የኢትዮጵያ ዜጎች ለማህበራዊ ፍትህ (ኢዜማ)፤ በሰሜኑ የሃገሪቱ ክፍል ባለው ጦርነት ምክንያት ከሃብት ንብረታቸው ለተፈናቀሉ ዜጎች፣ የተለያዩ የቁስ ድጋፎችና እርዳታ እያደረገ መሆኑን  አስታውቋል።
ፓርቲው በስልጣን ላይ ካለው መንግስት ጋር ያለውን የፖለቲካ ልዩነት ወደ ጎን አድርጎ፣  በህወሃት ጥቃት የተፈጸመባቸውን ዜጎች የመታደግ ተግባር ላይ መጠመዱን ያመለከተ ሲሆን በጎንደር፣ ደሴና አፋር ለሚገኙ ተፈናቃዮች ከ2 ሚሊዮን ብር በላይ የሚገመት ድጋፍ ማድረጉን አስታውቋል። ከሰሞኑም የህወሃት ሃይል የከፋ ጭፍጨፋ በፈጸመበት በሰሜን ጎንደር ጭና ቀበሌ  በመገኘት በከፍተኛ አመራሮቹ በኩል፣ ከአራት መቶ ሃምሳ ሺህ ብር በላይ የሚገመት ድጋፍ አድርጓል ተብሏል።
በህውሃት ወራሪ ሃይል ከፍተኛ ጉዳት የደረሰባቸው ሴቶችና ህጻናት እንደመሆናቸው ፓርቲው የንጽህና መጠበቂያና አልባሳትን ነው ድጋፍ ያደረገው ብለዋል-የፓርቲው የፖሊሲ ጥናትና ምርምር ቡድን ዋና ሃላፊ ማስተዋል አስራደ።
ኢዜማ ለወገኖቹ የሚያደርገው ድጋፍ በዚህ እንደማቆምና ቀጣይነት እንዳለውም ተናግሯል።
ኢዜማ ከሰሜን ጎንደር በተጨማሪ በደሴና በአፋር ክልል ለሚገኙ የጦርነቱ ተጎጂዎችም ወደ የአካባቢዎቹ ባሰማራቸው ልኡካን አማካኝነት ድጋፍ ማድረጉን አስታውቋል።
በደሴ ከተማ ለሚገኙ የጦርነቱ ተፈናቃዮች፣ ከ1 ሚሊዮን ብር የሚያወጡ አልባሳትና የንጽህና መጠበቂያ ቁሳቁሶችን መስከረም 13 ቀን 2014 ዓ.ም ያስረከበ ሲሆን በተመሳሳይ  ለአፋር ክልል ተፈናቃዮች የ7 መቶ ሺህ ብር ድጋፍ አበርክቷል።

    በቆቦ ከተማና ዙሪያው የሲቪል ሰዎች ጭፍጨፋ ተፈጽሟል ተባለ
                      
               ላለፉት ሁለት ወራት ተኩል ገደማ በህወሃት ቁጥጥር ስር በቆየው የራያ ቆቦ አካባቢ በተለይ በቆቦ ከተማና ዙሪያው ቁጥራቸውን በውል ለማወቅ አዳጋች የሆነ የሲቪል ሰዎች ጅምላ ግድያ መፈጸሙን በአካባቢው ላይ ጥናት ያደረገው የወሎ ህብረት ለአዲስ አድማስ የገለጸ ሲሆን የኢትዮጵያ ሰብአዊ መብቶች ኮሚሽን በበኩሉ፤ ስለ ኢ-ሰብአዊ ድርጊቱ ተመሳሳይ መረጃዎች ማግኘቱን አመልክቷል። የኢትዮጵያ ሠብአዊ መብቶች ጉባኤ (ኢሠመጉ) በበኩሉ ከ5 መቶ በላይ ሰዎች ስለመገደላቸው አስታውቋል።
የህወሃት ሃይሎች በተለይ ጳጉሜ 4 እና 5 ቀን 2013 ዓ.ም  በቆቦ ከተማ ህፃናትን፣ ሴቶችንና አዛውንቶችን በአጠቃላይ በከተማዋ ጎዳናዎች ላይ ሲንቀሳቀስ ያገኙትን ሁሉ በመግደል፣  አስክሬኖችን ጭምር የመሰወር ዘግናኝ ኢ-ሰብአዊ ድርጊት መፈጸማቸውን የወሎ ህብረት በጎ አድራጎት ድርጅት ሊቀ መንበር አቶ ያሲን መሃመድ ለአዲስ አድማስ አመልክተዋል።
“አንዳንዶች የሟቾችን ቁጥር 800 ሲሉ ይገልጻሉ፤ ይህ ግን የሟቾችን ቁጥር ያሳነሰ ነው፤ ከዚህ በላይ የሆነ ህዝብ ነው የተጨፈጨፈው “ያሉት አቶ ያሲን፤ ገለልተኛ ተቋማት በጉዳዩ ላይ አስፈላጊውን ማጣራት እድርገው ለህዝብ እውነታውን ሊያሳውቁ ይገባል ብለዋል።
የኢትዮጵያ ሰብአዊ መብቶች ኮሚሽን በበኩሉ በቆቦ ከተማና ዙሪያው ባሉ የገጠር ከተሞች፣ በሲቪል ሰዎች ላይ በህወሃት ሃይል እየተፈጸመ ያለው ግድያ በእጅጉ አሳሳቢ መሆኑን አመልክቷል። የሲቪል ሰዎች መኖሪያ አካባቢዎችን፣ የቤት ለቤት ሃሰሳ ግድያ፣ ዝርፊያና የሲቪል መሰረተ ልማቶች ጥቃት ጭምር መፈጸሙን ኮሚሽኑ ሪፖርቶች እንደደረሱት አስታውቋል።
ኢሰመኮ በጉዳዩ ላይም ተጨማሪ ምርመራ እንደሚደርግ አስታውቋል።
የኢትዮጵያ ሠብአዊ መብቶች ጉባኤ (ኢሠመጉ) በበኩሉ በደረሰው መረጃ መሰረት ጳጉሜ 5 ቀን 2013 ዓ.ም በህወኃት ሃይሎች በቆቦ ከተማ በተፈፀመ ጥቃት ከ5 መቶ በላይ ንፁሀን በአንድ ጀምበር ተጨፍጭፈዋል፣ የገበሬው የእርሻ ሠብሎች በሙሉ እንዲወድሙ ተደርገዋል፡፡ ነዋሪዎች በገፍ ወደ ደሴ እና ኮምቦልቻ ከተሞች ተፈናቅለዋል፡፡

_______________________________________


                    “የሸቀጦች ዋጋ ንረት የዜጎችን በቂ ምግብ የማግኘት መብት እየተጻረረ ነው”
                      
            በኢትዮጵያ የሸቀጦች ዋጋ ንረት በእጅጉ እንዳሳሰበው ያመለከተው የኢትዮጵያ ሰብአዊ መብቶች ኮሚሽን፤ የዋጋ ንረቱ ዝቅተኛ ገቢ ያላቸው የህብረተሰብ ክፍሎች በቂ ምግብ የማግኘት መብታቸው ላይ አሉታዊ ተፅዕኖ እያሳደረ ነው ብሏል።
ኮሚሽኑ በሃገሪቱ የተከሰተውን የሸቀጦች ዋጋ ንረት አስመልክቶ ባወጣው አስቸኳይ መግለጫው የዋጋ ንረቱ  የሌሎችን በቂ ምግብ የማግኘት መብት የሚገድብ ከመሆኑም በላይ በሌሎች ኢኮኖሚያዊና ማህበራዊ መብቶች ላይ አሉታዊ ተጽዕኖ እያሳደረ ነው ብሏል።
ችግሩን ለማቃለል መንግስት የወሰዳቸው አንዳንድ እርምጃዎች በተለይም የተወሰኑ ከሃገር ውጪ የሚሸመቱ የምግብ ሸቀጦች ከቁርጥና ከግብር ነጻ እንዲገቡና በሃገር ውስጥ በሚገበዩ ምርቶች ላይ የተጨማሪ እሴት ግብር እንዲነሳ መደረጉ፣ አበረታች እርምጃ ነው ብሏል- ኮሚሽኑ በመግለጫው።
የዋጋ ንረትን ለማቃለል በመንግስት የሚወሰዱ እርምጃዎች የተቀናጁ እንዲሆኑና በእርግጥም ለጉዳት የተጋለጡ የህብረተሰብ ክፍሎችን ተጠቃሚ እያደረጉ ስመሆኑ በየጊዜው ክትትል እንዲደረግ ኮሚሽኑ ምክረ ሃሳብ አቅርቧል።


________________________________________________


                     “ኢዜማ” እና “ነዕፓ” ከሶማሌ ክልል= ምርጫ ራሳቸውን አገለሉ
                              
            የኢትዮጵያ ዜጎች ለማህበራዊ ፍትህ (ኢዜማ) እና ነፃነት እና እኩልነት ፓርቲ(ነእፓ) መስከረም 20 ቀን 2014 በሶማሌ ክልል ከሚካሄደው ምርጫ ራሳቸውን ማግለላቸውን አስታወቁ፡፡
ፓርቲዎቹ በጋራ በሰጡት መግለጫ፤ ከዚህ ቀደም በተካሄደው ሃገር አቀፍ ምርጫ የተስተዋሉ ስህተቶች በሶማሌ ክልል በሚካሄደው ምርጫ እንዳይደገሙ በተደጋጋሚ ችግሮችን ያመለከቱ ቢሆንም፣ ምንም አይነት የማስተካከያ እርምጃ ባለመወሰዱ ራሳቸውን ከምርጫው እንዲያገሉ መገደዳቸውን አስታውቀዋል።
በሶማሌ ክልል በሚካሄደው ምርጫ የመራጮች አመዘጋገብ ህግን ያልተከተለ ለአንድ ወገን ያደላ፣ የምርጫ ቅስቀሳውም በተመሳሳይ ለሁሉም እኩል በተከፈተው ሜዳ ሳይሆን ለአንድ ወገን ያደላ በመሆኑ ፓርቲዎቹ በዚህ ምርጫ ውስጥ መቆየት ለሚፈለገው የዲሞክራሲ ስርዓት ግንባታ አስተዋፅኦ አያበረክትም የሚል እምነት ስላደረባቸው ከምርጫው ራሳቸውን ማግለላቸውን ለአዲስ አድማስ ባደረሱት የጋራ መግለጫቸው ጠቁመዋል።
በተጨማሪም ወደ ክልሉ የተጓጓዘው የምርጫ ቁሳቁስ ዘረፋ የተፈፀመበት መሆኑን በማስረጃ በማስደገፍ የምርጫ ቁሳቁሶች በሙሉ በአዲስ እንዲቀየሩ ለምርጫ ቦርድ  የቀረበው አቤቱታም ምላሽ አለማግኘቱን የጠቆሙት ፓርቲዎቹ፤ በዚሁ ሁኔታ የሚካሄድ ምርጫም ተአማኒነት የጎደለው ነው የሚሆነው ብለዋል። ተጨማሪ የምርጫ ጣቢያዎች እንዲቋቋሙ የቀረበው ጥያቄ ምላሽ አለማግኘቱን መግለጫው ያትታል፡፡
በየደረጃው መዋቀር የነበረበት የብሔራዊ ምርጫ ቦርድ መዋቅር፣ ከመንግስት ጋር የተዋሃደ መሆኑን፤ የብሔራዊ ምርጫ ቦርድ ባለሙያዎች ሳያውቁ የምርጫ ቁሳቁሶችና ሰነድ በወረዳና ቀበሌ የመንግስት መዋቅር ሠራተኞች እጅ እንዲቀመጥ ማድረጉ፤ እንዲሁም ስለ አጠቃላይ የምርጫው ሂደት ለተፎካካሪዎች ግልጽ መረጃ ያለመስጠቱ ምርጫውን ተአማኒ አያደርገውም ብለዋል-ፓርቲዎቹ፡፡
በተለያዩ ምክንያቶች ወደ ኋላ በቀሩት በሶማሌ ክልል፣ ሃረሪ ክልልና በደቡብ አጠቃላይ ምርጫ የሚደረግ ሲሆን በዚሁ ምርጫ በአጠቃላይ ከሰባት ሚሊዮን በላይ መራጮች ይሳተፋሉ፡፡

 የራሄል ጌቱ “ኢትዮጵያዬ” (የኔ 1ኛ)
                             ቴዎድሮስ ተ/አረጋይ

                የፓብሎ ፒካሶን “ገርኒካ” ሥዕል የፈጠረው 2ኛው የዓለም ጦርነት ነው። ሕወሓት ባርኮ የጀመረው ጦርነትም እንዲሁ የብዙ የፈጠራ ስራዎች መነሻ መሆኑ እየታየ ነው። ኪነጥበብ ከምቾት ይልቅ መከራን የሚፈልግ ይመስለኛል። በቅርቡ ከ100 በላይ የጥበብ ሰዎች ተሰባስበው በ20 ቀናትና ሌሊቶች የሰሯቸው “ስለ ኢትዮጵያ” የተባሉ መንትያ አልበሞች የዘመናችን ሀገራዊ ሀውልቶች ሆነው ይጠቀሳሉ። ድምጻዊት ራሄል ጌቱ ሰሞኑን የለቀቀችው “እቴሜቴ” አልበሟ ውስጥ “ኢትዮጵያዬ” የተባለው ቁጥር 1 ወኔ ቀስቃሽ ዜማ በቅርብ ከተሰሩ ሀገራዊ ዜማዎች ሁሉ ለየት ያለ ሆኖ አግኝቼዋለሁ።
በአሚናዎች እንጉርጉሮ የሚጀምረው ይህ ዜማ፣ ድምጻዊቷ ከፍ ያለ ስፍራ ላይ ሰንደቅ ዓላማዋን ተክላ እስኪጠናቀቅ ሙሉ ሆኖ ዓይንንም ጆሮንም ሰቅዞ የመያዝ ኃይሉን አሳይቶናል። ስራው ሲያልቅ ማን ነው ይህን ምትሀት የፈጠረው? የሚል ስሜት ፈጥሮብኛል። የግጥሙ ደራሲ ናትናኤል ግርማቸው ነው? የኢዮኤል መሀሪ ዜማና ቅንብር ነው? የቅድስት ይልማ ዳይሬክተር መሆን ነው ወይስ የሰዳኪያል አየለ ሲኒማቶግራፈርነት? አንድ ቦታ ላይ ቆሞ ለይቶ ማመስገን የሚቻል አይመስለኝም። የአማርኛ ዘፈኖች የጀርባ አጥንት የሆነው “እናናዬ . . . እህም እናኑ” እንኳ የክብር ቦታ አግኝቷል።
“እናና እናና እናና
ይጥለፈኝ ቀሚሷ ጉበኗ
ጠብ እርግፍ ያርገኝ ለክብሯ
ሆዴ እንዳታጣላኝ ካድባሯ
እናና እንዬ እናት ዓለም
የደም የአለላ ሰበዝ ቀለም “ ትላለች።
ቀጥላም፤ “ኧረ ሰው ኧረ ሰው ኧረ ሰው ጌጥ ሀብቱ
ኧረ ሰው ኧረ ሰው ኧረ ሰው ኩራቱ
እንደምን አይከፋው
አንገቱን አይደፋው
ሲከፋት እናቱ” እያለች የዛሬዋን ኢትዮጵያ ወቅታዊ ሁኔታ በአጭር መስመሮች ስላ ታሳየናለች፡፡
ራሄል የምታዜማት ገጸ ባህሪ የኢሕአዴግ ዘመን ልጅ፣ ብሔሯ አማራ ናት።
“በልጅነት ፍቅርሽ የሰቀልኩት ሰንደቅ የታቀፍኩት በጄ
የዜግነት ክብር ስል የዘመርኩት ከሰልፍ ማልጄ
ያቆመሽ ካድባርሽ የነጻነት ደጄ
እሱ ነው እሱ ነው ወዳጄ” ብላ እያዜመች ነው ራሷን የምትገልጸው። በአሚናዎቹ እንጉርጉሮ የጀመረው ሀዘንና ልበሙሉነት የተቀላቀለበት ዜማ፣ ከቅድስት ይልማ ዝግጅትና ከራሄል ጌቱ እንደ አዚያዜሟ ሁሉ የቆፍጣና ፋኖ ምስለ ትወና የገፀባህሪዋን ማንነት እንደ ፎቶ ታሳየናለች።
“ኧረ ጎራው ኧረ ዱሩ
ጃል እንዴት ነው ዳር ድንበሩ
የእሷን ክፉ ቆሜ ከማይ
ያሳደገኝ አፈር ይብላኝ” ስትል ለዚያች የልጅነት ህልሟ ራሷን የመስጠት ቁርጠኝነቷን ቆርጣ ታሳየናለች፡፡
“ኧረ ጎራው ኧረ ዱሩ “ እያለች ዱር ታስገባናለች።
“ኧረገኝ ኧረገኝ ንቢቷን
ቀፎዋን የነኩባት ቤቷን
ኧረገኝ ኧረገኝ ፍም እሳት
ተባይ ሀገሬን ሲንቃት
ባይ ካንገት በላይ በላይ
ሁሉ ካንገት በላይ በላይ
ያለ ሀገር ኑሮ ስቃይ
ማን ኢትዮጵያን መሳይ ሲሳይ
ሲሳይ ነች እሷ ሲሳይ"
እያለች የፍቅሯን ጥግ፣ የቁጭቷን ጠርዝ “ያለ ሀገር" እያለች ሲርባት እሸት፣ ሲጠማት ቅራሪ ያቀመሷትን፣ የእናቷን ቀሚስ ተከትላ የሄደችባትን የሀገሯን ስቃይዋን ታጋራናለች። “ብሞትለት ሞት አነሰኝ” ስትል ነው አፈር ገፍቶ ለፍቶ የሚያጎርሳት ቀን የጎደለበትን፣ ቤቱ የፈረሰበትን፣ የአጋንንቶች ሰይጣናዊ በትር ያረፈበትን ወገኗን ነው “ ብሞትለት ሞት አነሰኝ የምትለው።
ይህ ቃሉ ነው። ምስሉ ከዚህ በላይ ጮኾ የሚናገር ነው።
“እናናዬ እናናይ" ስትል አንገቷ የሚሆነውንና የሚያስተላልፈውን መግነጢሲዊ ምስል በማሳየት ካልሆነ በቃላት መግለጽ አይቻልም። ቅድስት ይልማ እንደ ምንጊዜውም በ “ኢትዮጵያዬ” የሙዚቃ ቪዲዮ ላይ ተጠብባለች። የሙዚቃ ቪዲዮ በራሱ ጥበብ ከመሆኑም ባሻገር ስራውን ከፍ የማድረግ ኃይል አለው። ቅድስት ተክናበታለች። ጥላሁን ገሠሠ ንጉሠ ነገሥቱ ፊት በቀረበ ጊዜ ያሉት፤ “ድምጽህን ጠብቀው" ነበር ። ለራሄልም ይህንኑ ነው የምደግምላት።
“ኢትዮጵያዬ”ን በ2 ቀናት ውስጥ ከ30 ጊዜ በላይ ሰምቼዋለሁ። ገና ብዙ ጊዜ እደጋግመዋለሁ። ሙያተኞቹ ሁሉ ክበሩልኝ፡፡

________________________________________

                  
                   ‹‹ዋጋዬማ አትታረድም!››..
                          በድሉ ዋቅጅራ


              ‹የስነጥበብ ግብ ከማህበረሰብ ፊት ቀድሞ ለነገው ማዋጣት እንጂ፣ ከኋላው እየተከተሉ በጣለው ቆሻሻ መጫወት አይደለም› የምለው ለዚህ ነው፡፡
.ስነጥበብ በምጡቅ ምናብ (elivated imagintion) እና በውበት ስሱነት (sensitivity to beauty) ዳግም የሚፈጠር እውነት ነው፡፡ እቅጬ እውነት (fact) አይደለም፣ እውነት (truth) ነው፡፡ እውነት ከእቅጬ እውነት የሰፋ፣ የፋፋ፣ የተንሰራፋ ነው፡፡ ይህ መስፋት - መፋፋቱ ነው የምንኖርበትን ሁለንተናዊ መስተጋብር ውጤት (እቅጬ እውነታችንን) እንድናጠይቅ የሚጎነትለን፡፡ ስነጥበብ እቅጬ እውነታችንን እንድንቀበል ሳይሆን እንድንጠይቅ፣ እንድንመረምር ሲያደርግ ለግቡ በቅቷል፡፡
.የስነጥበብ ጉንተላ የማህበረሰብን ህሊናዊ ልእልና ይሞርዳል፤ የተሞረደ ህሊና ሳይቆርጥ - ሳያደማ በተወረወረለት ሀሳብ ላይ አይደላደልም፡፡
"ዋጋዬማ አትታረድም!" (እረኛዬ ተከታታይ ድራማ፣ ክፍል 4) ትላለች እናና፤ ከከብቶቿ ጋር ገደል የምትገባዋ እረኛ። ‹‹ሀገሬስ ለእኛ ለዜጎቿ እንዲህ አይነት እረኛ የምታቆመው መቼ ነው? በከተማ በገጠሩ፣ በየወንበሩ እንደ እናና ያሉ፣ ‹‹ኢትዮጵያውያንስ አይሞቱም!›› የሚሉ፣ ከሚያስተዳድሯቸው ዜጎች ቀድመው ገደል የሚገቡ፣ በተተኮሰበት ጥይት ፊት የሚቆሙ እረኞች የምናገኘው መቼ ነው? . . . ይጎነትላል፡፡
የራሔል ጌቱ ‹‹ኢትዮጵያዬ›› የሚለው ዘፈን በዘነጋነው እቅጬ እውነት የገነነ ውበት ነው፡፡ ውበቱ ይቆጠቁጣል፤ እውነቱ ይሸነቁጣል፤ አይደለድልም፤ ይፈረፍራል።
እንደነዚህ ያሉ ስራዎች ዛሬያችንን አስጠይቀው ለነገ መልስ ያንደረድራሉ፣ የዛሬዬያችንን ጥቀርሻ ባንጠርገው መኖሩን አውቀን እንድንጸየፈው ያደርጋሉ፡፡ ... ‹የስነጥበብ ግብ ከማህበረሰብ ፊት ቀድሞ ለነገው ማዋጣት እንጂ፣ ከኋላው እየተከተሉ በጣለው ቆሻሻ መጫወት አይደለም› የምለው ለዚህ ነው፡፡


_________________________________________


                        Politicization of History... የአዲስነት ፀር!
                                ጌታሁን ሔራሞ



                 ለዩጎዝላቪያ መፈራረስ የታሪክ ፖለቲሳይዜሽን ከብሔር ፖለቲሳይዜሽን ያልተናነሰ ሚና ተጫውቷል። የታሪክ ፖለቲሳይዜሽን ፅንሰ ሐሳብ ፖለቲከኞች ላለፈው ዘመን ታሪክም ሆነ በወቅቱ ንቃተ ህሊና መመዘን ላለባቸው ታሪክ-ተኮር ስህተቶች ዛሬ ፖለቲካዊ ቅርፅ ሰጥቶ በብሔሮች መካከል መቃቀርን ለመፍጠር የሚጠቀሙበትን ጥረት የሚያመላክት ነው። ያለፈ ታሪክ ስንል አፍቅሮተ ትናንት (Nostalgia) አሊያም የትናንት ጭቆና በሌለበትም ጭቆናው ዛሬም እንዳለ መቁጠርንም (Internalized oppression) እንደሚያካትት ይሰመር። ለምሣሌ ቀደም ሲል የዩጎዝላቪያ ሪፐብሊክ በነበረችው ክሮሺያ ከድህረ ኮሚኒዝምም በኋላ ፖለቲካዋን ይዘውር የነበረው ያለፈው ታሪኳ ነበር። በአጭሩ የትናንት ታሪክ የክሮሺያን የየዕለት ፖለቲካዋን ይቀርፃል። ኮሶቮ ውስጥም ቁርሾ ለመቀስቀስ ሲባል በጦርነት የተሰው አርበኞች አፅም ተቆፍሮ እየወጣ እንደገና ይቀበር ነበር፣ በብሔር ብሔረሰቦች መካከልም ጠብን ለመዝራት ሲሉ የብሔር ፖለቲከኞች ሐውልት ያቆሙ ነበር።
የብሔር ፖለቲከኞች የቅስቀሳ ዘዴ በዓለም አቀፍ ደረጃ ተመሳሳይነቱ አንዱ ገራሚ ነገር ነው። ከእግዚአብሔር ምህረት ለጥቆ ዕድሜ ለሕዝባችን ንቃተ ሕሊናና ነባር ማህበረሰባዊ ትስስር እንጂ የኢትዮጵያ የብሔር ፖለቲካም መተንፈሻ ሳንባው፣ የትናንት ቁርሾና ታሪክ ስለመሆኑ የአደባባይ ምስጢር ነው፡፡ የትናንት ስህተቶች ለዛሬ ልምድና ትምህርት መቅሰሚያ አጋጣሚ ከመሆን ያለፈ ሚና ሊኖራቸው ዘንድ አይገባም። በቂም፣ በበቀልና በቁርሾ ላይ የተመሠረተ ፖለቲካ ሀገርን አንድ ኢንች ወደ ፊት አያስኬድም። አዲስ ሐሳብን ለማፍለቅ አቅሙ የሌለው ፖለቲከኛ፣ በትናንት ትውስታ ዛሬን ለመኖር ይገደዳል። በአዲሱ ዓመት በአሉታዊ ትውስታ የተሰነገ አሮጌው ትናንቱ ይሰለጥንበታል።
መልካም አዲስ ዓመት!
በነገራችን ላይ ስለ ዩጎዝላቪያው የታሪክ ፖለቲሳይዜሽን ጠለቅ ያለ መረጃን ከሚቀጥለው መፅሐፍ ማግኘት ይቻላል፦
Nationalism and the Politicization of History in the Former Yugoslavia, Editors Gorana Ognjenovic and Jasna Jozelic, 1st ed. 2021.


_____________________________________



                       “የአዲሱን ዓመት ለምድ ለብሰው ከሚመጡ 2012ቶችና 2013ቶች ተጠበቁ”
                                    ረድኤትአሰፋ


            ስልኬ የዛሬ ሳምንት አካባቢ መቀባዠር ጀመረች። ሁሉን ነገር በጸብ መፍታት አይገባኝም ብዬ ታገስኳት። በዚያ ላይ ደሞ ዓመቱ ነጃሳው 2013 ነው ብዬ፣ ያላበደ የለም ብዬ ታገስኩ። አዲስ ዓመት ይግባ ብዬ፣ መስከረም ይጥባ ብዬ ታገስኩ። <እንዳያልፉት የለ>ን ያለፖለቲካዊ ዘመኑ እያፏጨሁ፣ ዓዲሱን አመት ተቀበልኩ። ለካ መስከረም እንደ ክፉ ህጻን አባቱን ከልክሎ ለራሱ ብቻ ነው የሚጠባው! ትናንትና በ2014 ከእንቅልፌ ስነቃ ስልኬ ቴሌቭዥኔ ጋ ተመሳስላ አገኘኋት። የምትታይ ግን የማትነካ። ብትነካም እንዳኮረፈች ፍቅረኛ የማትሰማ የማትለማ። ጃንሆይ ወደ ቮልስ ዋገን በወረዱበት በመስከረም ሁለትስ አልዋረድም... ብዬ ባላየ አለፍኩት። ስልኬም ዶክተር አሸብርን በሚያስከነዳ ድርቅና ስታክ አድርጋ ዋለች።
ዛሬ በማለዳ ገላዬን ታጥቤ፣ የክት ልብሴን ለብሼ ካፌላቴ በአናቱ ከልሼ... ማህለኛውንና ሌባ ጣቴን በgoodluckኛ አቆላልፌ ... የቤትና የቢሮ ቁልፌን እያሽከረከርኩ ፉጨት አስቀድሜ... መገናኛ ካሉ ... ጉንዳን የወረራቸውን አጥንቶች... በሚያስቀና መልኩ በሰው ከተወረሩና የጾም ኬክ ከመሰሉ ህንጻዎች በአንደኛው ስር ከሚገኝ የስልክ ክሊኒክ ገባሁ።
እንደገባሁ አንድ ልጅ እግር አቀርቅሮ... እንደ ኢትዮ360 አናቷ ባጠረ ምላሷ በረዘመ መፍቻ የአንዲት ምስኪን ሞባይልን ሆድ እቃ ሲፈተፍት ደረስኩና < ደህና አደርክ?> አልኩት። በጎሪጥ ቀና ብሎ ፊቴን ሳያይ እጄ ላይ የያዝኳትን ስልክ አይቶ እና ለ “ደህና አደር”ኬ ሳይጨነቅ
“ምን ሆኖብህ ነው?” አለኝ
“ስነካት አልመልስ እያለች...” አላስጨረሰኝም
“ስክሪን ፌል አድርጎ ነው!... ሌላ ስልክ ግዛ...”
በሸቅኩ።
“እየመከርከኝ ነው? ምክር ፈልጌ ሳይሆን ሰሪ ፈልጌ ነው የመጣሁት ሰውዬ”
በንቀት የሽሙጥ ሳቅ ታጅቦ “የሱ ስልክ ስክሪን ውድ ነው” አለና ለመጀመሪያ ጊዜ ፊቴን አየው። የመግዛት አቅሜን እየመዘነ መሆኑ ታውቆኝ በብሽቀት፤
“ስለ ገንዘብ ማን አወራ? ስንትስ ቢሆን ...” ቁልፌን እያሽከረከርኩ ፎከርኩበት
ሳቅ ብሎ “አስር ሺህ ብር ነው” አለኝ። ከዛ በኋላ የሆነውን አላስታውስም። የስልክ ክሊኒክ ወድቄ ጤና ጣቢያ አልጋ ላይ ነቃሁ። ቀና ስል ስልክ ሰሪው ከአንዲት ነርስ ጋር በሀዘኔታ እያዩኝ ነው። ስልክ ሰሪው ፈጠን ብሎ አጠገቤ መጣና “አስጠንቅቄህ ነበርኮ... አልሰማ አልከኝ “ አለኝ በሀዘኔታ። ከኪሱ የገዛ ስልኩን ላጥ አድርጎ አወጣና ወደኔ ዘረጋልኝ። ምን አይነት ምስኪን ሰው ነው ብዬ ተገርሜ እጄን ስዘረጋ መልሶ ወደራሱ ወሰደውና፤
“እኔ ሙስሊም ነኝ.... ግን ይቺን መዝሙር ሊሰራ ከመጣ ስልክ ውስጥ ነው ያገኘኋት አድምጥበት “ ብሎ  ከፈተልኝ... በጉጉት የተዘረጋ እጄን አጥፌ መስማት ጀመርኩ
“ማን አለን ጌታ ሆይ ካንተ በቀር...”
ስልክ ላሰራ ሄጄ ዋጋው መንፈሳዊ ሰው ሊያደርገኝ ለጥቂት....
ወገን ከመቼ ጀምሮ ነው የስክሪን ዋጋ ከሙሉ ስልክ ዋጋ የበለጠው? ወይስ የድሮ ሼባዎች “በጉን አንድ ብር ገዝቼ ቆዳውን ብር ከሀምሳ ሸጥኩት” ያሉን ታሪክ በዲጅታልኛ ሊደገምብን ነው? ወይኔ 2014... አምኜህ?
{ይህንን ፖስት እጽፍ ዘንድ.... ለመታደስ ከመጡ ስልኮች አንዷን በማዋስ የተባበረኝን... ስልክ ጠጋኝ ቶፊቅ ኢብራሂምን አመሰግናለሁ። ካሁን በኋላ ምንም ፖስት በኔ አካውንት ብታዩ የቶፊቅ ወይም ስልክ ሊያሳድስ የሰጠው የባለቤቱ አቋም መሆኑን እወቁልኝ። ነጃሳ 2014 ? መች ነው 2015 ደሞ የሚጠባው?

 የአቴናው ሶቅራጥስ በፍልስፍና የታሪክ ሂደት ውስጥ ከዘመን ቅደም ተከተል አኳያ ከእርሱ ቀድመው (Pre-socratic) ከነበሩት ፍልሱፋን በተለየ ሁኔታ ያነሳቸው በነበሩት ጥልቅ የፍልስፍና እሳቤዎች፣  እንዲሁም ደግሞ ይኼንን ገቢራዊ ለማድረግ ይጠቀምበት በነበረውና የሶቅራጥስ መንገድ (Socratic Method) ተብሎ በሚታወቀው የመጠይቅ ስልቱም እጅግ ይታወቅ እንደነበር ይነገራል። ይኽ የሶቅራጥስ መንገድ ተብሎ የሚታወቀው በሌላ መጠርያው የማዋለድ ዘዴ (midwifery method) በመባልም ይታወቃል፤ ልክ አንዲት አዋላጅ የምትወልደውን እንስት ፅንሱን በሠላም እንድትገላገል ከመርዳት ውጭ ሌላ ነገር እንደማትፈይድላት ኹሉ፣ ሶቅራጥስም ልክ እንደ አዋላጅ እያንዳንዱን ሊቅ ነኝ ባይ ጥያቄ በመጠየቅ በልቡና ማኅፀን ውስጥ የተፀነሰውን ዕውቀት ከማዋለድ ውጭ ሌላ ሚና እንዳልነበረው ለማሳየት ይጥር ነበር። ቅድመ ታሪኩም እንደዚህ ነበር ይባላል፡- በአንድ ወቅት አንድ ኬይሪፎን (Chaerephon) የተባለ የሶቅራጠስ ባልንጀራ ደልፊ ወደተባለና በጊዜው ስመጥር ንግርት (Oracle)  የማወቂያ ሥፍራ  አንድ ነገር ለመጠየቅ  አቅንቶ እንደነበር ይነገራል፤ ጥያቄውም በዓለም ላይ ካሉት ሰዎች መካከል ጠቢብ ማነው? የሚል ነው። መልሱ ታድያ ሶቅራጥስ የሚል ነው የነበረው። ይኼን እንደተባለ የሰማው ሶቅራጥስ ግን ጠቢብ መባሉ እጁን አጣጥፎ እንዲቀመጥና ጥያቄዎችንም ከመጠየቅ አላገደውም፤ እንደውም ይኼ የተነገረለት ንግርት እውነት አለመኾኑን  ለማሳየት በሚመሥል መልኩ  አሉ የተባሉትን የአቴና “ጠበብት” የተለያዩ ፍልስፍናዊ ጥያቄዎችን መጠየቅ መቀጠሉን እስከ ሕይወቱ ኅልፈት ድረስ አላቆመም ነበር፤ ምክንያቱም እርሱ በእርግጠኝነት የሚያውቀው አንድ ነገር አለማወቁን ብቻ ነበርና። አፖሎጂ (Apology) በተባለውና የሶቅራጥስ ዋና ተማሪ እንደነበር በሚነገርለት አፍላጦን (Plato) እንደተጻፈ በሚታወቀው መጽሐፍ ላይ እንደተከተበው፤ ሶቅራጥስ ከእርሱ የሚልቁ ጠበብትን ፍለጋና አንድም ስለ እርሱ ጠቢብነት በደልፊ የተነገረው ንግርት እንደው የመላ የነሲብ አነጋገር እንደኾነ ለማረጋገጥ ከጠየቃቸው የዘመኑ “ጠበብት” መካከል የፖለቲካ ልሂቃን፣ ባለቅኔዎችና አደጓሪዎች (craftsmen)  ይገኙበት ነበር። በመጨረሻ ላይ ሶቅራጥስ የደረሰበት ድምዳሜ ግን  እነዚህ ኹሉ ምንም እንደማያውቁና ነገር ግን ራሳቸውን ልክ እንደ ዐዋቂ ይቆጥሩ እንደነበር ነው፤ በእነርሱና በእርሱ መካከል የነበረው ልዩነት ደግሞ ከላይ እንደተጠቀሰው እርሱ ከእነርሱ በተቃራኒ አለማወቁን በጥልቀት ማወቁ ብቻ ነበር።
በዚህ  አጭር ጽሑፍ ውስጥ የሃሳባችን የስኅበት ማዕከል እንዲኾን የፈለግነው ሶቅራጥስ፤ የዘመኑ የፖለቲካ ክበብ ላይ እንዳይሳተፍ ለመወሰን ምክንያት የኾነውን ነገር እንደ መንደርደርያ አስከትለን ጥቂት  እይታን ለማጋረት አልመን ነው።
ሶቅራጥስ በአፖሎጂ ላይ እንደሚከተለው ብሎ ነበር፡- ምናልባትም  አንዳንዶቻችሁ ለምንድነው ወደ አደባባይ በመምጣት ሃገረ መንግሥቱን ከማማከር ይልቅ ሰዎችን በግል በማማከርና ስለ እነርሱ በማሰብ ራሱን ፋታ የሚያሳጣው ብላችሁ ልትጠይቁ ትችሉ ይኾናል። የዚህን ምክንያት ልንገራችሁ።  ወደ እኔ ዘንድ ስለመጣው ንግርትና  ትእምርት (sign) ስናገር በተደጋጋሚ ሳትሰሙኝ አትቀሩም፤ ይኼንንም መለኮታዊነት ሜሊተስ (Meletus) በክሱ ሂደት ያጥላላው ጉዳይ ነበር። ይኽ ትእምርት ከልጅነቴ ጀምሮ ይከተለኝ የነበረ ነገር ነው፤ ይኽ ምልክት  ወደ እኔ የሚመጣ ድምፅ ሲኾን  ሁልጊዜ ላደርገው የምፈልገውን ነገር እንዳላደርግ የሚከለክለኝ ነበር፤ ነገር ግን የኾነ ነገር አደርግ ዘንድ ግን ትዕዛዝን አይሰጠኝም ነበር። እንግዲህ ይኽ ነበር ፖለቲከኛ እንዳልኾን አግዶኝ የነበረው።  የአቴና ሰዎች ሆይ! እኔም በእርግጥ እንደማስበው ፖለቲካ ውስጥ ንቁ ተሳትፎ ቢኖረኝ ኖሮ፣ ከብዙ ጊዜ በፊት ደብዛዬ ይጠፋ ነበርና፤ በዚህም የተነሳ ለናንተም ኾነ ለራሴ አንዳች ፋይዳ ያለው ነገርን መሥራት አይቻለኝም ነበር።
Plato: APOLOGY OF SOCRATES
ሶቅራጥስን ከልጅነቱ ጀምሮ ምልክትን በመስጠት ይከለክለው እንደነበር የነገረንን አካል ዓቃቤ መልአክ አልያም ደግሞ በዓረቢ ልሳን ‘ጅኒ’ ብለን ልንጠራው እንችላለን። ጅኒ የሚለውና ሴማዊ ጥንት (origin) እንዳለው የሚታመነው የዓረብኛ ሥም የሚያመለክተው  አንድ ከህዋሳተ አፍኣ (senses) የተደበቀን ህላዌ (being)  ለመግለጽ ነው። ለማንኛውም ይኼ የሶቅራጥስ አማካሪ ምልክትን በመስጠት ጭምር ከልጅነቱ ጀምሮ እንዳያደርገው ይከለክለው ከነበሩት ነገሮች መካከል በፖለቲካ ውስጥ እንዳይሳተፍ የመምከሩ ጉዳይ ነው። በዚያ ላይ ይኼ አማካሪ ጅኒ ስልጡን ባሕርይ ቢጤ ያለው ሳይኾን አይቀርም፤ ምክንያቱ ደግሞ መከልከል እንጂ ማዘዝ ባለመፈለጉ ነው። ቢያንስ አለማድረግን እንጂ ማድረግን ካላስተማርኩህ ብሎ ችክ የማይል ዓይነት ነው።
አንዳንድ አስተያየት ሰጪዎች እንደሚሉት፤ የሶቅራጥስን ልቡና ብሩህ እንዲኾን አድርጐት የነበረው ከፍተኛ የማሰብ አቅም (Personal faculty) በዘመኑ በነበሩት አቴናውያን ዘንድ ምናልባትም ራሱን የቻለ ጅኒ ወይም ከጅኒ ጋር እንደተያያዘ ተደርጎ ይታይ የነበረ ሳይኾን አይቀርም። በእርግጥ አሁን ሳይንስና ቁሳዊነት በተንሰራፋበት ሁኔታ ውስጥ ለምንኖር ሰዎች ስለ ዲበአካላዊ ህልዋን (metaphysical beings) አንስቶ መወያየቱ ብዙም ቀልብ የማይሰጠውና ተአማኒነት የሌለው ተደርጐም ሊወሰድ ይችላል፤ በፍልስፍና ግን አሁንም ድረስ ቁልፍ የምርምር ዘርፍ እንደኾነ የቀጠለ ጉዳይ ነው። በእርግጥ ከሶቅራጥስ ቀድሞ የነበረውና ሄራክሊተስ በመባል የሚታወቀው ፈላስፋ የሰው ጠባይዕ መንፈሱ ነው (“ethos anthropos daimon”) ማለቱን ስናስተውል፣ በቀድሞ የጽርዕ ፍልስፍና ውስጥ ለዲበኣከላዊ ህልዋን ይሰጥ የነበረው  ሥፍራ ራሱን የቻለና ትልቅ  እንደነበረ እንገነዘባለን።  በሃገራችን ተጨባጭ ሁኔታ ብዙዎች ፖለቲካን እንደ ትልቅ ሙያ ቆጥረውትና ከዚያ ውጭ ሙያ የሌለ እስኪመስል ድረስ  መድረኩን አጨናንቀውት ስንመለከት፣ ያ ሶቅራጥስን ፖለቲካ ላይ እንዳይገባ ይከለክለው የነበረው ስልጡን ጅኒ ምናልባትም በብዙ ምዕራፍ ርቋቸዋል  ለማለት የሚቻል ይመስላል፤ ስለዚህ ድምፁ እየተሰማቸው አይደለም፤ በመኾኑም አማካሪ አልባ ናቸው ማለት ይቻላል። በእርግጥ በዓለማችን አሠራር  በፖለቲካ እንዳትሳተፍ ለመከልከል የግድ እንደ ሶቅራጥስ የማይታይ ጅኒን ምክር መቀበል ላይጠበቅብህ ይችላል፤አምባገነን መንግሥታትም ለመንበራቸው ልታሰጋቸው ትችላለህና ራሳቸው በአካል ተገልጸው ይመክሩሃል ይዘክሩሃል፤ እምቢ ካልክ ደግሞ ወደ ወኅኒ ይወረውሩሃል። ልዩነቱ የሶቅራጥስ በፖለቲካ ውስጥ እንዳይሳተፍ መከልከሉ  አንድም ፖለቲካ፣ ያው የአላዋቂዎች ስብስብ በመኾኑ ቁምነገር አይገኝበትም ብሎ እና ሌላው ደግሞ ቀሪ  ጊዜውን ለፍልስፍናና ለጥበብ በማዋል ያለማወቅ ክፍተቱን ለመሙላት ፈልጐም ነው። በዚህ ተቋማዊ አስተሳሰብ በበዛበትና ሰዎች እንደ ግለሰብ ሳይኾን እንደ ቡድን በሚያስቡበት ጊዜ ላይ የሶቅራጥስን ዘመን አይሽሬ የትምህርት መንገድ መቅሰም አስፈላጊ ነገር ሳይኾን አይቀርም፤ ምክንያቱም ሶቅራጥስ ከፖለቲካ ሹመኝነት ይልቅ ራሱን ለፍልስፍና ጥያቄዎች አሳልፎ በመስጠቱ ማንም የማይቀማውን በጎ ዕድልን መርጧልና። እርሱ እዚህ ውሳኔ ላይ በመድረስ መፈላሰፉን ቀጥሎ የነበረ ቢኾንም ታድያ የአቴና ፖለቲከኞች ግን በተለያየ ሰበብ ችሎት ፊት አቀረቡት፤ በፍልስፍና መስታወት አለማወቃቸውን በማሳየቱ እንደ ወንጀለኛ ለመቆጠር በቃ።
ከቢር (Kabir) በመባል የሚታወቀው የአስራአምስተኛው ክፍለዘመን ታዋቂ የህንድ ባለቅኔ እንደዚህ ብሎ ነበር፡- በዕውር ከተማ ውስጥ መስታውትን እሸጣለሁ (“I sell mirrors in the city of the blind”).
በመጨረሻም የሶቅራጥስ ኅልፈት  ጉዳይ በአቴናውያን ሸንጎ እጅ ለመውደቅ በቃ። ሶቅራጥስ በጊዜው  ተከስሶባቸው ከነበሩት ኹለት ነገሮች መካከል አንደኛው ወጣቶችን በፍልስፍናዊ የመጠይቅ መንገዱ (maieutics) እየተጠቀመ  ከስነምግባር እንዲያፈነግጡ ያደርጋል የሚል ሲኾን፤ ሌላኛው ደግሞ  በእኛ አማልክት አያምንም፤ እንደውም አዳዲስ አማልክትን አስተዋውቋል በሚል ነው። ሶቅራጥስ በእነርሱ የፍርድ ሚዛን ጥፋተኛ እንደኾነ ሲወሰንበት ኹለት አማራጮችን ሰጥተውት ነበር፤ ወይ ሃገራቸውን ለቅቆ እንዲሰደድ አልያም ደግሞ ሄምሎክ የተባለውን መርዝ ጠጥቶ እንዲሞት፤ ሶቅራጥስም መርዝ ጠጥቶ መሞትን መረጠ።
በቀላሉ ለመረዳት እንደሚቻለው የሶቅራጥስ ሞት መንስኤ ሌላ ነገር ሳይኾን ጥያቄ መጠየቁና መፈላሰፉ ብቻ ነበር፡፡ አሁን ላይም ብዙ ጠያቂና አሳቢ ምሁራንን እንጂ ፖለቲከኞች ብቻ የምንፈልግበት ጊዜ ላይ ያለን አይመስለኝም፤ በገሃድ የምናየው ሃቅ ግን በተቃራኒው ነው፡፡

              የአሜሪካ የውጭ ጉዳይ ሚኒስቴር፣ የባይደን አስተዳደር፣ የግብጽ መንግስት በዜጎቹ ላይ የሚፈጽማቸውን የሰብአዊ መብቶች ጥሰቶች ለማስተካከል እርምጃ እስካልወሰደ ድረስ ሊሰጠው የታቀደው የ130 ሚሊዮን ዶላር ወታደራዊ እርዳታ መሰረዙን አስታውቋል፡፡
የአሜሪካ ውጭ ጉዳይ ሚኒስቴር ቃል አቀባይ ባለፈው ማክሰኞ የሰጡትን መግለጫ ጠቅሶ ሮይተርስ እንደዘገበው፣ የአሜሪካ መንግስት የተቃዋሚ አክቲቪስቶች እስራትን ጨምሮ በግብጽ መንግስት እየተፈጸሙ ያሉት የሰብዓዊ መብቶች ጥሰቶች በእጅጉ ስላሳሰቡት ለአገሪቱ ሊሰጥ ካቀደው 300 ሚሊዮን ዶላር ውስጥ 130 ሚሊዮን ዶላሩን በጊዜያዊነት ለመሰረዝ ወስኗል፡፡
የመብት ተሟጋቾች የአሜሪካ መንግስት በአመቱ ለግብጽ ሊሰጥ ያቀደውን ወታደራዊ እርዳታ ሙሉ ለሙሉ እንዲያስቀር ቢጠይቁም፣ የባይደን አስተዳደር ግን 130 ሚሊዮን ዶላሩን ብቻ ማስቀረቱንና የግብጽ መንግስት የሰብዓዊ መብቶችን ለማስከበር ውጤታማ ስራዎችን መስራቱን ካረጋገጠ ብቻ ገንዘቡን እንደሚሰጥ ማስታወቁንም  ዘገባው አመልክቷል፡፡
የአሜሪካ መንግስት ላለፉት አራት አመታት ለግብጽ በየአመቱ የ1.3 ቢሊዮን ዶላር ወታደራዊ እርዳታ ሲሰጥ መቆየቱንም ዘገባው አስታውሷል፡፡

 የአለማችንን ከተሞች በተለያዩ መስፈርቶች በመገምገም በየአመቱ የኑሮ አመቺነት ደረጃ የሚሰጠው ታይም አውት የተባለ ተቋም ከሰሞኑም የ2021 ሪፖርቱን ይፋ ያደረገ ሲሆን፣ የአሜሪካዋ ሳን ፍራንሲስኮ ከአለማችን ከተሞች መካከል ለኑሮ እጅግ ምቹ የሆነች የአመቱ ከተማ ተብላ በአንደኛ ደረጃ ላይ ተቀምጣለች፡፡
ተቋሙ በአለም ዙሪያ የሚገኙ ከ27 ሺህ በላይ ሰዎችን በማነጋገር  የሰራውን ጥናት መሰረት በማድረግ ባወጣው የአለማችን ከተሞች የኑሮ አመቺነት ሪፖርት፤ የሆላንዷ አምስተርዳም የሁለተኛ፣ የእንግሊዟ ማንችስተር ሶስተኛ ደረጃን መያዛቸውንም ሲኤንኤን ዘግቧል፡፡
የዴንማርኳ ኮፐንሃገን፣ የአሜሪካዋ ኒው ዮርክ፣ የካናዳዋ ሞንትሪያል፣ የቼክ ሪፐብሊኳ ፕራግ፣ የእስራኤሏ ቴል አቪቭ፣ የፖርቹጋሏ ፖርቶ እና የጃፓኗ ቶክዮ እንደ ቅደም ተከተላቸው ከአራተኛ እስከ አስረኛ ያለውን ደረጃ መያዛቸውንም ዘገባው አመልክቷል፡፡
የከተሞችን የኑሮ አመቺነት ሁኔታ ለመገምገም ከሚጠቀምባቸው መስፈርቶች መካከል የመሰረተ ልማት አውታሮች መስፋፋት፣ የመዝናኛ ተቋማት ሁኔታ፣ ለአካባቢ ጥበቃ የሚሰጠው ትኩረት፣ የመስተንግዶ ብቃት፣ ባህልና ኪነጥበብ፣ የሸቀጦችና አገልግሎቶች ዋጋ ወዘተ ይገኙበታል፡፡

የአለማችን ቢሊየነሮች ቁጥር ባለፈው አመት ታይቶ በማይታወቅ መጠን በከፍተኛ ሁኔታ በመጨመር 3ሺህ 204 መድረሱንና የቢሊየነሮቹ አጠቃላይ ሃብት 10 ትሪሊዮን ዶላር መድረሱን ዌልዝኤክስ የተባለው ተቋም ከሰሞኑ ባወጣው የ2021 አለማቀፍ የቢሊየነሮች ሁኔታ አመላካች ሪፖርት አስታውቋል፡፡
የቢሊየነሮች ቁጥር አምና ከነበረበት የ13.4 በመቶ ጭማሬ ማሳየቱን የጠቆመው ሪፖርቱ፣ አጠቃላይ የሃብት መጠናቸው በአንጻሩ በ5.7 በመቶ ማደጉን አመልክቷል፡፡
ከአጠቃላዩ የአለማችን ቢሊየነሮች መካከል 60 በመቶ ያህሉ በራሳቸው ጥረት ለባለጸጋነት የበቁ መሆናቸው ታውቋል፡፡ ከአለማችን አገራት መካከል በቢሊየነሮች ቁጥር ከፍተኛውን ጭማሪ ያስመዘገበቺው አሜሪካ መሆኗን የጠቆመው ሪፖርቱ፣ በዓለም ላይ ከሚገኙት ቢሊየነሮች 29 በመቶ የሚሆኑት በአሜሪካ እንደሚገኙና ቻይና በ13 በመቶ፣ ጀርመን ደግሞ በ5 በመቶ እንደሚከተሉም አክሎ ገልጧል፡፡
በሌላ ኢኮኖሚ ነክ ዜና ደግሞ፣ አለማቀፉ ብድር በፍጥነት በማደግ ወደ 300 ትሪሊዮን ዶላር መድረሱን ኢንስቲቲዩት ኦፍ ኢንተርናሽናል ፋይናንስ የተባለው ተቋም ከሰሞኑ ባወጣው ሪፖርት አስታውቋል፡፡ አለማቀፍ ብድሩ የመንግስታት፣ የግለሰቦች፣ የኩባንያዎችና የባንኮች ብድሮችን እንደሚያጠቃልል ተጠቁሟል፡፡

ኦክላ የተባለው ተቋም ሰሞኑን ይፋ ባደረገው አለማቀፍ የኢንተርኔት ፍጥነት ሁኔታ አመላካች ሪፖርት፣ ከአለማችን አገራት በሞባይል ኢንተርኔት የተባበሩት አረብ ኤሜሬቶች፣ በብሮድባንድ ኢንተርኔት ፍጥነት ደግሞ ሞናኮ 1ኛ ደረጃን መያዛቸውን ፒሲማግ ድረገጽ ዘግቧል፡፡
በብሮድባንድ ኢንተርኔት ፍጥነት ከአለማችን አገራት መካከል ከአንደኛ እስከ አምስተኛ ያለውን ደረጃ የያዙት አገራት ሞናኮ፣ ሲንጋፖር፣ ሆንግ ኮንግ፣ ታይላንድና ሮማኒያ ናቸው፡፡
ከአለማችን አገራት መካከል በሞባይል ኢንተርኔት ፍጥነት የተባበሩት አረብ ኤሜሬቶች፣ ደቡብ ኮርያ፣ ኳታር፣ ቻይና እና ቆጵሮስ እስከ አምስተኛ ያለውን ደረጃ የያዙ አገራት መሆናቸውንም ዘገባው አመልክቷል፡፡
ከአፍሪካ አገራት በኢንተርኔት ፍጥነት 1ኛ ደረጃን የያዘችው ማዳጋስካር ስትሆን፣ በአገሪቱ አማካይ የኢንተርኔት ፍጥነት 32.07 ሜጋ ባይት በሰከንድ እንደሚደርስም ተነግሯል፡፡
ኬፕ ቨርዲ በሰከንድ 27.53 ሜጋ ባይት፣ ሲሼልስ በሰከንድ 26.76 ሜጋ ባይት፣ ጋና በሰከንድ 23.98 ሜጋ ባይት፣ ደቡብ አፍሪካ በሰከንድ 23.17 ሜጋ ባይት ፍጥነት እስከ አምስተኛ ያለውን ደረጃ የያዙ የአፍሪካ አገራት መሆናቸውንም ዘገባው አመልክቷል።

 የቀድሞው የአንጎላ መሪ ከ30 ወራት ስደት በኋላ ወደ አገራቸው ተመለሱ

           ባለፈው ሃምሌ ወር በተፈጸመው የሃይቲ ፕሬዚዳንት ጆቬኔል ሞሴ ግድያ የተጠረጠሩት የአገሪቱ ጠቅላይ ሚኒስትር ኤሪየል ሄንሪ ከአገር እንዳይወጡ እገዳ እንደተጣለባቸው አጃንስ ፍራንስ ፕሬስ ዘግቧል፡፡
በፕሬዚዳንቱ ግድያ እጃቸው እንዳለበት ተጠርጥረው ምርመራ እየተደረገባቸው የሚገኙት ጠቅላይ ሚኒስትር ኤሪየል ሄንሪ፣ ከዋነኛው የወንጀሉ ተጠርጣሪ ፊሊክስ ባዲዮ ጋር ስላላቸው ግንኙነት ማብራሪያ እንዲሰጡ በአገሪቱ አቃቤ ህግ በቀረበላቸው ጥያቄ መሰረት ባለፈው ሰኞ በሰጡት ምላሽ ከባዲዮ ጋር ምንም ግንኙነት እንደሌላቸውና ሰውዬውን እንደማያውቁት መናገራቸውን ዘገባው አመልክቷል፡፡
አቃቤ ህግ ግን ጠቅላይ ሚኒስትሩ ከፕሬዚዳንቱ ግድያ ከሰዓታት በኋላ በገዳይነት ከተጠረጠረው ፊሊክስ ባዲዮ ጋር በስልክ ተደዋውለው እንዳወጉ መረጃ እንዳለው በመጥቀስ ክስ ሊመሰርትባቸው ማሰቡን የጠቆመው ዘገባው፣ እሳቸው ግን የቀረበባቸውን ክስ እንደማይቀበሉት መግለጻቸውን አብራርቷል፡፡
የሃይቲው ፕሬዚዳንት ጆቬኔል ሞሴ ከአንድ ወር በፊት መኖሪያ ቤታቸውን ሰብረው በገቡ የታጠቁ ግለሰቦች በተከፈተባቸው ተኩስ እንደተገደሉና ቀዳማዊት እመቤቷም በተፈጸመባቸው ጥቃት የመቁሰል አደጋ እንደደረሰባቸው የሚታወስ ሲሆን፣ ከግድያው ጋር በተያያዘ 44 ሰዎች በፖሊስ ቁጥጥር ስር ውለው ምርመራ እየተደረገባቸው ይገኛል፡፡
በሌላ ዜና ደግሞ፣ አንጎላን ለ40 አመታት ያህል ያስተዳደሩትና ከአራት አመታት በፊት ከስልጣን የወረዱት የቀድሞ የአገሪቱ ፕሬዚዳንት ጆሴ ኤድዋርዶ ዶስ ሳንቶስ ከ30 ወራት ስደት በኋላ ባለፈው ማክሰኞ ወደ አገራቸው መመለሳቸውን ሮይተርስ ዘግቧል፡፡ ዶስ ሳንቶስ እ.ኤ.አ ከ2019 ሚያዝያ ወር አንስቶ በስፔን ባርሴሎና በስደት ላይ እንደነበሩ ያስታወሰው ዘገባው፣ የአፍሪካ ቁጥር አንድ ሴት ቢሊየነር የሆኑት ልጃቸው ኤልሳቤጥ ዶስ ሳንቶስ በከፍተኛ ሙስና ተጠርጥረው ንብረታቸው እንደተወረሰና ወንድ ልጃቸው ጆሴ ፊሎሜኖ ዶስ ሳንቶስ ደግሞ ከመንግስት 500 ሚሊዮን ዶላር ሃብት በመመዝበር የ5 አመታት እስር እንደተፈረደባቸውም አክሎ ገልጧል፡፡

አንድ የፈረንጆች ተረት አለ፡፡
በማፍቀር ዕድሜ ላይ ያሉ ጐረምሶች፤ “የት ሄደን ነው ራት የምንገባበዘው?” ሲባባሉ፤ አንደኛው፤
“ኦሽን-ቪው ሆቴል እንሂድ” አለ
“ለምን?” ሲሉት፤
“እዚያ ቆንጆ ቆንጆ፣ የሚታዩ ኮረዶች አሉ!” አለ፡፡
ሁሉም ተስማሙና ሄደው በርቸስቸስ ሲሉና ሴት ሲያጫውቱ አመሹ፡፡
ይህ በሆነ ከአሥር ዓመት በኋላ እንደዚሁ ተገናኙ፡፡ “የት እናምሽ?” የሚል ጥያቄ ተነሳ!
“ኦሽን-ቪው ሆቴል” አለ አንዱ፡፡
“ለምን?” አሉት፡፡
“ጥሩ ራትና ጥሩ መጠጥ አለ” ሲል መለሰ፡፡  
ይህ በሆነ ከአሥር ዓመት በኋላ ዳግም ተገናኙ። አሁን ወደ ሰባ ዓመት ተጠግቷቸዋል። እንግዲህ “የት እንብላ ራት?” ተባለ፡፡
“ኦሽን- ቪው ሆቴል” አለ አንደኛው፡፡
“ለምን?” አሉት፡፡
“በጣም ፀጥ ያለ፣ የውቂያኖሱን ሰላምና ነፋሻ አየር የምናገኝበት ቦታ ነዋ!” አላቸው፡፡
ተያይዘው ነፋሻውንና ፀጥ ያለውን አየር ሲኮመኩሙ አመሹና ተለያዩ፡፡
ይሄ በሆነ ከአሥር ዓመት በኋላ እንደገና ተገናኙ፡፡ አሁን ጎብጠዋል፡፡ ከዘራ ይዘዋል። ባርኔጣ አድርገዋል፡፡ በጣም በዝግታ ነው የሚራመዱት፡፡ እየተደጋገፉ እየተቃቀፉ ነው የሚቆሙት፡፡
“ዛሬስ ለእራት የት እንሂድ?” አለ አንደኛው፡፡
“ኦሽን- ቪው ሆቴል” አለ ሌላው፡፡
“ለምን?” ብለው ጠየቁ ሌሎቹ፡፡
ሰውዬውም፤
“እዛ ሆቴል ሄደን አናውቅማ!”
“ብራቮ! አዲስ ሆቴል ማየት በጣም ደስ ይላል” አለ አንዱ፡፡
“ድንቅ ሀሳብ!”
“አስገራሚ ሀሳብ!”
“ጉደኛ ሀሳብ!” እየተባባሉ እየተጓተቱ፣ እየተገፋፉ፣ መሰሰሰስ እያሉ፤ ወደ ኦሽን ቪው ሆቴል አመሩ፡፡
*   *   *
የተፈጥሮን ሂደት ለማቆም አይቻልም፡፡ ይህን የተፈጥሮና የዕድሜ መሰላል፤ በየዕለቱ ከሚገጥመን አገራዊ ችግርና አፈታቱ ጋር ለማስተያየት ብንሞክር፤ አርጅተን ጃጅተን የሠራነውንና ያልሠራነውን፣ የሄድንበትንና ያልሄድንበትን ለመለየት የማንችልበት የመርሳት ዕድሜ እስከምንደርስ ንቅንቅ አልልም ብለን፤ በያዝነው ሥልጣንና ሹመት ሙጭጭ ካልን፤ በዚያውም ለተተኪው ትውልድ ቦታ ካልለቀቅን፤ የአገር- ለውጥ- ቀን እየራቀ ነው የሚሄደው፡፡ በእርግጥም ይሄ ቦታን በሰላም የመልቀቅ ባህል የዋዛ ነገር አይደለም፡፡ ፖለቲካዊ-ገፅ አለው፡፡ የኢኮኖሚ-ገፅ አለው፡፡ የግል ጥቅም-ገፅ አለው። ከፓርቲ ጋር፣ከራስ ጥቅም ጋር፣ ከራስ ህሊና ጋር መሟገትንና መታገልን ይፈልጋል፡፡ ይህን ዋጋ ለመክፈል ፈቃደኛ የሆነ በማይገኝበት ዘመን የአገር ምጧ ብዙ ነው፡፡ ያ ነው በትክክል ዛሬ አገራችንን የገጠማት፡፡  ለዚያም ነው ዛሬ አገራችን ምጧ የበዛው፡፡ ለዚያም ነው አገራችን ዛሬ የለየለት ጦርነት ውስጥ የገባችው፡፡ ጥቂቶች ከላይ የተጠቀሰውን  ዋጋ ለመክፈል አሻፈረኝ በማለታቸው ነው፣ ብዙዎች የህይወት ዋጋ እየከፈሉ የሚገኙት፡፡ ጥቂቶች ከለመዱት ሥልጣንና ምቾት መነቅነቅ ባለመፈለጋቸው ነው፣ አገር እየታመሰች ያለችው፡፡ በእርግጥም የተፈጥሮን ሂደት ማቆም የማይቻል ነገር ነው፡፡ የተፈጥሮን ሂደት ለማቆም ሙከራ ሲደረግ ግን አገር ምስቅልቅል ውስጥ ትገባለች፡፡   
ወጣቱ ላይ ዕምነት ይኑረን፡፡ ያለ ጥርጥር አዲሱ ትውልድ  አሸናፊ ነው፡፡ The New is invincible ይሉ ነበር የጥንት ፖለቲከኞች፡፡ ዛሬም ይሄ ዕውነታ አይሻርም፡፡ አዲስ ኃይል መፍጠር የአገር አቅም መፍጠር ነው። ለወጣቱ ትውልድ ቦታ መልቀቅ ያስፈልጋል። የተፈጥሮ ህግ ነውና፡፡
ከፖለቲካ ባህላችን ውስጥ እጅግ ሚዛን የሚደፋ አንድ ባህል አለ፡፡ ብዙ ሊጤን ይገባል! የይቅር መባባል ባህል!  ቂም፣ የወንጀለኝነት-ስሜት፣ ብድር-የመመለስ ፍላጎት፤ አጥፊ ናቸው፡፡ ዴቪድ ሀውኪንስ እንዲህ ይለናል፤ “የ2ኛው የዓለም ጦርነት አንጋፋ ተሳታፊዎች አሰቃቂውንና አንገፍጋውፊን ጦርነት ከተወጡ በኋላ አብዛኞቹ የጠላት ተፋላሚዎች በፍጥነት ይቅርታ ተደራረጉ፣ ይቅር ተባባሉ፡፡ ሰላምታ ተሰጣጡ፡፡ የፍልሚያውን ፍፃሜም በዓል አከበሩ፡፡ በአዲስ የመተሳሰብ መንፈስ ተጨባበጡ፡፡ አሜሪካኖች አቶሚክ ቦምብ የጣሉና በሺዎች የሚቆጠሩ ሲቪሎችን የቀጠፉ ነበሩ፡፡ ጦርነቱ ካበቃ በኋላ ግን “በቃ ጦርነትኮ ይሄው ነው” ተባለ! የትላንት ተፋላሚዎች የዛሬ ጓደኛ ሆኑና ይጠያየቁ ጀመር፡፡ ይሄው እስካሁንም የተረፉት ታላቁን የጦርነት ቀን ያከብራሉ”
በአያሌ ሰዎች በተግባር እንደተረጋገጠው፤ አሉታዊ አመለካከትና የወንጀለኛነት ስሜት፤ በአዎንታዊ የመረዳት ስሜት፣ በመረዳዳትና በትውስታ ስሜት፤ ሊተካ ይችላል፡፡ … በዚህ ስሜት ሲታይ ከዚህ ቀደም በጠላትነት ይታዩ የነበሩ ሰዎች ይቅርታን ሊያገኙ ይችላሉ። ከዚህ ቀደም ያስፈሩ የነበሩ ሰዎችም አሁን ሰላማዊ ሆነው ሊታዩ ይችላሉ፡፡ ዋናው ራስን ለማየትና ጥፋትን ለመቀበል ዝግጁ የመሆን ጉዳይ ነው። እርግጥ በአንድ ጀምበር እውን የሚሆን ጉዳይ አይደለም፡፡ ልምምድ ይፈልጋል፡፡ አዕምሮአችንንና ልቡናችንን ክፍት እናድርግ፡፡ ለዚህ ቁልፉ ነገር፤ አንዱ ከሌላው መማሩ ነው፡፡ ችግሩ ግን ያልተማረው የተማረውን ካላስተማርኩ፣ አላዋቂው አዋቂው ካላዳመጠኝ የሚልበት፤ ከሁሉም በላይ ደግሞ በአዕምሮም በአካልም ያልዳበረው ሰው፤ ልምድ ያለውንና የዳበረውን ሰው፤ ዘራፍ ሲልበት፣ ሲፎክርበት፣ ከእኔ ወዲያ ላሣር ሲለው የታየበት አገር መሆኑ ነው! “አውራ ዶሮ ፈረሱን ረግጦ፤ ‘እርግጫ ከእኔ ተማር!’” አለው፤ የሚለው የኦሮምኛ ተረት የሚነግረን ይሄንኑ ነው!!