‹‹ሰጥቼ ገባሁ ለጥቼ ወጣሁ››
አንድ የታወቀ ስመ ጥር ነጋዴ ጉቦ ሰጥተዋል
ተብለው ከበርካታ ግብረ አበሮቻቸው ጋር
እስር ቤት ይገባሉ፡፡ እንደሚታወቀው በእስር
ቤት ዓለም የአንደኛ ተከሳሽ ወንጀል ከሌሎች
አባሪዎቹ ሁሉ የከፋ ተደርጎ ነው የሚወሰደው::
ስለሆነም የመጨረሻው ተከሳሽ ወንጀል
በተነፃፃሪ ሲታይ ቀላል ክስ ነው የሚሆነው፡፡
ከእኒህ ነጋዴ ቀጥሎ ቀላል ክስ አለባቸው
የሚባሉ አንድ ሃያ ሰዎች አሉ፡። ሆኖም ነጋዴው
ተፈቱ፡፡ ነገሩ የገረመው አንድ ሰው ነጋዴውን
አግኝቷቸው፤
‹‹ከእርስዎ ዝቅ ያለና ቀላል ክስ ያለባቸው
ሰዎች እያሉ እርሶ እንዴት ቀድመው ተፈቱ?››
ሲል ጠየቃቸው፡፡
ነጋዴውም፤
‹‹እንግዲህ ምን ይደረግ፡፡ እኔ እንደ መጋዝ
ነው የሆንኩት፡፡ መጋዝ ሲሄድም ይቆርጣል፣
ሲመለስም ይቆርጣል፡፡ ሰጥቼ ገባሁ፤ ሰጥቼ
ወጣሁ!›› ሲሉ መለሱ፡፡
***
እንደ ዛሬው ቋንቋ ቢሆን፤ አባባላቸው፣
በሙስና ገባሁ በሙስና ወጣሁ ይሆን ነበር፤

ምኞትን አርግዤ
ጉጉት ላይ ተጭኜ ተስፋን ተመርኩዤ
በአገኝሽ ይሆናል ስባዝን… ስኳትን አንቺን ፍለጋ
ዘመንም ተሻረ ክረምት መሽቶ ነጋ
አወይ የኔ ነገር
አንቺኑ ፍለጋ
ፍቅርሽን ተርቤ
ተጓዝኩ እሩቅ አገር በእግር የለሽ ልቤ
ተራራውን ወጣሁ
ቁልቁለቱን ወረድሁ
ጅረቱን ተሻገርሁ ሜዳውን አቋረጥኩ
አንቺኑ ፍለጋ
ሲኦልም ወረድሁኝ
ከአጋንንቴ መሀል ፈለግሁ አሰፈልግሁኝ
ወጣሁ ፀረአርያም
ትኖሪ እንደሁ ብዬ መላዕክት መሀል
በዐይኔ አማተርኩኝ
ግና ምን ያደርጋል… አንቺን የመሰለ
አንድም ሴት አጣሁኝ፡፡
አበራ ኃ/ማርያም
መስከረም 13/1992
ማፍቀር ጽጌረዳ
ካይንና ከነገር
ልብ ውስጥ ቆፍረው
ያፀደቁት ማፍቀር
እያደር እያደር….
ለ ምልሞና ረዝም
እያደገ ደግሞ….
ምላስ ላይ ያብጥና
የስሜት እምቡጡ
ማፍቀር ጽጌረዳ
መቼ ታውቆ ድንገት
አፍ ላይ ሲፈነዳ!!
(የአገሬ ገጣሚ)
መስከረም 13/1992

    ሼክስፒር በህይወት በነበረበት ዘመን ማንም ሰው ይህን ያህል ትኩረት አልሰጠውም፡፡ ከዚህ ዓለም በሞት ከተለየ ከመቶ ዓመት በኋላም እንኳ ቢሆን ይህን ያህል የሚታወቅ አልነበረም:: ሆኖም ግን ከዚያ ጊዜ ጀምሮ ስለ እርሱ ብዙ ሚሊዮን ቃላት ተጽፈዋል፡፡
በዝይ ላባ ብዕር የጥበብን ጥርስ ከሞረዱ ታላላቅ ደራሲያን በላይ ስለ እርሱ ብዙ አስተያየት ተሰጥቷል፡፡ ከዚህም ሌላ በብዙ ሺህ የሚቆጠር ህዝብ ወደ ተቀደሰ ስፍራ እንደሚደረግ ጉዞ፣ ወደ ተወለደባት ስፍራ ለአፍታ ጋብ ሳይል ይተማል፡፡ እኔ እራሴ በ1921 እዚያ ነበርኩ፡፡
እንደ ሞገደኛ የገጠር ልጅ፣ የከንፈር ወዳጁ የነበረችውን አን ዋትሊይን በድብቅ ወደሚያገኝበት ስፍራ፣ ከስትራትፎርድ እስከ ሺትሪ ያሉትን ሰፋፊ ሜዳዎች በእግሩ አቆራርጦ በጥድፊያ የገሰገሰባትን ስፍራ በማየቴ ተደንቄአለሁ፡፡
ዊሊያም ሼክስፒር ስሙ ለዘመናት በክብር በማስተጋባት እየተወደሰ እንደሚኖር ቅንጣት ጥርጣሬ አልነበረውም፡፡ እንደ እድል ሆኖም፣ የልጅነት ጣፋጭ ፍቅሩ፣ ወደ አሳዛኝ እጣ ፈንታና ወደ ዓመታት ፀፀት ይለወጣል ብሎ አንዳችም ጥርጣሬ አልገባውም፡፡ ሆኖም ግን የሼክስፒር አሳዛኝ ህይወት በጋብቻው ላይ ተከሰተ፡፡
በእውነት አን ዋትሊይን ከልቡ ያፈቅራት ነበር - የሆነው ሆኖ በጨረቃ ምሽት አን ሃታዌይ ከምትባል ከሌላ ልጃገረድ ጋር በመቅበጥ ስህተት ፈፀመ፡፡ አን ሃታዌይም፣ ሼክስፒር አን ዋትሊይ የምትባል ፍቅረኛውን ለማግባት የጋብቻ ፈቃድ ማውጣቱን ስትሰማ፣ በድንጋጤ ትንፋሿ ቀጥ አለ - ከዚያም በፍርሃት ቀወሰች:: የምታደርገው ብታጣ ከጐረቤቶቿ ቤት ዘላ ገብታ፣ በውርደት እንባዋን እየዘራች፣ ሼክስፒር ለምን ሊያገባት እንደሚገባ በግልጽ ዘርዝራ ነገረቻቸው፡፡ ጐረቤቶቿም በቀላሉ የሚረዱ፤ ቅን ልቦና ያላቸው ገበሬዎች ነበሩና፣ በሞራል አስገዳጅነት ከጐኗ ቆሙ፡፡ በነጋታው በማለዳ በፍጥነት ተነስተው ወደ መዘጋጃ ቤት ይሄዱና ሼክሰፒር፣ አን ሃታዌይን ማግባቱን የሚገልጽ ህጋዊ የውል ስምምነት ለጠፉ፡፡ የሼክስፒር ሙሽሪት በእድሜ ከእርሱ በስምንት ዓመት ትበልጥ ነበር - ገና ከመጀመሪያው ጋብቻቸው አሳዛኝ ቧልት (ፋርስ) ነበር፡፡ በመሆኑም፤ በሚጽፋቸው ተውኔቶቹ ውስጥ ወንዶች በእድሜ የምትበልጣቸውን ሴት እንዳያገቡ መልሶ መላልሶ ያስጠነቅቃል፡፡ በእርግጥም ሼክስፒር ከአን ሃታዌይ ጋር አብሮ የኖረው በጣም ትንሽ ጊዜ ነበር፡፡ አብዛኛው የጋብቻ ጊዜውን ያሳለፈው ለንደን ሲሆን፣ ወደ ቤተሰቡ ተመልሶ የሚመጣው ምናልባት በዓመት ከአንድ ጊዜ አይበልጥም፡፡
ዛሬ ስትራትፎርድ ኦን አቮን በእንግሊዝ ውስጥ ካሉ እጅግ በጣም ተወዳጅ ከተሞች አንዷ ነች፡፡ ከተማዋም እጅግ አነስተኛ የሳር ክዳን ጐጆዎች፣ የሚያማምሩ አበቦች ያሉት ቁጥቋጦዎች የያዙ የአትክልት ስፍራዎችና በጥንታዊነታቸው የሚማርኩ ነፋሻ መንገዶች አሏት፡፡ ይሁን እንጂ፣ ሼክስፒር እዚያ በሚኖርበት ጊዜ ምን ትመስል ነበር? ቆሻሻ ነበረች፤ ህዝቡም በድህነትና በበሽታ የተጠቃ ነበር፡፡ ምንም አይነት የቆሻሻ ቱቦ አልነበራትም:: በዋና ዋና መንገዶች ላይ ቆሻሻ እየለቃቀሙ የሚበሉ አሳማዎች የሚርመሰመሱባት ነበረች፤ የሼክስፒር አባትም ከከተማዋ ባለስልጣናት አንዱ ቢሆንም ከፈረስ ጋጣ የሚወጣ ቆሻሻ ደጃፉ ላይ በመከመሩ ይቆጣ ነበር፡፡
በአሁን ጊዜ አስቸጋሪ ጊዜያት ውስጥ እንዳለን አድርገን አንዳንዴ እናስብ ይሆናል፤ ነገር ግን እነ ሼክስፒር በነበሩበት ጊዜ የስትራትፎርድ ከተማ ግማሽ ህዝብ የሚኖረው በበጐ አድራጐት እርዳታ ነበር፡፡ በዚህም ላይ አብዛኛው ህዝብ ፊደል ያልቆጠረ ማሀይም፡፡ የሼክስፒር አባት፣ እናት፣ እህት፣ ትንሽ ልጁና ትልቋ ልጁ ማንበብም ሆነ መፃፍ የማይችሉ ጨዋ ነበሩ፡፡
ለእንግሊዝ ስነ-ፅሁፍ ጉልበት፣ ከፍተኛ ክብርና ዝና አስቀድማ እድል የመረጠችው ሰው፤ በአስራ ሶስት ዓመቱ ትምህርቱን አቋርጦ ወደ ስራ ተሰማራ፡፡ አባቱ ከከተማዋ ባለስልጣንነቱ ሌላ ጓንት ሰራተኛና ገበሬ ነው፡፡ ሼክስፒርም ላሞች በማለብ፣ የበጐች ፀጉር በመሸለት፣ ወተት በመናጥ፣ ቆዳ በማልፋትና በማለስለስ ቤተሰቡን ይረዳ ነበር፡፡
ሼክስፒር ከዚህ ዓለም በሞት ሲለይ በዘመኑ የደረጃ መለኪያ ሃብታም ሰው ነበር፡፡ በለንደን የአምስት ዓመት ቆይታው በተዋናይነት ጥሩ ገንዘብ አግኝቷል፡፡ የሁለት ቤተ-ተውኔት አክሲዮን (ሼር) ገዝቶ ነበር፡፡ እንዲሁም በሪል ስቴት ለስሙ ያህል ተሳትፏል፡፡ በተለይ ደግሞ በከፍተኛ ወለድ ገንዘብ ይበደር ነበር፡፡
በዚያን ጊዜ፣ ገቢው በዓመት ሶስት መቶ ፓውንድ ሲሆን የገንዘብ የመግዛት አቅሙ ከአሁኑ በአስራ ሁለት በመቶ ከፍ ያለ ነበር:: በመሆኑም ሼክስፒር የአርባ አምስት ዓመት ጐልማሳ በነበረበት ጊዜ፣ የዓመት ገቢው አራት ሺህ ፓውንድ ደርሷል፡፡ ከዚህ ሁሉ ገንዘብ ታዲያ ለሚስቱ ምን ያህል ገንዘብ ትቶላት እንዳለፈ ይገምታሉ? አንዲት ሳንቲም፤ ከአልጋው በቀር ምንም ነገር አልተወላትም፡፡ አልጋውም ቢሆን በኋላ ላይ የመጣለት ሃሳብ ሲሆን በኑዛዜ ጽሑፉ ላይ በመስመሮች መሃል ጣልቃ አስገብቶ ነበር የፃፈው፡፡
ሼክስፒር ከአረፈ ከሰባት ዓመት በኋላ ሁሉም ተውኔቶቹ በመጽሐፍ ታተሙ:: ዛሬ የመጀመሪያውን ህተመት ለመግዛት ብትፈልግ፣ በኒውዮርክ ሁለት መቶ ሃምሳ ሺህ ፓውንድ ከፍለህ እጅግ የተዋበ መጽሐፍ መውሰድ ትችላለህ፡፡ ይሁን እንጂ ሼክስፒር እራሱ ለ “ሐምሌት”፣ “ማክቤዝ” ወይም ለ “ኤ ሚድሰመር ናይትስ ድሪም” ለእያንዳንዱ የአንድ መቶ ፓውንድ ተመጣጣኝ ክፍያ እንኳ በፍፁም አላገኘም፡፡
ኤስ.ኤ ታኒንባውም ስለ ሼክስፒር ብዙ መፃሕፍት የፃፈ ብርቱ ብዕረኛ ነው፡፡ በአንድ ወቅት የሼክስፒር ቴያትሮችን የፃፈው “የስትራትፎርድ ኦን አቮንኑ” ዊሊያም ሼክስፒር እንደነበረ የተሟላ ማረጋገጫ እንዳለው ጠይቄው ነበር፡፡ እርሱም አብርሃም ሊንከን፣ በጊቲስበርግ ንግግር እንደ ማድረጉ እርግጠኞች ነን በማለት መልስ ሰጥቶኛል፡፡ ሆኖም ግን፤ ብዙ ሰዎች፣ ሼክስፒር በህይወት ያልነበረ ሰው ነው ይላሉ፡፡ ብዙ መፃሕፍትም ይህንኑ ለማረጋገጥ ተጽፈዋል፡፡
ተውኔቶቹ በእርግጠኝነት የሰር ፍራንሲስ ባኮን ወይም የኦክስፎርዱ ኧርል ድርሰቶች ናቸው ብለውም ነበር፡፡ ከመቃብሩ ፊት ለፊት ቆሜ በመቃብር ድንጋዮች ላይ ከሚፃፉ ጽሑፎች ሁሉ ባልተለመደ መልኩ በመቃብር ድንጋዩ ላይ የሰፈረውን ግጥም ቁልቁል ወደ ታች ብዙ ጊዜ አትኩሬ ተመልክቼአለሁ፡፡
“ወዳጄ ስለ እየሱስ ብለህ፣ ተወው አትንካው ይቅር
አትቆፍር፣ ይህን መቃብር!
ድንጋዬን ያልነካም ስሙ ይወደስ፣ ዘሩም ይቀደስ
ውጉዝ ወአርዮስ አጽሜን የሚያንቀሳቅስ፡፡” ይላል፡፡
በአንድ ትንሽ መንደር ውስጥ ከሚገኝ ቤተ-ክርስቲያን ከአውደ ምህረቱ ፊት ለፊት ነበር የተቀበረው፡፡ ይህን የመሰለ የክብር ቦታ የተሰጠው ለምን ነበር? በታላቅ ተሰጥኦው ወይም ከሶስት መቶ ዓመት በኋላም ቢሆን ሰዎች እስካሁን ስለሚያፈቅሩትና ስለሚያከብሩት? አልነበረም፡፡ በእንግሊዝ ስነ ጽሑፍ ደማቅ አብሪ ኮከብ ለመሆን አስቀድማ እድል የወሰነችለት ባለቅኔ፣ በቤተ ክርስቲያኑ በእንዲህ ያለ ስፍራ አስክሬኑ በክብር እንዲያርፍ የተደረገበት ምክንያት ለተወለደባት ከተማ ህዝብ ገንዘብ በአራጣ ያበድር ስለነበረ ነው፡፡ የሻይሎክን ገፀ - ባህርይ የፈጠረው ይህ ሰው ለተወለደባት ከተማ ገንዘብ በአራጣ ባያበድር ኖሮ፤ ዛሬ አጽሙ ምልክት ባልተደረገበት መቃብር ውስጥ አርፎ፤ የት እንደተቀበረ እንኳ ሳይታወቅ ተረስቶ ይቀር ነበር፡፡
ምንጭ፡- (በዴል ካርኒጊ ተጽፎ፣ በደጀኔ ጥላሁን ከተተረጎመው “የ5 ደቂቃ የህይወት ታሪኮች” መጽሐፍ፤ 2010 ዓ.ም)

  “ጆከር” በ11 ዘርፎች በመታጨት ቀዳሚነቱን ይዟል

              በአለማችን ትልቁ የፊልም ሽልማት እንደሆነ ለሚነገርለትና ዘንድሮ ለ92ኛ ጊዜ ለሚከናወነው የ2020 የኦስካር ሽልማት የታጩ ፊልሞች ዝርዝር በሳምንቱ መጀመሪያ ይፋ የተደረገ ዚሆን፣ “ጆከር” የተሰኘውና በ11 ዘርፎች የታጨው የወቅቱ አነጋጋሪ ፊልም በብዛት በመታጨት ቀዳሚነቱን ይዟል፡፡
አካዳሚ ኦፍ ሞሽን ፒክቸር አርትስ ኤንድ ሳይንስስ ባለፈው ሰኞ ይፋ ባደረገው የዘንድሮው የኦስካር ሽልማት እጩዎች ዝርዝር ውስጥ “ጆከር”፤ ምርጥ ፊልም፣ ምርጥ ወንድ የፊልም ተዋናይ፣ ምርጥ ዳይሬክተር እና ምርጥ ሲኒማቶግራፊን ጨምሮ በ11 ዘርፎች ለሽልማት በመታጨት ነው ቀዳሚነቱን የያዘው፡፡
አካዳሚው በ24 ዘርፎች የዘንድሮ የኦስካር ዕጩዎችን ይፋ ባደረገበት ዝርዝር፤ “ዘ አይሪሽማን”፣ “1917” እና “ዋንስ አፕ ኦን ኤ ታይም ኢን ሆሊውድ” የተሰኙት ፊልሞች እያንዳንዳቸው በተመሳሳይ በ10 ዘርፎች በመታጨት በሁለተኛነት እንደሚከተሉ ተነግሯል፡፡ በአመቱ ለእይታ ያበቋቸው ፊልሞች በብዛት ለኦስካር ከታጩላቸው ስቱዲዮዎች መካከል በቀዳሚነት የተቀመጠው ኔትፍሊክስ፤ ፊልሞቹ ለ24 ጊዜ የታጩለት ሲሆን ሶኒ ፒክቸርስ ለ20፣ ዲዝኒ ለ16 ጊዜ በመታጨት ሁለተኛና ሶስተኛ ደረጃን ይዘዋል፡፡
ለዘንድሮው የኦስካር ሽልማት ከታጩት መካከል ከ33 በመቶ በላይ የሚሆኑት ወይም 62ቱ ሴቶች ሲሆኑ፣ አመቱ በኦስካር ታሪክ ከፍተኛ ቁጥር ያላቸው ሴቶች ለሽልማት የታጩበት ቢሆንም፣ በምርጥ ዳይሬክተር ዘርፍ አንድም ሴት አለመታጨቱ አነጋጋሪ መሆኑ ተዘግቧል፡፡
የዘንድሮውን የኦስካር ዕጩዎች ዝርዝር አነጋጋሪ ካደረጉት ሌሎች ጉዳዮች መካከል የቀለም ልዩነት መንጸባረቁ ሲሆን፣ በምርጥ ተዋንያን ዘርፍ ከታጩት 20 ተዋንያን መካከል 19ኙ ነጮች መሆናቸውም ለአብነት ተጠቅሷል::
ለ5 ጊዜ ኦስካር የተሸለመውና ዘንድሮም ለ52ኛ ጊዜ በዕጩነት የቀረበው ጆን ዊሊያምስ፣ በህይወት ከሚገኙ የፊልም ተዋንያን መካከል በብዛት ለኦስካር በመታጨት ክብረ ወሰን ማስመዝገቡ የተነገረ ሲሆን ለ9ኛ ጊዜ ዘንድሮ በምርጥ ዳይሬክተርነት የታጨው ማርቲን ስኮርሲ፣ በምርጥ ዳይሬክተርነት በብዛት በመታጨት ታሪክ መስራቱ ተነግሯል፡፡
የዘንድሮው የኦስካር ሽልማት አሸናፊዎች በመጪው የካቲት ወር መጀመሪያ ላይ ሆሊውድ በሚገኘው ዶልቢ ቲያትር በሚካሄድ ስነስርዓት ይፋ የሚደረጉ ሲሆን ከ30 አመታት በኋላ ለመጀመሪያ ጊዜ ያለ መድረክ መሪ ይከናወናል የተባለው የሽልማት ስነስርዓቱ፣ በኤቢሲ ቴሌቪዥን በቀጥታ እንደሚተላለፍ ይጠበቃል፡፡

   የ2019 የአለማችን አገራት ወታደራዊ ሃይል አቅም ሪፖርት ከሰሞኑ ይፋ የተደረገ ሲሆን 2 ሚሊዮን ያህል የሰው ሃይልና እጅግ ከፍተኛ የጦር መሳሪያ አቅም ያላት አሜሪካ፣ ከአለማችን አገራት በ1ኛ ደረጃ ላይ መቀመጧ ተነግሯል፡፡
137 የአለማችን አገራት የተካተቱበትንና የሰው ሃይል፣ የጦር መሳሪያ አቅም፣ የኢንዱስትሪ ብቃትና የፋይናንስ አቅምን ጨምሮ የተለያዩ 55 ያህል መስፈርቶችን በመጠቀም በተደረገ ግምገማ፣ ባለፈው ሳምንት ይፋ የተደረገውን የ2019 አለማቀፍ ወታደራዊ አቅም ሪፖርት ጠቅሶ ያሁ ኒውስ እንደዘገበው፤ 716 ቢሊዮን ዶላር የመከላከያ በጀት፣ 13 ሺህ 398 አውሮፕላኖች፣ 2 ሺህ 362 ተዋጊ ጀቶች፣ 6 ሺህ 287 ታንኮችና ሌሎች በርካታ የጦር መሳሪያዎች ያሏት አሜሪካ በአንደኛ ደረጃ ላይ ተቀምጣለች::
በአመቱ የአገራት ወታደራዊ አቅም ደረጃ፣ ሩስያና ቻይና በሁለተኛና በሶስተኛነት ሲከተሉ፤ ህንድ፣ ፈረንሳይ፣ ጃፓን፣ ደቡብ ኮርያ፣ እንግሊዝ፣ ቱርክና ጀርመን እንደ ቅደም ተከተላቸው፣ ከአራተኛ እስከ አስረኛ ያለውን ደረጃ የያዙ የአለማችን አገራት መሆናቸውንም ዘገባው አመልክቷል፡፡

ቀናቶቹ እንደ መጽሐፍ እየተገለጡ ጥር 27 ላይ ደረሰን፤ ድፍን ሃያኛ ቀናችንን አስቆጠርን:: 12፡30 ሲልም ጉዞአችንን ጀመርን:: ብዙም ሳንርቅ ውሃ እንድንይዝ በሚል ቆምን፤ መንገዴንም እያዘገምኩኝ ሳቅና ጢስ አባሊማ ደብረ ገነት መድኃኔዓለም ደብርን በመንገዴ አገኘሁኝ:: እግዚኦታ ሲደርስ በመስማቴም ተጠግቼ በመካፈል በሰላም ሲባል፣ በካህኑ መስቀል እግሮቼ ተሻሽተው እምነት ተቀብዬ ወጣሁኝ፡፡ በጸሎት ሰዓት ጓዶች ሲያልፉ አያቸው ስለነበር፣ በዛፍ የተሰመረውን ጠመዝማዛና ዳገታማ የአስፓልት መንገድ በሩጫ ተያያዝኩት፡፡ ውጫሌ የሚል ሰሌዳ ባለበት ከተማ ዳገታማ ቦታ ላይ ዕረፍት አድርገው አገኘኋቸሁ፡፡ ተያይዘንም ውጫሌ ከተማ ገባን፡፡ ብዙም ሳይቆዩ መንገድ ቆረጣውን ጀመሩት፡፡ ብቻዬንም አደባባዩን ይዤ ስሮጥ አላባቸው የተባለ የከተማዋ ነዋሪ አግኝቶኝ ሰላምታ ተሰጣጠን፡፡ “ደሴ ያረጋል” የተባለውን አይቶ አዝኖ እንደነበር ገልጾልኝ፤ “ብታገልልኝ” እያለ አጥብቆ ያዘኝ፡፡ ምን ማለት እንደሆነም ስጠይቀው፤ ለካስ ወደ ቤት ብትገባ ደስ ይለኛል፤ ዕረፍት አድርገህ ሂድ እንደ ማለት ነው፡፡ ጊዜ ቢኖረኝ ባደርገው ደስታው የኔው መሆኑን አስረድቼው በማመስገን፣ የተወሰነ ሸኝቶኝ የጓዶችን የአቋራጭ መውጫ አመልክቶኝ ተመለሰ፡፡
ዳገቱንም ጨርሴ በላሜራ የተሰራውን ሸቀጥ ሱቅ ተደግፌ ስጠባበቃቸው ቆይተው ደረሱ፡፡ “ድግስ አይተህ አትለፍ” የምትለዋን መመሪያ ተከትለው፣ ሰርግ እንደ ሰበሩ ፋሲሎ ነገረኝ፡፡ እኔም በተቀመጥኩበት ለስላሳ በዳቦ ተጋብዤ ለጉዞ ተነሳን፡፡ ውጫሌ መውጫ ላይም አቋራጭዋን ደገሟት፤ አሁን ፋሲሎ አብራኝ ነች፡፡ የተወሰነ እንደተራመድንም ከአዲስ አበባ 471 ኪ.ሜ ላይ የምትገኘዋን ውርጌሳ ከተማን አገኘናት፡፡ “እንኳን ደህና መጡ፤ ሰሜን ወሎ ሐብሩ ውርጌሳ” የሚለውን ማስታወቂያ እያየ፣ ድልድዩን አልፈን ዘለቅን፡፡ ይህች ከተማ ኮሚዲያን አለባቸው ተካ የተወለደባት ነች:: በመንገዳችንም ያሬድ፤ አምባሻና ሙዝ አቀብሎን እየነዳ አለፈን፡፡ መሐል ከተማዋ ላይ ስንደርስም ቀድመው የደረሱ ጓዶች ቢኖሩም፣ የቀደምናቸው ግን ብዙ ነበሩ፡፡
አስቸጋሪ ዳገት እንዳጋጠማቸው ተማረው ያወሩ ነበር፡፡ ሰማኔ ላይ ሰርግ አግኝተን፣ በልተን ጠጥተን ስንጨርስ፣ በያሬድ ምርቃት አመስግነን ወጣን፡፡ የምርኩዜን ውለታ በማጤን “ኢትዮጵያ” የሚል ስም ልሰጣት በማሰብ የምፈለፍልበት መቅረጫ ካላቸው የጠየኳቸው ቢኒያምና አስቻለው የተባሉ የውርጌሳ ከተማ ነዋሪዎች፤ሚስማር ቀጥቅጠው አሹለው ሰጡኝ:: ወደ አባጌትዬ መርሳ ከተማ እየተጓዝን እንገኛለን፡፡ ውርጌሳንም እየተሻገርን ጓዶች አቋራጭ በመጠቀማቸው ጥቂት ርምጃዎችን ብቻዬን እንደተራመድኩኝ፣ መንገዱ አስፓልት የነበረና በቆይታ ብዛት ያገጠጡ ጠጠሮችን የፈጠረ በመሆኑ፣ ከዚህስ በገቡበት መግባት ሳይሻለኝ አይቀርም፤ ብዬ አቋራጩን ስይዘው መንገዱ ጠፋኝ፡፡ ብሽከረከረም በዛፍ ስለተሸፈነ ላገኘው አልቻልኩም፡፡ “ሰዎች” እያልኩኝ ስጣራ ሰሚ አግኝቼ፣ ሳንተያይ በድምጽ ብቻ መንገዱን አመለከተቺኝ፡፡ ባለቺኝ መስመር ሳቀናም ውሃ መውረጃ ያለው ወንዝ ሆኖ አገኘሁት፡፡ ወደ ኋላም ወደፊትም ለማለት ቸገረኝ፡፡ ፋሲሎ ጋር ስደውል ስልኳ አይሰራም፤ የቢኒያም ስልክ ቢጠራልኝ የሆንኩትን ስነግረውም፣ መራቃቸውንና ቴሌው ጋ መድረሳቸውን ነገረኝ፡፡ በሐሳብ እንደ ዋለልኩም የሰው ኮቴ በመስማቴ ተደስቼ ሳበቃ ልጅ ሆኖ አገኘሁት፡፡ ወንዙን መሻገር እንዳልቻልኩኝና እግሮቼን ውሃ እንዳይነካብኝ መፍራቴንም ነገርኩት፡፡ “ምን ይሻላል?” በሚል አብሮኝ ይጨነቅ ያዘ፡፡ አማራጭ ጠፋ፡፡ ስሙንም ስጠይቀው “ኢብራሂም” አለኝ፡፡ እኔም “ኢብሮ በቃ ተሸክመህ አሳልፈኝ” አልኩት:: “ኧረ አልችልክም” ብሎ ፈገግታ ሲያሳየኝ፣ ገና ሳልጠይቀው ልከብደው እንደምችል አውቄያለው፤ ግን ምን ላድርግ፤ ሌላ ሰው በአካባቢው ዝር አልል አለ፡፡ የ13 ዓመቱን ታዳጊ ግድ አልኩት፡፡ “እስቲ ሞክረኝ?” ስለውም፤ “እሺ” በማለት ጀርባውን አመቻችቶልኝ ዘፍ አልኩኝ፡፡ ሱሪውን ቢጠቀልልም መበስበሱ ግን አልቀረም፡፡ አንዲትም ጠብታ ውሃ እግሮቼን ሳይነካኝ፣ የጨቀየውንም መንገድ ጨምሮ አሻገረኝ፡፡ ግንባሩን ስሜው አንድ ቀን  ላገኘው እንደምችል ነግሬው ተሰነባበትን፡፡ እንደዚህ አይነት ከባድ ውለታዎች ሲያጋጥሙኝ እንባ ነው የሚቀድመኝ፡፡ የገባሁበትም አቋራጭ አሸዋና አፈራማ በመሆኑ ልስላሴው ተመችቶኛል፡፡ ነገር ግን አቅጣጫ ስቼ ወደ ጐን በመታጠፍ ዋናውን መንገድ በቶሎ ያዝኩኝ፡፡ የወጣሁበትንም ስፍራ ስጠይቅ “መሐል አምባ” እንደሚባል ተነገረኝ፡፡ በዚሁ መንደር ታሜ ቁጭ ብሎ ከአካባቢው ወጣቶች ጋር እያወጋ አገኘሁት፡፡
ተነስቶም እየተጓዝን ሳለ፣ የሁለተኞቹን የጉዞ አድዋ ማኅበር አርማ የተለጣጠፈበት መኪና፣ አጠገባችን ደርሶ ቆመ፡፡ ሹፌሩና በውስጡ የነበሩትም ወርደው “ኤርሚ እንዴት ነህ? ሰለሞን እባላለሁ” አለኝ፡፡ ደህንነቴንም ነግሬው እግሮቼን ሳሳየው፣ ተገርሞ በሀዘን ስሜት፤ “አይዞህ” ብሎኝ ፎቶ አብረን እንድንነሳ ጠየቀኝ:: ችግር እንደሌለው በመንገር ተነስተን፣ የመርሳ ጉዞአችን ቀጠለ፡፡
“ልክ ነው ያደረግከው” አለኝ ታሜ፡፡ “ምኑ?” ስለው “ማናገርህ! ከያሬድ ጋር ባላቸው ፀብ ተጓዥ መግባት የለበትም” ሲለኝ “ትቀልዳለህ? ከተጣላው ጋር ልጣላኮ አይደለም የተነሳሁት” ብዬው ሳበቃ አንድ የመኖሪያ ቤት ሲያይ ተጠግቶ ልጅቱን “የሚበላ ይኖርሻል?” ብሎ ጠየቃት:: ማባያ የሌለውን ደረቅ እንጀራ ተቀብሎ ቁጭ ብለን ካጋመስነው በኋላ፣ የተረፈውን በፌስታል ቋጠራት፡፡ ታሜ ውፍረቱ እንደ ልብ እንዲንቀሳቀስ ዕድል አይሰጠውም፡፡ ውፍረት እየቀነሰ መምጣቱ ሲነገረው በደስታ ይዘላል፡፡ ብዙ ጊዜም በዚህ ቃል አጽናናዋለሁ፡፡ መሮጥ እንደሚኖርብኝና “ከእኔ ጋር ስትዘገይ ሲያይ ኋላ ደግሞ ያሬድ ይናገረኛል፤ ስለዚህ ቅደም” በማለቱ ፍጥነቴን ጨምሬ ተጓዝኩኝ፡፡ በመጨረሻም አንድ ትልቅ የብረት ድልድይ አግኝቼ አጠገቡም “እንኳን ደህና መጡ ወደ መርሳ ከተማ” የሚል በማየቴ ተጽናናሁኝ፡፡ በአንድ የከተማዋ ነዋሪ አመልካችነትም ጓዶች ያረፉበትን ግቢ አግኝቼ ወደ አዳራሹ ገባሁ፡፡ የመርሳ ከተማ የመንግስት የስራ ኃላፊዎችም ደና ቀና ሲሉ አምሽተው፣ ጣፋጭ እራት ሰርተው እንድንበላ አደረጉ፡፡ ዘማች ሃናም ከማዕዱ አጐረሰቺኝ፡፡
 (በኤርሚያስ መኮንን ከተጻፈውና ሰሞኑን ከተመረቀው “የጉዞ አድዋ ማስታወሻዬ”፤
ጥር 2012፤ የተቀነጨበ)

  ከዕለታት አንድ ቀን አንድ “እናትህ ልትሞት ነው” ተብሎ የተነገረው ወጣት በጣም ከመፍራቱ የተነሳ እቤቱ አካባቢ ወዳለ ተራራ ላይ ይወጣል፡፡ ከዚያም ሁሌ ጠዋት ጠዋት በተራራው አናት ብቅ እያለ፤
“ያች እናቴ ሞተች ወይ?”
“አልሞቱም፤ ገና እያጣጣሩ ነው” ይሉታል፡፡
“ከረመች በላታ!” ይላል፡፡
ሌላም ቀን ስለእናቱ ይሄንኑ ጥያቄ ይጠይቃል፡፡
“አልሞቱም ገና እያጣጣሩ ናቸው” ይሉታል
“ከረመች በላታ!” ይላል፡፡
አንድ ቀን ጠዋት የማይቀረው ሞት የእናቲቱን ነብስ ይዟት ሄደ፡፡
ያ ልጅ፤ “ያቺ እናቴ እንዴት ሆነች?” ሲል ይጠይቃል፤ እንደተለመደው፡፡
ሰውም ማረፏን ይነግረዋል፡፡
ልጁም አሁንም ራቅ ያለ ቦታ ሆኖ ሁኔታውን ይከታተላል፡፡ እድሩ የሚያደርገውን እየጠበቀ ነው፡፡
እድሩም ልጁ በችግር ምክንያት እናቱን ለመቅበር እንዳልቻለ ገብቶት ከዕድሩ የተጠራቀመ ገንዘብ ተወስዶ ቀን ሲሞላለት እንዲተካ ወሰነ፡፡
በዚህ መሠረትም ጃኖ ተገዝቶ በጃኖ ተከፍነው እናት ወደ ቀብር ሲወሰዱ፤ ልጁ የሚያሰላስለው የጃኖውን ዕዳ እንዴት እንደሚከፍል ነበር፡፡
ሲያለቅስም እንደሚከተለው እያለ ግጥም እየደረደረ ነበር፡-
“ለብሳ እማታውቀውን የሰው ጃኖ ለብሳ
ተመለሺስ ቢሏት በየት ተመልሳ
ፍሳሽ እናቴ ፍሰሽ
እኔን በእዳ ለውሰሽ!!”
***
ሁላችን የአገር ባለዕዳዎች ነን፡፡ እድሮች ችግሮቻችንን ለማቃለል የተሰናዱ ማህበራዊ የኢኮኖሚ አቅሞቻችን ናቸው፡፡ የተጐዳና ለሞት የተዳረገ ቢኖር በአገር ወግ ይቀብራሉ:: እህል ውሃ ያቃምሳሉ፡፡ ዘመድ የሞተበትን ሰው ያጽናናሉ፡፡ ለእንግዶች የሚቀመስ ያቀርባሉ፡፡ ማህበራዊ ድርና ማጉ መልኩንና ወዙን ሳይለቅ ህይወት ባህሉን እንደጠበቀች እንድትቀጥል፣ የተሻለውን ሁሉ ያደርጋሉ፡፡
የመተሳሰብ፣ የመረዳዳት፣ አንተ ትብስ እኔ የመባባል፣ ለችግሮች ሁሉ ቀድሞ የመድረስ ባህልና ልማድ፣ አገርን ከየትኛውም ድቀት ያድናል፡፡ ነገ ከነገ ወዲያ ብድር በምድር የምንባባልበት፣ ወንድም አለኝ፣ እህት አለኝ፣ ወገን አለኝ የምንልበት ጠንካራ የማህበረሰብ ትሥሥር እንዳለን ምንጊዜም አንረሳም፡፡ ዘመን ያበሰለው ባህልና ልማድ ዐይን ይከፍታል፡፡ ነገን በብሩህ መነጽር ያሳያል፡፡ ዛሬ ከእጃችን ሳያመልጥ እንጠቀምበት ዘንድ ያፀናናል፡፡ ያተባናል፡፡ ያጠነክረናል፡፡
የምናውቀውን ፀጋ ከነተስፋው እንድንገለገልበት ምንነቱን የመገንዘብ አስተውሎት ያስፈልገናል፡፡
እዚህ ላይ የአንድን ታዋቂ ገጣሚ የሮበርት ብራውንን አባባል ብንጠቅስ ስለዕውቀት ያለንን ብስለት ያጠነክርልናል፡-
“ደግሞ ማወቅ ማለት
ከውጪ ያለውን ሄዶ ከመፈለግ
ከውስጥ የበራውን እንዲወጣ ማድረግ”
የአገር የውስጥ ብርሃን ኃያል ነው፡፡ ነገ አዋቂና የነቁ የበቁ ልጆች እንዲኖሩን ዛሬ አስተሳሰባቸው የታነፀ፣ የተጠመቀና የተባረከ፤ ትውልድ መኮትኮት ያስፈልጋል፡፡ ብርሃን ስናሳየው ጨለማ የማያይ፣ ልምላሜን ስናሳየው በረሃ ውስጥ የማይቀር፣ አሸዋ የማይውጠው ባለመንፈስ ፀጋ ትውልድ እናፍራ፡፡ ዐይናችን ይከፈት፡፡ እጆቻችን ለሥራ ይዘርጉ፡፡ ከሌሎች የምንጠብቀውን ትልቁ ተስፋችን ነው ከማለት የራሳችን ትጋት ምን ያህል ቢጠናከር፣ እንዴትስ በወግ ቢያድግ የሁላችን ጠበል፣ የሁላችን ጥምቀት ይሆናል ብለን ልባችን ንፁህ ይሁን፡፡
የጥምቀት በዓል፣ ለክርስትና ዕምነት ተከታዮች የሞቀና የተባረከ ይሁን!
የደመቀና ያሸበረቀ የህይወት መንገድ ሁሉ የፍፃሜ መዳረሻችንን ያሳያል ብለን አናስብ:: ምክንያቱም “የሚያብረቀርቅ ሁሉ ወርቅ አይደለም”ና!

   ከአዘጋጁ፡- የአዲስ አድማስ ጋዜጣ የተመሰረተበትን 20ኛ ዓመት ምክንያት በማድረግ ሚያዝያ 27 ቀን 1993 ዓ.ም በፊት ለፊት ገፅ ላይ የወጡ ሦስት አብይ ዜናዎችን ለትውስታ ያህል አቅርበናቸዋል አንብባችሁ ተገረሙ፤ ተደመሙ፡፡

                  የእፎይታ ጋዜጣ ዋና አዘጋጅ እንደኮበለለ ተነገረ

         የእፎይታ ጋዜጣ ዋና አዘጋጅ እንደኮበለለ ተነገረ
የእፎይታ ጋዜጣ ዋና አዘጋጅ የነበረው አቶ ተስፋዬ ገብረአብ ለወንድሙ ሠርግ በሚል ከአንድ ሳምንት በፊት ከኢትዮጵያ ውጭ ሄዶ በዚያው መቅረቱን ውስጥ አዋቂ ምንጮች ገለፁ፡፡
አቶ ተስፋዬ ገ/አብ ኢህአዴግ ሀገሪቱን ከተቆጣጠረ ከ1983 ዓ.ም በኋላ ለሁለት ዓመት ተኩል ያህል የኢትዮጵያ ፕሬስ ድርጅት መምሪያ ኃላፊ የነበረ ሲሆን፤ ከኢህአዴግ ከመቀላቀሉ በፊት የቀድሞው ሠራዊት የመቶ አለቃና የክፍሉም ካድሬ እንደነበር ይታወሳል ያሉት እነዚሁ ምንጮች፤ ኢህአዴግን የተቀላቀለው ደብረታቦር ላይ በ1982 በተደረገ ውጊያ ተማርኮ ነው ብለዋል፡፡ በምርኮኛ የጦር መኮንኖች የተቋቋመው የኢትዮጵያ ዴሞክራሲያዊ መኮንኖች አብዮታዊ ንቅናቄ (ኤዴመአን) የሚባል ድርጅት ማዕከላዊ ኮሚቴ አባል እንደነበር ምንጮች ጠቁመው፤ በወቅቱ የበረደች ጥይት እጁን መትታው የተማረከው አቶ ተስፋዬ ገብረአብ በቅርቡ በተካሄደው የካድሬዎች ኮንፈረንስ ላይ ለመገኘት ጠይቆ መከልከሉን ገልፀዋል፡፡
አቶ ተስፋዬ ገብአረብ “የቡርቃ ዝምታ”፤ “የቢሾፍቱ ቆሪጦች”፣ “ያልተመለሰው ባቡር” የተሰኙ መጽሐፎች ደራሲ ነው፡፡
(ሚያዝያ 27,1993 ዓ.ም)

የህወሓት ካድሬዎች እንዲወያዩበት ቀረበ የተባለ የአቶ መለስ ዜናዊ ጽሑፍ፤ የሊበራል ዲሞክራሲ ፖለቲካዊና ኢኮኖሚያዊ መርሆች ጠቃሚ ቢሆኑም በኢንዱስትሪ ለበለፀጉ አገሮች ብቻ የሚሰሩ ናቸው፤ ለኢትዮጵያ የሚያስፈልጋት አብዮታዊ ዲሞክራሲ ነው እንደሚል ተገለፀ፡፡
የመፃፍ፣ የመደራጀትና ሰላማዊ ሰልፍ የማድረግ የዜጐችን መብት እናከብራለን የሚለው ይኸው ጽሑፍ፤ ተቃዋሚዎችንና ነፃ ፕሬስን በማፈን ሳይሆን በህብረትና በህግ በጽናት እንታገላቸዋለን የሚል ነው ተብሏል፡፡
የህግ የበላይነት መከበር አለበት፤ የዜጐች መብትና በህግ ፊት እኩል መሆናቸው መጠበቅ አለበት እንዲሁም የመንግስት ስልጣን በህግ አውጪ፣ አስፈፃሚና ተርጓሚ ተከፋፍሎ እርስ በርሱ የሚቆጣጠር መሆን ይገባዋል የሚሉ መሰረተ ሃሳቦች ዋነኛ የሊበራል ዲሞክራሲ መርሆች እንደሆኑ የዘረዘረው የአቶ መለስ ጽሑፍ፤ አብዮታዊ ዲሞክራሲ እነዚህን መርሆች እንደ መነሻ በመውሰድና ወደ ላቀ ደረጃ በማድረስ፣ ህዝባዊና አብዮታዊ ባህርዮችን ያላብሳቸዋል ይላል፡፡
ጽሑፉ፤ “አብዮታዊ ዲሞክራሲ በግለሰቦች መብት መከበር ላይ ብቻ ሳይገታ የህዝባችን መብት ማለትም የብሔር ጥያቄንም በሚገባ ይመልሳል፤ በዚህም ኢትዮጵያን ከመበታተን አደጋ አድኗል” ካለ በኋላ፤ አሁንም ትምክህተኝነትና ጠባብነት አለ፤ እንዲያውም በአንዳንድ በኩል ተባብሷል በማለት ኢትዮጵያዊነትን የመፍጠር ስራ መጠናከር አለበት ሲል ይገልፃል፡፡
በኢኮኖሚ በኩል ሊበራል ዲሞክራሲ ነፃ ውድድርን በማስፈንና መንግስት ሙሉ ለሙሉ ከኢኮኖማው እንዲወጣ በማድረግ፣ ብልጽግና እንደሚያመጣ የተነተነው ይኸው ጽሑፍ፤ “ሊበራል ዲሞክራሲ በኢንዱስትሪ ለበለፀጉ አገሮች እንደሚጠቅም ግልጽ ቢሆንም መርሁን ከኢትዮጵያ ሁኔታ ጋር ማጣጣም ያስፈልጋል፡፡ ነፃ ገበያ ሊሸፍናቸው የማይችሉ ቀዳዳዎችን ለመድፈን መንግስት ኢኮኖሚው ውስጥ መግባት አለበት” የሚል ሲሆን፤ የባለሀብቶች አቅም እየዳበረ ሲሄድ የመንግስት ተሳትፎ እየቀነሰ እንደሚሄድ፤ ይህም የአብዮታዊ ዲሞክራሲ መርህ እንደሆነ ያብራራል፡፡
የአብዮታዊ ዲሞክራሲ አስተሳሰብ የበላይነት እንዳላገኘ እንረዳለን የሚለው የአቶ መለስ ጽሑፍ፤ ተቃዋሚዎችንና ነፃ ፕሬስን በህግና በህብረት እንታገላቸዋለን በማለት አላማውን ገልጿል፡፡
የኢትዮጵያ መንግስት ጋዜጠኞችን በማሰርና የፕሬስ ነፃነትን በማፈን በአለም አቀፍ የሰብአዊ መብት ተከራካሪዎች በግንባር ቀደምትነት ዘወትር የሚወቀስ ሲሆን ሰሞኑን ፈረንሳይ አገር የሚገኝ ድንበር የለሽ የጋዜጠኞች ማህበር የፕሬስ ነፃነትን ያፍናሉ በማለት ከዘረዘራቸው የዓለም መሪዎች መካከል ጠ/ሚኒስትር መለስ ዜናዊን አንዱ አድርጓቸዋል፡፡
(ሚያዝያ 27,1993 ዓ.ም)
***
የተማሪዎች ህብረት ፕሬዚዳንትን ጨምሮ በርካታ ተማሪዎች የደረሱበት አልታወቀም
የአዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ ተማሪዎች ጥያቄ በኋላ ወደ 3ሺህ የሚጠጉ ተማሪዎች ለ8 ቀናት ሰንዳፋ ቆይተው ቢመለሱም የተማሪዎች ህብረትን ሲያንቀሳቅሱ የነበሩ ተማሪዎች ግን የት እንዳሉ እንደማይታወቅ አንዳንድ ተማሪዎች ገለፁ፡፡
ከሚያዚያ 1 ቀን 1993 ዓ.ም ጀምሮ የተማሪዎቹን የመብት ጥያቄ ሲያቀርቡና ሲያስተባብሩ የነበሩ ተማሪዎች ከስጋት የተነሳ ራሳቸውን ደብቀው እንደሚገኙ ተማሪዎቹ ተናግረዋል፡፡
የቀድሞው የተማሪዎች ህብረት ፕሬዚዳንት የነበረው ተማሪ ተክለሚካኤል አበበ በፖሊሶች ከፍተኛ ክትትል እየተደረገበት መሆኑን አብረውት የሚማሩ ተማሪዎች ጠቅሰው፤ ፖሊሶች የተክለሚካኤል የትውልድ ቦታ ወደሆነው አሩሲ ነገሌ በሄሌኮፕተር በመሄድ ፈልገው ሲያጡት፣ ታላቅ ወንድሙን አፈወርቅ አበበን ይዘው አዲስ አበባ እንዳመጡት ገልፀዋል፡፡
በአሁኑ ወቅት የተማሪ ተክለሚካኤል ወላጆች በከፍተኛ ስጋት ላይ እንደሚገኙ የጠቆሙት የተክለሚካኤል ጓደኞች፤ ለማረጋገጥ ባይቻልም ወደ አንድ ኤምባሲ ለመግባት ጠይቆ ተፈቅዶለት እዚያ እንደሚገኝ ወሬ መስማታቸውን ተናግረዋል፡፡
ከ1992 ዓ.ም ጀምሮ የአዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ የተማሪዎች ህብረት ፕሬዚዳንት የነበረውና የህግ ፋኩሊቲ የ4ኛ ዓመት ተማሪ የሆነው ተክለሚካኤል አበበ፤ “የተማሪው ህገ መንግሰታዊ መብት መጠበቅ አለበት” በሚል በመታገሉና በሚያቀርባቸው ሐሳቦች ብዙ ተማሪዎች ይደግፉታል ሲሉ የቅርብ ጓደኞቹ ይናገራሉ፡፡
ከዚህ ቀደም የደህንነት አካላት መኝታ ክፍሉ ድረስ በመምጣት ዛቻና ማስፈራሪያ ያደርሱበት እንደበር ብዙዎቹ ተማሪዎች ያውቃሉ የሚሉት የዩኒቨርሲቲው ተማሪዎች፤ በፖሊሶች አድራጐት ይማረር እንደነበር፤ ሚያዝያ 8 ቀን 1993 ዓ.ም የትምህርት ሚኒስትሯ ወ/ሮ ገነት ዘውዴ ተማሪዎችን ባወያዩበት እለትም ይህንኑ ተናግሮ ነበር ብለዋል፡፡
ተማሪ ተክለሚካኤል “ህሊና” በሚል ስያሜ መታተም ጀምሮ የነበረውን የተማሪዎች ህብረት ጋዜጣ ከሚያዘጋጁ ተማሪዎች መካከል አንዱ ነበር ሲሉ ጠቁመዋል፡፡
አሁንም በዩኒቨርሲቲው ትምህርት ያልተጀመረ ሲሆን፤ አንዳንድ የስድስት ኪሎ ተማሪዎች እንዳሉት “የመሰብሰብ ነፃነት አላችሁ” ተብለን ስንሰባሰብ በፖሊሶች ታፍሰን የምንወሰድ ከሆነ ለህይወታችን ሥጋት አለን ብለዋል፡፡   
(ሚያዝያ 27,1993 ዓ.ም)

  በዲሞክራቲክ ኮንጎ ባለፈው ሰኔ ወር የተቀሰቀሰው፣ በአለማችን እጅግ የከፋውና በፍጥነት በመስፋፋት ላይ የሚገኘው የኩፍኝ ወረርሽኝ ከ6 ሺህ በላይ ሰዎችን ለህልፈተ ህይወት መዳረጉን የአለም የጤና ድርጅት ባወጣው መግለጫ ማስታወቁን ቢቢሲ ዘግቧል፡፡
የኩፍኝ ወረርሽኙ ከተቀሰቀሰበት ጊዜ አንስቶ በአገሪቱ የተለያዩ አካባቢዎች 310 ሺህ ያህል ሰዎችን ሳያጠቃ አልቀረም መባሉን የጠቆመው ዘገባው፤ ወረርሽኙ ተስፋፍቶ መቀጠሉን ተከትሎ ባለፈው መስከረም የአገሪቱ መንግስትና የአለም የጤና ድርጅት በትብብር አስቸኳይ የክትባትና የህክምና ዘመቻ ቢጀምሩም፣ በአገሪቱ ያለው የጤና አገልግሎትና የተቋማት ደረጃ ዝቅተኛ በመሆኑ የተፈለገውን ለውጥ ለማምጣት አለመቻሉን አመልክቷል፡፡
በአሁኑ ሰአት ወረርሽኙ ወደ አገሪቱ 26ቱም ግዛቶች መስፋፋቱን የጠቆመው ዘገባው፤ ባለፈው የፈረንጆች አመት 2019 ብቻ ከ18 ሚሊዮን በላይ ለሚሆኑ የአገሪቱ ህጻናት የኩፍኝ ክትባት መሰጠቱንም አስታውሷል፡፡
የአለም የጤና ድርጅት ወረርሽኙን ለመቆጣጠርና ክትባቱን በመጪዎቹ ስድስት ወራት ለህጻናትና ታዳጊዎች በስፋት ለማዳረስ ለተያዘው አገራዊ ፕሮግራም ማስፈጸሚያ ተጨማሪ 40 ሚሊዮን ዶላር ያህል እንደሚያስፈልግ በመጥቀስ፣ ለጋሾችና አለማቀፉ ማህበረሰብ ድጋፉን እንዲያደርግ ጥሪ ማስተላለፉንም ዘገባው አክሎ ገልጧል፡፡
በነሃሴ ወር 2018 የተቀሰቀሰው አስከፊ የኢቦላ ወረርሽኝ ከ2 ሺህ 230 በላይ ዜጎቿን የገደለባት ዲሞክራቲክ ሪፐብሊክ ኮንጎ፣ አሁን ደግሞ በእንቅርት ላይ ጆሮ ደግፍ እንዲሉ በአደገኛ የኩፍኝ ወረርሽኝ መመታቷ ወደ ከፋ ቀውስ ሊያስገባት ስለሚችል አለማቀፉ ማህበረሰብ እርብርብ ማድረግ እንደሚገባውም ዘገባው አመልክቷል፡፡

  ኢንተርናሽናል ሪስኪዩ ኮሚቴ የተባለው አለማቀፍ ተቋም በአዲሱ የፈረንጆች አመት 2020 የእርስ በእርስ ግጭትና የተፈጥሮ አደጋዎችን ጨምሮ በተለያዩ ምክንያቶች የከፋ የሰብዓዊ ቀውስ ይፈጠርባቸዋል ተብለው የሚጠበቁ የአለማችን አገራትን ዝርዝር ይፋ ያደረገ ሲሆን፣ የመን እንዳምናው ሁሉ ዘንድሮም ከአለማችን አገራት ሁሉ እጅግ የከፋ የሰብዓዊ ቀውስ ያጋጥማታል ተብሎ ይጠበቃል፡፡
ላለፉት አምስት ተከታታይ አመታት በእርስ በእርስ ግጭት የምትታመሰዋ የመን፣ 80 በመቶ ወይም ከ24 ሚሊዮን በላይ የሚሆነው ህዝቧ ሰብአዊ ድጋፍ የሚያስፈልገው እንደሆነ የጠቆመው ተቋሙ፤ ባለፉት 5 አመታት ውስጥ ሩብ ሚሊዮን ያህል የአገሪቱ ዜጎች በግጭቶች ሳቢያ ለሞት መዳረጋቸውንና የሰብዓዊ ቀውሱ በአዲሱ አመትም በከፋ ሁኔታ ይቀጥላል ተብሎ እንደሚጠበቅ አመልክቷል፡፡
ተቋሙ የፖለቲካ አለመረጋጋት፣ የእርስ በእርስ ግጭትና የተፈጥሮ አደጋዎችን ጨምሮ በአገራት ውስጥ ሰብዓዊ ቀውሶችን ሊያስከትሉ ይችላሉ ያላቸውን 76 ያህል የተለያዩ መስፈርቶችን በመጠቀም ባወጣው የዘንድሮው ዝርዝር፤ ዲሞክራቲክ ሪፐብሊክ ኮንጎ፣ ሶርያ፣ ናይጀሪያና ቬንዙዌላ እንደ ቅደም ተከተላቸው ከሁለተኛ እስከ አምስተኛ ደረጃ ተሰጥቷቸዋል::
የከፋ ቀውስ ያሰጋቸዋል ተብለው ተቋሙ ከስድስተኛ እስከ አስረኛ ደረጃዎች የሰጣቸው አፍጋኒስታን፣ ደቡብ ሱዳን፣ ቡርኪናፋሶ፣ ሶማሊያና የማዕከላዊ አፍሪካ ሪፐብሊክ ሲሆኑ፤ በዝርዝሩ ውስጥ ከተካተቱት ሌሎች አገራት መካከልም ብሩንዲ፣ ካሜሩን፣ ቻድ፣ ኢትዮጵያ፣ ኢራቅ፣ ሊቢያ፣ ማሊ፣ ማይንማር፣ ኒጀርና ሱዳን ይገኙበታል፡፡
ተቋሙ ባለፈው አመት ባወጣው የሰብዓዊ ቀውስ ስጋት ያለባቸው ዝርዝር ውስጥ ተካትተው የነበሩት ባንግላዴሽ፣ ሜክሲኮ፣ ኒካራጓና ፓኪስታን ዘንድሮ ከዝርዝሩ የወጡ ሲሆን፣ በዘንድሮው ዝርዝር ውስጥ የተካተቱት ሶስቱ አዳዲስ አገራት ደግሞ ቡርኪናፋሶ፣ ብሩንዲና ቻድ ናቸው፡፡