“HAS THE COVID-19 PANDEMIC REVEALED THE DEEPER FLAWS
WITHIN THE ETHIOPIAN CONSTITUTION?”
May 20, 2020
A newly invigorated media debate has emerged over the last three weeks. It centers on the impact of the
second postponement of the national election, this time due to the Covid-19 pandemic. Delaying the election
for an unknown period of time, possibly a year or more, will essentially leave the current members of the
House of Peoples’ Representatives (Parliament) in limbo. Their five-year terms expire on October 5, 2020.
What will be their status following that date?
In response, the government made the decision to seek a Constitutional interpretation in order to legitimize the
extension of term limits in the House of Representatives until an election can be held; however, opinions and
solutions differ on this decision and on the way forward.   
Constitutional guidelines are not clear some say. Others say these parliamentarians will not have the legal basis
to remain in those positions, some adding their belief that the election was rigged in the first place, making it
even less  acceptable.   Still   others  cite   various   articles   in   the  Constitution  as   guidelines for  more  specific
solutions; such as: 1) a Constitutional interpretation, the current choice, 2) an amendment to the Constitution,
3) calling for a state of emergency; now in effect; or, 4)  for the recognition of governmental authority, as per
the Constitution, to extend the term limits during such a crisis as long as certain safeguards and limitations on
power are put in place.
It gets complicated as there is no clear precedent; yet, there are many constitutional implications, political
implications, power implications, many unknowns, and an overall lack of trust between and among the major
players— the government, opposition groups like the ethno-nationalists and secessionists and the people. In
fact, some political groups, like the TPLF, oppose the delay altogether and say they will hold the scheduled
election in their region regardless of any decisions to the contrary. Without question, different power players
will distrust the motivations of others, sometimes for good reason, especially in light of a past history where
deceptive tactics have repeatedly led to power and resource grabbing.
We live under a “one winner take all” ethnic-based model of governance. All others become the losers—
unless we change the model. Keep in mind, this model often even exploits one’s own group in order to fulfill
the ambitions of a few. Unfortunately, too much of our future as Ethiopians depends on us; and face it, we do
not have a good track record. A need a new approach and that will require self-examination. We must have the
courage to look at ourselves rather than justifying wrongful intentions or actions by blaming others for doing
the exact same thing. Victims and perpetrators can easily slide back and forth between both positions, so we
must be careful, honest and humble.
It also may be tempting to use this crisis as an opportunity to advance self-interest or political ambition;
however, when does it stop? It is unsustainable. What must be done for a better outcome? How can that self-
centered side to every human being be better constrained, convinced or even inspired by moral, social, cultural,
spiritual and legal principles and values, making it possible to bring greater unity around a common vision?
Here is the more important question before us:
“How can we, the people of Ethiopia, enter into an agreement of a common vision for Ethiopia that better
ensures not only our own justice, freedom and rights, but also ensures it equally for all? How can we then
integrate that shared vision into an enduring social agreement, a social covenant, that is interwoven into the
fabric of our society?”
This is what we are missing. Does anyone think that some surface change or process will cover up what we all
know and expect: that we can go through the motions; yet, end up recycling our past? Will we once again fail
to affirm the humanity of others in our country, or will we invest in a more equitable future, putting humanity
before ethnicity or  any  other differences because each of us  is endowed with value and dignity from our
Creator? Will we understand that our own freedom is not sustainable until all are free, meaning we should care
about our neighbor’s rights like we care about our own if we are to live together in harmony?
We should follow a good constitutional process, with transparency, as we address the current crisis; however,
if our vision is self-serving, politicized or inequitable; or, even if it only appears to be, the lack of trust and
vying interests will repeatedly create new conflicts and obstacles. If we cannot agree on a common vision, we
may go through the steps without ever finding our way.
In examining ourselves and our own positions, we should ask ourselves some important questions.  
• What is our vision for the future?
• Who does it include? Who does it exclude, if any?
• Upon what is our vision based? Is it a higher truth, larger than ourselves and widely accepted us right, true
and just?  
• Does your vision further justice and the humanization of others beyond yourself and your own ethnic or
other group? If not, how is it working for you, for your group, for others? Is it better or worse than in the
past? Why?
• Could we find basis for agreement that could lead to a shared vision for our shared peaceful, harmonious
and more prosperous future we could all embrace?
• How do we get there? Can we simply hope it works out or should we do more? What do you suggest?
• Where are we now as a country? What’s right about it? What’s missing? What can we do about it?
• As we look to the future, what must happen to best ensure a stronger and higher vision for all leads our
decisions and actions, rather than the reverse, hijacking our  hopes and dreams? What  protections  are
needed?
• What can we do now during this time preceding the next election? How should it be done?
• What should be in place now for the best outcome later? Who should be involved?
• How could we gather the collective wisdom from respected Ethiopians in light of the current situation?
How should they be identified and utilized? How can engage civil society to play a stronger role in this?
This might be a golden opportunity to focus on building the right foundation for an enduring democracy;
something we have missed doing many times before; however, we now have another chance. Will we rise to
the challenge to focus on a common vision for our country? Please understand; it is out of that vision that our
value system will be clarified. Currently, we live in a system that favors certain groups at the expense of
others. National identity and regional states have both been watered down to ethnic identity. No nation in the
world can survive with mere ethnic identities being the organizing force; it is never equitable; it always leaves
someone out.
The decision about the next election is highly charged. If history repeats itself, as it has over and over again,
how can we really expect anything different from simply recycling our past? How can we move ahead without
an intentional, genuine and thorough process—a national dialogue, starting at the local level— to develop a
common vision we can agree upon as the people of Ethiopia rather than as separate ethnic groups living in
Ethiopia as has been defined by ethnic federalism or ethno-nationalists? How can we be more unified unless
we engage in a meaningful national process that focuses on reconciliation and restorative justice that addresses
past grievances and how to correct a flawed system/mindset that perpetuates it, often based on things like
ethnicity? How can we expect anything different from what we have unless we place a high priority on
adopting Constitutional reforms as well as institutional reforms that address these inherent flaws?
Expect resistance. If you are in a position of power or expect to be a winner based on the current ethnic-based
system, you may view genuine national reconciliation and the likes as a threat even while speaking the rhetoric
of unity.
In other words, what we are suggesting may not make sense to those holding these views; because, as the
saying goes, “It’s impossible to wake someone up from sleep if the person is only pretending to sleep.”
Yet, because this is the exact kind of dialogue critically necessary to the formation of a common vision, in the
best interest of all Ethiopians, why not start these dialogues now, in many different venues, led by many
different  stakeholders   and on  many different   aspects?  Horizontal  dialogue   among the   people is   the most
important place to start.  
We, the people of Ethiopia, must take a place in this debate for the simple reason that we care about the
wellbeing all our citizens who live in this ancient land that has lost, or maybe never found, its way. Many of us
dream for a better Ethiopia so when things like these issues require our participation, we are willing to do our
share. We know we are flawed people and hold responsibility for many of our problems; however, we should
not allow ourselves to be held hostage by the negative part of our history.  
Here’s why this constitutional crisis is not just about Covid-19; but instead, serves to better clarify to us
how important it is to “fix” our broken system.
Ethiopia, is a country with an ancient history; yet, we remain stuck in a self-defeating pattern of governance
that has mainly elevated those to power who have subsequently put their own self interests or their tribal
interests ahead of national interests. This means the wellbeing of the Ethiopian people has repeatedly been
violated or reduced to an “issue” of unimportance. The evidence of this is everywhere.   
Why do you think we still rely on outsiders to bail us out of our problems, like our chronic inability to feed
ourselves? We are a country with periodic famine, why do we not better prepare? Why are we still tilling the
soil, using ancient methods? Why do we need all kinds of foreign aid to close the development gap in most
sectors of society? Why do we still have tribal-based violence? Why has corruption been such a huge problem
over the past decades, including financial leakage from aid we receive from foreign sources? Why is it that
ethnicity— not citizenship and residency— makes the difference in whether or not one can vote in the region
where one lives? Why does ethnicity, not competence, determine who gets hired for many jobs?  Why is the
application and outcome of the rule of law dependent on tribal politics? Here is one for today: why are the
disagreements on how to solve our present Constitutional crisis so closely related to tribal affiliation?
Obviously, we have a Constitution that promotes ethnic-based hegemony—one tribe take all— and one that
undermines the rights of others, inevitably leading to conflict at every level. The only time there may have
been an attempt to reform this system was with creation of states under Menelik. The Derg wrote their own
Constitution and then the EPRDF did the same, slanting it to their own advantage.
The current Constitution of Ethiopia  does not enable the wellbeing of all; but instead, separates people,
diminishes the humanity of others, and is driven by personal interest while masked by tribal interest so as to
fulfill material wants and ambition for power. It does not ensure individual rights; but instead, it favors tribal
rights for the winners and their cronies.
Deception  was utilized to strip the Constitution of individual rights as citizens of a nation, replaced with
recognition of ethnic-based collective rights, supposedly leading to greater self-determination. What really
happened was the weakening and disenfranchisement of most ethnic identities by those in power— who never
failed to have their own sympathetic ethnic representatives in control of regions and localities. This ethnic-
based Constitution is an instrument for inequality and has been so seriously abused, it has pushed us near to
collapse.  
Through an unexpected series of events, the Covid-19 health crisis has arrived at the same time as the national
elections were to take place.  This crisis has also come at a time when we have a different kind of leadership,
led by Prime Minister Abiy Ahmed, that has emerged from that flawed system, bringing about a different kind
of response this time, even forming a new party, the Prosperity Party, indicating a desire to break ties with the
past.   
The National Ethiopian Electoral Board has now postponed the election and the government called a State of
Emergency. The prime minister deserves our appreciation because of his willingness to open up more dialogue
and also because of the leadership choices he made for appointments to key positions such as Meaza Ashenafi,
the  President   of  the  Supreme   Court;  Birtukan   Mideksa,  Chairperson   of  the  National   Electoral  Board   of
Ethiopia (NEBE); Filsan Abdullahi, Minister of Women, Children and Youth of Ethiopia Daniel Bekele, Chief
Commissioner of Ethiopian Human Rights Commission; Dr. Liya Tadesse, Minister of Health of Ethiopia and
many  more.  These current  leaders  in  these  strategic  positions  were  once considered  criminals  under  this
Constitution for defending the rights of the people and calling for meaningful reforms.
 
In the past, debate about the Constitution was out of the question; however, we are now hearing different
perspectives   from   many   legal   experts  and   scholars   as   they   enter   in   to   a   healthy  dialogue.   The   present
Constitution, though flawed, is the only one we have; however, this present discussion is an indication of its

    importance   in   navigating   new   waters.   As   such   awareness   is   heightened,   a   new   vision   and   reformed
    Constitution may take the stage along with the strengthening of institutions to support it.  
    In doing so, the peoples’ ability to influence the process, and hopefully the outcome, has been strengthened in
    an unprecedented way. It has also brought a new level of scrutiny to the Constitution. This is a gift from God, a
    historical Constitutional moment; maybe the time for which we the people of Ethiopia have been waiting.  
    For now, the House of Federation (HoF) will ask for an interpretation from the Council for Constitutional
    Inquiry (CCI), which will then be brought back to the HoF for a vote rather than leaving the final decision in
    the hands of the Supreme Court. Again, the process and setup of these branches need to be examined as one
    may wonder why the Supreme Court does not have the power vested in them to make legal decisions like done
    in other healthy, democratic countries in the world; yet, the fact that this process is being made transparent and
    followed is historic.
    The ethnic federalism Constitution we have now in Ethiopia is based on victimhood, distrust and how to
    recover and maintain power for some, but not for others. In most of the free countries, the Supreme Court
    makes the decision on the Constitution; but here, the future of the Constitution is intentionally left in the hands
    of the House of Federation (HoF). Why? Is it because the HoF represents ethnicities; and as a result, advances
    tribal agendas? This is a distinct advantage to the majorities as well as to the most powerful, usually the
    incumbents,   if   they   are   able   to   exert   control   over   the   members.   Eighty-six   different   ethnic   groups   are
    represented; however, if a group has over a million members; for every added million, that group is allowed
    another member. This was obviously done to ensure the maintenance of tribal interests.  
    The House of the Peoples’ Representatives (HoR) consists of 547 elected members who are responsible for the
    passing of laws; however, unlike the HoF, they have no say in any constitutional matters. It is probable that the
    reason for this “arrangement” was fear that if judicial power were to be given to the Courts, it would likely
    threaten the tribal interests being advanced in the Constitution; and subsequently, lead to reforms.    On the
    other hand, because the HoF was already built on the foundation of tribal interests, they are the only ones with
    the legal authority to amend or interpret the Constitution, leaving a power advantage to them.
    Currently, we have two main stakeholder groups; those wanting to hold on to the present Constitution and
    those wanting to put individual democratic rights first. Previously, the latter group did not have a seat at the
    table; but instead, were left   out by ethnic-based secessionists and non-nationalists. The ethnic federalism
    model was victorious, explaining our current Constitution. The voices of those wanting an inclusive nation for
    all the people were blocked; however, thanks to Covid-19 and Prime Minister Abiy, we now have a new
    opportunity to build a nation for all its people.
    A   recent   writer,  Mekuria   Gize, asked   the question  as   to whether   Force  Majeure,  meaning   unforeseeable
    circumstances,   like   Covid-19,   that   would   prevent   someone   from   fulfilling   a   contract,   could   justify   the
    continuation of PM Abiy’s government. Currently, one could view the relationship between the people and the
    state— and its Constitution— as a social contract that would be broken due to circumstances in which we now
    find ourselves.  
    This may be necessary at this time; however, what is being suggested in this article is the need for a higher
    agreement, a social covenant, defining who we are and our vision of, for and by we the people. If we had such
    an agreed upon social covenant, it could carry us through this difficult time; however, because we do not, we
    are left in a precarious place with concern that someone else will step on or over us— and our basic human
    rights— to take what is wanted from the rest of us. No wonder we continue to see ethnic violence and
    displacement in many places. Everyone is afraid of losing, from the most powerful to the least powerful.  This
    “force majeure” may be “forcing us” to consider coming together in a national dialogue, not only carried out
    nationally, but especially at the grassroots level, to see if we can agree on a common vision—a social covenant
    — that is inclusive for all the people of Ethiopia.  
    Would opposing groups be able to actually collaborate on overcoming such challenges as Covid-19, its impact
    on the elections and subsequent power, if they were confident that they would be fully included in the same
    benefits   as   all  citizens   of  Ethiopia  in   the   future?   Some   may   be   greedy   for   more,   but  if  we  could  find
    overwhelming agreement for  an equitable system and one that held  us all accountable, would it not ease
    current and future tensions among us?
    It is time for Ethiopians to get it right. A contract is often broken, but a covenant goes much deeper and is built
    upon a system of values and universal principles that could unite the people of Ethiopia across previously
    divisive lines of ethnicity, language, culture, religion, region and other differences. It would be the first time in
    a thousand years.  
    We are at a crossroads; one direction will keep us circling back to the same crisis over and over again. Let us
    seek righteousness’s way to build a new Ethiopia and united nation where we care about our neighbors as we
    do for ourselves, for no one will be free until all are free.  
    ================================ END==================================
    Mr. Obang Metho, is Executive Director of the Solidarity Movement for a New (SMNE) a grassroots social justice
    movement of diverse Ethiopians whose mission is to advance the freedom, truth, justice, human rights, civil rights,
    equality, accountability and reconciliation of all the people of Ethiopia, regardless of ethnicity, religion, political
    view or other differences.
    The SMNE is based on the belief that the future wellbeing of our Ethiopian society rests in the hands of those among
    us who can put “humanity before ethnicity,” or any other distinctions that divide and dehumanize other human
    beings from ourselves; inspiring us to care about these “others;” not only because of the intrinsic value of each life,
    but also because “none of us will be free until all are free.”

ባለፉት 24 ሰዓት ውስጥ በተደረገው 4950 የላብራቶሪ ምርመራ አንድ መቶ (100) ሰዎች የኮሮና ቫይረስ ተገኝቶባቸዋል፡፡ በአጠቃላይ በሀገራችን ቫይረሱ በምርመራ የተገኘባቸው ሰዎች ቁጥር ስምንት መቶ ሰላሳ አንድ (831) ደርሷል፡፡

ባለፉት 24 ሰዓት ውስጥ በተደረገው 4048 የላብራቶሪ ምርመራ ሰማንያ ስምንት (88) ሰዎች የኮሮና ቫይረስ ተገኝቶባቸዋል፡፡ በአጠቃላይ በሀገራችን ቫይረሱ በምርመራ የተገኘባቸው ሰዎች ቁጥር አምስት መቶ ሰማንያ ሁለት (582) ደርሷል፡፡

   *ፓርቲ ደግሶ የተገኘ ከ100ሺ ብር በላይ ይቀጣል
   *የፊት ጭምብል ያላደረገ 80ሺ ብር ይቆነደዳል
   *ርቀትን አለመጠበቅ በ30ሺ ብር ያስቀጣል  

 በአገራችን የኮሮና ቫይረስ ስርጭት ከቅርብ ጊዜ ወዲህ በሚያስደነግጥ ሁኔታ እያሻቀበ መምጣቱን እየሰማን ነው፡፡ በአንጻሩ የወረርሽኙን ስርጭት ለመግታት በሚወሰዱ የጥንቃቄ እርምጃዎች ላይ ከፍተኛ መዘናጋት እየተስተዋለ መሆኑን የጤና ሚኒስቴር ሃላፊዎች ባገኙት አጋጣሚ ሁሉ እየተናገሩ ነው - ልመናን ጭምር በሉት፡፡ ለራሳችንና ለቤተሰቦቻችን ህይወትና ደህንነት እንዴት እንለመናለን? በአሜሪካ፣ በእንግሊዝ፣ በጣሊያን በስፔን፣ በብራዚል ወዘተ -- በኮቪድ 19 እየረገፈ ያለውን የህዝብ ብዛት እየሰማን አለመደንገጥና በቸልታ አዙሪት ውስጥ መግባት የጤና አይመስልም፡፡ እንግዲህ ዋናዎቹ የጥንቃቄ እርምጃዎች የሚባሉት እጅን በውሃና ሳሙና መታጠብ፣ አካላዊ ርቀትን መጠበቅ፣ ሰዎች በሚበዙባቸው ሥፍራዎች አለመገኘት፣ የፊት ጭምብል ማድረግና የግድ ካልሆነ ከቤት አለመውጣት የሚሉ ናቸው፡፡ በአሁኑ ወቅት ከሁሉም ይልቅ የተሻለ ተፈጻሚ የሆነው የፊት ጭምብል ማድረግ ነው - ብለዋል የጤና ባለሙያዎች፡፡ ለዚህ ምክንያቱ ደግሞ ባለፉት ሳምንታት ፖሊስ አስቸኳይ አዋጁን ለማስፈጸም ማስክ ባላደረጉ ሰዎች ላይ የወሰደው እርምጃ እንደሚሆን ይገመታል፡፡ ማስክ ሳያደርጉ በህዝብ ትራንስፖርት ላይ መሳፈር አለመፈቀዱም ሌላው ምክንያት ሊሆን ይችላል፡፡
 የሚያሳዝነው ግን መጀመርያ ገደማ ላይ እንደ ፋሽን ተይዞ ጥቂት የዘለቀው እጅን የመታጠብ ልማድ እየቀረ  መምጣቱ ነው ይላሉ፤ታዛቢዎች፡፡ ይሄ የሆነው ደግሞ የቫይረሱ ስርጭት እያሻቀበ በመጣበት ወቅት ላይ መሆኑ ችግሩን ያወሳስበዋል፡፡ እጃችንንም ለመታጠብ የፖሊስ ቁጥጥርና ቅጣት ያስፈልገናል ማለት ነው?  በአንዳንድ ግለሰቦች የሚፈጸሙ ሃላፊነት የጎደላቸው እንቅስቃሴዎች በብዙሃኑ ላይ የድንጋጤና ተስፋ መቁረጥ ስሜት ይፈጥራሉ፡፡ ቫይረሱ በአገራችን ላይ የሚያደርሰውን የአደጋ መጠን ልንቀንስ የምንችለው በግል በምናደርገው ጥንቃቄ ብቻ አይደለም፤የሁላችንንም ከፍተኛ ጥንቃቄ የሚሻ ና፡፡ የምንሞተውም የምንተርፈውም በአንድ ላይ ነው፡፡ ለዚህ ነው በዓለም ዙሪያ የሚገኙ  መንግስታት ጥብቅ የእንቅስቃሴ ገደቦችን በመጣልና ጥሰት በሚፈጽሙ ላይ ቅጣቶችን በመበየን የተጠመዱት፡፡ የጥቂት ግለሰቦች ሃላፊነት የጎደለው እንቅስቃሴ የቤተሰቦችን ብሎም የማህበረሰብን ደህንነት ለአደጋ ያጋልጣል፡፡ ከዚህ አንጻር መንግስት የአስቸኳይ ጊዜ አዋጁን በማስፈጸም ረገድ ጠበቅ ማለት ሳይኖርበት አይቀርም፡፡ ለማንኛውም ከኮቪድ 19 ጋር ተያይዞ ከሰሞኑ አዳዲስ ገደቦችንና ከፍተኛ የገንዘብ ቅጣቶች የጣለችውን የባህረ ሰላጤዋን አገር በጨረፍታ ላስቃኛችሁ፡፡ ቢያንስ ለጠቅላላ ዕውቀት፡፡
 
የተባበሩት አረብ ኢምሬትስ፣ የኮሮና ቫይረስ ስርጭትን ለመግታት የጣላቸውን ገደቦች፣ የዛሬ ወር ገደማ በጥቂቱ ማላላት ጀምሮ ነበር፡፡ ነገር ግን በቅርቡ በቫይረሱ የሚያዙ ሰዎች ቁጥር እየጨመረ መምጣቱን  ተከትሎ፣ አዳዲስ የተጠናከሩ ገደቦችንና እርምጃዎችን መተግበር የጀመረ ሲሆን ጥሰት በሚፈጽሙ ግለሰቦችም ላይ የኢኮኖሚ አቅምን የሚፈታተኑ  የገንዘብ ቅጣቶች የሚጥል አዲስ መመሪያ ደንግጓል፡፡
   
በአዲሱ መመሪያ መሰረት፤ በአገሪቱ ፓርቲ ደግሰው የተገኙ ግለሰቦች 10 ሺ ድርሃምስ (ከ100ሺ ብር በላይ) የገንዘብ ቅጣት የሚጣልባቸው ሲሆን የፓርቲው ታዳሚዎች ደግሞ በነፍስ ወከፍ 5 ሺ ድርሃምስ (50ሺ ብር ገደማ) እንዲከፍሉ ይገደዳሉ፡፡ አስገዳጅ የመዝጋት ወይም የተገደበ የሥራ ሰዓት ደንቦችን የሚጥሱ የቢዝነስ ተቋማት በበኩላቸው፤50 ሺ ድርሃም (ከ500 ሺ ብር በላይ) የገንዘብ ቅጣት ይጣልባቸዋል ተብሏል፡፡ የቤትና የጤና ተቋም የኳራንታይን ትዕዛዞችን የሚጥሱ ግለሰቦችም በተመሳሳይ ከ500ሺ ብር በላይ ይቀጣሉ፡፡ አካላዊ ርቀታቸውን የማይጠብቁስ? 30 ሺ ብር ገደማ ይከፍላሉ፡፡ ተደጋጋሚ ጥሰቶችን የፈጸሙ ደግሞ የ100 ሺ ድርሃም ቅጣትና የ6 ወር እስራት ይጠብቃቸዋል፡፡  
  የተባበሩት አረብ ኢምሬት ባለሥልጣናት እንደገለጹት፤ እዚህ ውሳኔ ላይ የተደረሰው በማህበረሰቡ ውስጥ ያሉ  አንዳንድ ግለሰቦች በሚያደርጉት ሃላፊነት የጎደለው እንቅስቃሴ ሳቢያ በቫይረሱ የሚያዙ ሰዎች ቁጥር መጨመር በማሳየቱ ነው፡፡ በአሁኑ ጊዜ በአገሪቱ 24,190 ሰዎች በበሽታው መያዛቸው የተረጋገጠ ሲሆን 224 ግለሰቦች በቫይረሱ ሳቢያ ለሞት ተዳርገዋል ተብሏል -እንደ ጆንስ ሆፕኪንስ ዩኒቨርሲቲ  መረጃ፡፡

‹‹የመፀዳጃ ቤት ወረቀት አለቀብን ብላችሁ እንዳትደውሉ››

የኮሮና ቫይረስ ወረርሽኝ መከሰትን ተከትሎ፣ በዓለም ዙሪያ ብዙዎች ለክፉ ቀን እያሉ የተለያዩ ሸቀጦችን በገፍ እየሸመቱ በየቤታቸው ሲያከማቹ እንደነበረ የሚታወቅ ሲሆን በዚህም የተነሳ የሱፐርማርኬት መደርደርያዎች ኦናቸውን ቀርተው ነበር፡፡ በተለይም ራስን ከወረርሽኙ ለመከላከል የሚጠቅሙ የሳኒታይዘርና የማስክ እጥረት መከሰቱ  አይዘነጋም፡፡ ለብዙዎች አግራሞትን የፈጠረው ግን የመፀዳጃ ቤት ወረቀት እጥረት በከፍተኛ ደረጃ መከሰቱ ነው፡፡ በተለይ አሜሪካውያን የኮሮና ወረርሽኝ መከሰቱን ተከትሎ፣ ከሌሎች ሸቀጦች በተለየ የመፀዳጃ ቤት ወረቀት በብዛት ነበር የሚገዙት፡፡ ምክንያቱ በትክክል ባይታወቅም፡፡ (በነገራችን ላይ ወረርሽኙ ተባብሶ ምናልባት ሥርዓት አልበኝነት ቢፈጠር በሚል፣ የሽጉጥና የጠብመንጃ ሽያጩም ደርቶ ነበር)
ከኮቪድ-19 መከሰት ጋር ተያይዞ የተስተዋለውን የመጸዳጃ ቤት ወረቀት ከፍተኛ ፍላጎት የተገነዘበው በአሜሪካ የኦሪገን ፖሊስ መምሪያ፣ ባለፈው መጋቢት ወር መባቻ ላይ በፌስቡክ ያሰፈረው መልዕክት ፈገግታን የሚያጭር ነው፡፡ (ለፖሊስ መምሪያው ጭንቀት የወለደው ቢሆንም)
በኦሪገን የእንቅስቃሴ ገደብ መጣሉን ተከትሎ፣ ፖሊስ ለነዋሪዎች ያስተላለፈው መልዕክት እንዲህ ይላል፡-‹‹የመፀዳጃ ቤት ወረቀት አለቀብን ብላችሁ ብቻ 9-1-1 እንዳትደውሉ፡፡ ችግሩን ያለ እኛ እርዳታ ልትወጡት ትችላላችሁ፡፡››
 ፖሊስ ይህን መሰሉን መልዕክት በፌስቡክ ላይ ማስፈሩ ምቾት እንዳልሰጠውም ሳይገልጽ አላለፈም፤ግን ሌላ ምርጫ አልነበረኝም ባይ ነው፡፡
 በመጨረሻም ‹‹ይህም ያልፋል›› ሲል ለነዋሪዎች የመጽናኛ ቃል ያስተላለፈው የኦሪገን ፖሊስ መምሪያ፤ ‹‹አደራ የመጸዳጃ ቤት ወረቀት አልቆብናል ብላችሁ እንዳትደውሉ፤ እኛ ልናመጣላችሁ አንችልም፡፡›› በማለት እቅጯን ተናግሯል፡፡

“ምነል-ዐይዲን’’
    (እንኳን አደረሰህ)
    “ሚነል ፋኢዚን’’
    (እንኳን ድል አደረክ) ይባባላል።
ለመንፈሳዊ ግዴታዎች ዋስትና በመስጠት ግዴታውን በፍጹምነት የፈፀመ ከሆነና እንዲሁም ከኃጢአት፣ ከፍርሐት፣ ከርካሽ ጠባይና ከብልግና፣ ከምቀኝነትና ከክፋት፣ ከውርደትና ከሌሎችም የተገዢነት  (ባርነት) ምክንያት ሁሉ በመላቀቁና  በተግባር ድል በማድረጉ፣ የበዓሉ ቀን የድሉ ቀን ስለሆነ  “ሚነፋ-ፋኢዚን’’ ‘እንኳን ድል አደረክ’ ይባላል።
ለእስልምና እምነት ተከታዮች በሙሉ፤“ዒዱ-ል ሙባረክ’’

 የኦቦ ዳውድ “ሰበር ዜና!”
ኦቦ ዳውድ ኢብሳ በአርትስ ቲቪ በነበራቸው ቆይታ ለኢትዮጵያ የአሃዳዊና ፌዴራላዊ ቅይጥ አወቃቀር ይሻላል የሚል ሐሳብ ሰነዘሩ!! “ሰበር ዜና!” “ዩኬን ውሰደው አሁን፤ ዩናይትድ ኪንግደም፤ ዌልስ፤ አየርላንድ፤ ስኮትላንድ እና ዋናኛው ኢንግላንድ፡፡ ይሔ ነው ዩኬን የፈጠረው፤ ፌዴሬሽን ነው፡፡ መንግስታት ናቸው እነዚያ፤ ራሳቸውን የቻሉ፤ ፓርላማ አላቸው፤ ካቢኔ አላቸው፡፤ አካባቢያቸውን የሚያስተዳድሩበት፡፡”
(ኦቦ ዳውድ ኢብሳ)
እንግዲህ በኦቦ ዳውድ ኢብሳ ገለጻ መሠረት፤ ዩናይትድ ኪንግደም ፌዴራል መንግስት መሆኗ ነው፡፡ አወቃቀሩን ለኢትዮጵያ የተመኙትም ዩኬ የምታራምደው የፌዴራል ሥርዓት ነው ከሚለው መነሻ ስለ መሆኑም መገመት ይቻላል:: እውነታው ግን ምን ይሆን?
በአጭር ቃል ዩኬ ፌዴራሊስትም አሃዳዊም አይደለችም፡፡ ኦቦ ዳውድ “ፌዴሬሽን” የሚለውን ቃል ከየት አምጥተው እንደተጠቀሙት ግራ ያጋባል:: ይልቁን በዩናይትድ ኪንግደም ሕገ መንግስትና አወቃቀር ላይ ጥናት የሚደርጉ አያሌ ምሁራን ለዩኬ መንግስታዊ አወቃቀር የአንድነት መንግስት (...Union State...) የሚለው ስያሜ ሥርዓቷን የበለጠ ይገልፃዋል ብለው ያስባሉ፤ እናም ዩኬ “Union state” ነች፡፡
በዚህ ዙሪያ  ከሁለት መፅሐፍት ያገኘሁትን መረጃ እንደወረደ ላስቀምጥላችሁ፦
እንግሊዛዊው Colin Turpin እና ስኮትላንዳዊው Adam Tomkins ከላይ በጠቀስኩት መፅሐፋቸው በአራተኛው ምዕራፍ፣ በ“Devolution and the structure of the UK” ንዑስ ርዕስ ሥር ያስቀመጡት ይህን ይመስላል፦
“It is used to be generally thought that the UK has a unitary constitution, like those of France, Italy, and Japan,The Netherlands, Sweden and New Zealand and unlike the federal constitutions of Germany, Switzerland, the US, Australia, Brazil, Canada, India, Nigeria and the Russian Federation. However, it may be that the better view is that the UK has a Union constitution that is neither straightforwardly unitary nor systematically federal in character…”
ፕሮፈሰር Robert Schutze ደግም ገና በመጽሐፋቸው መግቢያ ላይ፤ ባነሳነው ርዕሰ ጉዳይ ላይ እንደዚህ ይላሉ፦
“The United Kingdom is decidedly not a federal State. Centered on one –sovereign—Parliament, its legal structure is that of a unitary state; yet unlike classic ‘Unitary States’, it houses not just one but ‘four nations’ within its constitutional borders. The United kingdom is therefore sometimes described as a ‘Union’ or more often it is characterized as a ‘Union State’”
ዝርዝሩን በቀጣዩ ፅሑፌ የማነሳው ቢሆንም ‘Union State’ ሲባል መዋቅሩ የአሃዳዊውና የፌዴራል ቅይጥ ስለመሆኑ ከወዲሁ መገመት ይቻላል፡፡
ፕሮፈሰር Stephen Terney “The Paradox of Federalism, 2012” መፅሐፍ ምዕራፍ 4 ላይ “Union State” የሚለውን ስያሜ ያገኘውን ቅይጡን የዩኬ መንግስታዊ አወቃቀር “Fedralism in a Unitary State” በማለት ይጠራዋል፡፡ እዚያው መፅሐፍ ውስጥ በሌላ ሥፍራ ደግሞ ሉአላዊ ሥልጣንን ሳያጎናፅፍ፣ ራስን በራስ የማስተዳደር ሥልጣንን ከማዕከላዊው ከዩኬ መንግስት ወደ ንዑስ መንግስታት የሚሸነሽነውን “ዲቮሉሽን”ን ፕሮፈሰሩ “The poor cousin of Federalism” በማለት ይገልፀዋል፡፡ “Devolution” የፌዴራሊዝም የአጎት ልጅ መሆኑ ነው:: ለመሆኑ ዩናይትድ ኪንግደም ለምን ከሁለት የወጣች “Union State” ሀገር ተብለ ልትጠራ ቻለች? ኦቦ ዳውድም በምላሻቸው የጠቀሱት “Devolution” ምንን ያመለክታል? እውን የዩኬው “Devolution” ኦቦ ዳውድ እንደተነተኑት፣ ለአራቱ የዩናይትድ አባል ኔሽንስ ዘላቂ ሉዓላዊነትን (sovereignty) ያጎናፀፈ ነው? የቀጣዩ ፅሑፍ ይዘት የሚያተኩርበት አንኳር ርዕሰ ጉዳይ ነው፡፡
በመጨረሻም በኦቦ ደውድ ኢብሳን ቃለ ምልልስ ላይ ተንተርሰን “ኦቦ ደውድ ኢብሳ ለኢትዮጵያ “የአሃዳዊና ፌዴራላዊ ቅይጥ አወቃቀር ይሻላል” አሉ!! የሚል ሰበር ዜና ብንሰራ ጥፋተኞች አይደለንም ማለት ነው። ነገር ግን ኦቦ ዳውድ ኢብሳ ሌሎችን በአሃዳዊነት “እየፈረጁ”፣ በተቃራኒው አያሌ የአሃዳዊ አላባዎችን የያዘውን የዩኬ አወቃቀርን ኢትዮጵያ ውስጥ አምጥተን እንተግብር ማለታቸው የዓመቱ ምርጥ ተቃርኖ (Paradox) ተብሎ ሊመዘገብ ይችላል:: በእኔ እምነት፤ ይህ አለማንበብ የወለደው ስህተት በፖለቲካው ዓለም ለ50 ዓመትት ከቆዩ ፖለቲከኞች የሚጠበቅ አልነበረም፤ እሳቸውም ብቻ ሳይሆኑ ሌሎቹም የሀገራችን ፖለቲከኞች የንባብ ባሕል ላይ ብዙ መስራት ይጠበቅባቸዋል:: በነገራችን ላይ ይህ የንባቡ ጉዳይ ጋዜጠኞቻችንንም የሚመለከት ነው፡፡ የማደንቀው ጋዜጠኛ ደረጃ ኃይሌ በሚጠይቃቸው ጥያቄዎች ዙሪያ በቂ የዕውቀት ትጥቅ ይዞ ቢገባ ኖሮ፣ ልክ ያልነበረውን የኦቦ ዳውድን መግለጫ፣ ከሥር ከሥሩ እየተከተለ “ሉዓላዊ..ምናምን” እያለ ባላፀደቀላቸውም ነበር..ቢያንስ የዩኬውን!
(ከጌታሁን ሔራሞ ፌስቡክ)
“መሬት ይቅርታ መሆናችንን ሳናረጋግጥ፣ እውነት አለትን አንፈንቅል”
ጠዋት ነው፤ ትናንት፡፡ ውብ ነበር ማለዳው፡፡ አሮጌ መኪናዬን አሞቃለሁ፤ በሩን ከፈት አድርጌ ጸሀይ እየሞቅኩ:: ሁለት ወጣት ባለትዳሮች ከአንድ ልጅ (በግምት የ7 ወይም የ8 አመት ይሆናል) ከግቢ ሊወጡ፣ ወደ እኔ እየመጡ ነው:: አባትና ልጅ ወደ ኋላ ቀረት ብለዋል፤ ይጨቃጨቃሉ (ልጁን ይጨቀጭቀዋል):: ጆሮዬን ጥዬ አዳመጥኳቸው፡፡
‹‹እንዲያውም እውነቱን ካልተናገርክ አትሄድም፤›› አለና አባት ዞር ብሎ፣ ተረከዙ ላይ ተቀምጦ ልጁን ፊት ለፊት አፈጠጠበት::
‹‹ገብቶሀል! እውነቱን ንገረኝ፤
እግዚአብሄር የሚወደው አውነት የሚናገር ነው፡፡ አይደለም?››
ልጁ በመስማማት ጭንቅላቱን ነቀነቀ:: እናት ራቅ ብላ ትመለከታለች፤ ጨንቋታል:: ከፍቷታል፡፡
‹‹እውነቱን ተናገር! ምንም አትሆንም:: ካልተናገርክ ግን ነግሬሀለሁ፤ ቀደሀል አልቀደድክም?››
‹‹ቀድጃለሁ፡፡››
ልጁ ለመጀመሪያ ጊዜ ተናገረ፤ እጆቹን እያፋተገ፡፡
አባትየው፣ የልጁን ሁለት መዳፎች ከክንዱ የሚያረግፍ ጥፊ እጆቹ ላይ አሳረፈበት፡፡
ደነገጥኩ፡፡ አናገርኩት፡፡
ገላመጠኝና የልጁን እጅ ‹‹በፍቅር›› አንጠልጥሎ ከግቢ ወጣ፡፡
ቀኑን ሙሉ የልጁ ጭንቀት የአይኔ ብሌን ላይ እንደተሳለ ዋለ፡፡
ከዚህ በኋላ ይህ ልጅ እውነት ይናገራል?
አባትየው እውነቱን የፈለገው ለምንድነው?
እኛስ፣ ብዙዎቻችን፣ ‹‹ግዴለም፤ እውነቱን ንገረኝ/ንገሪኝ እና..›› የምንለው፣ እውነቱን የምንፈልገው ለምንድነው?
እንግዲህ እንዲህ ነው፣‹‹እውነት ተናገር እያልን፣ እውነት የፈጣሪ ናት እያልን፣ እውነት ሲናገሩ እየኮረኮምን፣ እውነትን ለልጆቻችን ባላጋራ አድርገን፣ ብዙዎቻችን ባደግንበት መንገድ ልጆቻችንን እያሳደግን ያለነው፡፡ በዚህ ዘመን ከተማ መሀል፣ በወጣት አባት ይህን ማየት ያሳዝናል፡፡ ውሻ እንኳን አድርግ የተባለውን፣ የታዘዘወን ሲያደርግ ለአፉ ሊጥ እንጂ ለወገቡ ፍልጥ አይቸረውም! ይህ እውነትን ማስተማር ሳይሆን፣ ከእውነት ማራቅ ነው፡፡ ልጆች ጥሩ ባህርያትን ሲያሳዩ መሸለም፣ መበረታታት፣ ቢያንስ በፈገግታ መታጀብ አለባቸው፡፡
ይህ ልጅ እዚህ የደረሰው እንዴት እንደሆነ መገመት አያዳግትም፡፡ ደጋግሞ እውነት ተናግሮ ተቀጥቷል፤ መዋሸት ብቻ ሳይሆን፣ እውነት መናገርም አስቀጥቶታል፤ ስለዚህ ለእሱ ዋናው ጉዳይ ቅጣቱን፣ ቁጣውን ... የሚያቀልለትን መምረጥ ነው:: እውነትንና ሀሰትን ከሚያስከትሉበት ቅጣት አንጻር እየመዘነ ይከውናቸዋል፤ ከፍ ሲል ደግሞ ከሚያስገኙለት ጥቅም አንጻር:: እንዲህ ነው አድርባይ፣ መዋሸት እንቅልፍ የማይነሳው ትውልድ የተፈጠረው፡፡
በመጀመሪያ ደረጃ፣ አባትየው እውነቱን የፈለገው ለምንድነው? ልጁን ለማስተማር ነው? ወይስ የእሱን ቅጣትና ፈር የሌለው ጩኸት ተጠየቃዊ ለማድረግ? የጎበጠ አባትነቱን በምክንያት ለመደገፍ? ... ማናችንም ብንሆን፣ ‹‹ግዴለም፣ እውነቱን ንገረኝ/ንገሪኝ...›› ብለን እውነቱን ለማወቅ ከመቆፈራችን አስቀድሞ እውነቱን ለምን እንደምንፈልገው ማወቅ አለብን:: እውነቱን መሸከም እንደምንችል፤ ለበጎ እንደምናውለው እርግጠኛ መሆን ያሻል፡፡
ሚስት ባሏን፣ ‹‹ማግጠሀል፣ አልማገጥክም? ብቻ እውነቱን ንገረኝ›› የምትለው በስጋ መቀረጣጠፊያዋ ልትቀረጣጥፈው ከሆነ፣ ባልም እንዲሁ የተቀባበለ ሽጉጥ ትራሱ ስር ደብቆ፣ ፍቅረኛም አሲድ በጀሪካን በረንዳ ላይ አስቀምጦ ከሆነ፣ . . . እውነቱ ያሉበትን ህይወት በበጎ ለመለወጥ ካልተጠቀሙበት፣ የሚፈልጉት ያሰቡትን መጥፎ ለመፈጸም ስሜታዊ ብርታት እንዲሰጣቸው ከሆነ፣ ውሸቱ ነው ከእውነቱ በላይ የሚጠቅማቸው፡፡ እውነቱ ጠቃሚ የሚሆነው ይቅርታ አውርደው በፍቅር ለመሞከር፣ ወይንም በቃን ብለው በሰላም ለመለያየት ካደረጋቸው ብቻ ነው፡፡
መንግስትም እንዲሁ ነው፤ ጥፋተኛ ሲናዘዝ ዶኩመንተሪ ሰርቶ፣ በየቲቪው አስጥቶ፣ በማህበረሰብ ዘንድ አሳጥቶ፣ ... ትንሽ አስሮ ወይ ነጻ ብሎ ይለቃል (አሁን ይህ እየቀነሰ ቢሆንም):: በሰጠኸው የእውነት ቃል በማህበረሰብ አስነውሮ፣ . . . ይለቃል፡፡
ይህም ከተነሳንበት አባት ድርጊት አይለይም:: እውነት እፎይታና ነጻነትን ይዞ የሚመጣ ይመስለናል፡፡ እውነት ብቻውን ነጻ አያወጣም:: እውነት ድንጋይ ነው፣ አለት፡፡ አለት ሆነን ከተቀበልነው ለውጥ አያመጣም፣ ‹‹አህያ ለአህያ ቢራገጥ፣...›› አይነት፡፡ መስታወት ሆነን ከጠበቅነው ይሰብረናል፡፡ መሬት ሆነን ከጠበቅነው አይጎዳንም፤ ያረፈበት ጎድጓዳም ሰነባብቶ ይሞላል፡፡ መሬትነት ይቅርታ ነው፡፡ መሬት ይቅርታ መሆናችንን ሳናረጋግጥ፣ እውነት አለትን አንፈንቅል፡፡
(ከበድሉ ዋቅጅራ ፌስቡክ)

የፖለቲከኞቻችን የስልጣን ጥማት?
የተከናወኑ በጎ ነገሮቹ እንደተጠበቁ ሆነው፣ ሃገራችንና ሕዝቦቿ ሶስት ተከታታይ ዓመታትን በማያቋርጥ ማዕበልና መናወጥ ውስጥ ሆነው አሳልፈውታል:: ሞትን፣ ስደትንና መፈናቀልን እንደ አመጣጡ ከነጠባሳውም ቢሆን በጽናት በማስተናገዳችንና እንደ ሃገር ሳንበታተን በመቀጠላችን የከፋውን ጊዜ አልፈናል ብዬ እገምታለሁ። አልፈናል ስል ግን፣ እስከ አሁን ማለቴ ነው? አሁንስ፣ አሁንማ መልካቸውንና ቅርጻቸውን የሚለዋውጡና ለብሶታቸውም ሆነ ለራዕያቸው ትናንትና ብቻ መኖር የሚፈልጉ የፖለቲካ ሃይሎች፤ በሀገራችን ጉዳይ ላለመግባባታችን መሰረታዊ ችግርነታቸው እያገረሸ ስለሆነ፣ መነጋገር አለብን ባይ ነኝ፡፡
ለችግራችን መፍትሔው በእጃችን ለመሆኑ ብዙ ምሳሌዎችን ማቅረብ ይቻላል። እስቲ፣ የሰሞኑን ገጠመኝ እናጢን። ለወራት ያህል የፖለቲከኞቻችን ኡኡታ ጋብ ብሎ በነቂስ መተሳሰብ፣ መተጋገዝና መረዳዳት ስንጀምር፣ እንደ ሃገር ሳንፈርስ የቆየነውና አስፈሪውን ማዕበል የተሻገርነው ሕዝብ ከሕዝብ ጋር በመጋጨቱ ሳይሆን በፖለቲከኞቻችን አቀጣጣይነትና፣ አዋሻኪነት እንደነበረ ለመገንዘብ እንችላለን። ከጥቂት የጥሞናና የእፎይታ ጊዜ በኋላ እንደገና ወደ መድረክ ሲመለሱ ደግሞ፣ የምረዳው ነገር ቢኖር የከፋፋይነትና የማወክ አቅማቸውን ይሆናል።
የአደረ አፋሽ ፖለቲከኞቻችን የስልጣን ጥማቸውን እንዲያረኩና ትንንሽ ዘውድ እንዲጭኑ ለማገዝ ሲባል፣ ሃገሩን ለማፍረስ ሕዝብ ፈቃደኛ አልሆንም አለ እንጂ፣ እነዚህ ሃይሎች ቀደም ሲል በሕዝብ የተቀሰቀሰውን የሰብአዊ መብት፣ የእኩልነትና የፍትሐዊ ተጠቃሚነት ጥያቄ በመቀልበስ፣ ትንንሽ ሀገር ፈጥረው፣ ስልጣን ለመረከብ ተዘጋጅተው ነበር። ዛሬ ደግሞ ሕገ መንግስታዊ ክፍተትን በምርጫ ስም በማራገብ፣ መላውን ሀገር ለማንበርከክና በሽግግር ስም ስልጣን ለመጋራት እየተጠቀሙበት ይገኛሉ፡
ፖለቲከኞቻችን በሕዝባቸው ላይ በዚህ ደረጃ ለምን ይጨክናሉ? ለሚለው ጥያቄ የብዙዎች መልስ እንደ ግንዛቢያቸው ፈርጀ ብዙ ሆኖ እናገኘዋለን። በርካታዎቹ የስልጣን ጥማት የፈጠረው መታወር ሲሉት፣ ሌሎች ስር የሰደደ ሃገርን የመክዳት አባዜ፣ ቀሪዎች ደግሞ የተረኝነት እብደት፣ ቀላል የማይባሉት ደግሞ በገዢ መደብነት ሂሳብና በቀልን የማወራረድ እብደት ያናወዛቸው ናቸው ይሏቸዋል፣ ብዙዎች ደግሞ ታሪክን እንደገና የመጻፍ ኋላ ቀርነት ያሰከራቸው እንደሆነ ይገልጻሉ፡፡
ዛሬ ሀገራችን በታሪካችን ከምናውቀውና ካሳለፍነው በእጅጉ የከፋ፣ ባልተለመደ ሁኔታ የገነነና ሁሉንም ዓይነት እብደቶች፣ ቅዠቶችና ልክፍቶችን አካታ በማስተናገድ ላይ ነች፣ የሚል እምነት አለኝ፡፡ ፖለቲከኞችም ተቀዳሚ ተግባራቸው፣ ፖለቲካ መተንተንና ምድራዊ መፍትሔ መሻት ሳይሆን በሃይማኖት ማተራመስ፣ ትንቢትና ራዕይ መቀመር፣ ለሕዝብ ንቀትን፣ ዛቻና እብሪት ማከፋፈል ሆኗል፡፡
ለ29 ዓመት በሕገ መንግስታዊ ማነቆ፣ በአስተዳደራዊና በፖለቲካዊ አፈና እንዳይመረመርና እንዳይፈተሽ እድል ነፍገውት፣ ከዘመኑ ርቆና ቀንጭሮ የቀረ ሕገ መንግስት ላይ የሰፈረ “አንድ” አንቀጽ ክፍተት መስሎ ስለታየ ብቻ በሽግግር መንግስት ስም ስልጣን ካልተጋራን፣ በኮሮና ሕዝብ እየተጨነቀም ቢሆን ምርጫ ካላደረግን ጦር እናወርዳለ፣ እንገነጠላለን፣ ሀገር እናፈርሳለን የሚል አማራጭ ማቅረብ ከስልጣን ጥማት፣ ሕዝብ ላይ ከማቄምና ሕዝብን ለመበቀል ከሚነሳ ልክፍት ውጭ፣ ጠዋትና ማታ በስሙ ለሚለፈፍለት ሀገርና ሕዝብ ታስቦ እንዳልሆነ ግልጽ ነው።
በዚህ ዓይነት የፕሮፓጋናዳና የውዥንብር ማዕበል ውስጥ ተዘፍቆ የሚኖር ሕዝብ፤እስከ መቼ ድረስ ሳይወናበድ የሀገሩን ሕልውና አስከብሮ፣ የትውልድ አደራውን ይወጣል የሚል አሳሳቢ ጥያቄ አለኝ፡፡
ከሀገር ህልውና ቀጥሎ የሚመጡ የፖለቲካ ልዩነቶቻችን እንደተጠበቁ ሆነው፣ በእኩልነት ላይ ለተመሰረተች ሀገራችን እንደ ሕዝብ ምን ማድረግ አለብን? ያደረ አፋሽ ፖለቲከኞች እንዲያፈርሱን እንፍቀድ ወይስ በአንድ ቃል ፖለቲካ በሕዝብ ይሁንታ ወደ ስልጣን መወጣጫ መድረክ እንጂ ሃገር ማፍረሻ መሳርያ አይደለም እንበል?
(ከሙሼ ሰሙ ፌስቡክ )

የዶ/ር ቦሎድያ ሰቃይ ቀልዶች!
እስቲ በዶ/ር ጌታቸው ቦሎድያ አድክም እይታና ቀልዶች ዘና በሉ ፥ ቀልድ አእምሮን ያፍታታል፤ ፕሊስ ቀልድ ውደዱ፤ በተለይ ቁምነገር አዘል ቀልድ ከሆነ በአንድ ድንጋይ ሁለት ወፍ እንደ ማለት ነው፤ ምክንያቱም ቁምነገርም እናገኝበታለን እንዝናናበትማለን።
...ዶ/ር ጌታቸው ቦሎድያ በAAU የባዮኬሚስትሪ ተባባሪ ፕሮፌሰር ነበር። አሁን ተረት ሆኑዋል። የሳይንስ ፋካልቲ ተማሪ ዶ/ር ጌታቸውን በአባቱ ስም ‘ቦሎድያ ‘ማለት ይቀናዋል።እኛ ቦሎዲያ ላይ አልደረስንበትም። ቀልዶቹ ላይ ነበር የደረስነው።እናም ስራ ከምንፈታ ውስጥ አዋቂዎች የነገሩንን እናካፍላችሁ።
•አንድ፦
...ሁሌም ኮርሱን ማስተማር ሊጀምር ሲል እንዲህ ይላል፤
“Come and drink from the fountain of knowledge. Here it is... in front of you...one of the best Biochemist in the world and also the only one in the horn of Africa...”
•ሁለት፦
...በደርግ ጊዜ ነው። አንዴ ወደ አውሮፓ ሊያቀና ሲል ዳጎስ ያለ ብር አስይዝ ይባላል። ይሄኔ “ለምን ሲባል?”ይላል ቦሎዲያ፤
“በዚያው እንዳትጠፋ ነው” ሲሉት፤
“እኔ ጌታቸው ቦሎዲያ ነኝ አገሬን ለማንም መቶ አለቃና ሻለቃ ጥዬ የምጠፋ! ወይ አለመተዋወቅ።”
•ሶስት፦
...ዶ/ር ቦሎድያ አንድ ተማሪውን ጸሃፊው ብራዲ የሆነውን “ጄኔራል ኬሚስትሪ” የሚባል መጽሐፍ ይዞ ያገኘዋል። (ያን ጊዜ ያ መጽሐፍ ለፍሬሽ ማን ቴክስት ቡክ ነበር።) ይቀበለውና አገላብጦ ካየው በኋላ፤
“እንዴ ብራዲ መፃፍ አሳተመች!?...አብረን ስንማር እኮ ጥያቄ ፈርታ ከኋላ ነበር የምትቀመጠው።”
•አራት፦
...አራት ኪሎ ሳይንስ ፋካልቲ ውስጥ አንድ ኤሊ አለች። ዩኒቨርስቲው ሲመሰረት ጀምሮ እዚያው ግቢው ውስጥ ነው የነበረችው። ያው ኤሊዎች የእድሜ ባለፀጋ ስለሆኑ ነው። ጌታቸው ቦሎዲያ ኤሊዋን ሲያያት እየሳቀ፤
“ጉድ ሞርኒንግ ፕሮፌሰር ኤሊ!...
“ጉድ አፍተርኑን ፕሮፌሰር ኤሊ!” እያለ ነበር አሉ የሚጠራት
“ለምንድን ነው?” ሲሉት፤
“እንኳን እሷ ... እነ እከሌ ፣እነ እከሊትም አስር አመት ዩኒቨርስቲ ስለቆዩ ብቻ ረዳት ፕሮፌሰር ተብለው የለ እንዴ!”ይላል።
•አምስት፦
...እንግዲህ በደርግ ወቅት ማታ ላይ በሬዲዮ በሰማው ዜና ጠዋት ክፍል ገብቶ ያላግጣል። የሰማውን እየደገመ፤
“ፐ! ትናንት የአርባጉጉ ገበሬዎች ...የሬገን አስተዳደርን ተቃውመው ሰላማዊ ሰልፍ አደረጉ!!...
...Dear students...Do you think that the Arbagugu peasants know whether the Ragen administration is a human being or a computer machine?”
•ስድስት፦
....እንደ ራሱ በጣም የሚመካባት ሴት ልጁ ማትሪክ ወስዳ አንድ “ቢ”ተቀላቀለባት።
“ጂኒየስ ናት ስትል አልነበር እንዴ?”አሉት ፍሬንድስ
“ምን ላድርግ...የእናቱዋ ጂን ጉድ ሰራኝ!”
•ሰባት፦
...ቦሎዲያ ከአንድ ተማሪ ጋር ተደባደበ አሉ ፥ ይህን የሰማው የዩኒቨርስቲው አመራር ለማባረር ፈጣን ነውና የተማሪውን መባረር የማስታወቂያ ሰሌዳው ላይ ለጠፈ። ቦሎዲያ ሲሰማ ወረቀቱን ገንጥሎ፣ ፕሬዚዳንቱ ዶ/ር አብይ ክፍሌ ዘንድ ሄደለት ፤
“አብይ ምን አግብቶህ ነው ይህን ምስኪን የምታባርረው?...እኔን እንጂ ዩኒቨርስቲውን አልደበደበም!...እኔን ለመታኝ ደጅ ሳገኘው በቡጢ አቀምሰውና ብድሬን እመልሳለሁ። ልጁን አሁን በፍጥነት ወደ ትምህርቱ መልሰው።”
•ስምንት፦
...አንዴ ከስድስት ኪሎ ወደ አራት ኪሎ በመኪናው ሲመጣ ተማሪውን ያገኘዋል።
“አንቺ! ነይ ግቢ” ይለዋል።አብሮት የነበረ ሌላ ተማሪም ይገባል...
“አንቺን አላቅሽም...የምን ተማሪ ነሽ?”
“የፖለቲካል ሳይንስ“ ይላል ልጁ።. ..አራት ኪሎ ደርሰው ሲወርዱ እንዲህ አለው ልጁን፤
“...Keep the politics to yourself ...but leave the science to me “ ...
(ፖለቲክሱን ራስሽ እዛው ያዢው፤ ሳይንሱን ግን ለኛ ተይልን እሺ!”)
(ከመልዕክተ ስንታየሁ ቴሌግራም)

   ረቡዕ ብቻ ከ106 ሺህ በላይ ቫይረሱ ያለባቸው ሰዎች ተገኝተዋል

                  ባለፈው ሐሙስ ማለዳ…
ኮሮና ቫይረስ ከተቀሰቀሰበት ጊዜ አንስቶ ከወረርሽኙ ጋር በተያያዘ ተሰምቶ የማይታወቅ አስደንጋጭ ቁጥር ተሰማ - “ባለፉት 24 ሰዓታት ውስጥ በመላው ዓለም ከ106 ሺህ በላይ ሰዎች በኮሮና ቫይረስ መያዛቸው በምርመራ ተረጋግጧል፤ ይህም ወረርሽኙ ከተቀሰቀሰበት ጊዜ ወዲህ በአለማችን በአንድ ቀን የተመዘገበ ከፍተኛው የቫይረሱ ተጠቂዎች ቁጥር ሆኗል” ብሏል - የአለም የጤና ድርጅት፡፡
ባለፈው ረቡዕ የተመዘገበውን ከፍተኛ ዕለታዊ የቫይረሱ ተጠቂዎች ቁጥር ጨምሮ፣ ኮሮና ቫይረስ እስከ ትናንት በስቲያ አመሻሽ ድረስ በመላው አለም ከ5,127,431በላይ ሰዎችን ማጥቃቱንና 331 ሺህ የሚሆኑትንም ለሞት መዳረጉን ያመለከተው ወርልዶ ሜተር ድረገጽ፤2,044,153 ያህል ሰዎችም ከቫይረሱ ማገገማቸውን አስታውቋል፡፡
በአለማችን ከፍተኛ የቫይረሱ ተጠቂዎች ቁጥር የተመዘገበባቸው ቀዳሚዎቹ አምስት አገራት፡- አሜሪካ-1,593,297፣ ሩስያ-317,554፣ ብራዚል- 294,152፣ ስፔን - 279,524፣ እንግሊዝ- 248,293 መሆናቸውንም መረጃው አመልክቷል፡፡
እስከ ትናንት በስቲያ ከ95 ሺ በላይ ሰዎች የሞቱባት አሜሪካ፤ ከአለም አገራት በሟቾች ቁጥር የመጀመሪያውን ደረጃ ይዛ የቀጠለች ሲሆንእንግሊዝ ከ36 ሺህ በላይ፣ ጣሊያን በ32,330፣ ፈረንሳይ በ28,132፣ ስፔን በ27,888 ሟቾች እስከ አምስተኛ ያለውን ደረጃ መያዛቸው የተነገረ ሲሆን ኮሮና  ካስከተላቸው ሞቶች መካከል ከግማሽ በላይ የሚሆኑትበአውሮፓ አገራት የተከሰቱ እንደሆኑ ኤቢሲ ኒውስ ዘግቧል፡፡ በመላው አለም በየሁለት ሳምንቱ 1 ሚሊዮን ያህል አዳዲስ የኮሮና ቫይረስ ተጠቂዎች እየተገኙ መሆኑን የጠቆመው ዘገባው፤ በሳምንቱ ከተመዘገቡ አዳዲስ የቫይረሱ ተጠቂዎች መካከል ከ60 በመቶ በላይ የሚሆኑት የተመዘገቡባቸው አራቱ አገራት፡- አሜሪካ፣ ሩስያ፣ ብራዚልና ህንድ መሆናቸውንም አመልክቷል፡፡

60 ሚሊዮን ሰዎች ለከፋ ድህነት ይዳረጋሉ
የኮሮና ቫይረስ ወረርሽኝ በሚያስከትለው ሁሉን አቀፍ ቀውስ ሳቢያ በመላው አለም 60 ሚሊየን ሰዎች ለከፋ ድህነት እንደሚጋለጡ የዓለም ባንክ ከሰሞኑ ባወጣው መግለጫ አስጠንቅቋል።ኮሮና ቫይረስ የበርካታ አገራትን ኢኮኖሚ ክፉኛ መጉዳቱን ቀጥሏል ያሉት የባንኩ ፕሬዚዳንት ዴቪድ ማልፓስ፤ በወረርሽኙ ሳቢያ በሚሊየን የሚቆጠሩ ሰዎች ለስራ አጥነት መዳረጋቸውን እንደተናገሩም ቢቢሲ ባወጣው ዘገባ አመልክቷል፡፡
ወረርሽኙ በተለይ በታዳጊና ድህነት ውስጥ ባሉ አገራት የሚገኙ ዜጎችን ክፉኛ መጉዳቱን የተናገሩት የባንኩ ፕሬዚዳንት፤ በዚህ አመት የዓለም ኢኮኖሚ በ5 በመቶ ያህል እንደሚያሽቆለቁል ጠቁመው፤ ባንኩ ድሃ ሃገራት የቫይረሱን ተፅዕኖ መቋቋም እንዲችሉ 160 ቢሊየን ዶላር በእርዳታና በአነስተኛ ወለድ ብድር መልክ ማቅረቡንም አመልክተዋል።

አፍሪካ በሳምንቱ
የተመድ ዋና ጸሐፊ አንቶኒዮ ጉቴሬዝ፤የአፍሪካ መንግስታት ቀጠናዊ ትብብርን በማጠናከር፣ የጤና ባለሙያዎችን በማሰማራት፣ ለይቶ ማቆያዎችን በማዘጋጀት፣ እንቅስቃሴን በመገደብና ድንበሮችን በመዝጋት የኮሮና ቫይረስ ወረርሽኝን ለመከላከል የሰጡትን ፈጣን ምላሽ አድንቀው “የሰለጠነው ዓለም ከአፍሪካ ብዙ ሊማር ይችላል” ብለው በተናገሩበትና የተቀረው አለም አፍሪካን ከመቼውም ጊዜ በላይ  ለመርዳት እንዲዘጋጅ ጥሪ ባቀረቡበት በዚህ ሳምንት፤ እንደተፈራው ባይሆንም ኮሮና በአህጉሪቷ መስፋፋቱን ቀጥሏል፡፡ሁሉንም የአፍሪካ አገራት ያዳረሰው ኮሮና ቫይረስ እስካለፈው ሐሙስ አመሻሽ ድረስ በአህጉሪቱ ከ95 ሺህ በላይ ሰዎችን በማጥቃት፣ 3 ሺህ ያህል ሰዎችን ለሞት የዳረገ ሲሆን ከቫይረሱ ያገገሙ ሰዎች ቁጥርም 39 ሺህ ያህል መድረሱ ተነግሯል፡፡
ደቡብ አፍሪካ በ18 ሺህ፣ ግብጽ ከ14 ሺህ በላይ፣ አልጀሪያ ከ7 ሺህ 500 በላይ፣ ሞሮኮ ከ7 ሺህ 100 በላይ ሰዎች በቫይረሱ የተጠቁባቸው ሲሆን 680 ሰዎች የሞቱባት ግብጽ፤ በሟቾች ቁጥር ከአፍሪካ አገራት ቀዳሚነቱን መያዟን መረጃዎች ይጠቁማሉ፡፡
በአህጉሪቱ በኮሮና ተጠቂዎች ቁጥር ቀዳሚነቱን በያዘችው ደቡብ አፍሪካ፤ እስከ 2020 መጨረሻ ድረስ 50 ሺህ ያህል ሰዎች በቫይረሱ ሊያዙ እንደሚችሉ የአገሪቱ ተመራማሪዎች ማስጠንቀቃቸውን የዘገበው አልጀዚራ፤ የአገሪቱ የትምህርት ሚኒስቴር፣ በወረርሽኙ ስጋት ተዘግተው የቆዩ ት/ቤቶች ከሰሞኑ እንደሚከፈቱ ማስታወቁን ተከትሎ፣ በርካታ የአገሪቱ ዜጎች በውሳኔው ቅር በመሰኘት ስጋታቸውን እየገለፁ እንደሚገኙም አክሎ ገልጧል፡፡
መንግስታት የቫይረሱን ስርጭት ለመግታት ያስችሉናል ያሏቸውን የተለያዩ ገደቦች፣ ማዕቀቦች፣ ህጎችና መመሪያዎች ተግባራዊ ማድረጋቸውን በቀጠሉባት አፍሪካ፤ ከሰሞኑ ደግሞ ከወደ ኡጋንዳ ለየት ያለ ነገር ተሰምቷል፡፡
የአገሪቱ መንግስት የንግድ ቤቶች በራፋቸው ላይ የእጅ መታጠቢያ እንዲያዘጋጁ ያወጣውን መመሪያ መሰረት በማድረግ የካምፓላ ፖሊስ፣  የእጅ መታጠቢያ ያላስቀመጡ የንግድ ቤቶችን መዝጋት መጀመሩን ቢቢሲ ዘግቧል፡፡በሌላ ዜና ደግሞ፣ የደቡብ ሱዳን ተቀዳሚ ምክትል ፕሬዚዳንት ሪክ ማቻር እና   የአገሪቱ የመከላከያ ሚኒስትር የሆኑት ባለቤታቸው ቀዳማዊት አመቤት አንጀሊና ተኒና፤ በኮሮና ቫይረስ መጠቃታቸው በምርመራ መረጋገጡን ሮይተርስ ዘግቧል፡፡
በአገሪቱ የኮሮና ቫይረስ ስርጭትን ለመቆጣጠር የተቋቋመው ግብረ ሃይል አባል የሆኑ አንድ ግለሰብ በቫይረሱ መያዛቸው መረጋገጡን ተከትሎ፣ በተደረገላቸው ምርመራ፤ ከጥንዶቹ በተጨማሪ የሪክ ማቻር የግል ጥበቃዎች፣ ሁለት ሚኒስትሮችና ሌሎች ባለስልጣናትም በቫይረሱ መያዛቸው መረጋገጡን ዘገባው አመልክቷል፡፡
የክትባት ተስፋ…
ከትናንት በስቲያ ማለዳ…
በአገረ አሜሪካ ስማቸው ጎልቶ ከሚጠቀስ የህክምናው ዘርፍ ሳይንቲስቶች አንዱ የሆኑትና በካንሰርና በኤች አይቪ ኤድስ ፈርቀዳጅ ጥናትና ምርምር በማድረግ የሚታወቁት ዊሊያም ሃሴልታይን፤ ብዙዎችን ያስደነገጠ ነገር ተናገሩ፡፡
“ክትባቱ መቼ ይገኝ ይሆን እያላችሁ ቀን የምትቆጥሩ ሰዎች፣ እሱን ትታችሁ የፊት ጭንብል አድርጉ፤ እጆቻችሁን ታጠቡ፤ ርቀታችሁን ጠብቁ!...  የእንቅስቃሴ ገደቦችን እያነሳችሁ ወይም እያላላችሁ ያላችሁ መንግስታት ሆይ፣ እናንተም ክትባት ከዛሬ ነገ ይገኛል እያላችሁ ቀን መቁጠር አይበጃችሁም፤ ይልቁንም የቫይረሱን ስርጭት ለመቆጣጠር የሚያስችሉ ጠንካራ የክትትልና የመለየት እርምጃዎችን በመውሰድ ላይ ትኩረት አድርጉ፡፡ የኮሮና ቫይረስ ክትባት እስከወዲያኛው ላይገኝ ይችላል!...”  በማለት ምክራቸውን ለግሰዋል -ታላቁ ሳይንቲስት፡፡
በሌላ በኩል ደግሞ የአሜሪካው ፕሬዚዳንት ዶናልድ ትራምፕ፤ ክሎሮኪን የተባለውን የወባ መድሃኒት ለኮሮና መከላከያነት እየወሰዱ እንደሚገኙ ተናግረ፣ው ብዙዎችን ባነጋገሩበት በዚሁ ሳምንት፣ ብራዚል ለኮሮና ፍቱን መሆኑ ገና በሳይንስ ያልተረጋገጠውን ይህን መድሃኒት በስፋት ለዜጎቿ ለማዳረስ ጥረት መጀመሯን ኤቢሲ ኒውስ ዘግቧል፡፡
በተያያዘ ዜና፣ ክሎሮኪንን ጨምሮ መሰል የወባ በሽታ መድሐኒቶች፤ ኮሮና ቫይረስን ይከላከላሉ እንደሆን ለማረጋገጥ በእንግሊዝ ኦክስፎርድ እና ብራይተን ዩኒቨርሲቲዎች ሙከራ ሊደረግ መሆኑ የተነገረ ሲሆን፣ ከአሜሪካ መንግሥት ብሔራዊ የጤና ኢንስቲትዩትና ከኦክስፎርድ ዩኒቨርሲቲ የተውጣጡ ተመራማሪዎች ያዘጋጁት የኮሮና መከላከያ ክትባት፣ በዝንጀሮዎች ላይ ተሞክሮ ተስፋ ሰጪ ውጤት ማሳየቱንም ቢቢሲ ዘግቧል፡፡
"ባለፈው ሳምንት በአይጦች ላይ የሞከርኩትንና ጥሩ ውጤት ያገኘሁበትን ሜሴንጀር አርኤንኤ የተሰኘ ክትባት፤ በቅርቡ በዝንጀሮዎች ላይ እሞክራለሁ" ያለው የታይላንድ መንግስት በበኩሉ፤ በሰባት ወራት ጊዜ ውስጥ የክትባቱን ምርምር አጠናቅቆ ይፋ እንደሚያደርግ ማስታወቁን የዘገበው ደግሞ ሮይተርስ ነው፡፡
በሌላ ዜና ደግሞ የአገራት መሪዎች፣ ዝነኞችና ባለሙያዎችን ጨምሮ ከ140 በላይ ሰዎች፣ የኮሮና ቫይረስ ክትባትና መድሐኒት በምርምር በሚገኝበት ወቅት ለሁሉም የዓለም ሕዝብ፣ በፍትሃዊነትና በነጻ እንዲዳረስ በጻፉት የጋራ ደብዳቤ መጠየቃቸውን ቢቢሲ ከሰሞኑ አስነብቧል፡፡
ውዝግቡ ቀጥሏል
አሜሪካ እና የአለም የጤና ድርጅት በኮሮና ቫይረስ ወረርሽኝ ዙሪያ የጀመሩትን ውዝግብ አጠናክረው የገፉበት ሲሆን ፕሬዚዳንት ዶናልድ ትራምፕ ከሰሞኑ ለአለም የጤና ድርጅት በላኩት ደብዳቤ፤ ዶ/ር ቴዎድሮስ በ30 ቀናት ውስጥ በድርጅታቸው ላይ “መሰረታዊ ለውጥ” እንዲያመጡ ያሳሰቡ ሲሆን ካልሆነ ግን አሜሪካ ለድርጅቱ የምታደርገውን ድጋፍ ሙሉ ለሙሉ እንደምታቋርጥና ከአባልነት እንደምትወጣ አስጠንቅቀዋል።
የዓለም ጤና ድርጅት ቫይረሱ ከቻይናዋ ዉሃን በተነሳበት ወቅት ስለ ቫይረሱ ስርጭት በተደጋጋሚ ይቀርቡ የነበሩ ተጨባጭ መረጃዎችን ችላ ሲል ነበር በሚል የወቀሱት ትራምፕ፤ በተሳሳተ አካሄድ ብዙዎችን ለቫይረሱ የዳረገ  የቻይና አሻንጉሊት ሲሉ ያጣጣሉት ድርጅቱ፣ በአፋጣኝ መሰረታዊ የሆነ ማሻሻያ ተግባራዊ ካላደረገ በጊዜያዊነት ያቋረጡትን ድጋፍ በቋሚነት እንደሚያቋርጡት ማስጠንቀቃቸውንም ቢቢሲ ዘግቧል፡፡
ፕሬዚዳንት ዶናልድ ትራምፕ፤ ኮሮናን ለመከላከል ሲሉ ለወባ በሽታ ህክምና የሚውለውን ክሎሮኪን የተባለ መድሃኒት ለሳምንታት መውሰዳቸውን በይፋ መናገራቸውን ተከትሎ፣ የአለም የጤና ድርጅት ከትናንት በስቲያ ባወጣው መግለጫ፣እንደ ትራምፕ በሳይንስ ያልተረጋገጠ መድሃኒት ከመውሰድ ተቆጠቡ ሲል አስጠንቅቋል፡፡በሌላ በኩል ደግሞ ቻይና የኮሮና ቫይረስ ወረርሽኝን ለመዋጋት 2 ቢሊዮን ዶላር መመደቧን ይፋ ማድረጓን ተከትሎ፣ የአሜሪካው የውጭ ጉዳይ ሚኒስትር ማይክ ፖምፒዮ፤ በመቶ ሺህዎች የሚቆጠሩ ሰዎችን ለሞት ከዳረገውና በትሪሊዮኖች ዶላር የሚቆጠር ጥፋት ካስከተለው የገዛ ስህተቷ ጋር ሲነጻጸር ኢምንት ነው ሲሉ የመደበችው ገንዘብ በቂ አለመሆኑን በስላቅ ተችተዋል፡፡
የቻይናው ፕሬዚዳንት ዢ ጂፒንግ፣ አገራቸው ከወረርሽኙ ጋር በተያያዘ ግልጸኝነት፣ ሃላፊነትና ተጠያቂነት ባለው መንገድ እንቅስቃሴ ስታደርግ መቆየቷን መናገራቸው ያልተዋጠላቸው ፖምፒዮ፤"ወንድ ከሆነ ጋዜጣዊ መግለጫ አዘጋጅቶ፣ ከሪፖርተሮች የሚሰነዘሩለትን ጥያቄዎች በሙሉ ሳያማርጥ ፊትለፊት ይመልስ" ሲሉ ፕሬዚዳንቱን መወረፋቸውም ተዘግቧል፡፡
የዓለም ጤና ድርጅት ከሰሞኑ ለሁለት ቀናት ባካሄደው 73ኛ አመታዊ ጉባዔ፣በተጠያቂነት እንደሚያምንና በጉዳዩ ዙሪያ ምርመራ እንዲደረግ እንደሚፈልግ ያስታወቀ ሲሆንትራምፕ ባልተሳተፉበት በዚሁ ጉባኤ ላይ የተሳተፉ አባል ሃገራትም ድርጅቱና በስሩ ያሉ ኤጀንሲዎች ለኮሮና ወረርሽኝ የሰጡት ምላሽ በገለልተኛ አካል እንዲጣራ መስማማታቸው ተነግሯል፡፡
ተዘግቶ መቆየት ወይስ መከፈት?
የስፔን ጠቅላይ ሚኒስትር ፔድሮ ሳንቼዝ፣ የሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት በኮሮና ሳቢያ በአገሪቱ ተጥሎ የቆየው የአስቸኳይ ጊዜ አዋጅ ለአምስተኛ ጊዜ እንዲያራዝምላቸው ከሰሞኑ ጥያቄ ማቅረባቸው የተነገረ ሲሆን፣ የአገሪቱ  ተቃዋሚ ፓርቲዎች ግን አዋጁ መራዘሙን እንደተቃወሙት መረጃዎች ይጠቁማሉ፡፡
ከአለማችን ዝነኛ ዩኒቨርሲቲዎች አንዱ የሆነው ካምብሪጅ ዩኒቨርሲቲ፤ በኮሮና ቫይረስ ምክንያት ለአንድ አመት ያህል በክፍል ውስጥ ትምህርት እንደማይሰጥና ትምህርቱ በኢንተርኔት ታግዞ በርቀት እንዲሰጥ መወሰኑን ዘ ጋርዲያን ዘግቧል፡፡ተዘግቶ መቀጠልም፣ ሙሉ ለሙሉ መክፈትም አደጋ እንዳለው የተገነዘቡት የኒው ዚላንድ ጠቅላይ ሚኒስትር ጃሲንዳ አርደን፤ የአገሪቱ ሰራተኞች በሳምንት አራት ቀናት ብቻ ቢሰሩ መልካም ነው የሚል ሃሳብ ማቅረባቸው ተነግሯል፡፡
ሲንጋፖር በበኩሏ፤ ከኮሮና ቫይረስ ስጋት ጋር በተያያዘ ተግባራዊ ስታደርገው የቆየችውን የእንቅስቃሴ ማዕቀብ በሚቀጥለው ሳምንት እንደምታነሳ ብታስታውቅም፣ በአገሪቱ የሚገኙ የውጭ አገራት ዜግነት ያላቸው የቤት ሠራተኞች ግን ከቤት መውጣት እንደማይፈቀድላቸው ቢቢሲ ዘግቧል፡፡
የታንዛንያው ፕሬዚዳንት ጆን ማጉፉሊ፣ የዩኒቨርሲቲና የሁለተኛ ደረጃ ብሔራዊ ፈተና የሚወስዱ ተማሪዎች ከቀናት በኋላ ወደ ትምህርት ገበታቸው እንዲመለሱና በኮሮና ለሁለት ወራት ያህል ተቋርጠው የነበሩ ስፖርታዊ ጨዋታዎችም እንዲጀመሩ መወሰናቸው ተነግሯል።በደቡብ ኮርያ የሁለተኛ ደረጃ ትምህርት ቤቶች ከረቡዕ ጀምሮ መከፈታቸው የተነገረ ሲሆን የዩክሬን መንግስት በበኩሉ፤ ተዘግተው የነበሩ ሆቴሎችና አጸደ ህጻናት እንዲከፈቱ፣ የህዝብ ትራንስፖርት አገልግሎት እንዲጀምር መወሰኑም ተዘግቧል፡፡
አብዛኞቹ አገራት ማዕቀብና እገዳዎችን ማላላትና ማንሳታቸውን ቢቀጥሉም፣ ፖላንድን የመሳሰሉ አገራት ግን ትምህርት ቤቶች ተዘግተው እንዲቆዩ መወሰናቸውን፤ እንደ ስፔን ያሉ አገራት ደግሞ የፊት ጭንብል ማድረግን የመሳሰሉ ግዴታዎችን በመጣል ላይ እንደሚገኙ ዘገባዎች ያመለክታሉ፡፡
ከወደ አሜሪካ…
ከኮሮና ጋር በተያያዘ አነጋጋሪ ንግግሮችን ማድረጋቸውን የቀጠሉት የአሜሪካው ፕሬዚዳነት ዶናልድ ትራምፕ፣ ከሰሞኑ ደግሞ አገራቸው ብዛት ያላቸው ሰዎች በኮሮና ቫይረስ የተጠቁባት ቀዳሚዋ የአለማችን አገር መሆኗን በምርመራ ማረጋገጧ "ክብር" ሊያሰጣት እንደሚገባ ተናግረዋል፡፡
"ብዙ ሰዎች በቫይረሱ እንደተያዙ ማረጋገጣችንን እንደ መልካም ውጤት ነው የማየው፡፡ ይህ የሚያሳየው የምናደርገው ምርመራ ከሁሉም አገራት የተሻለ መሆኑን ነው" ብለዋል፤ ትራምፕ ከሰሞኑ በዋይት ሃውስ በሰጡት መግለጫ።
"የተገኘውን ውጤት እንደ ክብር ምልክት ነው የማየው። በአውነትም የከብር ምልክት ነው። በአገራችን በምርመራና በተለያዩ የህክምና ስራዎች ላይ የተሰማሩት ባለሙያዎች፣ ባከናወኑት የላቀ ሥራ የተገኘ ትልቅ ውጤት ነው" ሲሉም አክለዋል ትራምፕ፡፡
በቤላ በኩል ደግሞ፣ አሜሪካ ኮሮና ቫይረስ በስፋት ከመሰራጨቱ አስቀድማ በሰዎች እንቅስቃሴ ላይ ማዕቀብ ብትጥል ኖሮ 36 ሺህ ያህል ሰዎች ከሞት ይተርፉ እንደነበርበኮሎምቢያ ዩኒቨርሲቲ የተሠራው አንድ ጥናት ማመልከቱን ኒው ዮርክ ታይምስ ዘግቧል፡፡
አሜሪካ በበርካታ አካባቢዎች የእንቅስቃሴ ማዕቀብ የተጣለው ባለፈው መጋቢት ወር መጀመሪያ ላይ እንደነበር ያስታወሰው ጥናቱ፤ የአገሪቱ መንግሥት ከዚያ አንድ ሳምንት ቀድሞ ማሕበራዊ ርቀት እንዲጠበቅና እንቅስቃሴ እንዲገታ ቢያደርግ ኖሮ በቫይረሱ ሳቢያ ለሞት ከተዳረጉት ሰዎች መካከል 83 በመቶ የሚሆኑትን ማዳን ይችል እንደነበር ይገልጻል፡፡
ኩባንያዎች ሰራተኛ መቀነሳቸውን ቀጥለዋል
ታላላቅ የአለማችን ኩባንያዎች ከኮሮና ቫይረስ ወረርሽኝ ጋር በተያያዘ በርካታ ቁጥር ያላቸውን ሰራተኞቻቸውን በጊዜያዊነትና በቋሚነት መቀነሳቸውን እንደገፉበት መረጃዎቸ ይጠቁማሉ፡፡
ዝነኛው የእንግሊዝ የሞተር አምራች ኩባንያ ሮልስ ሮይስ፣ 9 ሺህ ሰራተኞችን ከስራ ገበታቸው ሊያሰናብት ማቀዱን ከሰሞኑ ይፋ ያደረገ ሲሆን በዚህም 700 ሚሊዮን ዩሮ ያህል ወጪ ሊቀንስ እንደሚችል ተነግሯል፡፡በተመሳሳይ ዜና ደግሞ ከኮሮና ቫይረስ ቀውስ ጋር በተያያዘ ከፍተኛ የገንዘብ እጥረት ያጋጠመው ኦክስፋም የተባለው አለማቀፍ ግብረ ሰናይ ተቋም፤ ላለፉት 50 አመታት የሰራበትን አፍጋኒስታን ጨምሮ በ18 የአለማችን አገራት የነበሩትን ቢሮዎችን እንደሚዘጋና 1 ሺህ 500 ሰራተኞቹን እንደሚያሰናብት ማስታወቁ ተነግሯል፡፡
ውሃን፤“አውሬ”ማርባትና መብላት ከለከለች
አለምን እያስጨነቀ ያለው የኮሮና ቫይረስ መነሻ የሆነችው የቻይናዋ ውሃን ከተማ፤ ነዋሪዎቿ የተለያዩ የምድርና የባሕር ውስጥ እንስሳትንና አውሬዎችን ማደን፣ ማርባትና ለምግብነት ማዋል እንዲያቆሙ በማሳሰብ፤ ይህን ሲያደርጉ በተገኙት ላይ እርምጃ እንደሚወሰድ ማስጠንቀቋን ቢቢሲ ዘግቧል፡፡
የከተማዋ አስተዳደር በርካታ የምድርና የባሕር እንስሳትን ያካተተበትን ይህንን ውሳኔ ያስተላለፈው፤ የኮሮና ቫይረስ ከሌሊት ወፎች ተነስቶ፣ በሌሎች እንስሳት አማካኝነት ወደ ሰው ልጆች ሳይዛመት እንዳልቀረ የሚጠቁሙ ጥናቶችን መሠረት በማድረግ እንደሆነ የጠቆመው ዘገባው፤ በተከለከሉት እንስሳት ንግድ ላይ ተሰማርተው ለቆዩ ነዋሪዎች የማቋቋሚያ ገንዘብ ድጋፍእንደሚደረግላቸው ቃል መገባቱንም አመልክቷል፡፡

   ከዕለታት አንድ ቀን ረዥም ጊዜ ሰፈሩ ሳይታይ ቆይቶ የመጣ አንድ ሰው፣ አንድ ወዳጁን መንገድ ላይ ያገኘዋል፡፡
ወዳጁም- እንዴ አንተ ሰውዬ፤ ለረጅም ጊዜ አልተያየንም እኮ፤ ታመህ ሆስፒታል ገብተህ ነበር እንዴ? ሰውዬው- አረ አልታመምኩም፤ ሆስፒታልም አልገባሁምለ፤ ምነው አሟረትርክብኝ!
ወዳጁም -- ሟሟረቴ አይደለምለ፤ ታስታውሳለህ ብዙ አመታችን እኮ ነው ከተያየን፡፡ እዛ አቶ አስማማው ልጅ ሠርግ ላይ የተያየን እኮ ነን፡፡ ስንት አመት ሆነው? ሦስት አራት? አረ እንጃ፤ አራትም አይጠቅመው፡፡ ምን ሆነህ ጠፋህ?
 ሰውየውም - አለሁ የት እሄዳለሁ ብለህ ነው?
ወዳጁም - ወይ ከአገር ወጥተህ መሆን አለበት
ሰውየው - ኧረ የትም አልወጣሁ
ወዳጁም - ታዲያ የት ሄደህ ነው፣ ሰው ሁሉ ጠፋህ ጠፋህ  የሚልህ
ሰውየው - ምን እባክህ ለአንድ አራት አመት አስረውኝ ነበር
ወዳጁም - አራት አመት? አራት አመት እኮ ብዙ ነው፤ ለመሆኑ ምን አድርገሃል ብለው ነው
ሰውየው - ኮርቻ ሰርቀሃል ብለው ነው
ወዳጁም - ለአንድ ኮርቻ አራት ዓመት፤ እንዴ የማይመስል ነገር ነው
ሰውየው- ምን እባክህ ከስሩ አንድ የማትረባ በቅሎ ነበረች
*   *   *
ሁልጊዜ ቀጥተኛውን እና ዋነኛውን ነገር ትተን፣ ርዝራዡንና የማያስጠይቅ የሚመስለንን እናስቀድማለን፡፡ ውሎ አድሮና የማታ ማታ ግን እውነቱ መውጣቱ አይቀሬ ነው፡፡ አጥብቆ ጠያቂ እንደሚኖር አለመገንዘብ የዋህነት ነው፡፡ ሠርቄያለሁ ላለማለት ሳያዩኝ ተዋስኳቸው ይላል፤ እንደተባለው ነው፡፡ ይልቁንም “አዘለም አንጠለጠለም ያው ተሸከመ ነው፡፡” የሚለውን ተረት አበክሮ ማሰብ ይሻላል፡፡ ወደ ዋናው ጉዳይ ወይም እንደ ዘመኑ አባባል፣ ወደ ገደለው መግባት ይሻላል፡፡ እውነቱን ተናግሮ የመሸበት ማደር የሚለው ሁለተኛ አገላለጽም፣ እንደዚያው ወደ ሃቁ የሚያስጠጋን ሁነኛ ብሂል ነው፡፡
በተለይ በፖለቲካዊ አካሄዳችን ውስጥ መሸፋፈንን እንደ ልማድ እንደያዝነው የረዥም ጊዜ እውነት ነው፡፡ አበው አንድን ሰው ፖለቲካ ተናገረ ሲሉ፣ ዋሸ የሚለውን ፅንሰ ሃሳብ በቃሉ ውስጥ መስክረው ነው፡፡ እንደ ወትሮዋዊ አነጋገርም ቦተለከ ይሉታል፡፡ ይሄ የመነጨው ገዥዎች አብዛኛው ጊዜ መዋሸታቸው አሌ የማይባል ነገር በመሆኑ ነው፡፡ በገዥነት የመቆያ ትልቁ መላ፣ ያልሆነውን ሆኗል፤ የሆነውን አልሆነም ማለት ነበረ፡፡ ነውም፡፡
ወደፊትም የሚቀጥል እውነት ነው፡፡ የዲሞክራሲ አንዱ ገጽታው ግልጽነት ነው. የምንለውም ይሄን ሃሳዊ ዲስኩር ወይም ዴማጐጂ ለማስወገድ አልያም ለመከላከል ነው፡፡ በአንድ ትንሽ ውሸት የተጋለጠ መንግሥት፤ በትልቅ ውሸት መጠርጠሩ አይቀሬ ነው፡፡
ሌባው ለማ
ቢተው ይተው
አለበለዚያ እኛ ጀንበር በሰረቀ ቁጥር አውጫጭኝ ተቀምጠን እስከ መቼ እንችለዋለን አሉ ይባላል፡፡ አንድ አዛውንት አንድ ስብሰባ ላይ፣ ለማ ቢተው እና ጀንበር የተባሉ ሌቦች ሰፈሩን እየሰረቁ ስላስቸገሩ በቅኔ ወይ በዘዴ መናገራቸው ነው፡፡ በግልጽ መናገር ስለሚያስፈራም ነው፡፡
እስከ ዛሬ ብዙ ሽፍንሽኖችን አልፈናል፡፡ ስለ ረሃብ ተዋሽተናል፡፡ ስለ ጦርነት ተዋሽተናል፡፡ ሌላው ቀርቶ ኮሌራን እንኳ አጣዳፊ ተቅማጥ ነው ተባብለናል፡፡ አሁን ግን የፈጠጠ ነገር መጣ፡፡
“ኮሮና!” በይፋ እንድንናገረው አስገድዶናል፡፡ በግልጽ እንድንወያይበትም ወጥሮ ይዞናል፡፡ ለሁሉም ችግሮቻችን ግልጽነትን እና ውይይትን መሣሪያ ማድረግ ባህል ሊሆን ይገባል፡፡
የተጠየቅነውን ጥያቄ በግልጽና በማያወላዳ መንገድ መመለስ፣ ለችግሮቻችን ቢያንስ በሃምሳ ፐርሰንት መልስ እንደ መስጠት ነው፡፡ በግልጽና በቀጥታ ምላሽ መስጠት እንልመድ፡፡
 አለበለዚያ “ከአንበሳና ከነብር ማን ያሸንፋል ሲሉት፣ ከሁሉም ከሁሉም አሣ ሙልጭልጭ ነው” አለ እንደተባለው እንሆናለን፡፡  
ይህንን መዋጋት አለብን፡፡ መከላከል አለብን፡፡ ባህል ማድረግ አለብን፡፡ ነገ ብሩህ ይሆንልን ዘንድ ብሩህነትን ከዛሬ እንጀምረው፡፡

መድሃኒትዎን አለመከታተል ኮሮና ቫይረስ ከተገኘብዎት ወደ ከባድ በሽታ የመቀየር እድሉ ይጨምራል፡፡