ላለፉት 35 አመታት ኡጋንዳን ያስተዳደሩት ዩሪ ሙሴቬኒ ትናንት በተካሄደው ፕሬዚዳንታዊ ምርጫ ለ6ኛ ጊዜ ለመመረጥና የስልጣን ዘመናቸውን ወደ 40 አመታት ለማራዘም ቆርጠው መነሳታቸው ተነግሯል፡፡
አገሪቱን ወደ ውጥረትና ብጥብጥ እያስገባት የሚገኘው የዘንድሮው ፕሬዚዳንታዊ ምርጫ ነጻና ፍትሃዊ ይሆናል ብሎ እንደማይጠብቅ የተባበሩት መንግስታት በይፋ ማስታወቁን ተከትሎ፣ የውጭ አገራት መንግስታት በአገሪቱ የውስጥ ጉዳይ ጣልቃ መግባታቸውን እንዲያቆሙ ቀጭን ትዕዛዝ ያስተላለፉት ሙሴቬኒ፣ ፌስቡክን ጨምሮ የተለያዩ ማህበራዊ ድረገጾችን ማስዘጋታቸውንም አፍሪካን ኒውስ ዘግቧል፡፡
ከስልጣን መውረድን እንደሞት እንደሚፈሩት የሚነገርላቸው ሙሴቬኒ፣ ከአራት አመታት በፊት ባደረጉት የህገ መንግስት ማሻሻያ የአገሪቱን መሪ የ75 አመት ዕድሜ ገደብ ማንሳታቸውን ያስታወሰው ቢቢሲ፣ በዘንድሮው ምርጫ ከሚወዳደሩት 10 ዕጩዎች መካከል የ76 አመቱን አዛውንት ዩሪ ሙሴቬኒን ያሰጋቸዋል ተብሎ የሚጠበቀው መንግስት ደጋግሞ ሲፈታ ሲያስረው የከረመው ቦብ ዋይኒ የተባለው ታዋቂ የአገሪቱ ድምጻዊ አንዱ ነው ብሏል፡፡
በአፍሪካ አህጉር ለረጀም ጊዜ በስልጣን ላይ የቆዩ 10 መሪዎችን ዝርዝር ይፋ ያደረገው ሮይተርስ በበኩሉ፣ የኢኳቶሪያል ጊኒው ቴዎዶሮ ኦቢያንግ 41 አመታት ከ5 ወራት፣ የካሜሩኑ ፖል ቢያ 38 አመታት ከ2 ወራት፣ የኮንጎ ሪፐብሊኩ ዴኒስ ሳሱ ኑጌሶ 36 አመታት ከ9 ወራት፣ የኡጋንዳው ሙሴቬኒ 34 አመታት ከ11 ወራት፣ የኢስዋቲኒው ንጉስ ሳዋቲ 34 አመታት ከ8 ወራት፣ የቻዱ ኢድሪሲ ዴቢ 30 አመታት ከ1 ወር፣ የኤርትራው ኢሳያስ አፈወርቂ 27 አመታት ከ7 ወራት፣ የጅቡቲው ኢስማኤል ኦማር ጌሌ 21 አመታት ከ8 ወራት፣ የሞሮኮው ንጉስ ሞሃመድ 6ኛ 21 አመታት ከ5 ወራት፣ የሩዋንዳው ፖል ካጋሜ 20 አመታት ከ8 ወራት በመግዛት እንደቅደም ተከተላቸው ከአንደኛ እስከ 10ኛ ያለውን ደረጃ መያዛቸውን አመልክቷል፡፡

ትራምፕን ከስልጣን ለማውረድና በወንጀል ለመክሰስ ታስቧል

           ባሳለፍነው ሳምንት በታሪኳ አይታው የማታውቀውን ምርጫ አመጣሽ አመጽና ብጥብጥ ያስተናገደቺው አሜሪካ፣ በቀጣዮቹ ቀናትና በተመራጩ ፕሬዚዳንት ጆ ባይደን በዓለ ሲመት ሰሞንም ታጥቀው በሚወጡ የትራምፕ ደጋፊዎችና ጽንፈኛ ቡድኖች ከዳር እስከ ዳር በአመጽ ልትናጥ እና ከፍተኛ ጥፋት ሊከሰት እንደሚችል ኤፍቢአይ አስጠንቅቋል፡፡
የጆ ባይደን በዓለ ሲመት እስከሚፈጸምበት ጥር 12 ቀን ድረስ በ50 የአገሪቱ ግዛቶች ውስጥ በሚገኙ የመንግስት መቀመጫዎች እንዲሁም በዋሺንግተኑ የፌዴራል መንግስት መቀመጫ ካፒቶል ሂል በትጥቅ የታገዙ አመጾች በትራምፕ ደጋፊዎችና በጽንፈኛ ቡድኖች ሊቀሰቀሱ እንደሚችሉ የፌዴራሉ ምርመራ ቢሮ ኤፍቢአይ ያስጠነቀቀ ሲሆን፣ በዓለ ሲመቱ በትራምፕ ደጋፊዎች አመጽና ብጥብጥ እንዳይስተጓጎል ለመከላከል ካፒቶል ሂል ዙሪያውን እየታጠረ እንደሚገኝም ቢቢሲ ዘግቧል፡፡
የአሜሪካ ምክር ቤት ባለፈው ሳምንት የተሰናባቹ ፕሬዚዳንት ዶናልድ ትራምፕ ደጋፊዎች ከፈጸሙት የአመጽ ድርጊት ጋር በተያያዘ ፕሬዚዳንቱን በ25ኛው የአገሪቱ ሕገ መንግሥት ማሻሻያ መሰረት ከስልጣን ለማውረድና ምክትሉ ስልጣኑን እንዲረከብ ለማድረግ ያሳለፈው ውሳኔ በምክትል ፕሬዝዳንት ማይክ ፔንስ ተቀባይነት ማጣቱን ተከትሎ፣ የአገሪቱ የህዝብ ተወካዮች ምክር ቤቱ ትራምፕን በኢምፒችመንት ከስልጣን ለማውረድና አመጽ በመቀስቀስ ወንጀል ለመክሰስ መዘጋጀቱ ተነግሯል፡፡
ትራምፕ ባላመኑበትና ባልተቀበሉት የምርጫ ውጤት ተሸንፈው ከነጩ ቤተ መንግስት ሳይወዱ በግድ ሊወጡ የቀራቸው የቀናት እድሜ ቢሆንም፣ ምክር ቤቱ ግን በአገሪቱ መንግስት መቀመጫ ህንጻ ላይ ደጋፊዎቻቸው የፈጸሙትን ህገወጥ ድርጊት እንደ መልካም አጋጣሚ በመጠቀም በኢምፒችመንት ከስልጣን ለማስወገድ መጣደፍ የጀመረው ሰውዬው በቀጣይ ምርጫዎች እንዳይሳተፉ ለማድረግ ነው መባሉን ዋሽንግተን ፖስት ዘግቧል፡፡
ዲሞክራቶች ፕሬዝዳንት ትራምፕን ጥቂት ቀናት ከቀረው ሥልጣናቸው ለማባረር የሚያደርጉት ጥረት ከሪፐብሊካን ፓርቲ አባላትም ድጋፍ እያገኘ መሆኑን የዘገበው ቢቢሲ፣ ትራምፕ ከሥልጣን እንዲባረሩ የሚጠይቀው ክስ እንዲመሰረትባቸው ድጋፋቸውን ከገለጹት መካከል ከፍተኛዋ የሪፐብሊካን ፓርቲ እንደራሴ ሊዝ ቼኒ እንደሚገኙበትም አመልክቷል፡፡
የትራምፕ ደጋፊዎች ባለፈው ሳምንት ረቡዕ በታላቁ የአገሪቱ ተቋም ካፒቶል ሂል ላይ በፈጸሙትና አምስት ሰዎችን ለሞት በዳረገው አጉራ ዘለል የአመጽና የብጥብጥ ድርጊት ተሳታፊ እና ተባባሪ ናቸው ተብለው የተጠረጠሩ በርካታ የፖሊስ አባላት ከስራ መታገዳቸውንና በ15 ያህል ፖሊሶች ላይ ምርመራ እየተደረገ እንደሚገኝ የዘገበው ቢቢሲ፣ ጥፋተኛ ሆነው በተገኙት ላይ ከስራ እስከማባረር የሚደርስ እርምጃ ይወሰዳል መባሉን ገልጧል፡፡
ከአመጽ ድርጊቱ ማግስት ጀምሮ የተለያዩ ማህበራዊ ድረገጾች ትራምፕን በቋሚነትና በጊዜያዊነት ማገዳቸውን የገፉበት ሲሆን፣ ፌስቡክ፣ ኢንስታግራምና ትዊተር የትራምፕን አካውንቶች ከዘጉ ከቀናት በኋላ ሰሞኑን ደግሞ ዩቲዩብ ሰውዬውን ለአንድ ሳምንት አዲስ ቪዲዮ እንዳይለቅቁ ማገዱ ተነግሯል፡፡

   የተአማኒነት አቀራረብ
ጥንታዊያን ግሪኮችና ሮማያዊያን ንግግር ዐዋቂዎች፤ አንድ ክርክር ይበልጥ አሳማኝ የሚሆነው አድማጭ በተናጋሪው ላይ እምነት ሲኖረው ነው ብለው ያምናሉ፡፡ እንደ አርስጣጣሊስ (Aristotle) እምነት፤ አንዲህ ዓይነት ነገር የሚኖረው በተናጋሪው የቀደመ ዝና ሳይሆን በወቅቱ የሚቀርበው በራሱ በንግግሩ ውስጥ በባለው አሳማኝ ፍሬ ነገር ነው፡፡ የተናጋሪው ባህሪና የሚያቀርበው ነገር፣ የተናጋሪው የአነጋገር ቃና፣ የቃላት ምርጫ፣ ምክንያቶችን በአግባቡ መደርደሩ፣ የተለያዩ አማራጮች አመለካከቶችን ሲያቀርብ የሚያሳየው ሥርዓትን የተከተለ ሁኔታ በአድማጮቹ ዘንድ የተአማኒነት ሰብዕና እንዲፈጠር ያደርገዋል፡፡ አንድ ፀሀፊ ወይም ተናጋሪ ተአማኒነትን የሚፈጥርባቸው ሶስት መንገዶች አሉ፡፡ የእርስዎ መንገድ ከእነዚህ አንዱ ከሆነ የሚከተሉትን አስተያየቶች ተግባራዊ ያድርጉ፡፡
በሚያቀርቡት ርዕስ ላይ ዕውቀት ይኑርዎት፡፡
ሚዛናዊ ይሁኑ፡፡
ሀ.ተደራሾች ጋር የሚያገናኝዎትን ድልድይ ይገንቡ፡፡
እያንዳንዳቸውን በአጭሩ እንመልከት
ሀ. በሚያቀርቡት ርዕስ ላይ እውቀት ይኑረዎ።
ታማኝነትን የማግኛ የመጀመሪያው መንገድ ታማኝ መሆን ነው፤ ይህም ማለት ጠንካራ መሰረት ያለው ዕውቀት ይዞ መከራከር፣ በቂ ምሳሌዎች፣ የግል ተሞክሮዎችን፤ አህዛዊ መረጃዎችንና ሌሎች ለጉዳዩ አስፈላጊ የሆኑ ጠቃሚና ተጨባጭ መረጃዎችን ማቅረብ መቻል ማለት ነው። የቤት ሥራዎትን ከሰሩ በእርግጠኝነት የአብዛኛዎቹን ተደራሲያን (audiences) ትኩረት ይስባሉ፡፡
ለ ሚዛናዊ ይሁኑ?
በሚያቀርቡት ርዕስ ላይ ዕውቀት ያለዎት ከመሆን በተጨማሪ ለአማራጭ አመለካከቶችም ሚዛናዊነትንና ትህትናን በተግባር ማሳየት አለብዎት፡፡ ይህ የሚሆንበትም ምክንያት እውነተኛ ክርክር ሊከሰት ከሚችልባቸው አቀራረቦች አንዱ፣ ሰዎች ከሌላው ሀሳብ ጋር ያላቸውን ልዩነት ምክንያታዊ በሆነ መንገድ ሲገለፁ ብቻ ነው፡፡ የሌላውን ወገን ሀሳብና የቀረቡትን አማራጭ ነጥቦች የተረዱና የተገነዘቡ መሆንዎን በተግባር ካሳዩ፣ የእርስዎ ተአማኒነት የበለጠ ይጠናከራል፡፡ በእርግጥ ተቃራኒ አመለካከትን በአግባቡ ሊያጣጥሉ የሚችሉበት ጊዜ ይኖራል፡፡ እነዚህን ጊዜያት ግን አልፎ አልፎ የሚከሰቱ ናቸው፡፡ በአብዛኛው የሚከሰቱትም ተደራሲዎችን ስለ አመለካከትዎ በቅድሚያ ዝንባሌ እንዲያሳዩ መልዕክት ሲያስተላፍልፉ ነው። በአጠቃላይ ለአማራጭ አመለካከቶች ድጋፍና ክብር ማሳየት ከሁሉም የበለጠ ስልት ነው፡፡
ሐ. ከተደራሲዎች ጋር የሚያገናኙትን ድልድይ ይገንቡ።
ክርክርዎን በጋራ በሆኑ እሴቶችና ታሳቢዎች ላይ እንዲመሰረት በማድረግ መልካም ፈቃደኝነትዎን በተግባር ካሳዩ እምነት የሚጣልብዎትን በተደራሲያኑ ዘንድ የተደራሲውን አመለካከት የሚያከብሩ ሰው መሆንዎን የሚያሳይ ገፅታን ይገነባሉ፡፡
እምነታችንና ስሜታችንን እንዴት ማቅረብ ይቻላል?
አንድን ነገር መገንዘብ ማለት ስለዚያ ነገር የሚሰማንን ስሜት መረዳት በመሆኑ ስሜትን ገላጭ አቀራረብ የግድ ምክንያታዊ ባይሆንም አመክንዮ ያልሆነን ነገር የማወቅ ዕድል ሊሰጠን ይችላል፡፡ ስሜትን ገላጭ አቀራረብ አንድ ሰው ስለ አንድ ጉዳይ ሲያቀርብ፣ በዚያ ጉዳይ ውስጥ ስለ አለው ጥልቅ ነገር እንድናይ ይረዳናል፡፡ ለዚህም  ነው ብዙ ጊዜ ክርክሮች፣ ታሪኮችን በመጠቀም የአንድ ችግር እውነታ በስሜታችን አማካይነት እንድናይ፣እንዲሰማንና ጎምዛዛም ቢሆን እንድናጣጥም  የሚያደርጉን፡፡
ሰሜትን ገላጭ አቀራረቦች ሕጋዊ የማይሆኑት አንድን ጉዳይ ግልጽ ከማደረግ ይልቅ ግራ የሚያጋባ ሲያደርጉት ነው። ፀሐፊዎች ወይም ተናገሪዎች የለያዩ ስልቶችን በመጠቀም ስሜት ገላጭ የሆኑ አቀራረቦችን መፍጠር ይችላሉ፡፡ እነዚህም ተጨባጭ ቋንቋ፤ ልዩ ምሳሌዎችና ማነፃፀሪያ ነገሮች፣ ትረካዎች፣ ደርብ ትርጉም ያላቸው ቃላት፣ ዘይቤያዊ አነጋገርና ተመሳሳይ ማመሳከሪያዎች ናቸው፡፡
(በሲሳይ አሰፋ ተሰማ ከተዘጋጀውና “በክርክር እና በውይይት የማሸነፊያ ስልቶች” በሚል ርዕስ ከበቃው መጽሃፍ የተቀነጨበ)

ጭንቅላት ዓለም ነው።
ዕድል ደግሞ እንደአንገት፣
ስንዞር የሚታይ…
ባግራሞት፣ በድንገት።
ካንገት በታች ያለው…
ትውልድ የሚያስቀጥል…
ዕድሜ የሚባለው የመኖሪያ ዘመን፣
ሕይወት ነው ይባላል…
አካል አጠቃላይ አንድ ላይ ሲተመን።
(ከበቃሉ ሙሉ “እኔ እና ክርስቶስ”)

ያንቺን ድምፅ ብቻ፣ ሲያቃጭል የኖረ
የቆለፍሺው ጆሮ፣ በምን ተሰበረ?
ይኸው ብዙ ድምፆች
ከየትም እየመጡ፣ ይሰሙኝ ጀመረ።
የዘጋሽው ልቤ!
የቆለፍሽው ልቤ!
የተሰባበረው
እንዴት ሰው አማረው?
። ። ።
ልረሣሽ ነው መሠል፣ ወይ ደግሞ
ልትመጪ
ይሰማኝ ጀመረ
ያውደኝ ጀመረ
ይታየኝ ጀመረ፣ ሕይወት ካንቺ ውጪ።
(በላይ በቀለ ወያ)


__________________


          የዕድሜ ልክ ደብዳቤ

ይድረስ ለምወድሽ…
ዓለም ያክል ሐሳብ የተሸከመ ሰው፣
ዕረፍት አያገኝም ፍቅር ቢዳብሰው።
ቢሆንም እውነታው፣
ሞቴ አንች ነሽና…!

"በየሳምንቱ ሳላቋርጥ በማንበብ ላይ ነኝ"


           አቶ መስፍን ወልዴ መሃል ኮልፌ ላይ የሚገኝ “አጋዝ ካፌና ሬስቶራንት” ባለቤት ነው። መተዳደሪያው ንግድ ነው፡፡ የዛሬ እንግዳችን ያደረግነው በንግድ ሥራው አይደለም፡፡ በአንባቢነቱና በአዲስ አድማስ የረጅም ዘመን ወዳጅነቱ ነው፡፡ ከጋዜጣችን ጋር ዝምድና አለው፤ ያቆራኘው ኪዳን፣ የሳበው እውነት አለ።  ከ20 ዓመት በላይ የአዲስ አድማስ ጋዜጣ አንባቢ ነው። ፍቅሩም እስከ ዛሬ ዘልቋል፣ በጊዜ ርቀት አልተነነም፣ … ዘወትር ቅዳሜን በናፍቆትና በጉጉት እንደሚጠብቅ ይናገራል። ከራሱም አልፎ ለካፌ ደንበኞቹ ከቡና ጋር አዲስ አድማስን እንዲያነቡ ያቀርብላቸው ነበር።  ለመሆኑ ከጋዜጣው ጋር መቼ ተዋወቀ? የፍቅሩስ ምስጢር ምን ይሆን? …እንዲህ አውግቶናል፡-


                     እንደምታየው ስራዬ ንግድ ነው። አዲስ አድማስ ጋዜጣን ማንበብ የጀመርኩት ገና ሲጀመር፣ በምስረታው ነው፤ ሃያ ዓመት አልፎኛል። እስካሁን በየሳምንቱ ሳላቋርጥ በማንበብ ላይ ነኝ፡፡ አሁን ሁኔታው ከልክሎኝ እንጂ ሌሎች ሰዎችም  (ደንበኞቼ) እንዲያነብቡ ገዝቼ በየጠረጴዛው ላይ አስቀምጥ ነበር።
ጋዜጣ ወይም መጽሄት ሳታቋርጥ የምትከታተለው፣ አንዳች የወደድከው ነገር ሲኖር ነው። አዲስ አድማስን በምን ወደድካት?
አዲስ አድማስን የወደድኩበት የመጀመሪያውና ዋናው ምክንያት፣ ሚዛናዊ መጣጥፎች ይዞ መውጣቱ ነው። በተለያዩ ርዕሰ ጉዳዮች ላይ የሚጽፉትን ዐምደኞች ሀሳብ እወድደዋለሁ። በጎና ጠቃሚ ሀሳብ የሚያስተላልፉ ናቸው። በዋናነት ርዕሰ አንቀፁ በጣም የምወደውና የሚመቸኝ ነው፡፡ ለሀገራችን ኢትዮጵያ የሚበጅ፣ ሚዛናዊ የሆነ መልዕክትና ቁምነገር የሚያስተላልፍ ፅሁፍ  ነው። … በሀገራዊ ስነ-ቃልና ተረቶች ጀምሮ፣ መደምደሚያው ላይ የሚቋጭበት መንገድ፣ ከተጨባጩ ህይወት ጋር የሚዛመድና ገላጭ ነው። ያ በጣም ይገርመኛል፡፡ አንዳንድ ሰዎች ውስብስብ ነው ሲሉ እሰማለሁ፤ … አጣጥመህ ካነበብከው ግን በጣም አስተማማኝ፣ የሀገሪቱን ተጨባጭና ወቅታዊ ሁኔታ የሚያንፀባርቅ ነው። ፖለቲካዊ፣ ኢኮኖሚያዊና ባህላዊ ጉዳዮችን  አዋዝቶ በማራኪ ቋንቋ ያቀርባል።
ከጋዜጣው አምዶች የትኞቹን በቅድምያና በትኩረት ታነባለህ--?
በሚገርም ሁኔታ ሁሉንም አነብባለሁ፤… ፖለቲካ ይመስጠኛል፤ ምክንያቱም የሁሉም ነገር መነሻ እርሱ ነውና፡፡ ፖለቲካው ካልተስተካከለ ብትነግድም ዘለቄታው አስተማማኝ አይሆንም፤ ፖሊሲዎችና ህጎች ለችግር ሊዳርጉህ ይችላሉ። የአዲስ አድማስ ፖለቲካ ደግሞ ሚዛናዊ ነው፤ ጽንፈኛ አይደለም፤ ከሚነቅፈውና ከሚደግፈው ጎን አይቆምም፤ ሀሳብን  ብቻ ሞጋች ነው። በመቀጠል ኢኮኖሚውን አነብባለሁ። ለምሳሌ የንግዱን ማህበረሰብ ተሞክሮዎች አነብባለሁ። ቀደም ሲል ብርሃኑ ሰሙ የሚያቀርባቸውን ንግድ ተኮር ጽሁፎች ስከታተል የስራ መንገዴንም ያሳየኛል። እንደ ዘምዘም ያሉትን የመርካቶ የንግድ መሰረቶች ታሪክ ሳነብ የምማረው ነገር አለ። እርሳቸው በሴትነት በዚያ ዘመን የሰሩትን ጠንካራ ስራ ሳይ እደነቃለሁ፤ የምወስደውም ተሞክሮ ይኖራል። ሌላው የጥበብ ዓምድ ነው፡፡ በጥበብ አምድ መፃሕፍት ላይ የሚሰጡትን አስተያየቶች፣ ሂሳዊ መጣጥፎች ማንበብ ደስ ይለኛል። እነ ገዛኸኝ ጸ.  የመሳሰሉት ፀሐፍት የሚያቀርቡትን እከታተላለሁ፡፡
ከቃለ ምልልሶች በአእምሮህ ተቀርፀው የቀሩ ይኖራሉ ብዬ እገምታለሁ---
በንግዱ ዘርፍ፣ የአስፋወሰን ሆቴል ባለቤት የነበሩት ወ/ሮ ዘምዘም ጥንካሬ ይደንቀኛል፡፡ መርካቶ ውስጥ፣ በዚያ ዘመን ይህን የሚያህል ሕንፃ መገንባታቸው የሚያስደስትና ፈለጋቸውን ለመከተል የሚያስመኝ ነው። በፖለቲካው በኩል፣ በሃያ ዓመታት በርካታ የፖለቲካ ሰዎች ቃለ ምልልስ አድርገዋል። በገዢውም  ወገን ሆነ በተፎካካሪዎች ቃለ ምልልስ ያልተደረገለት ስመጥር ፖለቲከኛ የለም። ዶክተር ብርሃኑ ነጋ፣ አቶ ልደቱ አያሌውና ፕ/ር መስፍን ወልደማርያምን የመሳሰሉ ቀርበው ሃሳባቸውንና መንገዶቻቸውን ገልፀውበታል። ሁሉንም አንብቤያቸዋለሁ ማለት እችላለሁ። የሚቀርበው ቃለ ምልልስ ሚዛናዊ ነው፡፡ አጠቃላይ ግቡ ኢትዮጵያ ተኮር ነው። ጋዜጣው የሚሰራው ኢትዮጵያዊነት አሸናፊ እንዲሆን ነው።
ተከታታይ መጣጥፎችስ ታነባለህ--? ለምሳሌ "የኛ ሰው በአሜሪካ"---?  
ነቢይ መኮንን ትልቅ ገጣሚ ነው፤ አዲስ አድማስም ላይ ብዙ አንባቢ ያለውና ጋዜጣዋን ተወዳጅ ካደረጉት ፀሐፍት መካከል ተጠቃሽ ነው፡፡ ጋሽ ነቢይን አመሰግነዋለሁ። “የኛ ሰው በአሜሪካ” በጣም የሚወደድ፣ ጥሩ ፍሰት ያለው፣ ማራኪና የስደት ሀገር የሕይወት ገጽታዎችን የሚያሳይ ነበር። መነሻውን፣ መድረሻውን የሚያውቅ፣ አሜሪካንና ኢትዮጵያን የሚያነጻጽርና የሚያስተሳስር አስደሳች ጽሑፍ ነው። የአሜሪካን ሀገር ሰዎች ሕይወትና አኗኗርን ቁልጭ አድርጎ የሚያሳይ ትረካ በመሆኑ ሳምንት እስኪደርስ የሚናፍቅ ነበር። እኔ ብቻ ሳልሆን ብዙ ሰዎች ጋዜጣውን ሲያገኙ ዘለው ጉብ የሚሉት እሱ ላይ እንደነበር አስታውሳለሁ። እውነት ለመናገር በጣም የተነበበ ጽሁፍ ነው። እዚያ ያሉት ኢትዮጵያውያን አኗኗር፣ ሀገር ቤት ያለው ምኞትና በእውን ያለው ሕይወት፣ መስተጋብር -- ሁሉ የሚገርም ነበር። እዚህ የናቁትን ስራ እዚያ እንዴት እንደሚሰሩት…  እዚህ ያሰቡት ዶላር እዚያ በቀላሉ እንደማይገኝ፣ ዝቅ ካለ ቦታ ተነስተው፣ ትልቅ ቦታ የደረሱ ጠንካሮችንም ያየንበት ነው።
ከአዲስ አድማስ የሃያ ዓመት ወዳጅነትህ ምን ተጠቀምኩ ትላለህ?  
እውነት ለመናገር ከሁሉ በላይ የንባብ ፍላጎቴን አጎልብቶልኛል፡፡ እንደምታውቀው የንግድ አገልግሎት፣ በተለይ ካፌ ጊዜ ይፈልጋል። ሠራተኞችን ማስተዳደሩም ቀላል አይደለም፤ ከደንበኞች ምቾት ጋር የሚያያዝ ስለሆነ ስራው ከባድ ነው። ሆኖም ግን አዲስ አድማስ ይዛ የምትወጣው ነገር ሳቢ ስለሆነ እኔም በፖለቲካው፣ በኢኮኖሚው፣ በጥበቡ ዘርፍ --- ብዙ ዕውቀት እንድጨብጥ አድርጎኛል። ከመጻሕፍት በላይ ጠቅሞኛል። ምክንያቱም አንድ መፅሐፍ የሚነግርህ ስለ አንድ ነገር ይሆናል። አዲስ አድማስ ላይ ግን ባንድ ቀን እትም ስለ ኢኮኖሚ፣ ፖለቲካ፣ ስለ ጥበብ መጠነኛ ግንዛቤ የምትጨብጥበትን ሀሳብ ታገኛለህ። በአጠቃላይ በጋዜጣው የማይዳሰስ ነገር የለም። በዚያ ላይ የብዙ ፀሐፍት የሃሳብና የዕውቀት ክምችት ይገኛል። የአስርና ከዚያ በላይ ሰዎችን እውቀትና ምልከታ ትካፈላለህ፤ ይህ ቀላል አይደለም። በሁሉም አቅጣጫ በዕውቀት ትታጠቃለህ። ስለዚህ ብዙ ዕውቀት አግኝቻለሁ፤ በሌላ በኩል መፃሕፍትም እንዳነብ አግዞኛል። በአጠቃላይ፡- በሕትመቱ ዘርፍ ወገንተኝነት የሌለበት፣ ዛሬ አንብበህ ነገ የማትጥላቸው፣ የሃሳብ የበላይነት የሚንፀባረቅባቸውን መጣጥፎች አግኝቻለሁ።…  ለሀሳብና ሀሳብ ብቻ ቦታ ያለው ጋዜጣ ነው። አንዳንድ ሰዎች “ለዘብተኛ ነው” በሚሉት አልስማማም። ትክክለኛ ዘገባ ስታቀርብ ከሚያስጮሁት ግን ቶሎ ከሚጠፉት ወገን አትሆንም።... ማስጮህ ያጠፋል!... ምክንያቱም ቋሚ የሃሳብ ልዕልና አይኖርህምና!
በዚህ አጋጣሚ የጋዜጣውን መስራች አቶ አሰፋ ጎሳዬን ላመሰግን እፈልጋለሁ። እሱ በጥሩ መሰረት ላይ ስላቆመው ይኸው ዛሬም ድረስ ቀጥሏል። እርሱ ባይኖርም ስራው ዛሬም ለሀገር እየጠቀመ ነው።
በኛ አገር የንባብ ባህል አልዳበረም። አንተ በተለይ ነጋዴ ሆነህ እንዴት ወደ ንባብ ገባህ ?
እኔ ንባብ የለመድኩት እዚሁ አዲስ አድማስ ጋዜጣ ላይ ነው። በአንድ ወቅት  "ሙሉ ሰው እንድትሆን አንብብ!” የሚል አባባል ጋዜጣው ላይ ይወጣ ነበር። ያ - ነገር በጣም ሳበኝ። በርግጥም አንድ ሰው ሙሉ ሊሆን የሚችለው ሲያነብ ብቻ ነው። እኔ እንኳ ብዙ የተረፈ ጊዜ ኖሮኝ አነብባለሁ ባልልም፣ መታገሌ በራሱ ጥሩ ነገር ነው። መፃሕፍትን አነብባለሁ። እንደምታየው ባሁን ጊዜ ንባብ የወደቀ ይመስላል። ቢሆንም ሰው ያለ ንባብ ሙሉ አይደለም፤ ምክንያቱም፤ ሰው ኢኮኖሚክስ ቢማር፣ የሚያውቀው ስለዚያ ዘርፍ ብቻ ነው። ያው በንድፈ ሀሳብ ደረጃ! ምህንድስና ቢማርም እንደዚያው ነው። በሌሎችም! ሲያነብ ግን ስለ ፖለቲካው ያውቃል፤ ስለ ኢኮኖሚው፣ ስለ ሌላው ዘርፍ ያውቃል። ስለ ምህንድስና ለማወቅ፣ የዘርፉን መፃሕፍት ማንበብ አለበት። ስለ ንግድም እንደዚሁ። አንድ ሰው ፕሮፌሰር እንኳ ቢሆን ስለተማረበት፣ ስፔሻላይዝ ስላደረገው ነገር እንጂ ሌላ ነገር አያውቅም። ከማንበብ ግን የማታውቀው ነገር የለም። በተለይ ለጋዜጠኞች፣ ለሀገር መሪዎች ሰፊ ንባብ ያስፈልጋል። ምክንያቱም ሞያቸውም ያስገድዳቸዋል። አገልግሎታቸው ሙሉ እንዲሆን ስለ ኢኮኖሚ፣ ስለ ጥበብ፣ ስለ ንግድ ወዘተ ሊያውቁ ይገባል። ጋዜጠኛም ሚዛናዊ ሊሆን የሚችለው ሲያነብብና ሲያነብብ ብቻ ነው። ካልሆነ ጥራዝ ነጠቅ ይሆናል። የተሟላ መረጃ ማቅረብም አይችልም።
ወደ እኔም ስንመጣ ማንበብ ያስደስተኛል። አዲስ አድማስ ሳምንት ቅዳሜ እስኪደርስ ይጨንቀኛል። ጠዋት ጋዜጣውን ገላልጬ ካላየሁ እንደ ቡና ሱስ ነው። ቁርስ ከመብላቴ በፊት እርሱን አያለሁ። ከሃያ ዓመት በላይ ያነበብኩት ሱስ ሆኖብኝ ነው፡፡ ማንበብ ሙሉ ሰው ያደርጋል! በሚለውም አምናለሁ። ሰው ለሌላ ነገር ገንዘብ የሚያወጣውን ያህል ጋዜጣና መፃሕፍት ገዝቶ በማንበብም ራሱን ማሻሻል አለበት ብዬ አምናለሁ፡፡ እኔ ከራሴ አልፌ የተለያዩ ጋዜጦችና መፅሔቶችን እየገዛሁ ለካፌ ደንበኞቼ አስቀምጥ ነበር። ሰውም ማኪያቶና ቁርስ እስኪመጣለት ድረስ ማንበቡንም ተለማምዶ ነበር። አንድ ወቅት ላይ በተፈጠረው የፖለቲካ ግለት የማይመች ሁኔታ ገጥሞኝ ለራሴ ብቻ ማንበብ ቀጠልኩ።
አዲስ አድማስ ጋዜጣ እስከ ዛሬ ብዙ ሃሳቦች አካፍሎናል።… በአካል ባይኖርም ይህን ጋዜጣ የመሰረተውን አሰፋ ጎሳዬን፣ ነቢይ መኮንንን፣ ዮሐንስ ሰን፣ ገዛኸኝ ፀን፣ ኢዮብ ካሣንና ሌሎቻችሁንም ማመስገን ይገባኛል።… ከሃያ ዓመት በላይ በህትመት መዝለቅ ማለት ትልቅ ስኬት ነው። ጋዜጠኞችንና የጥበብ ሰዎችን ሁሉ አመሰግናለሁ፤ ዕውቀት በገንዘብ አይገዛም፤ በፍላጎት የሚገኝ ነው። ስለዚህ ጋዜጣው ባለውለታችን ነው፡፡.. የዚህን ያህል ተጉዞ ለዚህ መድረሱ የጥንካሬው ማሳያ ነው…ብዬ አምናለሁ።… የመረጥኩትም ለዚያ ነው፤ ተገድጄ አይደለም፡፡

አንድ ልዑል ከቤተ መንግስት ራቅ ብሎ ወደ ሚገኝ አንድ ትልቅ ጫካ ሄዶ፣ አደን ሲያድን ውሎ በፈረሱ ወደ ቤተ መንግስት ሲመለስ፣ አንድ ባላገር ያገኛል፡፡ ባላገሩ ልዑሉ ማን እንደሆነ አያውቅም ነበርና አንዳችም እጅ ሳይነሳ፣ ሰላምታም ሳይሰጥ ዝም ብሎ መንገዱን ይቀጥላል፡፡ ልዑልም የባላገሩ ነገር ገርሞት፤
“ሰማህ ወይ ወዳጄ፤ ለመሆኑ እኔ ማን እንደሆንኩ ታውቃለህ ወይ?” ሲል ይጠይቀዋል፡፡
ባላገሩም “በመንደራቸውን ባለው ጫካ ውስጥ በገዛ ፍቃድህ ገብተህ አደን ስታድን እንደቆየህ አይቻለሁ፡፡ በሰላም የተቀመጡትን አዕዋፋት ስታባርራቸው፣እንስሳትንም መጠጊያ ስታሳጣቸው የነበርከው ሰው መሆንህንም ተመልክቻለሁ” አለው፡፡
ልዑልም፤ ምን ስሰራ  እንደቆየሁ ፣ማወቅህ መልካም፡፡ ማንነቴንስ አውቀኸዋል ወይ?” ሲል ደግሞ ጠየቀው፡፡
ባላገሩም፤”አላውቅም” አለው፡፡
ልሑል “ንጉስ ማለት ምን ማለት እንደሆነስ ታውቃለህ ወይ?”
ባለገር፤”አላውቅም፡፡”
ልዑሉ፤ “እንግዲያውስ ና ፈረሴ ላይ ውጣና አብረን ወደ ከተማ እንሂድ፡፡ ንጉስ ማለት ምን ማለት እንደሆነ እዚያ ታውቃለህ” አለው፡፡
ልዑሉ ባላገሩን አፈናጦ ወደ ከተማ ይዞት ሔደ፡፡ በመንገድ ላይም “ንጉስ ማለት የተከበረ፣ በሄደበት ቦታ ሁሉ ህዝብ እጅ የሚነሳው፣ መንገደኛው ሁሉ ቆሞ የሚያሳልፈው ትልቅ ሰው”  አለው፡፡
ከተማ ሲደርሱ፣ ህዝቡ ልዑሉን ሲያይ እየቆመ፣ እጅ እየነሳ አሳለፈው፡፡ ግማሹም አቤቱታውን አሰማ፡፡
ይሄኔ ልዑል ወደ ባላገሩ ዞሮ “አሁን ንጉስ ማን እንደሆነ አወቅህ? ንጉስ ማን ይመስላል?” ሲል ጠየቀው፡፡
ባላገሩም “እንግዲህ፤ ወይ እኔ ወደ አንተ መሆናችን ነዋ” ሲል መለሰ፡፡
“ቡመራንግ” ማለት ይሄ ነው -ለሌላው የወረወሩት ቀስት ተመለሶ ወደ ራስ!
ህዝቦችና መሪዎች ሲጠፋፉ የሚፈጠረው ግራ መጋባት አይጣል ነው! የክልል፣ የቀጠና፣ የወረዳና የቀበሌ መስተዳድር፣ የቢሮና የሚኒስቴር ኃላፊዎች እንዲሁም የፖለቲካ ፓርቲ መሪዎች ከህዝብ ሲርቁ ከላይ እንደተጠቀሰው ባላገር ማንነታቸው ብቻ ሳይሆን ምንነታቸውም ለህዝብ ግራ የሚገባበት ደረጃ ይደርሳል። ህዝቡ ልቡ ክፍት ነው። ህዝብ የነገሩትን ይሰማል። የተረጎሙለትን፣ እውነት ብሎ ይቀበላል። ያወጁለትን አዋጅ፣ ይበጀኝ ብሎ ያከብራል። የደነገጉለትን ህግ፣ በወጉ ሊተዳደርበት ይነሳል። ያወጡለትን መመሪያ አመራበታለሁ ብሎ ይስማማል። እቅዶች አምረው ሲያያቸው ሰምረው አገኛቸዋለሁ ብሎ ተስፋ ያደርጋል። ችግር የሚፈጠረውና ፀብ የሚመጣው፣ አንድም  በተግባር ሲተረጎሙ በመዛባታቸው፣ አንድም ባወጣቸው ክፍል በራሱ በቃ-አባይት እንደሌሉ ሲካዱ /ሲሻገሩ/ ነው። “Law-maker Law- breaker”   እንዲል ፈረንጅም። ያስቡልኛል ያላቸው መመሪያዎችና ኃላፊዎች “አንተና አንቺ” ብለው ከናቁት፣ ያወጡትን መመሪያዎች በሱው ላይ መጠቀሚያ ካደረጓቸው፣ በግልፅ ወገናዊነት “ሁሉም ህዝቦች እኩል ናቸው። አንዳንዶቹ ግን የበለጠ እኩል ናቸው” ካሉት፣ አዋጅም፣ ህግም፣ መመሪያም እንደ ብዙዎቹ ተግባር-አልባ የፕሮጀክት ጥናቶች ያማሩ ወረቀቶች ሆነው ነው የሚቀሩት።
እቅድ በስራ ላይ መዋሉን ለማየት በሚል “የግምገማ” ስብሰባ፣ ጥንት የሚታወቀው “ድርጅታዊ አሰራር” ከተንፀባረቀ፣ “በእኔ አስተያየት” በሚል የጠግል ካባ ቡድናዊ ስሜት የሚስተጋባ ከሆነ፣ አመራርና ተመሪ መራረቁ የማይቀር አባዜ ይሆናል። ህዝቡን በግማገማ ማረቅ አይቻልም! መሪዎችንና መመሪያዎችን እንጂ! እነሱንም በጄ ካሉ! ግምገማዎችም የእውነት ከሆነ! በአንድ ወቅት ስለ ሂስና ግለ-ሂስ ሲወሳ “ሂስ እያሉ ሌላውን መዘርጠጥ፣ ግለ-ሂስ እያሉ ራስን ማዋረድ አይገባም!” ያሉ እንደነበሩ ያስታውሷል። መታረም፣ መተራረም፣ መቻል፣ መቻቻል የሚችለው ትክክለኛ ሂስ ማቅረብ ሲቻል ነው። እዚህ ጋ ድክመት አለ ተብሎ ሲጠቆም ነው። እሱም ቢሆን በጨዋ ቋንቋ ኢትዮጵያዊ ባህልና ወጉን ሳይለቅ መሆን ይኖርበታል፡፡ ሂስ የሚቀርብበትን ሰው ሳያንጓጥጡ ሃሳቡንና ጉዳዩ ላይ ብቻ በማተኮር በቀጥተኛ በማቅረብ፡፡ ህይወት “መካር- አሳስቶኝ”፣ “ፋርሽ-ባትሉኝ” የምንልበት የዕቃ -ዕቃ ጨዋታ አይደለም። መማማር ያስፈልጋል። ሆኖም ትምህርቱ መታወቅ፣ አስተማሪና ተማሪውም አስቀድሞ መለየት አለበት። ገጣሚው ኦማር ካህያም እንዳለው፤ እኔስ ማነኝሳ ቁጭ ብዬ እምማር “አንተ ማነህ እሱ የምታስተምር፣ ሳንባባል ለመቀጠልና ለመማማርም መቻቻል አለብን። አለበለዚያ አንድ አዋቂ የሀገራችን ፀሐፌ- ተውኔት ባንደኛው ቴያትራቸው ውስጥ እንደፃፉት ይሆናል። አንዱ ገፀ-ባህሪ
“ምነው ተጠፋፋን ጓድ”  ሲል ይጠይቀዋል፡፡ ጓዱም ሲመለስ፤ “የአብዮት ጊዜ አይደለም እንዴ? መጠፋፋት መች ገደደ?!” ነበር ያለው፡፡ ይህን መሰል የፖለቲካ ሰዎች ፈሊጥ ህዝቡ ውስጥ እንዲገባ መደረግ የለበትም፡፡ ሕዝቦች እንዲኖሩ እንጂ እንዲጠፋፉ፣ እንዲቻቻሉ እንጂ፣ እንዲናቆሩ መሆን የለባቸውም፡፡ ቅን ልቦና፣ ፅናትና ለሀገር ማስበ ሲኖር መቻቻል ይቻላል፡፡ መሪዎችና የፖለቲካ ድርጅቶችም ቢሆኑ መቻቻል ይችላሉ። ዋናው፤ “ለብቻዬ ስንጥር ከምሆን ከሀገር ጋር እርፍ ልሁን!” ማለት ብቻ ነው፡፡ አለበለዚያ “ህገ ወጥ አደን” ከሚል ማስታወቂያ በኋላ “አተረማመሰው” ይዘፍናሉ እንደተባለው ይሆንብናል፡፡

በጃፓንም አዲስ የቫይረሱ ዝርያ ተገኝቷል

            ከመደበኛው የኮሮና ቫይረስ ጋር ሲነጻጸር በፍጥነት የመሰራጨት አቅማቸው ከፍተኛ እንደሆነ የተነገረላቸውና በብሪታኒያ እና በደቡብ አፍሪካ የተገኙት አዳዲሶቹ የኮሮና ቫይረስ ዝርያዎች በአንድ ወር ጊዜ ውስጥ በድምሩ ከ50 በላይ ወደሚሆኑ የአለማችን አገራት መሰራጨታቸውን እንዲሁም በጃፓን ደግሞ አዲስ የቫይረሱ ዝርያ መገኘቱን የአለም የጤና ድርጅት አስታውቋል፡፡
ከአንድ ወር በፊት በብሪታኒያ የተገኘው አዲሱ የኮሮና ቫይረስ ዝርያ ወደ 50 የተለያዩ የአለማችን አገራትና ግዛቶች መዛመቱንና በደቡብ አፍሪካ የተገኘው የኮሮና ቫይረስ ዝርያ ደግሞ ወደ 20 አገራትና ግዛቶች መሰራጨቱን ድርጅቱ ባለፈው ማክሰኞ ባወጣው መረጃ አስታውቋል፡፡
አዳዲሶቹ የኮሮና ቫይረስ ዝርያዎች ከ70 በላይ አገራትና ግዛቶች ተሰራጭተዋል ተብሎ እንደሚገመት የጠቆመው የአለም የጤና ድርጅት፤ ባለፈው ሳምንት በጃፓን በአዲስ የኮሮና ቫይረስ የተጠቁ 4 ብራዚላውያን መንገደኞች መገኘታቸውንና በቀጣይም አዳዲስ የቫይረሱ ዝርያዎች ሊፈጠሩ እንደሚችሉና አለማችን በአዲስ የኮሮና ወረርሽኝ ማዕበል ልትመታ እንደምትችልም ስጋቱን ገልጧል፡፡
የኮሮና ቫይረስ ወረርሽኝ አሁንም በመላው አለም በፍጥነት መሰራጨቱን እንደቀጠለ የገለጸው ድርጅቱ፤ አለማቀፉ የቫይረሱ ተጠቂዎች ቁጥር ባለፉት 10 ሳምንታት ብቻ በእጥፍ በማደግ ከቀናት በፊት ከ90 ሚሊዮን ማለፉንና የሟቾች ቁጥርም ወደ 2 ሚሊዮን መጠጋቱን አስታውሷል፡፡
በሌላ የኮሮና ቫይረስ ዜና ደግሞ፣ ከ3 ሚሊዮን በላይ ሰዎች በቫይረሱ ለተጠቁባት አፍሪካ 300 ሚሊዮን የኮሮና ቫይረስ ክትባቶችን ከአለማቀፉ የክትባት ጥምረት መገኘቱንና ክትባቶቹ በሁለት ወራት ጊዜ ውስጥ ለተለያዩ አገራት ይከፋፈላል ተብሎ እንደሚጠበቅ የአፍሪካ የበሽታዎች ቁጥጥርና መከላከል ማዕከል እንዳስታወቀ አሶሼትድ ፕሬስ አስነብቧል፡:፡
በአፍሪካ ከሚኖረው አጠቃላይ ህዝብ 60 በመቶውን ወይም 780 ሚሊዮን ሰዎችን ለመከተብ መታቀዱንና ለዚህም 10 ቢሊዮን ዶላር የሚያወጡ 1.5 ቢሊዮን ያህል ክትባቶች እንደሚያስፈልጉም ዘገባው አመልክቷል፡፡

 በጋዛ ከአየር ላይ ውሃ መስራት ተችሏል

            የሲንጋፖር ናሽናል ዩኒቨርሲቲ ተመራማሪዎች፣ ከሰው ልጆች ሰውነት ከሚወጣው ላብ፣ የኤሌክትሪክ ሃይል ማመንጨት የሚያስችል አዲስ የምርምር ውጤት ማግኘታቸውን አስታውቀዋል፡፡
የዩኒቨርሲቲው ተመራማሪዎች ይፋ ያደረጉትን መረጃ ጠቅሶ የአገሪቱ መንግስት ድረገጽ እንደዘገበው፣ አዲሱ የምርምር ውጤት ከሰውነት የሚመነጨውን ላብ በመምጠጥ በአዲስ ዘዴ የኤሌክትሪክ ሃይል ማመንጨት የሚያስችል ነው፡፡
የምርምር ግኝቱ በቤተ ሙከራ ውስጥ ውጤታማ እንደሆነ ቢረጋገጥም፣ በስፋት ስራ ላይ የሚውልበት ጊዜ በግልጽ አለመነገሩን የጠቆመው ዘገባው፣ በአዲሱ መንገድ የሚመነጨው ሃይል ግን አነስተኛ እንደሚሆን መነገሩን አክሎ ገልጧል፡፡
በሌላ ሳይንሳዊ ዘገባ ደግሞ፣ በፍልስጤሟ የጋዛ ግዛት ውስጥ በተጀመረ አንድ ፕሮጀክት በጻሃይ ብርሃን ሃይል በመጠቀም ከአየር ላይ እርጥበትን በቀጥታ በመምጠጥ ጥራቱን የጠበቀ የመጠጥ ውሃ ማምረት መቻሉን አጃንስ ፍራንስ ፕሬስ ከሰሞኑ ባወጣው ዘገባ አስነብቧል፡፡
ማይክል ሚሪላሺቪ የተባሉት ሩስያ እስራኤላዊው ቢሊየነር ያቋቋሙት ዋተርጂን የተባለ ኩባንያ፣ በጋዛ ያለውን ስር የሰደደ የመጠጥ ውሃ እጥረት ለመቀነስ በማሰብ የጀመረው ይህ ፕሮጀክት፣ በሳይንሳዊ መንገድ ከአየር ላይ በየዕለቱ እስከ 6 ሺህ ሊትር የሚደርስ የመጠጥ ውሃ ለማምረት የሚያስችል እንደሆነ ዘገባው አመልክቷል፡፡
ኩባንያው በአዲስ መልኩ የመጠጥ ውሃ የሚያመርቱ እያንዳንዳቸው 61 ሺህ ዶላር የሚያወጡ ማሽኖችን ለጋዛ ከተማ በስጦታ መልክ ማበርከቱንና ማህበረሰቡ የውሃ ተጠቃሚ መሆኑንም ዘገባው ጠቁሟል፡፡

 የደቡብ ኮርያ የህዝብ ቁጥር በተጠናቀቀው የፈረንጆች አመት 2020 በታሪክ ለመጀመሪያ ጊዜ መቀነስ ማሳየቱና ብሔራዊው የውልደት መጠን ከሞት መጠን በእጅጉ ማነሱ ያሳሰበው የአገሪቱ መንግስት፣ ብዛት ያላቸው ልጆችን ለሚወልዱ የአገሪቱ ዜጎች የገንዘብ ሽልማት እንደሚሰጥ ማስታወቁን አናዶሉ ኤጀንሲ ዘግቧል፡፡
የአገሪቱ መንግስት ዜጎች ከመጪው የፈረንጆች አመት 2022 ጀምሮ በሚወልዱት አንድ ልጅ በየወሩ 275 ዶላር ያህል የማበረታቻ የገንዘብ ሽልማት እንደሚሰጣቸው ማስታወቁን የጠቆመው ዘገባው፣ ለነፍሰጡር እናቶችም የቅድመ ወሊድ ወጪያቸውን ለመሸፈን የሚውል የ1 ሺህ 827 ዶላር ገንዘብ ድጋፍ እንደሚያደርግና በየወሩ የሚሰጠው የገንዘብ ድጋፍ  ከ2025 ጀምሮ ወደ 457 ዶላር እንደሚያድግ ቃል መግባቱንም አክሎ ገልጧል፡፡
መንግስት ወሊድን ለማበረታታት አስቦ ባረቀቀው በአዲስ ፕሮግራሙ፣ ወላጆች ልጃቸው አንድ አመት እስኪሞላው ድረስ ለሶስት ወራት የሚቆይ የስራ ዕረፍት ሲወስዱ እያንዳንዳቸው በየወሩ እስከ 2 ሺህ 741 ዶላር የሚደርስ ደመወዝ እንዲከፈላቸው የሚያደርግ መሆኑም ተነግሯል፡፡
በአገሪቱ ባለፈው አመት የተወለዱት ህጻናት 275 ሺህ 800 መሆናቸውን የጠቆመው ዘገባው፣ ይህ ቁጥር ከ2019 ጋር ሲነጻጸር በ10 በመቶ ያህል የሚያንስ ሲሆን በ2020 ከዚህ አለም በሞት የተለዩት ዜጎች ቁጥር ግን 307 ሺህ 764 እንደነበርና ይህም የአገሪቱን መንግስት በቀጣይ አገር ተረካቢ ትውልድ ይጠፋል የሚል ከፍተኛ ስጋት ውስጥ እንደጣለው አመልክቷል፡፡
የአገሪቱ መንግስት ከዚህ ቀደም ተግባራዊ ባደረገው የማበረታቻ ፕሮግራም አንድ ህጻን ዕድሜው 7 አመት እስኪሞላው ድረስ በየወሩ 91 ዶላር የማበረታቻ አበል ለቤተሰቡ ሲሰጥ መቆየቱንም ዘገባው አስታውሷል፡፡
በሌላ ወሊድ ተኮር ዜና ደግሞ፣ በአዲሱ የፈረንጆች አመት 2021 የመጀመሪያዋ ዕለት በመላው አለም 372 ሺህ ህጻናት መወለዳቸውንና በዕለቱ 60 ሺህ ያህል ህጻናት የተወለዱባት ህንድ ከአለማችን አገራት ብዙ ህጻናት የተወለዱባት ቀዳሚዋ አገር መሆኗን ተመድ አስታውቋል፡፡ የተባበሩት መንግስታት የህጻናት መርጃ ድርጅት ዩኒሴፍ ከሰሞኑ ባወጣው መረጃ እንዳለው፣ በአዲሱ የፈረንጆች አመት በመላው አለም 140 ሚሊዮን ያህል ህጻናት ይወለዳሉ ተብሎ ይጠበቃል፡፡