የመደመር መንገድ”ን የሥነ ጽሁፍ ውበት አለማድነቅ አይቻልም። የዶ/ር ዐቢይ የጸሃፊነት ክህሎት የታየበት መጽሐፍ ነው። ከዛም አልፎ ጸሃፊው በሃገራችን የተንሰራፋውን የማንበብ ባህል ችግር በመረዳት አንባቢን ለመሳብ በርካታ ቁምነገሮችን እያዋዛ በመጻፉ፣ መጽሐፉ ተነባቢ እንዲሆን  ያደረገው ጥረት ተሳክቶለታል የሚል እምነት አለኝ። ለሌሎች በተመሳሳይ ጉዳዮች ላይ ለመጻፍ ለሚፈልጉ ጸሃፍት በጎ ምሳሌ ሊሆን ይችላል።
ከይዘት ውጭ ያልኩትን ዳሰሳ ሳሳርግ፣ አንድ መጽሐፍ ሲዳሰስ መጽሐፉ የተገለጸባቸው እጅግ በርካታ ጥንካሬዎች እያሉት ጥቂት ድክመቶች ላይ አተኩሮ መጽሐፉን በድክመት የተሞላ አድርጎ የማቅረብ ሌላው ከአድርባይነት የመጽሐፍ ዳሰሳ ባህላችን በተቃራኒው የቆመው አፍራሽ የዳሰሳ ባህላችን ነው። ይህ ባህል ሊታረም የሚገባው ነው። ከዚህ እይታ በመነሳት የዶ/ር ዐቢይ  መጽሐፎች ከይዘት ውጭ ባሉት መመዘኛዎች እጅግ የተዋጣላቸው ናቸው ማለት ይቻላል። ቀጥሎ የማልፈው ወደ ይዘት ዳሰሳ ነው።        

አንድ ሰባ ሰማኒያ ዘመን የሆናቸው ሽማግሌ፤ ተማሪ ቤት ገብተው ሲማሩ አንድ ተማሪ፤
“አባቴ ፤ ዛሬ ተምረው ከእንግዲህ ወዲህ ሊሾሙበት ነው? ወይስ ሊከብሩበትና ሊታዩበት?” ቢላቸው፤ ሽማግሌው፡-
“ልጄ ልሾምበት፣ ልከብርበትና ልታይበትስ ብዬ አይደለም። ነገር ግን የማይቀረው ሞት ሲመጣ፣ መልአክ-ሞቱ ይዞኝ ወደ ፈጣሪ ሲቀርብ ወዴት አገኘኸው?” ሲለው “ከአትሮኑሱ (መጽሐፍ ማስቀመጫና መግለጫ ገበታ) እግር አገኘሁት” ብሎ እንዲመሰክርልኝ ብዬ ነው” አሉት።
ሽማግሌው “በየትኛውም እድሜ መማር ራሱ ጽድቅ ነው”፤ ነው የሚሉት። እውነት ነው። የድንቁርና ዳር ድንበር በየትኛውም እድሜ አለመማር ነው። መማር ግን ፊደል መፈደል ፣ ቀለም መቅለም ብቻ አይደለም። ከመከራችን መከር፣ ከአሳራችንም ሳር ለማብቀል ይቻላል። ደንቆሮ አእምሮዬን ይዤ ሰማይ ቤት አልገባም። እጌታም ፊት አልቀርብም ያሉት አዛውንት፤ ይህ ገብቷቸዋል። አንድ ጊዜ ደግሞ አንድ የዩኒቨርስቲ ተማሪ የአክስቱ ልጅ ወደአለችበት ሄዶ አንድ የምስራች ይነግራታል።
“ስሚ ዛሬ ምን ሰማሁ መሰለሽ?”
“ምን ሰማህ?”
“ዘንድሮ ሀሌ ኮሜት የተባለችው ኮከብ፣ በኢትዮጵያ ሰማይ ላይ ልትታይ ትችላለች” ሲሉ የጃፓን የስነ-ሊቃውንት ገለጹ አላት። የአክስቱ ልጅ የሳይንስ ተማሪ ናት። ዜናው እጅግ አስደሰታት። ከተቀመጠችበት ተነስታ አቅፋ ሳመችው። ይህ ሁሉ ሲሆን ቁጭ ብላ ከርቀት ታስተውል የነበረችው ታናሽ እህቱ፣ የ12ኛ ክፍል ተማሪ እንዲህ ያስፈነደቃቸው ነገር ምን እንደሆነ ለማወቅ ጓጉታ ስትሮጥ ትመጣና፤
“ምንድነው እንዲህ ያስደሰታችሁ? እስቲ ለኔም ንገሩኝ?” ብላ ትጠይቃቸዋለች። ታላቅ እህቷ እንዲህ ስትል አስረዳቻት፡-
“ምን መሰለሽ፤ ሃሌ ኮሜት ማለት በ76 ዓመታት አንድ ጊዜ በዓለም ላይ እንደ ፀሀይ ልታበራ የምትችል ብሩህ ኮከብ ናት። ታዲያ ይህቺ ኮሜት እንደ አጋጣሚ ዘንድሮ ኢትዮጵያ ላይ ልትታይ ትችላለች። ብለው ሳይንቲስቶች ገመቱ። የእኛ ትውልድ እድለኛ ትውልድ ነው። ከእንግዲህ እኮ ሃሌ ኮሜት በዓለም ለመታየት ሌላ 76 ዓመት ያስፈልጋታል። የእኔና የአንቺ ትውልድ ደግሞ አያያትም ማለት ነው። ደስ አይልም?”
“ግን ይቺ ኮከብ በመታየቷ ከሌላው ጊዜ ምን የተለየ ነገር ይኑራት?”
“ለውጡማ ምናልባት በዚያ ቀን 24 ሰዓት ሙሉ ብርሃን ይኖረናል። 24 ሰዓት ፀሀይ ይሆናል እንደ ማለት ነው።” እህትየዋም ፊቷን ቅጭም አደረገችና፤
“ወይ መከራ!! 24 ሰዓት ሙሉ ልንማር ነው ማለት ነው?” አለች ምርር ብላ።
ያለንበት ዘመን ትምህርት እንደ ጦር የሚፈራበት ሆኗል።
“በጠቅል ጊዜ ያልተማረ ማዘኑ አይቀርም እያደረ።” እያለ እየዘመረ ያደገ፣ ትንቢቱ ተፈጸመ እንዴ? ይል ይሆናል። ትምህርት በትምህርት ቤት የምናገኘው ብቻ አይደለም። የትምህርት ቤቱም ትምህርት ቢሆን ማጣጣሚያው ኑሮ ነው። የዛሬውን ከመስማት ከማየት እንደምንማር፣ የትላንቱን ከታሪክ መማር አለብን። ለዚህ ደግሞ የማንበብ ባህላችንን ማዳበር ግድ ይለናል። ያየነውን አላየንም፣ የሰማነውን አልሰማንም ያልን እለት ነው የመጨረሻ የድንቁርና ደረጃ። መማር ዘርፈ-ብዙ ነው። “ለምን ሆነ?” ማለት፣ “እንዴት ሆነ?” ማለት መልመድ አለብን። “ብልህ ሰው ትክክለኛ መልስ የሚሰጥ አይደለም። ትክክለኛውን ጥያቄ የሚጠይቅ እንጂ” እንዲሉ ትክክለኛ ጥያቄ መጠየቅ መልመድም አንድ የሚያስፈልገን ትምህርት ነው፤ በስተ እርጅናም ሆነ በወጣትነት።
የእያንዳንዷ ቀን ልምዳችን አስተማሪያችን ናት። ወህኒ ቤት ታስሮ የነበረ አንድ እብድ “ሞኝ ያስራል ብልጥ ይማራል!” ይል ነበር። ትምህርት የትም አለ። ከምንም ነገር መማር ይቻላል። ዋናው ማየት፣ ማስተዋልና ማዳመጥ ነው። ድርቁ ካደረሰብን ጥፋት መማር አለብን። ስለ ድርቁ ከማናገሩ የዘንድሮ ተመራጮችም። እህል አግኝተን ውሃ ማቅረብ ሲያቅተን ከማየትም መማር አለብን። እንደ ኢትዮጵያ ባለች የምርጫ መርህና አተገባበር ገና ጥሬ በሆነባት ሀገር ማሸነፍ ሳይሆን መወዳደር የነገር ሁሉ አሀዱ መሆኑን መማር ያስፈልጋል። የአሁኑ ምርጫ ተመረጥኩም አልተመረጥኩም ለመጪው 5 ዓመት ከዛሬው መዘጋጀት ጀምሬአለሁ ብሎ ማሰብ ብዙ ኪሳራ እንደሌለው መማር ተገቢ ነገር ነው። እጂን አጣጥፎ ከመቀመጥ፤ የተሻለ አወዳደቅን ማየትና መማር ይበጃል። ስርዓት መገንባት ሂደት እንጂ በአንድ ጀምበር ፊርማ “አበጀህ-አበጀሽ” ተባብሎ የሚያበቃ ጉዳይ አይደለም። ለስንት ማህበራዊ ድርና ማግ የተሳሰረን ህዝብ ጉዳይ “እኔ ነኝ መፍትሄህ! ምልክቴ ይሄ ነው! ይሄን እሰራለሁ” የሚለውን ፈሊጥ ለልመና ዜማ ብቻ ከተጠቀምንበት የወረቀት ጨዋታ ነው።
“እምነት ሲታመም ሺ ወረቀት መፈራረም!” እንዲል የሀገራችን ደራሲ።
“ሁሉ ነገር አልቆለታል” የሚል ተስፋ ቆራጭ አካሄድም ጨለምተኛ ነው። አገር ያለ ተስፋ የትም አትደርስም። ተስፋ ደግሞ ባካበትነው ልምድና የችግራችን ጓዳ ሁሉ ለመማር ካለን ዝግጁነት ይመነጫል። ለመማር እልህ እንጂ ቁጣ አያስፈልገንም። ከሰከነ መንፈስ ነው ጠንካራ ጥያቄ የሚወለደው። ጠንካራ ጥያቄ የሚለወጥ መንግስት፣ የሚያስብ ትውልድ ይፈጥራል። በዚህ መንገድ ላይ የሚማር፣ የሚወያይ ዜጋ ለማፍራት እድሉ አለን። በአለው አቅምና የእውቀት ጥሪት የመላወስ ሙከራ ማቆም የለበትም። የጠፋው ጠፍቷል- በቀረው መራመድ ያሻል። አንዲት አሮጊት እንዳሉት ነው፤ ጎረቤታቸውን ሊጠይቋት ጎራ ብለዋል። በጨዋታ መሃል፤
“ምነው መውለዱን አቆምሽ?” ይሏታል።
“ኧረ ምን በወጣኝ ብዙ ወልጃለሁ፤ ከእንግዲህ ንክችም አላደርግም” ትላለች፤ ጎረቤታቸው በምሬት።
አሮጊቷም፡- “አዬ ልጄ ተይ እንዲህ አትማረሪ!”
አሁን ከምትወልጅው ልጅ
ሞኝ ወጥቶለት
ክፉ ወጥቶለት
ሞት ወስዶለት
የሚተርፈው ትንሽ እኮ ነው!!” አሏት።
የተረፈንን የተማረ ሃይል አስተባብረን ለመማር ዝግጁ መሆን ያስፈልጋል። መልአከ ሞት “ከአትሮኖሱ እግር አገኘሁት” ብሎ እንዲመሰክር እንማር። እስካሁን ከአለመማራችንም ቢሆንም እንማር!!
የወቅቱ ጥቅስ፡- “ሁሉ ነገር አልቆለታል” የሚል ተስፋ ቆራጭ አካሄድም ጨለምተኛ ነው። አገር ያለ ተስፋ የትም አትደርስም።”