ታዋቂው የኦሮሚኛ ቋንቋ ሙዚቀኛ ሃጫሉ ሁንዴሳ በተተኮሰበት ጥይት ሰኞ ማምሻውን ህይወቱ አለፈ። አርቲስቱ ምሽት ላይ በአዲስ አበባ ገላን ኮንዲሚኒየም አካባቢ በተተኮሰበት ጥይት ህይወቱ ማለፉን ነው የአዲስ አበባ ፖሊስ ኮሚሽን ያስታወቀው።
የአዲስ አበባ ፖሊስ ኮሚሽነር ጌቱ አርጋው ለኢቢሲ እንደተናሩት፥ የከተማዋ ፖሊስ ከሌሎች የፀጥታ አካላት ጋር በመሆን ግድያውን በመፈፀም የተጠረጠሩ የተወሰኑ ግለሰቦችን በቁጥጥር ስር አውለዋል።
በወንጀሉ ምርመራ ሂደት የደረሰበትን ደረጃ ለህዝብ እንደሚያሳውቅ ነው ያመለከቱት።
አሁን ባለው ተጨባጭ ሁኔታ በከተማዋ ሰላማዊና የተረጋጋ ሁኔታ መኖሩን ያመለከተት ኮሚሽነሩ ህብረተሰቡ የአካባቢውን ሰላም እንዲጠብቅ አሳስበዋል።
በወጣቱ ድምፃዊ ሀጫሉ ሁንዴሳ አሰቃቂ ግድያ የተሰማንን ልባዊ ሀዘን እየገለፅን ለቤተሰቦቹ ፤ ለወዳጅ ዘመዶቹና
ለመላው አድናቂዎቹ ፈጣሪ መፅናናትን እንዲሰጥ እንመኛለን። ነብስ ይማር።

Today I am in Gambella, sometimes called “the land divided by the rivers.” Gambellaregion is located in the Upper Nile, an area that overlaps both Ethiopia and South Sudan. It is a land of five major rivers and many tributaries that connect to the Nile River. It used to be a port that could be used for transportation all the way north to Egypt.
I have just learned that the Ethiopian government has agreed to a two week postponement of the filling of the Grand Ethiopian Renaissance Dam (GERD). I am very disappointment with this decision. Let me explain.

From the beginning in 2012, Egypt has exerted significant pressure against the construction of this dam meant to bring electricity to Ethiopians—- some 60% of whom lack access. Electrical power, in excess of the needs of Ethiopia, will also be sold to supply other neighboring countries, like Sudan, with needed electricity. On the other hand, Egypt already possesses its own sources of hydroelectric power due to dams they have built, like the Low Aswan Dam and the High Aswan Dam, that are said to supply 99% of Egyptians with electricity leading to their significant development.

For the last weeks and months, Egypt has increased its pressure against Ethiopia’s development of hydro electric power, citing colonial treaties of the past over the use of Nile waters that gave Egypt 66% of the water, Sudan 22% and the rest to evaporation. Not only was Ethiopia excluded from the bargaining table, they were given 0% of the water allocation even though some 85% of the Nile water originates in Ethiopia.  

The most recent agreement was made in 1959, some 61 years ago; yet, the efforts to exclude Ethiopia continue. This two-week postponement is representative of the continuing and intensifying obstacles being used to extend the deadlock on negotiations and to block Ethiopia from exercising any independent control. Tactics have included bringing in other international players to mediate like the United States, the Arab League, the UN National Security Council and the African Union.This is simply another stalling technique in a long history of obstacles to stop or slow down this project. Agreeing to the delay just reinforces the continued manipulation of the process; which if allowed to continue, could be endless.

For me, as a citizen and as someone who deeply cares about the wellbeing of the people of our country, Ethiopia has been left out of the benefits of their own water. In the 21st century, this is morally wrong. I hope the Ethiopia government will reconsider this position and start filling the dam in July 2020 as planned.
I call on all Ethiopians, as a people, not as separate ethnic groups, who live within the borders of this land to stand together as a people. The water will continue to flow from our borders to nourish many others along the way; however, we, like the people of Egypt, also want to use part of this water for the development of our beloved country. That is non-negotiable. Egypt should not be an obstacle to accessing critically needed electricity in Ethiopia. Additionally, we should make the process transparent so demands and bullying tactics from Egypt or others do not unfairly handicap the results for Ethiopia.

It is God Almighty who created us as precious people of this land. The blood that flows through our veins for generations is like the water of the rivers that flow through this country, filling the Nile since ancient times.

How can we stand together for the nurturing, wellbeing and protection of our people, not only now, but for generations to come?  

How do we develop a social covenant, a common vision, based on principles that would uphold the value, dignity and rights of all Ethiopians, putting humanity before ethnicity or any other differences; and, secondly, caring about the freedom and wellbeing of our neighbors, near and far; not only because it is right, but also because no one will be free until all are free.

This also includes giving voice to concerns that could affect all the people of Ethiopia.  

I am now compelled to be a voice of caution because I believe the current course of delayed action regarding the GERD may weaken our position and undermine the future interests of this nation. My hope is that this will support and strengthen the position of our leaders as they re-enter negotiations.

May God give us wisdom and strength to determine the right next steps for all parties.

Let the dam be filled and finished as planned to benefit the people and let the rivers flow and bless those who receive it!

Long live Ethiopia!

ADDIS ABABA — Leaders of Sudan, Ethiopia and Egypt said they were hopeful that the African Union could help them broker a deal
to end a decade-long dispute over water supplies within two or three weeks.
Ethiopia, which is building the Grand Ethiopian Renaissance Dam (GERD) which worries its downstream  neighbors  Egypt and
Sudan, said it would fill the reservoir in a few weeks, as planned, providing enough time for talks to be concluded.
Tortuous negotiations over the years have left the two nations and their neighbor Sudan short of an agreement to regulate how
Ethiopia will operate the dam and fill its reservoir, while protecting Egypt's scarce water supplies from the Nile river.
Ethiopia's water minister, Seleshi Bekele, said that consensus had been reached to finalize a deal within two to three weeks, a day after
leaders from the three countries and South African President Cyril Ramaphosa, who chairs the African Union, held an online summit.
Billene Seyoum, a spokeswoman for Ethiopia's prime minister, said that in Friday's agreement there was "no divergence from
Ethiopia's original position of filling the dam."
The Egyptian presidency said in a statement after the summit that Ethiopia will not fill the dam unilaterally.
The Grand Ethiopian Renaissance Dam (GERD) is being built about 15 km (9 miles) from the border with Sudan on the Blue Nile, the
source of most of the Nile's waters.
Ethiopia says the $4 billion hydropower project, which will have an installed capacity of 6,450 megawatts, is essential to its economic
development.
Ethiopia's Prime Minister's Office said that the three countries agreed that the Nile and the Grand Renaissance Dam "are African
issues that must be given African solutions."
Friday's round of talks brokered by the African Union, is the latest attempt to move forward negotiations which have repeatedly
stalled due to technical and political disagreements. They also signal an intention to solve the issue without foreign intervention.
Ethiopia's statement said the African Union and not the U.N. Security Council will assist the countries in the negotiations and
provide technical support.
Cairo had appealed to the Council in a last-ditch diplomatic move aimed at stopping Ethiopia from filling the dam. The Council was
expected to hold a public meeting on Monday to discuss the issue.
( Reuters)

 Ethiopia on Saturday said it is set to begin filling a $4.6 billion hydroelectric dam on the Blue Nile within the next two weeks and
that construction will continue, hours after the leaders of Egypt, Sudan and Ethiopia agreed late Friday to return to talks aimed at
reaching an accord over its operation.
“It is in this period that the three countries have agreed to reach a final agreement on few pending matters,” a statement from the
Ethiopian prime minister’s office said.
Egypt and Sudan had said Ethiopia would refrain from filling the dam next month until the countries reached a deal.
Early Saturday, Seleshi Bekele, Ethiopia’s water and energy minister, confirmed that the countries had decided during an African
Union summit to restart stalled negotiations and finalize an agreement over the contentious mega-project within two to three weeks,
with support from the AU.
That announcement was a modest reprieve from weeks of bellicose rhetoric and escalating tensions over the Grand Ethiopian
Renaissance Dam, Africa’s largest, which Ethiopia had vowed to start filling at the start of the rainy season in July.
Ethiopia has hinged its development ambitions on the colossal dam, describing it as a crucial lifeline to bring millions out of poverty.
Egypt, which relies on the Nile for more than 90% of its water supplies and already faces high water stress, fears a devastating impact
on its booming population of 100 million. Sudan, which also depends on the Nile for water, has played a key role in bringing the two
sides together after the collapse of U.S.-mediated talks in February.
In an interview with The Associated Press this month, Ethiopian Foreign Minister Gedu Andargachew warned that his country could

begin filling the dam’s reservoir unilaterally, after the latest round of talks with Egypt and Sudan failed to reach an accord governing

how the dam will be filled and operated.
After an AU video conference chaired by South Africa late Friday, Egyptian President Abdel Fattah el-Sissi said that “all parties” had
pledged not to take “any unilateral action” by filling the dam without a final agreement, said Bassam Radi, Egypt’s presidency
spokesman.
Sudanese Prime Minister Abdalla Hamdok also indicated the impasse between the Nile basin countries had eased, saying the nations
had agreed to restart negotiations through a technical committee with the aim of finalizing a deal in two weeks. Ethiopia won’t fill the
dam before inking the much-anticipated deal, Hamdok’s statement added.
African Union Commission Chairman Moussa Faki Mahamat said the countries “agreed to an AU-led process to resolve outstanding
issues,” without elaborating.
Sticking points in the talks have been how much water Ethiopia will release downstream from the dam if a multi-year drought occurs
and how Ethiopia, Egypt and Sudan will resolve any future disagreements.
Both Egypt and Sudan have appealed to the U.N. Security Council to intervene in the years-long dispute and help the countries avert a
crisis. The council is set to hold a public meeting on the issue Monday.
Ethiopia does not support that route, and the new statement by Ethiopian Prime Minister Abiy Ahmed’s office said Friday’s meeting
“resolved to notify the United Nations Security Council that the African Union is seized of the matter.”
The statement also urged all three countries in the talks “to cease unnecessary media escalation.”
Filling the dam without an agreement could bring the stand-off to a critical juncture. Both Egypt and Ethiopia have hinted at military
steps to protect their interests, and experts fear a breakdown in talks could lead to open conflict.
(by: ELIAS MESERET, Associated Press)

   ካፒቴኑ በረኛ ተካበ ዘውዴና ድሬደዋ
የሀረርጌና የኢትዮጵያ ብሔራዊ እግር ኳስ ቡድን የምንጊዜም ምርጥ በረኛ ተካበ ዘውዴ በቀደመ ትውልድ አይረሳም። የአንድ እግር ኳስ ቡድን ካፒቴን በጨዋታው ህግ መሰረት ብዙ ኃላፊነቶች የተጣለበት ወሳኝ ተጨዋች ነው። በጨዋታው ወቅት የቡድኑን ባጅ በማድረግ ይለያል።
ካፒቴን በጨዋታ ጎበዝ መሆኑ ብቻ ሳይሆን የአመራር ችሎታውም ለዚህ ቦታ ያስመርጠዋል። ካፒቴን ከእጣ አወጣጥ ተሳትፎ የዘለለ ግዙፍ ሚና እንዳለው የዘርፉ ባለሙያዎች ይገልጻሉ።
ቡድኑን በመምራት፣ በማስተባበርና በማነቃቃት ድርሻዎች አሉት። ካፒቴኑ በእግር ኳስ ጨዋታ በተጨዋቾች መካከል መግባባት እንዲፈጠርና አለመግባባትም ከተፈጠረ በማስማማት ለአንድ ውጤት እንዲበቁ ኃላፊነት የተጣለበት ሲሆን፤ ቡድኑን በተመለከተ በማናጀሩ የሚነሱ ውዝግቦች መፍትሄ የሚሰጥ እንዲሁም ቡድኑን ወክሎ ከዳኛው ጋር የሚደራደር ቁልፍ ተጫዋች ነው።
ካፒቴኑ በአካል ብቃት ከሌሎች የተሻለ መሆኑ አይጠበቅም። በብስልቱ፣ አመዛዛኝነቱና ኃላፊነት የመሸከም ባህሪዎች ያስመርጡታል። ቡድኑ በግማሽ የጨዋታ አባላቱ ሞራላቸው ዝቅ ሲል ያነሳሳል፤ የማሸነፍ እልህ እንዲፈጠር ያደርጋል። በእግርኳስ ጨዋታ ካፒቴኑ በቡድኑ ማናጀር የሚመረጥበት በርካታ መስፈርቶች አሉ። የተጫዋቹ ልምድ፣ የአመራር ክህሎቱ፣ አንጋፋነቱ  እንዲሁም የጨዋታ ክህሎቱ ደረጃና የተፈጥሮ ተሰጥኦዎቹ ግምት ውስጥ ይገባሉ።
ይህን ያነሳሁት ስለ እግር ኳስ ለማውራት አይደለም። በልጅነቴ ግብ ጠባቂ ሆኖ ለድሬደዋ፣ ለሀረርጌና ኢትዮጵያ ምርጥ በረኛ የነበረው ተካበ ዘውዴ ጋር የመገናኘት እድሉ የፈጠረብኝ ደስታ ነው። ሞዴሊስት ፈቲሀ መሀመድ ከቤልጂየም ደውላ በውጭ የሚኖሩ የድሬደዋ ልጆችና ወዳጆች ማህበር፣ አረጋውያንንና አቅመ ደካማ የሚረዱበት እንቅስቃሴ መጀመሩን ነገረችኝ። ሙያዊ ድጋፍ መስጠት የምንችልበት ሁኔዎች ካሉ ለመሳተፍ Google Zoom Meeting ተጋበዝኩ። በልጅነት የማውቀው ከድሬደዋና ሀረርጌ እስከ ኢትዮጵያ ብሄራዊ ቡድን በረኛ ተካበ ዘውዴና አስተባባሪዎች በሚመሩት የኢንተርኔት ውይይት ተሳተፍኩ። ሰብሳቢው ተካበ ድሮ የሚያውቃት ያቺ የሁሉም ከተማና ሀገር፣ የቆዩና በዚህ ኮቪድ ወቅት የገጠማትን ፈተና ልጆቿ ያለ ምንም ልዩነት፣ የበጎ ፍቃድ አገልግሎት እገዛ እንዲያደርጉ፣ ከጓደኞቹ ጋር እያከናወኑ ያለው በጎ ተግባር ያስመሰግናቸዋል።
በጎግል ዙም ውይይታችን 24 ተሳታፊዎች የነበሩ ሲሆን ሁሉም ለሀገራቸው ፍሬያማ ተግባራት ያከናወኑና በሚኖሩበት ሀገር የተሳካላቸው የድሬደዋ ልጆችና ወዳጆች ነበሩ። በዚሁ ተሳትፎ ጋዜጠኛ ጌጡ ተመስገንም በፈትያ አመቻችነት፣ ለተካበ ዘውዴ ያለውን አድናቆት በመግለጽ፣ ለድሬደዋ የበኩሉን እገዛ እንደሚያደርግ ቃል ገብቷል።
በውይይቱ ቁምነገር ብቻ ሆነ እንጂ በ1980ዎቹ የኢትዮጵያ ብሄራዊ የእግር ኳስ ቡድን፣ በምስራቅና መካከለኛ አፍሪካ ዋንጫ ድል በኋላ ከተሰጣቸው ሽልማቶች አንዱ “21ኢንች ቴሌቪዥን” በመሆኑ ቴሌቪዥኗ የት ደረሰች ብዬ ለመጠየቅ ፈልጌ ነበር። ለተካበና ለቡድኑ አባላት በወቅቱ መንግስት ለእያንዳንዳቸው አንድ ቴሌቪዥንና መሬት እንደሸለማቸው አይረሳም። ቴሌቪዥን ውድና ትልቅ እቃ በነበረበት ጊዜ የተሰጠ በመሆኑ የተጫዋቾቹ ደስታን እነሱ ያውቁታል። የወቅቱ መሪ በዚህ ድል ከመደሰታቸው የተነሳ በአፍሪካ ትልቁን ስታዲየም እንሰራለን ብለው በሚዲያ ቢያውጁም ፤ያሉትን ለመፈጸም ብዙ በስልጣን አልቆዩም።
(ከእስክንድር ከበደ)
የቀድሞ የሀረርጌ ምርጥ የእግር ኳስ ቡድን

  ጠ/ሚኒስትር ዶ/ር ዐቢይ አህመድ ሰሞኑን በከተማዋ ትልቁ የተባለውን የሸገር ዳቦ ፋብሪካ ባስመረቁበት ወቅት ባደረጉት ንግግርና ባስተላለፉት መልዕክት፤ “በትላንት ውስጥ የሚኖር ህዝብ ነገን ለመመልከትና ወደ ብልጽግና ለመገስገስ ይቸግረዋል” የሚል ሃሳብ ያንፀባረቁ ይመስለኛል - ቃል በቃል ባይሆን፡፡
ሁሉም በየሙያ ዘርፉ ተግቶ በመሥራት ራሱንና አገሩን ውጤታማ ማድረግ እንዳለበትም ያሰመሩበት ጠ/ሚኒስትሩ፤ ሁሉም የትናንትናና የታሪክ ተንታኝ በሆነበት ሁኔታ ወደ ብልጽግና የሚደረገው ጉዞ አዳጋች እንደሚሆን አስረድተዋል፡፡ መፍትሔውስ? ትንተናውን ለታሪክ ባለሙያዎች በመተው ሁሉም በየራሱ የሙያና የሥራ ዘርፍ ተግቶ መስራት እንዳለበት ነው አስረግጠው የተናገሩት ለምን? ቢሉ… ታሪክና ፖለቲካ ዳቦና ኑሮ ሆነው አያውቁም፡፡ ለወጣቶች የሥራ ዕድል አይፈጥሩም፡፡ የአገርና የህዝብ ህይወት አይለውጡም፡፡ ይልቁንም የጭቅጭቅና ንትርክ ምንጭ ነው የሚሆኑት፡፡
በተጨማሪም ሰላምን ያደፈርሳሉ፤ የህብረተሰቡን ህይወት ያናጋሉ፡፡ የጥላቻ ሰበብ ይሆናሉ፡፡  ለጦቢያችን የሚያስፈልገን ግን ነገን አሻግሮ እየተመለከቱ፣ ከድህነት ለመላቀቅና የብልጽግና ጉዞን ለመጀመር ተግቶ መሥራት ነው፡፡ ታሪክን የሙጥኝ ማለት በትላንት ውስጥ መኖር ነው፤ አንዳንዴም ነገን ለመጋፈጥ ድፍረት ከማጣት ይመነጫል -ወደፊት ለመገስገስ የምንሻ ከሆነ ግን… ትላንት (ታሪክ) ውስጥ ከመኖር ልንወጣ ይገባል - ጠ/ሚኒስትሩ አጥብቀው እንደመከሩት!!

     ከዕለታት አንድ ቀን በመንግሥት ላይ አሲሯል፣ ወንጀለኛ ነው የተባለ አንድ ሰው የቀበሌው ፍርድ ሸንጐ ዘንድ ይቀርባል፡፡
ዳኛ - ስምህ ማን ነው
ወንጀለኛ - አናጋው አናውጤ
ዳኛ - ዕውነተኛ ስምህ ነው?
ወንጀለኛ - አዎ ጌታዬ
ዳኛ - የአንተ አናጋው ነው በእርግጥ?
ወንጀለኛ - አዎ ጌታዬ
ዳኛ - የአባትህም አናውጤ?
ወንጀለኛ - አዎ ጌታዬ
ዳኛ - እንዴት ነው ነገሩ? የአመጽ ስም መሰለ’ኮ ስምህ? አመጽ ይዘህ ነው እንዴ የምትዞረው?
ወንጀለኛ - ኧረ ጌታዬ፤ እንኳን አመፀኛ ልሆን ከሰውም ተጣልቼ አላውቅም
ዳኛ - መልካም አረፍ በልና የሚቀጥለው ማረፊያ ክፍል ውጤትህን ተጠባበቅ
ወንጀለኛ - ለክቡር ፍርድ ቤቱ የማቀርበው ጥያቄ ነበረኝ?
ዳኛ - መልካም ተፈቅዶልሃል
ወንጀለኛ - ክቡር ፍርድ ቤት፤ ገደልክ የተባልኩት ሰው እኮ፤ የመጨረሻ ጥጋበኛ የመጨረሻ ሞገደኛ ሰው ነው፤ ስለዚህ ዞሮ ዞሮ ማንም ሰው ሊገድለው የሚችል አጉራ - ዘለል ነው፤ እንዲያው ለምን ከሌላ ሰው ቀድመህ ገደልከው ካልሆነ በስተቀር የእኔ ወንጀለኛ መባል አይገባኝም
ዳኛ - አሁን መግደልህን ታምናለህ አታምንም?
ወንጀለኛ - መግደሉንማ ገድዬዋለሁ! ግን ተገቢ ግድያ ነው የፈፀምኩት እኮ ነው የምለው፤ ጌታዬ?!
ዳኛ - ገብቶናል፡፡ በቃ የፍርድ ውሳኔህን ትሰማለህ ታገሥ…
ዳኛው  የሚያጉረመርመውን ህዝብ ፀጥ ካሰኙ በኋላ፤
ዳኛው - ፍርድ ቤቱ፤ የአቶ አናጋው አናውጤን ጉዳይ ግራ ቀኙን ካጠና በኋላ በሞት ፍርድ እንዲቀጣና ፍርዱም በዛሬው ዕለት እንዲካሄድ ወስኗል፡፡
ፍርደኛው ቅጣቱ ወደሚፈፀምበት ቦታ በሁለት አጃቢ ወታደሮች ተይዞ እንዲሄድ  መመሪያ ይሰጣል፡፡
ፍርድ ቤቱ ቅጣቱን ለሚፈጽሙት ወታደሮች፣ ፍርደኛውን  ከከተማው ህዝብ ራቅ አድርገው፣ ተኩሱ ወደማይሰማበት ቦታ እንዲወስዱትና እንዲገድሉት አዘዘ፡፡
ስለዚህም ወታደሮቹ ወደ ሩቅ ጫካ ይዘውት ይሄዳሉ፡፡
መንገዱ አላልቅ አለ፡፡ ፍርደኛው በጣም ደከመው፤ ቢቸግረው፤
“ወንድሞቼ፤ መገደሌ ካልቀረ ይሄን ያህል መንገድ ይዛችሁኝ ለምን ታንገላቱኛላችሁ?”
ከወታደሮቹ አንዱ እንዲህ አለው፤
“የእኔ ወንድም አንተስ አንደኛህን ሞተህ እዚሁ ትገላገላለህ፤ እኛ አለን አይደል ገና እምንመለሰው”
*   *   *
መንገዶች ሁሉ እንደ ሂያጁ ይለያሉ፡፡ ህይወት ግን ለሁሉም ህይወት ናት፡፡ ለአንዱ ወንጀል የሚመስለው ለሌላው ወንጀል ሳይሆን ይባስ ብሎም የመልካም ድርጊት ማመልከቻ መስሎ ሊታየው ይችላል፡፡ ዞሮ ዞሮ ግን  የማንም ይሁን የማን ነብስ ክቡርነት አይታበልም፤ እንዳለ ነው:: መጥፎ ድርጊት መልሶ የሚያስጠይቅ የመሆኑን ያህል፣ በተዛምዶ ሲጤን የሰውን እኩይና ሰናይ ጉዳይ እንድንመረምርና ፈለጉን እንድንፈትሽ ግድ ይለናል፡፡ በሀገራችንም፣ በጐረቤት አገራትም ሆነ በዓለም እንደሚታወቀው፣ ድርጊቶች በፖለቲካ ሥልጣን፣ በኢኮኖሚ ኃይልና በባህል አንፃር ሲጤኑ መጠንጠኛቸው የህግ ዳኝነት ነው! ህግን የሚያከብር ህብረተሰብ እንዲፈጠር ለማገዝ የመንግሥት፣ የምሁራን፣ የህግ ተቋማት በተዋረድም እስከ ታችኛው የቀበሌ መዋቅር ድረስ፤ እንዲሁም እያንዳንዱ ሰው እንደ ዜጋ እስካለበት ኃላፊነት ድረስ የሀገር ጉዳይ እንደየ ደረጃና ቦታው ይመለከተዋል፡፡ ስለሆነም የመብትና ግዴታን ነገረ - ሥራ ይሁነኝ ብሎ መገንዘብ ተገቢ ነገር ነው፡፡
የህግን - መጣስ ለማስቆም የዜጐችን ለሕግ ተገዥነት አበክሮ ማሳወቅና ማስከበር ይገባል፡፡ ያ ደግሞ ከቤት አስተዳደግ ጀምሮ፣ በትምህርት ተቋማት ተደግፎ፣ በህብረተሰቡ ንቃተ - ህሊና የታቀፈ መሆን ይኖርበታል፡፡ ይሄ የሚመለከታቸው አካላትም በንፁህ የሀገር ስሜት፣ ከሙስና በፀዳ መንገድ ከዕድገት ጋር ተሳስሮ መዳበር ያለበት ጉዳይ እንዲሆን መጣር አለባቸው፡፡ ለዚህም ሁነኛ ጥናት ያሻዋል፡፡ ለዚህ ሁሉ እንደ ዋና ማዕቀፍ ሆኖ የሚያገለግለን የእኩልነት፣ የነፃነት፣ የወንድማማችነት፣ እሴት ማወቅ፤ የባለሙያነትና ለትክክለኛው ሥራ ትክክለኛውን ሰው የማስቀመጥ አሠራር ቢጋር (Frame work) ይሆነን ዘንድ የዲሞክራሲያዊነትን ባህል ማዳበር ነው፡፡ የዲሞክራሲያዊነት ባህል የዲሞክራሲያዊ አስተሳሰብ መበልፀግ ውጤት ነው፡፡ ከቶውንም ከግብረገብነት ጀምሮ እስከ ፖለቲካዊነት የምንጓዝባቸው ዋናም ሆኑ መጋቢ መንገዶች ሥረ መሠረታቸው ዲሞክራሲያዊ አመለካከት ነው፡፡ ደግነት፣ መረዳዳት፣ የእኔ መከራ የአንተም መከራ ነው ብሎ በቀውጢውም በፌሽታውም ሰዓት መተሳሰብ፤ በመካያው የመልካም ኑሮን ምሰሶና ማገር  መሥሪያ፣ የጋራ ቤታችን መሥሪያችን በአግባቡ መተከል ዋና ነገር ነው፡፡
ዛሬ እንደ ዱሮው የዘመነ - ብሉይያውያን ማርክሳዊ እሳቤ፣ ባህል የፖለቲካውና የኢኮኖሚው ሂደት ነፀብራቅ ነው የምንልበት ዘመን አይደለም፡፡ ባህልም ራሱን የቻለ አቅም የገነባበት ጊዜ ነውና ይልቁንም “የፖለቲካን፣ የኢኮኖሚንና የባህልን አንድም ሶስትም ናቸው” እሳቤ ጆሮ ሰጥቶ ማዳመጥ ደግ ነው፡፡ የአንድም ሶስትም ናቸው እሳቤ በጥቅሉ ሲታይ፣ የህይወትን ትርጓሜ ማፀህያ (Verification) ነው፡፡ ማለትም ፖለቲካው አመራሩ ተስተካክሎ፣ ኢኮኖሚው ንብረት አደላድሎ፣ ከእሱ የአኗኗር ልማድ አበልጽጐ የምናይባትን አገር እንጤን፡፡
ለዚህም፤
ያሰፈሰፈውን መዓት (The Impending Catastrophe)፣ የኮሮናን ዘመን መፍትሔ ያስገኝልን ዘንድ ዘመኑን እንማጠነው፡፡ የማይፈታ ዕንቆቅልሽ እንደሌለ ሁሉ መድሃኒት የማይገኝለት በሽታም የለም! ረብ - ያለው ተስፋ (Optimism) የልባዊ አዎንታዊነት ውጤት ነው! በዚህ ላይ ጽኑ መንፈሳዊነት ሲታከልበት ዓለም ምሉዕነት ያገኛል፡፡
በሁሉም ረገድ አዎንታዊነታችንን እናጽና፤ ምንጊዜም ህይወት ሰፊ ባህር ናት፡፡ ይሄንን ልብ ካልን፤
“እጅህን እባህሩ ውስጥ ክተት፡፡
ካገኘህ አሣ ትይዛለህ፤
ካልሆነ እጅህን ታጥበህ ትወጣለህ!”
የሚለውን አገራዊ ተረት ልብ የምንለው የዘመናችንን እሳቤ ጥንታዊነት እያሳየን ይሆናል!

  *በመላው ዓለም በአንድ ቀን 183 ሺ የቫይረሱ ተጠቂዎች ተመዝግበዋል

             ከኮሮና ቫይረስ ወረርሽኝ ጋር በተያያዘ ለወራት ነጋ ጠባ አስደንጋጭና ተስፋ አስቆራጭ ዜናዎችን ስትሰማ የዘለቀችው አለማችን፣ አልፎ አልፎም ቢሆን እንደ ትናንት በስቲያው ያለ ተስፋ ሰጪ ወይም በጎ ነገር አድምጣ ለጊዜውም ቢሆን መጽናናቷ አልቀረም፡፡
ዎርልዶሜትር ድረገጽ ያወጣውን መረጃ ጠቅሰው አለማቀፍ መገናኛ ብዙሃን ከትናንት በስቲያ ባወጡት መረጃ፣ በመላው አለም በኮሮና ቫይረስ ከተጠቁት ሰዎች መካከል ግማሽ ያህሉ ከበሽታው ማገገማቸውን አስነብበዋል፤ እስከ ሃሙስ በመላው አለም በኮሮና ከተጠቁት ከ9.6 ሚሊዮን በላይ ሰዎች መካከል፣ ከ5.2 ሚሊዮን በላይ የሚሆኑት ከቫይረሱ ማገገማቸውን በመግለጽ።
እንዲህ ያለው ተስፋ ሰጪ ነገር በየመሃሉ ብልጭ ቢልም፣ ቫይረሱ ግን መላውን አለም በጭንቅ ውስጥ እንደከተተ ነጋ ጠባ በፍጥነት መስፋፋቱን፣ ብዙዎችን ማጥቃቱንና መግደሉን እንዲሁም በአገራት ላይ ሁለንተናዊ ቀውስ መፍጠሩን ገፍቶበታል፡፡
በየዕለቱ የሚመዘገቡ የተጠቂዎች ቁጥሮችም አስደንጋጭ እየሆኑ ነው፡፡ የአለም የጤና ድርጅት፣ በአለማችን ባለፈው እሁድ የኮሮና ቫይረስ ወረርሽኝ ከተቀሰቀሰበት ጊዜ አንስቶ ታይቶ የማይታወቅ፣ ከፍተኛው የ183 ሺህ ዕለታዊ የቫይረሱ ተጠቂዎች ቁጥር መመዝገቡን ባስታወቀበት አስደንጋጭ መረጃ ነበር ሳምንቱ የጀመረው፡፡
በዕለቱ በ24 ሰዓታት ውስጥ 54 ሺህ 771 የቫይረሱ ተጠቂዎች የተገኙባት ብራዚል፤ ከፍተኛ ብዛት ያላቸው ተጠቂዎች የተመዘገቡባት ቀዳሚዋ የአለማችን አገር ስትሆን፣ በአሜሪካ 36 ሺህ 617፣ በህንድ 15 ሺህ 400 የቫይረሱ ተጠቂዎች ተገኝተዋል፡፡
በሳምንቱ ቀናት ተባብሶ የቀጠለው የኮሮና ቫይረስ እስከ ትናንት በስቲያ አመሻሽ ድረስ በመላው አለም ከ9.6 ሚሊዮን በላይ ሰዎችን ሲያጠቃ፣ ከ487 ሺህ በላይ የሚሆኑትንም ለህልፈተ ህይወት መዳረጉን ዎርልዶሜትር ድረገጽ ያወጣው መረጃ ያሳያል፡፡
እስከ ትናንት በስቲያ አመሻሽ ድረስ ከ2.47 ሚሊዮን በላይ ሰዎች የተጠቁባትና 125 ሺህ ያህል ሰዎች ለሞት የተዳረጉባት አሜሪካ፣ በቫይረሱ ተጠቂዎችና ሟቾች ቁጥር አሁንም ከአለማችን አገራት በቀዳሚነት የተቀመጠች ሲሆን፣ ብራዚል ከ1.193 ሚሊዮን በላይ፣ ሩስያ 614 ሺህ ያህል፣ ህንድ ከ481 ሺህ በላይ፣ እንግሊዝ 308 ሺህ ያህል ሰዎች በቫይረሱ ተጠቅተውባቸዋል:: ከአሜሪካ በመቀጠል ብራዚል ከ54 ሺህ በላይ፣ እንግሊዝ ከ43 ሺህ በላይ፣ ጣሊያን 35 ሺህ ያህል፣ ስፔን ከ28 ሺህ በላይ ሰዎች በኮሮና ሳቢያ ለሞት የተዳረጉባቸው አራት የአለማችን አገራት ናቸው፡፡
 
የአለም ኢኮኖሚ ቀውስ ተባብሶ ይቀጥላል
በኮሮና ቫይረስ ሳቢያ ቀውስ ውስጥ የወደቀው የአለማችን ኢኮኖሚ ቀውሱ አሁን ካለበት ደረጃ ተባብሶ እንደሚቀጥል አለማቀፉ የገንዘብ ተቋም አይኤምኤፍ ከትናንት በስቲያ ባወጣው ትንበያ አመልክቷል፡፡
የኮሮና ቫይረስ ወረርሽኝ አለማችንን ታይቶ በማይታወቅ የኢኮኖሚ ቀውስ ውስጥ እንደዘፈቃት የጠቆመው ተቋሙ፣ አለማቀፉ አጠቃላይ የአገር ውስጥ ምርት በ2020 የፈረንጆች አመት በ4 ነጥብ 9 በመቶ መቀነሱንና ቀውሱ በሁለት አመታት ውስጥ የ12 ትሪሊዮን ዶላር ኪሳራ ያስከትላል ተብሎ እንደሚጠበቅም ገልጧል፡፡
በአመቱ እንግሊዝ የ10.2 በመቶ፣ አሜሪካ የ8 በመቶ፣ ጣሊያንና ስፔን የ12.8 በመቶ፣ ሩሲያ የ6.6 በመቶ፣ ህንድ የ4.5 በመቶ፣ ብራዚል የ9.1 በመቶ የኢኮኖሚ ቅናሽ ያጋጥማቸዋል ተብሎ እንደሚጠበቅም አመልክቷል፡፡

በአሜሪካ ኮሮና ዳግም እያንሰራራ ነው
በአሜሪካ የኮሮና ቫይረስን ጉዳይ በበላይነት በመምራት ላይ የሚገኙት እውቁ የህክምና ሊቅ ዶ/ር አንቶኒ ፋውቺ፤ ኮሮና ከዚህ በፊት ከታየው በባሰ አስደንጋጭ ሁኔታ ዳግም ሊያንሰራራና የባሰ ጥፋት ሊያስከትል እንደሚችል ከሰሞኑ አስጠንቅቀዋል፡፡
በአብዛኞቹ ግዛቶቿ የተጠቂዎች ቁጥር እየጨመረ የመጣባት አሜሪካ፣ በድጋሚ ከፍተኛ ቁጥር ያለው ሕዝብ በወረርሽኙ ሊያዝባት ይችላል ያሉት ዶክተር ፋውቺ፤ ወረርሽኙ በአዲስ መልክ ሊያንሰራራ እንደሚችል የሚጠቁሙ አስፈሪ ምልክቶች እየታዩ እንደሆነ መግለጻቸውንም ዘ ጋርዲያን ዘግቧል፡፡
በአሜሪካ በቀጣይ ቀናት ወረርሽኙ በአደገኛ ሁኔታ ሊያንሰራራባቸው ይችላል ብለው ዶክተር ፋውቺ ከጠቀሷቸው አካባቢዎች መካከል ደቡባዊና ምዕራባዊ የአገሪቱ ክፍሎች የሚገኙበት ሲሆን አሪዞና፣ ናቫዳ፣ ቴክሳስ በየዕለቱ የሚመዘገቡ የቫይረሱ ተጠቂዎች ቁጥር በከፍተኛ ሁኔታ እየጨመረ ከሚገኝባቸው ግዛቶች መካከል እንደሚጠቀሱ ተነግሯል፡፡
ዩኒቨርሲቲ ኦፍ ዋሽንግተን በበኩሉ ባለፈው ረቡዕ ባወጣው መግለጫ፣ በአሜሪካ ቫይረሱ ዳግም ተባብሶ መቀጠሉን ተከትሎ፣ እስከ መጪው ጥቅምት መጀመሪያ ድረስ በአገሪቱ ተጨማሪ 180 ሺህ ያህል ሰዎች በኮሮና ቫይረስ ሳቢያ ለሞት ሊዳረጉ እንደሚችሉ ተንብዩዋል፡፡

አፍሪካና እያሻቀበ ያለው የኮሮና ወረርሽኝ
ደ. አፍሪካ ባለፉት 90 ዓመታት ታሪኳ የከፋውን የኢኮኖሚ ውድቀት ታስተናግዳለች
እስከ ትናንት በስቲያ ድረስ ከ336 ሺህ በላይ ሰዎች በኮሮና ቫይረስ የተጠቁባትና የሟቾች ቁጥር ደግሞ ከ8 ሺህ 900 በላይ በደረሰባት አፍሪካ፣ ያገገሙ ሰዎች ቁጥርም 161 ሺህ ያህል መድረሱን ዎርልዶሜትር ድረገጽ ባወጣው መረጃ አመልክቷል፡፡
ኮሮና ቫይረስ የከፋ ጥፋት እንደሚያስከትልባት በሚነገርላት አህጉረ አፍሪካ የሚገኙ ሁሉም አገራት በአሁኑ ወቅት ኮሮና ቫይረስን መመርመር የሚያስችላቸውን ቤተሙከራ ማደራጀታቸውንና የምርመራ አቅም መፍጠራቸውን የአለም የጤና ድርጅት ዶ/ር ቴዎድሮስ አድሃኖም ባለፈው ረቡዕ በሰጡት መግለጫ አስታውቀዋል፡፡
በቫይረሱ ተጠቂዎች ቁጥር ከአህጉሩ ቀዳሚነቱን በያዘችውና በወረርሽኙ ሳቢያ ባለፉት 90 አመታት ታሪኳ የከፋውን የኢኮኖሚ ውድቀት ታስተናግዳለች ተብላ በምትጠበቀው ደቡብ አፍሪካ፣ ምስራቃዊ ኬፕታውን ግዛት፣ የኮሮና ቫይረስ ወረርሽኝ ተባብሶ መቀጠሉን ተከትሎ፣ 196 ትምህርት ቤቶች ዳግም አገልግሎታቸውን አቋርጠው እንዲዘጉ መደረጉን ኦል አፍሪካን ኒውስ ዘግቧል፡፡
የሴኔጋሉ ፕሬዚዳንት ማኪ ሳል ከሰሞኑ ኮሮና ቫይረስ ከተገኘበት ግለሰብ ጋር ንክኪ ስላላቸው ምርመራ ተደርጎላቸው ከቫይረሱ ነጻ ቢሆኑም፣ ለሁለት ሳምንታት ያህል፣ ራሳቸውን ከሌሎች አግልለው እንደሚቆዩ ለህዝባቸው በቴሌቪዥን ባስተላለፉት መልዕክት መግለጻቸው ተዘግቧል፡፡
በተያያዘ ዜና፣ በኮሮና ስጋት ተዘግተው የቆዩ ትምህርት ቤቶችን በቀጣዩ ሳምንት ዳግም ለመክፈት በዝግጅት ላይ የነበሩት የላይቤሪያ ትምህርት ሚኒስትር አንሱ ሶኒ እና ምክትላቸው ላቲም ዳቶንግ፣ ከሰሞኑ በኮሮና ቫይረስ ተጠቅተው ሆስፒታል መግባታቸውን የአገሪቱ መገናኛ ብዙሃን ዘግበዋል፡፡
 
የክትባቱ ነገር…
በመላው አለም ከ120 በላይ የኮሮና ቫይረስ ክትባትና መድሃኒት ምርምሮች በመደረግ ላይ እንዳሉ ከተዘገበና የአለም ህዝቦችም አንዳች የምስራች ለመስማት ጆሯቸውን ቀስረው በተስፋ መጠበቅ ከጀመሩ ብዙ ሳምንታት ተቆጥረዋል፡፡ ያም ሆኖ እስካሁን ተስፋ ሰጪ እንጂ ተጨባጭ ውጤት አልተገኘም፡፡
ከዚህ ጋር በተያያዘ፣ በአፍሪካ የመጀመሪያው የኮሮና ቫይረስ ክትባት ሙከራ በደቡብ አፍሪካ እንደሚካሄድ የተዘገበ ሲሆን፣ ደቡብ አፍሪካ ለዚህ የክትባት ሙከራ የተመረጠችው በዘርፉ ባሏት ባለሙያዎች ብቻ ሳይሆን በርካታ ሰዎች በቫይረሱ የተጠቁባት ቀዳሚዋ አፍሪካዊት አገርና ወረርሽኙም በፍጥነት እየተስፋፋባት በመሆኑ ጭምር ነው መባሉን ቢቢሲ ዘግቧል፡፡
ኦኤክስ1ኮቪድ-19 ተብሎ የሚጠራውና ዊትስ ዩኒቨርስቲ፣ ኦክስፎርድ ዩኒቨርሲቲና ኦክስፎርድ ጀነር ኢንስቲቲዩት፣ በጋራ የሚያካሂዱት ይሄ የክትባት ሙከራ ከሰሞኑ ይከናወናል ተብሎ ይጠበቃል፡፡
በሌላ ዜና ደግሞ፣ በእንግሊዝ የኢምፔሪያል ኮሌጅ ኦፍ ለንደን ተመራማሪዎች የተፈጠረውና ከዚህ በፊት በእንስሳት ላይ ተሞክሮ አበረታች ውጤት በማሳየቱ ተስፋ የተጣለበት የኮሮና ቫይረስ ክትባት፣ ከሰሞኑ ደግሞ በአገሪቱ በጎ ፈቃደኞች ላይ መሞከር መጀመሩንና ስኬታማ ከሆነ እስከሚቀጥለው የፈረንጆች አመት አጋማሽ ድረስ በመላው አለም ይሰራጫል ተብሎ እንደሚጠበቅ ቢቢሲ አስነብቧል፡፡
ብራዚል በበኩሏ፤ ChAdOx1 nCoV-19 የተሰኘ የኮሮና ቫይረስ ክትባትን የበለጠ ተጋላጭ በሆኑት የጤና ባለሙያዎች ላይ መሞከር መጀመሯን አልጀዚራ ዘግቧል፡፡
በመላው አለም በምርምር ላይ ከሚገኙ 120 ያህል የኮሮና ክትባቶች መካከል አብዛኛዎቹ ከቤተ ሙከራ አለመውጣታቸውን የጠቆመው ዘገባው፣ በክሊኒካል ሙከራ ደረጃ የሚገኙትም 13 ያህሉ ብቻ መሆናቸውንና 5ቱ በቻይና፣ 3ቱ በአሜሪካ፣ 2ቱ በእንግሊዝ፣ እንዲሁም በጀርመን፣ በአውስትራሊያና በሩሲያ አንድ አንድ እንደሚገኙም አክሎ ገልጧል፡፡

   መንግሥት እንዲደርስላቸው እየተማጸኑ ነው

            በቤሩት ሊባኖስ በቤት ሰራተኛነት ስራ ተሰማርተው የሚገኙ ኢትዮጵያውያን ሴቶች ከኮሮና ጋር በተያያዘ ቀጣሪዎቻቸው ደሞዝ ሳይከፍሏቸው እያባረሯቸው በመሆኑ ለችግር መዳረጋቸውን እየገለፁ  ነው።
“አረብ ኒውስ” በአሰሪዎቻቸው በደል የተፈፀመባቸው ኢትዮጵያውያንን አነጋግሮ በሰራው ሰፊ ዘገባ፤ አብዛኞቹ ፓስፖርታቸውን ተነጥቀውና የሰሩበትን ደመወዝ ተከልክለው በመባረራቸው  ጎዳና ላይ መውደቃቸውን ጠቁሟል። የ30 ዓመቷ ወጣት ትርሲት ላለፉት 12 አመታት በሊባኖስ በሰው ቤት ተቀጥራ ስትሰራ የኖረች ሲሆን፣ ከቅርብ ጊዜ ወዲህ አሰሪዋ  ምግብ እንደምትከለክላት፣ በየቀኑ አካላዊ ጥቃት ስትፈፅምባት እንደቆየች ገልጻ፤ በመጨረሻም ፓስፖርቷን ተነጥቃና የሰራችበትን ደመወዝ ተከልክላ ከቤት በሀይል መባረሯን አስረድታለች።
ደመወዟን እንድትሰጣት አሰሪዋን ስትጠይቅ “2 ሺህ ዶላር ከፍዬ ነው ያመጣሁሽ፤ በመጀመሪያ እሱን መልሽልኝ” ስትል እንደመለሰችላት ተናግራለች።
አብዛኛዎቹ ከስራቸው ተባርረው በሊባኖስ ጎዳና ላይ ወድቀው የሚገኙ ኢትዮጵያውያን የትርሲት ተመሳሳይ እጣ የደረሰባቸው መሆኑን ያመለከተው የአረብ ኒውስ ዘገባ፤ ዘገባው ኢትዮጵያውያኑ የመንግሥታቸውን ድጋፍ ይማጠናሉ ብሏል።
ከ100 በላይ የሚደርሱ ኢትዮጵያውያን ሴቶች በሊባኖስ የኢትዮጵያ ቆንስላ ጽ/ቤት ተሰባስበው በመሄድ መንግሥታቸው ወደ አገራቸው እንዲመልሳቸው መጠየቅ ከጀመሩ ሰነባብተዋል ብሏል - ዘገባው። ኢትዮጵያውያኑ በጎዳና ላይና በቆንጽላ ጽ/ቤቱ ያለ መጠለያና በቂ ምግብ ወድቀው መቆየታቸው ለተለያየ የጤና እክሎች እያጋለጣቸው ነው ብሏል - አረብ ኒውስ በዘገባው። በቪዲዮ ተቀርፆ የተሰራጨው የኢትዮጵያውያኑ የደረሱልን ጥሪም ይህንኑ ያረጋግጣል።
ጥቂት የማይባሉ ኢትዮጵያውያንም በጭንቀትና በተለያዩ የሥነ ልቦና ጫናዎች ራሳቸውን እያጠፉ መሆኑ የተዘገበ ሲሆን በቅርቡ አንዲት ኢትዮጵያዊት ታንቃ ራሷን ማጥፋቷ  ተነግሯል።
በአሁኑ ወቅት ከኢትዮጵያና ከተለያዩ ታዳጊ አገራት የሄዱ ከ250ሺህ በላይ የሚሆኑ ሴት ወጣቶች በሊባኖስ በቤት ሰራተኝነት ተቀጥረው እንደሚሰሩ ያመላከተው ዘገባው፤ ከእነዚህ ውስጥ የሚልቀውን ቁጥር የሚይዙትም ኢትዮጵያውያን ናቸው ብሏል።
ኢትዮጵያውያኑ በሊባኖስ በወር 150 ዶላር ብቻ እየተከፈላቸው በቤት ሰራተኛነት እንደሚያገለግሉና ለከፍተኛ የጉልበት ብዝበዛ መዳረጋቸውንም ዘገባው አመልክቷል።
በስደት የሚገኙት እኒህ ኢትዮጵያውያን እያቀረቡ ያለውን የድረሱልን ጥሪ በተመለከተ የኢትዮጵያ ውጭ ጉዳይ ሚኒስቴር የሚያውቀው ጉዳይ ስለመኖሩ አዲስ አድማስ ላቀረበው ጥያቄ የሚኒስቴሩ ቃል አቀባይ አምባሳደር ዲና ሙፍቲ ሊባኖስ ካለው ቆንጽላ ጽ/ቤት ጋር ተነጋግረን በጉዳዩ ላይም ዘርዘር ያለ መረጃ እንደደረሰን መግለጫ እንሰጣለን ብለዋል።