“የአገዛዞች ቀይ መስመር፤ ጭቆናን የመስበር ጽናቶች” በሚል ርዕስ የተዘጋጀው የጋዜጠኛ ኤልያስ ገብሩ አዲስ መፅሐፍ በዛሬው እለት ለአንባቢያን
ይበቃል። በተለያዩ የጋዜጦችና መጽሔቶች ላይ በአዘጋጅነት፣ በዋና አዘጋጅነት እንዲሁም ጠንካራ ሂሳዊ ፅሑፎች በማህበራዊ ሚዲያዎች በመጻፍ የሚታወቀውና በዚህም ለተደጋጋሚ እስር የተዳረገው የጋዜጠኛ ኤልያስ ገብሩ መፅሐፍ፤ የሃገሪቱን ፖለቲካዊ፣ ማህበራዊና የህግ
ሂደቶች ይዳስሳል፡፡ በ220 ገጾች የተዘጋጀው “የአገዛዞች ቀይ መስመር”፤ በ180 ብር ለገበያ የቀረበ ሲሆን ከዛሬ ጀምሮ በሁሉም መፃሃፍት ቤቶችና አዟሪዎች እጅ ይገኛል ተብሏል።

 • ትልቁ አጀንዳችን ራስን በራስ የማስተዳደር ጥያቄ ነው
     • ዎላይታነት ተግባር ነው፤ ዎላይታነት አስተሳሰብ ነው
     • ሌሎች ሃይሎች እንደሚሉን ዘር-ተኮር አይደለንም
     • ተወዳዳሪዎች ላይ የሚፈፀሙ ጫናዎች ያሳስቡናል

          የክልልነት ጥያቄ ከሚነሳባቸው የደቡብ አካባቢ አንዱ የዎላይታ ዞን ነው፡፡ አወዛጋቢ የክልልነት ጥያቄ እየቀረበበት ባለው ዎላይታ ለዘንድሮ ምርጫ የፓርቲዎች አሰላለፍ ምን ይመሰላል? ዋነኛ ተፎካካሪዎች እነማን ናቸው? የምርጫው ዋነኛ አጀንዳ ምንድን ነው? በሚሉና ተያያዥ ጉዳዮች ዙሪያ የዎላይታ ብሔራዊ ንቅናቄንና የዎላይታ ህዝብ ዲሞክራሲያዊ ግንባር የመሰረቱት (የዎላይታ ቱሳ ዲሞክራሲያዊ ግንባር) ሊቀ መንበር ከሆኑት አቶ አማኑኤል ሞጊሶ ጋር
የአዲስ አድማስ ጋዜጠኛ አለማየሁ አንበሴ ተከታዩን ቆይታ አድርጓል፡፡


          የዎላይታ ብሔራዊ ንቅናቄ (ዎብን) የምርጫ ዝግጅት ምን ይመሰላል? ለምርጫው በከፍተኛ ትኩረት እየቀሰቀስን ነው፡፡ የእጩ ምልመላ እያጠናቀቅን ነው። በዚሁ መሃል ደግሞ በዎላይታ ጠንካራ መሰረት ከነበረው የዎላይታ ህዝብ ዴሞክራሲያዊ ግንባር (ዎህዴፓ) ጋር ግንባር ፈጥረናል፡፡
የሁለታችንን ለየብቻ መንቀሳቀስ በተመለከተ ግምገማ አድርገን፣ በመካከላችን የመስመርም የአላማም የ ግብም ል ዩነት እንደሌለ ተ ረድተን፣ ለብቻቸው መጓዛቸው አስፈላጊ አይደለም ብለን ተወያይተን ነው ግንባር የፈጠርነው። የሁለቱን ፓርቲዎች ግንባር መፍጠር በጠቅላላ ጉባኤያችን አረጋግጠንም፣ ሰነዱን ለምርጫ ቦርድ አስገብተናል፡፡ የተፈጠረው ግንባር ምን ይባላል? የዎላይታ ቱሳ ዴሞክራሲያዊ ግንባር ይሰኛል የፈጠርነው ግንባር፡፡ ግንባሩን በሊቀ መንበርነት እንድመራ የተመረጥኩትም እኔ ነኝ፡፡ ይሄ ሃይልን፣ ጉልበትንና ገንዘብን በጋራ አሰባስቦ ጠንካራ ተፎካካሪ ሆኖ ለመቅረብ በእጅጉ ያግዘናል፡፡ እኛ ለምርጫው ብቻ አይደለም ግንባሩን የፈጠርነው፤ የህዝቡን አንድነት ለማምጣት ጭምር ዘላቂ ራዕይ አስቀምጠን ነው፡፡ ፓርቲዎቹ በቀጣይ እስከ ውህደት
እንደሚደርሱም አ ቅጣጫ ተ ቀምጧል። የምርጫ ዝግጅታችንም በጋራ ይሆናል፡፡ አሁን ዝግጅታችንን ወደ ማጠናቀቁ ደርሰናል፡፡ የግንባሩ አላማና ግብ ምንድን ነው ? በዝርዝር ያስቀመጣችሁት አላማና ግብ ካለ ቢገልጹልን?
አንደኛ ህዝቡ በተለያየ ደረጃ የጠየቃቸውና እየጠየቃቸው ያሉ የመብትና የእኩልነት ጥያቄዎች አሉ፡፡ ዎላይታ እንደ ብሔር ራሱን በራሱ የማስተዳደር ህገ መንግስታዊ፣ ሞራላዊና ታሪካዊ መብቱን ማረጋገጥ አንዱ ግባችን ነው፡፡ ህዝቡ በወከላቸው ልጆች እንዲመራ ማስቻል፣ እውነተኛ ዴሞክራሲን በተግባር ማሳየት ነው አላማችን፡፡ ዎላይታ በጣም የቆየ ታሪክ፣ ስርወ መንግስት፣ አደረጃጀት ያለው ብሔር ነው። አንድን ህዝብ ብሔር ለማለት የሚያስችሉ
አለማቀፍ መስፈርቶችን የሚያሟላ ነው። ከዛሬ 150 አመታት በፊት ስልጣኔ የነበረው ህዝብ ነው። ያንን ራስን በራስ የማስተዳደር መብቱን መመለስ ነው ግባችን፡፡ በሌላ በኩል፤ የወላይታ ህዝብ የተጋፈጣቸው ፖለቲካዊ፣ ማህበራዊና ኢኮኖሚያዊ ኢ-ፍትሀዊነቶች አሉ። እነዚህን ኢ-ፍትሀዊነቶች መፍታት ሌላኛው ግባችን ነው፡፡ የኛ አላማ በምርጫ የማሸነፍና ያለማሸነፍ ብ ቻ አ ይደለም። የዎላይታ ህዝብ ዲሞክራሲያዊ መብቱን እንዲለማመድ ማድረግ
ነው፡፡ በዚህ ምርጫ ላይ ስትሳተፉ በምን መርህ ነው? እኛ እንደ መርህ ፍትሀዊነትን ይዘን ነው የምንቀሳቀሰው፡፡ እኛ ዝም ብሎ በዎላይታነት ብቻ ድምፅ እናገኛለን ብለን አይደለም የምንሳተፈው፡፡ ሌሎች ሃይሎች እንደሚሉን ዘር ተኮር አይደለንም፡፡ እኛ ዎላይታ ብለን ስንነሳ ከ ደም ጥ ራት ወ ይም ው ልደት ጋ ር የሚያያዝ አይደለም፡፡ ዎላይታነት ተግባር ነው፡፡ ዎላይታነት አስተሳሰብ ነው፡፡ ስለዚህ እኛ የምንበይነውን የሚያሟላ የትኛውም ዘር ሊሆን ይችላል እሱ ዎላይታ ነው፡፡ ያንን የማያሟላው ደግሞ በ ደም ዎላይታ ነ ኝ ቢ ልም እሱ ዎላይታ አይደለም፡፡ ዎላይታነት በደም የሚወረስ አይደለም። ዎላይታነት በተግባር
ነው የሚገኘው፡፡ ስለዚህ እኛ የምንቆመው ለወላይታነት ነው ስንል፣ በዎላይታነት ውስጥ ላሉ ሁሉ ማለት ነው፡፡ ሁሉንም በእኩል እናገለግላለን። አንዱ ሌላውን አሸማቅቆ የሚገፋበትን ሁኔታ አጥብቀን እንቃወማለን፡፡ መርሀችን ፍትሃዊነት ነው፡፡ በምርጫው ማን ነው የእናንተ ዋነኛ ተፎካካሪያችሁ? እኛ በሃገር ደረጃ ያሉ ሁሉንም ፓርቲዎች ድክመትና ጥንካሬ በሰፊው እየገመገምን ነው። አሁን ባለው ደረጃ የእኛን ግንባር ይገዳደራል ብለን የምናስበው ፓርቲ የለም። ብልጽግና እንደሆነ መጀመሪያውኑ ለህዝቡ ጥያቄ አሻፈረኝ ብሎ ተቀባይነቱን አጥቷል። ኢዜማም ቢሆን ዎላይታ የሚያነሳቸውን ጥያቄዎች በትክክል የሚመልስ ስትራቴጂ ሲያስተዋውቅ አላየነውም። ሌሎች ሁለት ፓርቲዎች አሉ፡፡ እነሱም ቢሆኑ ከህዝቡ ራስን በራስ ማስተዳደር ጋር ቀጥታ ግንኙነት ያላቸው አቋሞች ሲያራምዱ አይስተዋሉም። እኛ በቀጥታ የህዝቡን የራስን በራስ የማስተዳደር ጥያቄ ተሸክመን ነው ወደ ምርጫው የምንገባው፡፡ በዚህም ከሌሎቹ የተሻለ ለህዝቡ ፍላጎት የቀረበ እንቅስቃሴ እያደረግን ነው ብለን እናምናለን፡፡ ከዚሁ ጋር በተያያዘ፣ ባለፉት ሁለት ዓመታት፣ በፖለቲካ ኢኮኖሚና ማህበራዊ ዘርፍ ያሉ የዎላይታ ህዝብ ችግሮችን አጥንተን የፖሊሲ አማራጮችን ስናዘጋጅ ነው የቆየነው፡፡ በዎላይታ ምሁራን የተሰናዱ 7 ዋነኛ ፖሊሲዎች አሉን፡፡ በተለይ የወጣቱን ስደትና መፈናቀል የሚያስቆሙ የፖሊሲ አማራጮችን ይዘን ነው የመጣነው፡፡ አሁን ባለው ሁኔታ የዎላይታ ታዳጊ ትምህርቱን
እንኳ በአግባቡ ሳይገፋ በኑሮ ተገፍቶ፣ በአዲስ አበባና ሌሎች ክልሎች ተበታትኖ፣ ለስራ እየተሰደደና ለጉስቁልና እየተዳረገ ነው፡፡ ይሄ መጥፎ ጠባሳ የሚጥል ነው፡፡ ትናንት ደቡብ ላይ ዎላይታ ነበር በዘመናዊ ትምህርት ፈር ቀዳጁ፤ አሁን ግን ይሄ ተለውጧል፡፡ የተማረ ትውልድ እየመከነ ነው፡፡ ተማሪዎች አሁን ላይ ከገጠር ወደ ከተማ እየተሰደዱ ነው፡፡ በአውሮፓና አሜሪካ እንደተበተነው ኢትዮጵያዊ ነው፣ የዎላይታ ታዳጊዎች በየከተማው ተበትነው ያሉት፡፡ ይሄ
ሁኔታ በዚሁ ከቀጠለ እንደ ማህበረሰብም እንደ ሃገርም አደጋ ነው የሚሆነው፡፡ አንድ የሆነ የማህበረሰብ ክፍል ይፈጠራል ማለት ነው። የዜግነት ፖለቲካ የሚያራምዱ አካላት ይሄን እንዴት ነው የሚያስተናግዱት? መጀመሪያ የአካባቢውን ህዝብ ስነ ልቦናና ሞራል መጠበቅ ይቀድማል። አካባቢያዊ ችግሮችን እየፈታን ስንሄድ ነው፣ ዜግነት ብለን አጉልተን ልንንቀሳቀስ የምንችለው፡፡ ይሄ ሁኔታ ውሎ አድሮ አንድ የትውልድ አንጓ ይፈጥራል ማለት ነው፡፡ እኛ ይሄ
የዎላይታ ህዝብ ላይ እንዲያጋጥም አንፈልግም። ስለዚህ ከቀየው ፈልሶ የሄደው ተመልሶ የሚማረው መማር፣ የሚሰራው መስራት አለበት ብለን ነው የተነሳነው፡፡ ለእነዚህ ችግሮች መልስ የሚሰጡ ሰፊ ጊዜ ተወስዶ በምሁራን የተዘጋጁ የፖሊሲ አማራጮች አሉን፡፡ ስለዚህ ምርጫው ፍትሃዊ ከሆነ ማሸነፋችን አይቀርም። ህዝቡ ክልል ልሁን ብሎ ጠይቋል፡፡ በዚህ ጥያቄ የሚደራደር ዎላይታ በአሁኑ ወቅት የለም፡፡ በምርጫው ትልቁ የመፎካከሪያ አጀንዳ
ይሆናል ማለት ነው? በሚገባ! እኛ ራሱ ይሄን አጀንዳ ባንይዝ ህዝቡ ውስጥ ምን እንሰራለን፡፡ ትልቁ አጀንዳችን ራስን በራስ ማስተዳደር ወይም የክልል መዋቅር ጥያቄ ነው፡፡ እኛ የክልል ጥያቄ ስንጠይቅ የመሬት ይገባኛል አይደለም፤ የሞራል የታሪክና የፍትህ ጥያቄ ነው፡፡ ዎላይታ የራሱ የሰለጠነ አስተዳደር
የነበረው ህዝብ ነው፡፡ ዎላይታ ትልቅ ብሔር ነው፤ ክ ልል ለ መሆን ም ንም የ ሚጎደለው ነገር የለም፡፡ የመዋቅር ችግሩን አስተካክሎ፣ የተወላጆቹን ችግር የመፍታት አላማ ነው ያለን። እንዴት? ኢትዮጵያ ውስጥ ያለው አስተዳደር ክልላዊ ነው፡፡ ግንኙነቱ ክልል ከክልል እንጂ ዞን ከክልል አይደለም፡፡ በዚሁ የመዋቅር ችግር የተነሳ ዎላይታ ባለቤት አልባ ነው የሆነው፡፡ ዎላይታ በአዲስ አበባ፣ ኦሮሚያ፣ ሲዳማ ሌሎች ክልሎች በሙሉ ተዟዙሮ የሚሰራ ነው፡፡ ልክ እንደ አማራ ጉራጌ ተበታትኖ ያለ ነው፡፡ በዚህ ሁኔታ ኦሮሚያ ላይ ዎላይታ ችግር ቢገጥመው፣ አሁን ባለው መዋቅር መደራደር እንኳ አይችልም፡፡
ምክንያቱም ዞን ከክልል ጋር በቀጥታ መነጋገር አይችልም፡፡ ስለዚህ መዋቅሩ የዎላይታን መብት ለማስከበር አቅም አይሰጥም፡፡ ክልል ከሆነ ግን ከሌሎች ክልሎች ጋር የመደራደርና የመወያየት አቅም እናገኛለን ምን ያህል እጩዎች ነው ያዘጋጃችሁት?
ለፌደራል ዞኑ ያለው ኮታ 13 ነው። ለደቡብ ክልል ደግሞ 39 ነው፡፡ እኛ በሁሉም ላይ እጩዎች አዘጋጅተናል፡፡ በርካታ ምሁራንን ነው በእጩነት እየመረጥን ያለነው፡፡ እጩዎቻችንንም በተለያዩ አካባቢዎች እየገመገምን ነው፡፡ ዎላይታ አሁንም ዞን ነው፡፡ እናንተ በምርጫው ካሸነፋችሁ ለደቡብ ክልል 39 ወንበር መያዝና 13 የፓርላማ ወንበር መቆጣጠር እንዲሁም ዞ ኑን ማ ስተዳደር ሊ ሆን ይ ችላል። ይሄን እድል ብታገኙ በምን አይነት መንገድ ነው የዎላይታ ጥያቄዎችን ምላሽ ልትሰጡ የምትችሉት?
አንደኛ የሰላማዊ ትግል አማራጮችን በሙሉ እንጠቀማለን፡፡ እስካሁንም መንግስት የክልልነት ጥያቄውን ያልፈታበትን ምክንያት ማንም አያውቀውም፡፡ መንግስት ጥያቄውን ባለቤት አልባ አድርጎ ለማምታታትም እየተሞከረ ነው፡፡ ይሄ ባለቤት አልባ ተደርጎ ለማሳየት የተሞከረው የክልልነት ጉዳይ ባለቤት እንዳለው በምርጫው ይረጋገጣል። አሁን ሾላ በድፍኑ ነው ያለነው። ህዝበ ውሳኔውን ሲያሳውቅ ሁሉም ግልጽ ይሆናል፡፡ እኛ እስከ መጨረሻው የምንታገልለት አላማችን ስለሆነ የሰላማዊ ትግል አማራጮችን በሙሉ እንጠቀማለን፡፡
ከምርጫው ጋር በተገናኘ ተስፋና ስጋታችሁ ምንድን ነው?
ከስጋቱ ስንጀምር ምርጫው ይጭበረበራል የሚል ነው ስጋታችን። ያለፉት ምርጫዎች በዚህ መልኩ ያለፉ መሆናቸው ይታወቃል፡፡ ሌላው ተወዳዳሪዎች ላይ የሚፈፀሙ ጫናዎችና ወከባዎች ያሳስቡናል፡፡ ተስፋችን ደግሞ የህዝብ ጥያቄ ነው፡፡ ህዝባችን ከጎናችን መሆኑ ነው ተስፋችንን ከፍ የሚያደርገው፡፡

የቀድሞዋ የአሜሪካ የውጭ ጉዳይ ሚኒስትር እና ቀዳማዊት እመቤት ሂላሪ ክሊንተን “ስቴት ኦፍ ቴረር” የሚል ርዕስ የሰጡትን የመጀመሪያቸውን የልቦለድ መጽሐፍ በቅርቡ ለህትመት እንደሚያበቁ መነገሩን አሶሼትድ ፕሬስ ዘግቧል፡፡ በመጪው ጥቅምት ወር መጀመሪያ በገበያ ላይ ይውላል ተብሎ የሚጠበቀው ይህ መጽሐፍ ዋነኛ ትኩረቱን ያደረገው በሽብር ጥቃቶች ዙሪያ መሆኑን የጠቆመው ዘገባው፤ ሂላሪ መጽሐፉን ያዘጋጁት ሉዚ ፔኒ ከተባሉ አንዲት ታዋቂ ካናዳዊት የወንጀል መጽሐፍት ደራሲ ጋር በትብብር መሆኑንም አክሎ ገልጧል፡፡ በአሜሪካ ሴንት ማርቲንስ ፕሬስና ሲሞን ኤንድ ሹስተር በተባሉ ሁለት አሳታሚ ኩባንያዎች በእንግሊዝና በሌሎች የአለማችን አገራት ደግሞ በፓን ማክሚላን አሳታሚነት ለንባብ ይበቃል መባሉን ዘገባው ጠቁሟል፡፡ ሂላሪ ክሊንተን ከዚህ ቀደም በርካታ ኢ-ልቦለድ መጽሐፍትን ለንባብ ማብቃታቸውን ያስታወሰው ዘገባው፣ ከእነዚህም መካከል በ2014
ለንባብ የበቃው “ሃርድ ቾይዝስ” እና በ2017 የታተመው “ዋት ሃፕንድ” እንደሚገኙበት ገልጧል፡፡

   - የሌጎስ የኮሮና ተጠቂዎች ቁጥር ከአፍሪካ አጠቃላይ ተጠቂዎች ይበልጣል ተባለ
       - በኮሮና ክትባት የጎንዮሽ ጉዳት ለሚደርስባቸው 92 አገራት ዜጎች ካሳ ይሰጣል

           በአፍሪካ አህጉር ከሚገኙት 54 አገራት መካከል እስካለፈው ረቡዕ ድረስ የኮሮና ቫይረስ ክትባቶችን ለዜጎቻቸው መስጠት የጀመሩ አገራት 9 ብቻ መሆናቸውን ስታቲስቲያ ድረገጽ ባወጣው መረጃ አመልክቷል፡፡ በአህጉሪቱ የተለያዩ አይነት የኮሮና ቫይረስ ክትባቶችን መስጠት የጀመሩት አገራት ሞሮኮ፣ ግብጽ፣ አልጀሪያ፣ ደቡብ አፍሪካ፣ ሲሼልስ፣ ሩዋንዳ፣ ሞሪሺየስ፣ ዚምባቡዌና ሴኔጋል መሆናቸውን የጠቆመው መረጃው፤ አገራቱ ከሚሰጧቸው ክትባቶች መካከል አስትራዜንካ፣ ሲኖፋርም፣ ስፑትኒክ 5፣ ጆንሰን ኤንድ ጆንሰን፣ ፋይዘርና ሞዴርና እንደሚጠቀሱም ገልጧል፡፡ ኢኳቶሪያል ጊኒ እና ጋና ክትባቶችን
ቢቀበሉም ገና መከተብ አልመጀመራቸውን የጠቆመው ድረገጹ፣ በርካታ የአፍሪካ አገራት ከአለማቀፉ የክትባት ጥምረት፣ ከግዢና ከአገራት ልገሳ የሚያገኙዋቸውን ክትባቶች በመጠባበቅ ላይ እንደሚገኙ አስረድቷል፡፡ ኮቫክስ የተባለውና ክትባቶችን በፍትሃዊነት ለአገራት ለማዳረስ የተቋቋመው አለማቀፍ ጥምረት ወደ አፍሪካ የላከው የመጀመሪያው ክትባት ባለፈው ረቡዕ ጋና የደረሰ ሲሆን፣ ጋና የደረሰው 600 ሺህ የኮሮና ቫይረስ ክትባት በብሪታኒያ
የተመረተው ኦክስፎርድ አስትራዜኒካ መሆኑንም ቢቢሲ ዘግቧል፡፡ ጥምረቱ በቀጣይ ቀናትም ለሌሎች የአፍሪካ አገራት ክትባቶችን እንደሚልክ ማስታወቁን የጠቆመው ዘገባው፣ እስከ 2021 የፈረንጆች አመት መጨረሻ ለአፍሪካ 600 ሚሊዮን ያህል ክትባቶችን ለመስጠት ማቀዱንና ይህም 20 በመቶ የአህጉሪቱን
ህዝብ ለመከተብ እንደሚያስችል መነገሩን አክሎ ገልጧል፡፡ አል አይን በበኩሉ፤ በኮቫክስ ጥምረት ውስጥ በአባልነት በተካተቱ 92 አገራት የሚሰጡ የኮሮና ክትባቶች የጎንዮሽ ጉዳቶችን ለሚያስከትሉባቸው ሰዎች የገንዘብ ካሳ የሚከፈልበት አሰራር መቀየሱን ዘግቧል፡፡ በአለም የጤና ድርጅትና ቸብ ሊሚትድ
በተባለ ኩባንያ አጋርነት የሚተገበረው ይህ የካሳ አሰጣጥ ፕሮግራም፣ እ.ኤ.አ እስከ ሰኔ 30 ቀን 2022 ድረስ በኮቫክስ በኩል ከሚሰራጩ ክትባቶች ጋር በተያያዘ ከባድ እክል የሚገጥማቸውን ዜጎች ተጠቃሚ እንደሚያደርግም ዘገባው አክሎ ገልጧል፡፡ በሌላ የኮሮና ቫይረስ ዜና ደግሞ፣ በአፍሪካ በኮሮና ቫይረስ ከተጠቁት ከ3.8 ሚሊዮን በላይ ሰዎች መካከል 62 በመቶ የሚሆኑት ወንዶች መሆናቸውን የአለም የጤና ድርጅት ከሰሞኑ ባወጣው መረጃ ማስታወቁን ሮይተርስ ዘግቧል፡፡ በተያያዘ ዜና ደግሞ፣ በናይጀሪያዋ የንግድ ከተማ ሌጎስ በኮሮና ቫይረስ የተጠቁ ሰዎች ቁጥር 4 ሚሊዮን እንደሚደርስና ይህ ቁጥር
በአፍሪካ አህጉር በቫይረሱ ከተጠቁ ሰዎች አጠቃላይ ቁጥር እንደሚበልጥ ከሰሞኑ የወጣ አንድ ጥናት አመልክቷል፡፡ በናይጀሪያ የቫይረሱ ተጠቂዎች ቁጥር
153 ሺህ እንደደረሰ ቢነገርም፣ የአገሪቱ የበሽታ መከላከልና መቆጣጠር ማዕከል በአራት ግዛቶች የሰራው ጥናት ግን በሌጎስ ከተማ ብቻ 4 ሚሊዮን ያህል ሰዎች በቫይረሱ ሳይያዙ እንደማይቀሩ የሚጠቁም መሆኑን ቢቢሲ ዘግቧል፡፡

  አንድ የቻይና ተረት አለ።
አንዲት ዝይ (Goose) ሣር ቅጠል ባለበት ቦታ ስትለቃቅም አንድ ፈረስ ከጎኗ ሲግጥ ትመለከታለች። ወደሱ ጠጋ ብላ ኩራት ባለበት ቅላጼ፡- “እንደምታውቀው እኔ በጣም የተከበርኩና ፍጹም የሆንኩ የዶሮና የወፍ ዘር ነኝ። ያንተ ችሎታ አንድ ብቻ ነው። እኔን ግን እስቲ አስተውለኝ። እንዳንተ በመሬት ላይ መንቀሳቀስ እችላለሁ። በአየር ላይ ለመንሳፈፍ ብፈልግም ይኸው ቆንጆ ቆንጆ ክንፎች አሉኝ። ባስፈለገኝ ሰዓት ደግሞ በኩሬ ወይም በሐይቅ ውስጥ ገብቼ አየዋኘሁ እራሴን በቀዝቃዛው ውሃ ውስጥ ለማዝናናት እችላለሁ። አየህ እንግዲህ ሲሻኝ የወፎችን፣ ሲሻኝ የአሳዎችንና ሲሻኝ ደግሞ የባለአራት እግር እንስሳትን ችሎታ የተካንኩ በመሆኔ የሶስቱንም ስልጣን እጠቀምበታለሁ” አለችው። ፈረሱም በጥላቻ መንፈስ መለሰ፡- “እርግጥ ነው ሶስት ችሎታዎች አሉሽ። ነገር ግን ከሶስቱ በአንደኛውም ይህ ነው የሚባል ተለይተሽ የምትታይበት ስራ ሰርተሽ ስትመሰገኝበት አላየሁም። በአየር ትበሪያለሽ። ግን
አበራረርሽ የትም የሚደርስ አይደለም። በዚያ ላይ እንዳው በግዙፍ ሰውነትሽ መንደፋደፍ ነው እንጂ ቁልጭ ባለ ሁኔታ የምትከንፊ አይደለሽም። እንደ ወፎቹ ከፍ ያለ ዛፍ ላይ ወጥተሽ አትታይም። በውሃ ላይ መንሳፈፍ ትችያለሽ ግን እንደ አሣዎች በውስጡ ለመኖር አትችይም። ም ግብሽንም ከ እዚያው
አትመገቢም። ወ ይም ማ ዕበል ሲ መጣ ው ስጥ ለውስጥ ለመሄድ አትችይም። በመሬት ላይ ስትሄጂም አቅል ባለው ሁኔታ መሄድ ሳይሆን ውልግድ- ውልግድ እያልሽ መንደባደብ ነው እንጂ በአግባቡ ቀጥ ብለሽ ስትሄጂ አልታየሽም። በዚህ በሰፋፊ እግርሽ ደምበር ገተር እያልሽ አንገትሽን አስግገሽ ስትሄጂ
ከመንገደኛ ጋር ስትጋጪና ስትተሻሺ ነው የምትውይው። እኔ በእርግጥ በመሬት ላይ ብቻ ለመሄድ የተፈጠርኩ እንስሳ ነኝ። ግን ግርማ ሞገሴን እስቲ ተመልከቺው! የአግሮቼን ቅርጽና ጥንካሬ ተመልከቺ! የመላ አካላቴን ቅርፅና ቁመና ተመልከቺ! ጉልበቴን አጢኚ! ፍጥነቴ ምን ያህል እንደሆነ እስቲ ልብ በይ! እንዳንቺ በሶስት በአራት ነገር ታውቄ ፣ በአንዱ በቅጡ ሳይሳካልኝ ከመቅረት፣ በአንዱ በደንብ ታውቄ ብጠራ ይሻለኛል! “ ሲል ነገራትና እየተጎማለለ ጥሏት ሄደ።
* * *
በሀገራችን የታዩ የፖለቲካ ፓርቲዎችና ድርጅቶች ቢያንስ ሶስት መሰረታዊ ደካማ ባህሪያት እንዳሏቸው ለመገመት ይቻላል። አንደኛው ቅድመ- ዝግጅት አለማድረግና ሰርገኛ መጣ በርበሬ ቀንጥሱ ማለት ነው። ሁለተኛው የመቻቻል ዲፕሎማሲ ማጣት ነው። ሶስተኛው ዛሬም ትኩረት ይፈልጋል። አስተውሎትን ሰብስቦ፣ አቅል ግዝቶ አንዱን ተግባር በአንድ ወቅት ማከናወን እጅግ አስፈላጊ ነው። አለበለዚያ እንደ ዝይዋ መብረርም፣ መዋኘትም፣ መሮጥም እችላለሁ ብሎ አንዱን ሳያጠብቁ ያለመያዝ አደጋ ላይ ይጥላል። በተነሱ ጥያቄዎች ላይ ሁሉ ቀልብንና አካልን መበታተን ዋናውን መንገድ እንደሚያስት ማስተዋል ተገቢ ነው። በተደገሰበት ሁሉ ተገኝቼ ልብላ ማለት አይገባም። የራሱን ቤት ምግብ እንዳያዘጋጅ ብለው “ና የእኛን ድግስ ብላ፣ ና የእኛን ጠበል ቅመስ” የሚሉትን ልብ ማለት ይገባል። አለበለዚያ ይሄንኑ በጣም ይለምድና “የት ነህ ያላሉት ቀላዋጭ እዚህ ነኝ ይላል” እንደሚባለው ይሆናል። ድርጅቶችም ሆኑ ግለ-ሰቦች በዚህ ዓመት ለሚካሄደው ምርጫ ስንቃቸውን መሰነቅ፣ መንገዳቸውን መጠራረግ፣ አካባቢያቸውን በነቃ ጆሮ ማዳመጥ ይጠበቅባቸዋል። ከላይ እንደተጠቀሰው ፈረስ ጠንካራ አቋምና በአንድ ጉዳይ ላይ ብርቱ ትኩረት ሊያደርጉ እንደሚገባ መገንዘብ ይኖርባቸዋል። ስለ ጦርነት እስትራቴጂ የላቀ ዕውቀት አላቸው የሚባሉ ባለሙያዎች እንዲህ ይላሉ፡- #ምርጡ ስትራቴጂ በወሳኙ ቦታ ጠንካራ ሆኖ መገኘት ነው! በራስ ኃይል ላይ አተኩሮ፣ ጥንካሬን አካብቶ መገኘትን የሚያክል ምንም ነገር የለም። ስለሆነም ስትንቀሳቀስ ሙሉ ኃይልህን አከማችተህና ለጉዳዩ ትኩረት ሰጥተህ
መጓዝ ይኖርብሃል።; ሾፕነር የተባለው ፈላስፋም፤ “አዕምሮአችን ለጥልቅ ትኩረት (Intensity)” እንጂ ለመስፋፋት (Extensity) የምንጠቀምበት አይደለም; የሚለንም ለዚሁ ነው። ብዙ የምንጓዝባቸው መንገዶች ቢኖሩም እንኳ አንዱን አውራ-መንገድ የመምረጥ ኃላፊነት አለብን። በአንድ ጊዜ በአንድ ቀስት ሁለት የተለያዩ ዒላማዎችን መምታት አይቻልም። መምረጥ፣ መጠንከር፣ ማለም የወቅቱ ጥሪ ነው። የሚያሳስቱ፣ የትኩረት ኃይልን የሚከፋፍሉ አያሌ ነገሮች አሉ። የአሸናፊነት ፍጹምነት የሚገኘው ብዛት ውስጥ ሳይሆን ጥራት ውስጥ ነው። በያዝነው መስመር ወይም መንገድ ጊዜያዊ ድል ስናገኝ አለመፈንደቅም አንዱ የዘላቂነት መርህ ነው። ጧት-ማታ በሚገኙ ትናንሽ ድሎች በመፈንጠዝ ከዋናው ዲሞክራሲያዊ ድል እንዳንናጠብ ብርቱ ጥንቃቄ ማድረግ ያሻል። ያ ካልሆነ “ስትወቃ የዘፈነች፣ ስትፈጭ ምን ልትል ይሆን?” የሚያሰኝ ትዝብት ላይ ይጥለናል!!


  ስትወቃ የዘፈነች ስትፈጭ ምን ልትል ይሆን?

 እርግዝናንና የልብ ሕመምን የሚመለከት ሳይንሳዊ ጽሁፍ የኢትዮጵያ የማህጸንና ጽንስ ሐኪሞች ማህበር February 18, 2020 አመታዊ ጉባኤውን ሲያካሂድ በJ. Igor Iruretagoyena MD Associate Professor Maternal Fetal Medicine University of Wisconsin አማካኝነት ቀርቦ ነበር፡፡ ይህን ሳይንሳዊ እውነታ ታነቡ ዘንድ የባለሙያ እገዛ በመጠየቅ ለንባብ ብለነዋል፡፡ ይህን ጽሁፍ በተለይም ለሙያዊ ስያ ሜዎች ፍቺውን የሰጡን እና
ሕመሙ ምን እንደ ሚመስል ያብራሩልን ዶ/ር ያየህይራድ አየለ ከቅዱስ ፓውሎስ ሚሊኒየም ሜዲካል ኮሌጅ ናቸው፡፡ የልብ ህመም ሲባል በብዙ ምክንያቶች
ሊከሰቱ የሚችሉ በአይነታቸውም የተለያዩ ናቸው፡፡ በዚህ እትም እንድታነቡት የቀረበው በእንግሊዘኛው valvular heart disease ሚባለውን የ ልብ ህ መም አ ይነት ሲ ሆን ይ ህም በእርግዝና ላይ ሊያመጣ የሚችለውን ተጽእኖ ነው፡፡ የሰው ልጅ ልብ ሲታይ አራት ክፍሎች ያሉት አካል ነው፡፡ እነሱም በላይኛው የግራ እና የቀኝ ክፍል የሚገኙት atria እና በታችኛው ግራ እና ቀኝ ክፍል ያሉት ventricles በመባል ይታወቃሉ፡፡ እርግዝና በተፈጥሮ ሰውነትን ወደከፍተኛ አካላዊ መጨናነቅ ውስጥ የሚከት ሲሆን ይህም የሚሆነው መሃጸን ውስጥ ለሚገኘው ጽንስ እድገት አመቺ የሆነ መኖሪያ ስፍራ ለመፍጠር ነው፡፡ በእርግዝና ወቅት ሰውነት በሚያካሂዳቸው ለውጦች በልብ እና በደም ዝውውር ላይ የሚከሰቱት አጋጣሚዎች የሚከተሉትን ይመስላሉ፡፡
• አንዲት ሴት በእርግዝና ወቅት በሰውነትዋ ያለው ደም ይዘት ከ30-50 % ሊጨምር ይችላል፤
• የልብ ምትዋ ደግሞ በ20% ይጨምራል፤
• የደም ግፊትዋ ደግሞ በ 5% ዝቅ ሊል ይችላል፤
እነዚህ ተፈጥሮእዊ ለውጦች ልብ ላይ ከፍተኛ ጫና ያሳድራሉ፡፡ አንዲት ሴት ከማርገ ዝዋ በፊት ከግል ሃኪምዋ ጋር በመነጋገር የተለያዩ ቅድም ምርመራዎች ማድረግ ይገ ባታል፡፡ ከዚህ በተጨማሪ ነባር የልብ ህመምተኛ ከሆነች በልብዋ ላይ የሚደርሰው ጫና የበረታ ይሆናል፡፡ ስለዚህም አንዲት በልብ ህመም የተጠቃች ሴት በእርግዝና ወቅት የልብ ህምሙ ሊያመጣባት የሚችለውን ጫና አስቀድሞ ለመገምገም የሚያስችሉ የተለያዩ ሞዴሎ ችን መጠቀም
የሚቻል ሲ ሆን በ ተለይም M odified W HO classification of maternal cardiovascular risk የተሰኘው አለምአቀፍ ሞዴል በሰፊው ተቀባይነት ያገኘ ሞዴል ነው፡፡ ይህ ሞዴል በ5 ክፍል የተከፈለ ሲሆን እናትየው ባለችበት ቡደን መሰረት ምን አይነት የልብ ምርመራ እና በምን ያክል ግዜ ልዩነት እንደምታደርግ ይጠቁማል፡፡ ሁሉም እርጉዝ እናቶች ከዚህ ቀደም የልብ ህመም ካለባቸው ወ ይም የ ልብ ህ መም እ ንዳለባቸው የሚጠረጠር ከሆነ በልብ እስፔሻሊስት እና በ Maternal Fatal Medicine Sub Specialist እንዲሁም እንደአስፈላጊነቱ በሌላ እስፔሻሊስት ሀኪም መታየት አለባቸው፡፡
Valvular heart Disease የሚከተሉትን የህመም ስሜቶችን ሊያሳይ የችላል፡፡
1. ትንፋሽ የማጠር ስሜት፤
2. ደረት የመውጋት ስሜት፤
3. ሰውነት የማበጥ፤
4. ደም መትፋት፤
5. እራስን መሳት፤
6. የመድከም ስሜት፤
7. ልብ ሲመታ መሰማት፤
8. የማያቁዋርጥ ሳል፤
አንዲት እርጉዝ ሴት እነዚህ ስሜቶች ከተሰሙአት በአፋጣኝ ሃኪምዋን ማየት አለባት። በሌላ በኩል Mitral Stenosis የሚባል የልብ ሕመም አለ፡፡ Mitral Stenosis የሚባለው የልብ በሽታ አይነት የMithral ቫልቭ ከመደበኛ መጠኑ ከ 4 – 6 Cm2 ሲያንስ ነው፡፡ ነገር ግን ሕመም መሰማት የሚጀምረው ከ2.5Cm2 ሲያንስ ጀምሮ ነው፡፡ ከላይ ለመግለጽ እንደተሞከረው እንዲት ሴት በእርግዝና ወቅት ከተለመደው ግዜ በተለየ የደም ይዘትዋ 30 -50% ሲጨምር የቀድሞ የልብ በሽተኛ ስትሆን ግን በተጨማሪ በቀኝ ልብ መሃል የሚገኘው Mithral ቫልቭ ከመደበኛ መጠኑ ያነሰ ይሆናል፡፡ ይህም ማለት ደም በልብ ውስጥ በበቂ ሁኔታ እንዳይዘዋወር ያግተዋል፡፡ ይህ በሚሆንበት ጊዜ በቂ ደም ከልባችን እንዳይወጣ እና ወደሁዋላ ማለትም ወደሳንባችን እንዲመለስ
ያደርጋል፡፡ እነዚህም ክስተቶች ሰውነታችን ላይ የተላያዩ የህመም ስሜቶች እንዲፈጠሩ ምክንያት ይሆናሉ፡፡
የልብ ሕመምን ለመከላከል ወይም ተጋላጭነትን ለመቀነስ አንዲት ለማርገዝ ያቀደች ወይም ያረገዘች የልብ በሽተኛ ሴት ማድረግ የሚጠበቁባትን ነገሮች መረጃዎች እንደሚከተለው ይጠቁማሉ፡፡
1. አልኮሆል መጠቀምን ማቆም፤
2. ሲጃራ ማጨስን ማቆም፤
3. አመጋገብን ማስተካከል ማለትም ጤናማ አመጋገብን መከተል፤
4. ጭንቀትን መቀነስ፤
5. በቂ እንቅልፍ ማግኘት፤
6. ከመጠን ያለፈ ክብደት ካለ ስለክብደት መቀነስ ከሃኪም ጋር መመካከር፤
7. ከሃኪም ጋር ያለውን የክትትል ቀጠሮ አክብሮ መገኘት…ማለትም ቀጠሮን አለማለፍ ወይንም አለመዝለል፤
8. በሃኪም የታዘዘ የአካል ብቃት እንቅማድረግ፤ ለተጠቀሰው የልብ ሕመም መጋለጥ ምክንያት ከሚሆኑት መካከል ሊስተካከሉ የሚችሉና ሊስተካከሉ የማይችሉ እውነታዎች አሉ፡፡
ሊስተካከሉ የማይችሉ፤
1. እድሜ ከ30 በላይ ከሆነ፤
2. መንታ እና ከመንታ በላይ ካረገዘች ፤
3. በበፊት እርግዝናዋ ግፊት እና ስክዋር ከገጠማት፤
4. በልብ ህመም የተጠቃች ከሆነች፤ የተጠቀሱት እውነታዎች የሚመለከቱዋት
እርጉዝ ሴት ሕክምናን በአግባቡ ከመከታተል ውጭ ታማሚዋ በራስዋ ልታሻሽለው የምትችለው ነገር የለም፡፡
ሊስተካከል የሚችል፤-
1. አልኮል እና ተመሳሳይ እጾችን መጠቀም፤
2. ከመጠን ያለፈ የሰውነት ክብደት፤
3. ያልተመጣጠነ ምግብ መመገብ፤
4. የደም ግፊት፤
5. የስክዋር ህመም፤
የተጠቀሱት ምክንያቶች ያሉባት ሴት ከህክምናው በተጨማሪ እራስዋም አኑዋኑዋሩዋን በማስተካከል ሕመምዋን ማሻሻል ወይንም መፍትሔ ማግኘት ትችላለች፡፡ እንዲት ሴት በሕክምና ባለሙያ ምክር መሰረት በእግባቡ በቂ ህክምና ካላገኝች እና ሕመምዋን ካልተከታተለች በእናትየውም ሆነ በጽንሱ ላይ ሊደርሱ የሚችሉ ችግሮች የሚከተሉት ናቸው፡፡
1. በእናትየው ላይ ሊከሰቱ ክሚችሉት ችግሮች መካከል፡- ሳምባ ላይ ውሃ መቁዋጠር፤ የልብ ምት መዘበራረቅ ወ ይም የ ልብ መ ድከም፤ እንዲሁም
የእናትየው ህይወት ማለፍ ናቸው፡፡
2. በጽንሱ ላይ ደግሞ፡- ካለጊዜው መወለድ፤ አነስተኛ ክብደት እንዲሁም የጨቅላው ህጻን ህይወት ማለፍ ይገኙበታል፡፡

  አንድ የቻይና ተረት አለ።
አንዲት ዝይ (Goose) ሣር ቅጠል ባለበት ቦታ ስትለቃቅም አንድ ፈረስ ከጎኗ ሲግጥ ትመለከታለች። ወደሱ ጠጋ ብላ ኩራት ባለበት ቅላጼ፡- “እንደምታውቀው እኔ በጣም የተከበርኩና ፍጹም የሆንኩ የዶሮና የወፍ ዘር ነኝ። ያንተ ችሎታ አንድ ብቻ ነው። እኔን ግን እስቲ አስተውለኝ። እንዳንተ በመሬት ላይ መንቀሳቀስ እችላለሁ። በአየር ላይ ለመንሳፈፍ ብፈልግም ይኸው ቆንጆ ቆንጆ ክንፎች አሉኝ። ባስፈለገኝ ሰዓት ደግሞ በኩሬ ወይም በሐይቅ ውስጥ ገብቼ አየዋኘሁ እራሴን በቀዝቃዛው ውሃ ውስጥ ለማዝናናት እችላለሁ። አየህ እንግዲህ ሲሻኝ የወፎችን፣ ሲሻኝ የአሳዎችንና ሲሻኝ ደግሞ የባለአራት እግር እንስሳትን ችሎታ የተካንኩ በመሆኔ የሶስቱንም ስልጣን እጠቀምበታለሁ” አለችው። ፈረሱም በጥላቻ መንፈስ መለሰ፡- “እርግጥ ነው ሶስት ችሎታዎች አሉሽ። ነገር ግን ከሶስቱ በአንደኛውም ይህ ነው የሚባል ተለይተሽ የምትታይበት ስራ ሰርተሽ ስትመሰገኝበት አላየሁም። በአየር ትበሪያለሽ። ግን
አበራረርሽ የትም የሚደርስ አይደለም። በዚያ ላይ እንዳው በግዙፍ ሰውነትሽ መንደፋደፍ ነው እንጂ ቁልጭ ባለ ሁኔታ የምትከንፊ አይደለሽም። እንደ ወፎቹ ከፍ ያለ ዛፍ ላይ ወጥተሽ አትታይም። በውሃ ላይ መንሳፈፍ ትችያለሽ ግን እንደ አሣዎች በውስጡ ለመኖር አትችይም። ም ግብሽንም ከ እዚያው
አትመገቢም። ወ ይም ማ ዕበል ሲ መጣ ው ስጥ ለውስጥ ለመሄድ አትችይም። በመሬት ላይ ስትሄጂም አቅል ባለው ሁኔታ መሄድ ሳይሆን ውልግድ- ውልግድ እያልሽ መንደባደብ ነው እንጂ በአግባቡ ቀጥ ብለሽ ስትሄጂ አልታየሽም። በዚህ በሰፋፊ እግርሽ ደምበር ገተር እያልሽ አንገትሽን አስግገሽ ስትሄጂ
ከመንገደኛ ጋር ስትጋጪና ስትተሻሺ ነው የምትውይው። እኔ በእርግጥ በመሬት ላይ ብቻ ለመሄድ የተፈጠርኩ እንስሳ ነኝ። ግን ግርማ ሞገሴን እስቲ ተመልከቺው! የአግሮቼን ቅርጽና ጥንካሬ ተመልከቺ! የመላ አካላቴን ቅርፅና ቁመና ተመልከቺ! ጉልበቴን አጢኚ! ፍጥነቴ ምን ያህል እንደሆነ እስቲ ልብ በይ! እንዳንቺ በሶስት በአራት ነገር ታውቄ ፣ በአንዱ በቅጡ ሳይሳካልኝ ከመቅረት፣ በአንዱ በደንብ ታውቄ ብጠራ ይሻለኛል! “ ሲል ነገራትና እየተጎማለለ ጥሏት ሄደ።
* * *
በሀገራችን የታዩ የፖለቲካ ፓርቲዎችና ድርጅቶች ቢያንስ ሶስት መሰረታዊ ደካማ ባህሪያት እንዳሏቸው ለመገመት ይቻላል። አንደኛው ቅድመ- ዝግጅት አለማድረግና ሰርገኛ መጣ በርበሬ ቀንጥሱ ማለት ነው። ሁለተኛው የመቻቻል ዲፕሎማሲ ማጣት ነው። ሶስተኛው ዛሬም ትኩረት ይፈልጋል። አስተውሎትን ሰብስቦ፣ አቅል ግዝቶ አንዱን ተግባር በአንድ ወቅት ማከናወን እጅግ አስፈላጊ ነው። አለበለዚያ እንደ ዝይዋ መብረርም፣ መዋኘትም፣ መሮጥም እችላለሁ ብሎ አንዱን ሳያጠብቁ ያለመያዝ አደጋ ላይ ይጥላል። በተነሱ ጥያቄዎች ላይ ሁሉ ቀልብንና አካልን መበታተን ዋናውን መንገድ እንደሚያስት ማስተዋል ተገቢ ነው። በተደገሰበት ሁሉ ተገኝቼ ልብላ ማለት አይገባም። የራሱን ቤት ምግብ እንዳያዘጋጅ ብለው “ና የእኛን ድግስ ብላ፣ ና የእኛን ጠበል ቅመስ” የሚሉትን ልብ ማለት ይገባል። አለበለዚያ ይሄንኑ በጣም ይለምድና “የት ነህ ያላሉት ቀላዋጭ እዚህ ነኝ ይላል” እንደሚባለው ይሆናል። ድርጅቶችም ሆኑ ግለ-ሰቦች በዚህ ዓመት ለሚካሄደው ምርጫ ስንቃቸውን መሰነቅ፣ መንገዳቸውን መጠራረግ፣ አካባቢያቸውን በነቃ ጆሮ ማዳመጥ ይጠበቅባቸዋል። ከላይ እንደተጠቀሰው ፈረስ ጠንካራ አቋምና በአንድ ጉዳይ ላይ ብርቱ ትኩረት ሊያደርጉ እንደሚገባ መገንዘብ ይኖርባቸዋል። ስለ ጦርነት እስትራቴጂ የላቀ ዕውቀት አላቸው የሚባሉ ባለሙያዎች እንዲህ ይላሉ፡- #ምርጡ ስትራቴጂ በወሳኙ ቦታ ጠንካራ ሆኖ መገኘት ነው! በራስ ኃይል ላይ አተኩሮ፣ ጥንካሬን አካብቶ መገኘትን የሚያክል ምንም ነገር የለም። ስለሆነም ስትንቀሳቀስ ሙሉ ኃይልህን አከማችተህና ለጉዳዩ ትኩረት ሰጥተህ
መጓዝ ይኖርብሃል።; ሾፕነር የተባለው ፈላስፋም፤ “አዕምሮአችን ለጥልቅ ትኩረት (Intensity)” እንጂ ለመስፋፋት (Extensity) የምንጠቀምበት አይደለም; የሚለንም ለዚሁ ነው። ብዙ የምንጓዝባቸው መንገዶች ቢኖሩም እንኳ አንዱን አውራ-መንገድ የመምረጥ ኃላፊነት አለብን። በአንድ ጊዜ በአንድ ቀስት ሁለት የተለያዩ ዒላማዎችን መምታት አይቻልም። መምረጥ፣ መጠንከር፣ ማለም የወቅቱ ጥሪ ነው። የሚያሳስቱ፣ የትኩረት ኃይልን የሚከፋፍሉ አያሌ ነገሮች አሉ። የአሸናፊነት ፍጹምነት የሚገኘው ብዛት ውስጥ ሳይሆን ጥራት ውስጥ ነው። በያዝነው መስመር ወይም መንገድ ጊዜያዊ ድል ስናገኝ አለመፈንደቅም አንዱ የዘላቂነት መርህ ነው። ጧት-ማታ በሚገኙ ትናንሽ ድሎች በመፈንጠዝ ከዋናው ዲሞክራሲያዊ ድል እንዳንናጠብ ብርቱ ጥንቃቄ ማድረግ ያሻል። ያ ካልሆነ “ስትወቃ የዘፈነች፣ ስትፈጭ ምን ልትል ይሆን?” የሚያሰኝ ትዝብት ላይ ይጥለናል!!

    ከአንድ መቶ ሰማኒያ ስምንት ሺ በላይ ባለ አክሲዮኖችን ቤተሰብ ያደረገ ባንክ ነው፡፡ ከስምንት ቢሊዮን ብር በላይ የተመዘገበና ስድስት ቢለዮን ብር የተከፈለ ካፒታል ወደ ምስረታ እየገሰገሰ የሚገኘው አማራ ባንክ፤ በነገው ዕለት ከፍተኛ የመንግስት ኃላፊዎች፣ ታዋቂ ሰዎች፣ የባንክ አደራጆችና ባለ
አክሲዮኖች በተገኙበት የመስራች ጠቅላላ ጉባኤ ያካሂዳሉ፤ ምስረታውንም ይፋ ያደርጋል ተብሎ ይጠበቃል፡፡ የአማራ ባንክ 30 በመቶ አክሲዮን የሸጠ
ሲሆን ባንኩ ስራ ሲጀምር በመላው የሀገራችን አካባቢዎች ቅርንጫፎችን በመክፈት አዳዲስ አገልገሎቶችን ያስተዋውቃል ተብሏል፡፡ በተያያዘ ዜና፤ አማራ ኢንሸራንስ አክሲዮን ማህበር (አ.ማ) ለመመስረት በዝግጅት ላይ እንደሆነ ታውቋል፡፡

በወርኃ የካቲት የሚካኤል ለታ
ትልቅ ጠብ ተነስቶ መሬት ተቆጥታ
ቆስሎ ግራዚያኒ ሰበብ ሆናው ደሙ
ብዙ ሰው ታረደ ተናወጸ አለሙ፡፡
በየቤቱ ለቅሶ ጩኸት በየሜዳ
ይሰማል ይታያል በዚህ በዚያ ፍዳ፡፡
የሰው ልጅ እንደ ከብት ወድቆ እየታረደ
ሶስት ለሊት ሶስት መዓልት ከተማው ነደደ፡፡
ሽንትም እንደውኃ ተሸጠ በገንዘብ
ብልህ የሆነ ሰው ይህንን ይገንዘብ፡፡
ኢዮብ ነሽ ኢትዮጵያ የእግዚአብሔር
ወዳጅ
ወድቀሽ አልቀረሽም በጠላትሽ እጅ፡፡
(መስፍን ተፈሪ፤ አዲስ ዘመን ጋዜጣ፤
የካቲት 12/1961)

በሞት ሥም ግጥም

ምንም ግን ሞት፣
የጨለማ ሽርግድ፣
የሥጋ ከነብስ ስንግ መለየት፤
የሹኩሹክታ ጉድጉድ አይደለም!
ሕይወት ...
ብርሀን መሳይ መስመር ላይ መጓዝ፤
ሞት....
ከመስመሩ ላይ መገፋት፣
ወዳላወቁት መግባት፤
ምናልባት...
ከንቡጥ ጨለማ ውስጥ፣
የማይታይ ብርሀን፣
ይኖር ይሆናል፤
ማን ያውቃል?
(በሳሙኤል በለጠ-ባማ)

                   ሪቻርድ ፓንክረስት በጣሊያን ወረራ ጉዳይ


                      (“ቆርጦ መሰንበት” ለተባለው የጄፍ ፒርስ መፅሐፍ የፃፉት መቅድም)

        "የግራዚያኒን ሐውልት እንርሳው ካልን፣ ቀጥሎ የሚመጣው ለሒትለር ወይም ሙሶሎኒ የሚሰራ ሐውልት ነው። ከዚያ የሚቀጥለው ነገር ደግሞ ህዝቡ የዚህን ወንጀለኛ ተግባር እጀ- ሥራ እንዲኮርጅ መጠበቅ ነው።--"
              ትርጉም፡- ነቢይ መኮንን


         በውጭ መጻህፍት ዘንድ በሰፊው አቢሲኒያ በመባል የምትጠቀሰውንና ከአፍሪካ ብቸኛዋን፤ መቀመጫውን ጄኔቭ ያደረገው የሊግ ኦፍ ኔሽንስ አባል አገር- ኢትዮጵያን፤ ሙሶሊኒ ሳትነካው ወረራ አካሄደባት። ፋሽስት ኢጣሊያ የዓለም አቀፉን ስምምነት ጥሳ የመርዝ ጭስ ተጠቀመች። የተባበሩት መንግሥታት ሊግ፤ የግፈኛዋን አገር የገቢ ዕቃዎች፣ ማለትም ያለዚያ መኖር እየቻለች፣ የምታጋብሰው ሸቀጥ ላይ ማእቀብ አለመጣሉ ሳያንስ፣ ስዊስ ካናልን ለወራሪዎች ለመዝጋት ፍቃደኛ  አለመሆኑ ታየ። ንጉስ ኃይለ ሥላሴ፤ ለጄኔቭ እጅግ ሩቅ ከሆነችው አዲስ አበባ ተነስተው በባቡር፣ በጀልባና በአውሮፕላን ተጉዘው፤ በአንደበተ- ርቱዕ ንግግር፣ በዓለም ህሊና እንዲሁም “ለታሪክ ፍርድ ትውስታ…” የሚሆን አቤቱታቸውን አቀረቡ።
እነዚህ ሁሉ እንግዲህ ቀደም ባለው ዘመን የማይረሱ፤ ክዋኔዎች ናቸው። ያ ዘመን በአንድ ራስ -ሁለት ምላስ ሽፍጥ፣ የኃይል እና ግፍ ወረራ የተካሄደበት ዘመን ነው። የዚያ ዘመን ሰዎች የረሱት የሚመስልና የኋለኞቹ ትውልዶች ደግሞ በጭራሽ የማያውቁት ዘመን ነው። የእናቴን የሲልቪያ ፓንክረስትን ቅድመ- ጦርነት ኢትዮጵያ ወዳጅ የሆነውን “ኒው ታይምስ ኤንድ ኢትዮጵያ ኒውስ” የተባለውን ሳምንታዊ ጋዜጣ ያነብቡ የነበሩ አያሌ አንባቢያን፤ ያን ዘመን በብዛት ያስታውሱታል።
ያም ሆኖ የዚያን ዘመኑ ታሪክ ዛሬም በኢትዮጵያ ህያው እንደሆነ ሁሉ በኢጣሊያ ውስጥ ህያው ነው። በሁለቱም አገሮች ውስጥ በድንጋጤ፣ የሐዘን፣ እና የትውስታ ድምጾች እንደገና ሲያስተጋቡ ይሰማሉ።
ኢትዮጵያውያንና የኢትዮጵያ ወዳጆች በ2012 እ.ኤ.አ፤ እጅግ አስደንጋጭና እጅግ ልዩ የሆነ ክስተት እንዳለ አወቁ። ይኸውም በጣሊያን አገር ለግፈኛው የፋሽስት ጦር አዛዥ ለሮዶልፎ ግራዚያኒ፤ የትውልድ ቦታው በሆነችው በአፊሌ ከተማ፤ ሐውልት የመሰራቱ ዜና ነው። ግራዚያኒ፤ በ1935-6 ጣሊያን ኢትዮጵያን በወረረችበት ወቅት ከነበሩት ሁለት የፋሽስት ጦር አዛዦች አንዱ ነው። ሌላኛው አዛዥ የእሱ ተቀናቃኝና ይስሙላ የበላይ ፒየትሮ ባዶሊዮ ነበር። እኒህ ሁለት ሰዎች በኢትዮጵያ ላይ የጋዝ ጭስ እንዲዘንብ ያዘዙ ናቸው። ግራዚያኒን ለየት የሚያደርገው ኢትዮጵያውን የጦር እስረኞችን ያለ ርህራሄ እንዲጨፈጨፉ በማድረጉ ተጠያቂ መሆኑ ነው። ከዚህ የከፋው የግፍ ድርጊቱ ደግሞ በኢትዮጵያና በሊቢያ “ተወላጆች” ላይ “እገሌ ከገሌ የማይል” የሽብር ተግባር መመሪያ፤ ስራ ላይ እንዲውል ማድረጉ ነው። (በዚያ ጊዜ ሊቢያም በጣሊያን ቅኝ አገዛዝ ሥር ወድቃ ነበር)
መቼም ብዙዎቻችን እንደነዚህ ያሉ ክስተቶችን ትልቅ ፋይዳ ያላቸው፣ እንዲያውም እጅግ አሰቃቂ ከመሆናቸው የተነሳ፤ እንኳንስ ሊሸሸጉ ይቅርና ሊተውና ሊረሱ እንደማይገባ እናምናለን። የሰው ልጅ፤ እነዚህ ወንጀሎች ትልቅነታቸውን ከማወቁ ባልተናነሰ ትልቅ ትምህርት ይወስድባቸዋል።
የጄፍ ፒርስ የ1935-1941 ኢታሎ -አቢሲኒያ (የጣሊያንና የኢትዮጵያ) ጦርነት ጽሁፍ፣ ፍፁም የሆነ ፋይዳ ፍንትው የሚለው እዚህ ላይ ነው። ዓለም አቀፍ ሞራልና ፍትህ፣ ከፖለቲከኞችና ከወታደሮች ተግባራት ጋር ሲፋጠጥ የሚኖረው መልክ ቁልጭ አድርጎ የሚያብራራልን በመሆኑ ነው!
 ዛሬ የሙሶሎኒን ቀኝ እጅ ግራዚያኒን ከበሬታ መስጠት፤ ዱቼን ራሱን ማክበር ማለት ነው። ግራዚያኒ ለሙሶሎኒ የ1983 ዝና-ቢስ፣ ዘረኛ ህግጋት ድጋፍ የሰጠ ሰው ሲሆን፣ ወደ አውሮፓው ጦርነት ማብቂያ ግድም በኢጣሊያ አምባገነኑ መሪ ከስልጣኑ ሲፈነገል፤ ግራዚያኒ የዱቼ ዋነኛ የፋሽስት አዛዥ በመሆኑ የሳሎ ሪፑብሊክ በመባል በሚጠራው ስርዓት ዘንድ ተሾመ። የግራዚያኒን ሐውልት እንርሳው ካልን፣ ቀጥሎ የሚመጣው ለሒትለር ወይም ሙሶሎኒ የሚሰራ ሐውልት ነው። ከዚያ የሚቀጥለው ነገር ደግሞ ህዝቡ የዚህን ወንጀለኛ ተግባር እጀ- ሥራ እንዲኮርጅ መጠበቅ ነው።
እነዚህን በመሰሉ ፍርሀቶችና ስጋቶች ተውጠው ነው በለንደን፣ በዋሽንግተን፣ በኒውዮርክ በሌሎችም ቦታዎች የሚገኙት የኢትዮጵያ ዳያስፖራ አባላት፤ ከሌሎች የፋሽስት ኢጣሊያና የቅኝ ግዛት ህግ ተገዢ የነበሩ ሰዎች ጋር በመሆን፤ በሰላማዊ ሰልፍ የሰላም ድምጻቸውን ያሰሙት። ባለቤቴ ሪታ እና እኔ ለንደን ውስጥ ባለው የጣሊያን ኤምባሲ ፊት ለፊት በተደረገው ሰልፍ ውስጥ ነበር መሳተፍ የመረጥነው። እዚህ ቦታ ከዚህ ቀደም የጣሊያን መንግስት፣ ሙሶሎኒ በ1937 ወደ ሮም ወስዶት የነበረውን የአክሱምን ሐውልት መመለሱን ሲያዘገየው፣ ሁለት ጊዜ ሰልፍ አድርገን ነበር። ሁለት ጊዜም እንዲመለስ የተገደደበት ሁኔታ ተፈጥሮ ነበር።
ግራዚያኒ በኢትዮጵያ ለፈፀማቸው አያሌ የጦርነት ወንጀሎች በፍፁም ተከሶ ለፍርድ ቀርቦ አያውቅም። በሊቢያም እንደዚያው። እርግጥ ከጦርነቱ በኋላ ከጀርመን ጋር በማበር፣ በኢጣሊያ ህዝብ ላይ  ፈጽሟል ለተባለው ወንጀል ተከሶ ጣሊያን ውስጥ አስራ ዘጠኝ ዓመት ተፈርዶበት ነበር። ዳሩ ምን ያረጋል? በአፋጣኝ እንዲፈታ ተደርጓል።
የባዶሊዮ የድህረ-ጦርነት ክስ ጉዳይም፣ እንደ ግራዚያኒ ኮሚክና አስገራሚ ነበር። ከሙሶሊኒ ከሥልጣን መውደቅ በኋላ ባዶሊዮ ለኅብረቱ እጁን ሰጠ። በድኅረ-ጦርነት ኢጣሊያን፣ የቀኝ ክንፍ መንግሥት በማቋቋም ሰበብ፣ ጠቅላይ ሚኒስትር እንዲያደርጉት ግፊት አደረገ። ባንድ ፊት ጠቅላይ ሚኒስትር መሆን፣ በሌላ ፊት የጦር ወንጀለኛ ተብሎ ለፍርድ መቅረብ የማይታሰብ ነውና፤ የፍርድ ሂደቱ “በፍትሀዊ መንገድ” ተተወ። ሮማ ውስጥ የነበረው የብሪታኒያ አምባሳደር፤ በአዲሱ መንግስት ባዶሊዮ እንዳይታሰር ጥበቃ እንዲደረግለት ታዘዘ። ውጤቱም ያኔ አያሌ ጀርመናውያንና ጃፓናውያን የጦር ወንጀለኞች እየተባሉ በፍርድ ሲገደሉ፤ በኢትዮጵያ ለተፈፀሙ ስፍር ቁጥር የሌላቸው የጦር ወንጀሎች፣ አንድም ጣሊያን ተከሶ ለፍርድ አልቀረበም። ለ1936-38ቱ ነብሰ-ገዳይ ለግራዚያኒ፤ የተሰጠው ክብር እንግዲህ በርካታ ክንዋኔዎች መደምደሚያ ሲሆን፤ ይህ የጄፍ ፒርስ መፅሐፍ፣ በዚያ ወቅት መጀመሪያ የተፈጸሙ ድርጊቶች በላቀ ዕውቀትና ልዩ ጥናት አስደግፎ በትኩረት የተነተነበት ነው። እግረ-መንገዱንም (inter alia)፤ የብሪታኒያንና የፈረንሳይን፤ ሁለቱን የአውሮፓውያን ዲሞክራሲዎች፤ በማነጻጸር ቁልጭ ያለ ሂስ የሰጠበት ነው።
ይኸውም፤ ሙሶሎኒን ከዋና አጋሩና የነብስ ወዳጁ ከሂትለር ማለያየት በሚል ሰበብ፤ ለኢትዮጵያ ድጋፍ መንሳትን መምረጣቸው፣ መሰረተ-ቢስ ተስፋ ወይም ዕምነት ላይ መንጠልጠላቸውን በማስረዳት፣ ከንቱነታቸውን ማሳየት ነው።
(አዲስ አድማስ፣  የካቲት 25 ቀን 2009 ዓ.ም)