በተለያዩ የዓለም አገራት ከፍተኛ ነውጥ በፈጠሩ ሰላዮች ላይ ያተኮረው የፈቃዱ ሺፈታ “አገራትን ያናወጡ ሰላዮች” የተሰኘ መፅሀፍ ሰሞኑን ለንባብ በቃ፡፡ 135 ገፆች ያሉት መፅሀፉ፤ በ40 ብር ለገበያ ቀርቧል፡፡
በየዓመቱ የአለም ድንቃድንቅ ታሪኮችን ከሚያወጣው “ጊነስ ቡክ ኦፍ ሪከርድስ” ተመርጠው ወደ አማርኛ የተተረጎሙ አስደናቂ ታሪኮችን የያዘ “ጊነስ የዓለም ድንቃድንቅ ታሪኮች” መፅሀፍ ለአንባቢያን ደረሰ፡፡ በ126 ገፆች የተሰናዳውን መፅሃፍ ተርጎሞ ያቀረበው እስክንድር ስዩም ሲሆን መፅሀፉ በ37 ብር ከ45 ሳንቲም እየተሸጠ ነው፡፡

በእንግሊዝ የአልኮል መጠጦች በተጠቃሚዎች ላይ የሚያደርሷቸውን ዘርፈ ብዙ የጤና ችግሮች ለመቅረፍ አምራቾች በመጠጦቹ ላይ የማስጠንቀቂያ መልዕክት ጽፈው ለገበያ እንዲያቀርቡ የሚያስገድድ ህግ እንዲወጣ በፓርላማ አባላት ቡድን ለእንግሊዝ መንግስት ጥያቄ መቅረቡን ቢቢሲ ዘገበ፡፡
የአልኮል መጠጦች የሚያደርሱትን ችግር በተመለከተ ትኩረት ሰጥቶ የሚሰራውና ሁሉንም የአገሪቱ የፖለቲካ ፓርቲዎች በአባልነት ያቀፈው የፓርላማ ቡድን ለመንግስት ያቀረበው የመፍትሄ ሃሳብ እንደሚለው፣ አምራቾች የአልኮል መጠጦችን ጎጂነት የሚገልጹ ጽሁፎችን በምርቶቻቸው ላይ እንዲለጥፉ መገደድ ይኖርባቸዋል፡፡
በእንግሊዝ ከአልኮል መጠጦች ተጠቃሚነት ጋር በተያያዙ የሚከሰቱ ዘርፈ ብዙ ችግሮችን ለማቃለል ያግዛሉ ተብለው በቡድኑ የቀረቡት የመፍትሄ ሃሳቦች 10 ሲሆኑ፣ ቡድኑ ለሃሳቦቹ ተቀባይነትና ተፈጻሚነት የሚጠበቅባቸውን እንዲወጡ ለሁሉም የአገሪቱ የፖለቲካ ፓርቲዎች ጥሪውን አስተላልፏል፡፡
ቡድኑ ለመንግስት ባቀረበው የመፍትሄ ሃሳቦች ሰነድ፤ የጤና ማስጠንቀቂያዎች በሲጋራ ምርቶች ላይ መለጠፍ የተለመደ መሆኑን ጠቅሶ፣ በአልኮል መጠጦች ላይ ግን የመጠጡን ይዘትና በውስጡ የሚገኙትን ንጥረነገሮች ከመግለጽ ያለፉ ጽሁፎች እንደማይወጡ ገልጧል፡፡
በመሆኑም የአልኮል መጠጦች የሚያደርሷቸውን የጤና ችግሮች፣ ውስጣዊ ቅንብራቸውንና የንጥረ ነገር ይዞታቸውን ወዘተ ለተጠቃሚዎች የሚገልጹ የማስጠንቀቂያ መልዕክት ይዘው ገበያ ላይ እንዲውሉ የሚያስገድድ ህግ ሊወጣ ይገባል ብሏል፤ ቡድኑ ለመንግስት ባቀረበው የመፍትሄ ሃሳቦች ሰነድ ውስጥ ከተካተቱት ጉዳዮች መካከል፣ ጠጥቶ የማሽከርከር ገደብ እንዲሻሻል፣ በአልኮል ገበያ ላይ ጠበቅ ያለ የህግ እርምጃ እንዲወሰድ፣ አስገዳጅ የዋጋ ተመን እንዲወጣ የሚጠይቁ ይገኙባቸዋል፡፡
ከአልኮል ጋር ተያያዥ በሆኑ ጉዳዮች ለህብረተሰቡ ግንዛቤ የሚያስጨብጥ ብሄራዊ ዘመቻ እንዲጀመር፣ ለማህበራዊ ሰራተኞች ሆነ ለጤና ባለሙያዎች ስልጠና የሚሰጥበት መንገድ እንዲፈጠር፣ ከአልኮል ሱሰኝነት ለመውጣት የሚያስችለውን ህክምና ሽፋን አሁን ካለበት 6 በመቶ ወደ 15 በመቶ ከፍ ለማድረግ የሚያስችሉ ስራዎች እንዲሰሩም ቡድኑ ጠይቋል፡፡
የእንግሊዝ መንግስት ቃል አቀባይ በበኩላቸው፣ የአገሪቱ መንግስት ከመጠን በላይ የሆነ የአልኮል ተጠቃሚነትን ለመቀነስና ህብረተሰቡ የአልኮልን ጎጂነት በተመለከተ ግንዛቤ እንዲጨብጥ የሚያስችሉ ስራዎችን ሲያከናውን መቆየቱን ጠቁመው፣ ርካሽና አደገኛ የሆኑ የአልኮል መጠጥ አይነቶች ለገበያ እንዳይቀርቡ በህግ መከልከሉንም አስታውሰዋል፡፡ የወግ አጥባቂ ፓርቲ አባልና የቡድኑ ሊቀመንበር የሆኑት ትሬሲ ክሮች እንዳሉት፣ በእንግሊዝ በየአመቱ 1 ነጥብ 2 ሚሊዮን ሰዎች ከአልኮል ጋር ተያያዥነት ባላቸው በሽታዎች ተጠቅተው በህክምና ተቋማት ይረዳሉ፡፡ በጉበት በሽታ የሚጠቁ እድሜያቸው ከ30 አመት በታች የሆኑ ዜጎች ቁጥርም ባለፉት 20 አመታት ከእጥፍ ላይ ጨምሯል፡፡
አልኮል በአገሪቱ ኢኮኖሚ ላይ የሚያደርሰው ኪሳራ 21 ሚሊዮን ፓውንድ ደርሷል ያሉት ክሮች፣ የፖለቲካ ፓርቲዎች ቡድኑ ላቀረባቸው የመፍትሄ ሃሳቦች ተፈጻሚነት ትኩረት ሰጥተው መስራታቸው፣ የአልኮል መጠጦች በአገሪቱ ትልቅ የጤና ችግር መንስኤዎች ሆነው እንዳይቀጥሉ የሚያስችል በጎ ጅምር ይሆናል ሲሉም አክለዋል።
አልኮል ኮንሰርን የተባለው የአገሪቱ ተቋም ዋና ስራ አስፈጻሚ ጃኪ ባላርድ በበኩላቸው፣ የአልኮል መጠጦችን በተመለከተ አስቸኳይ እርምጃ መወሰድ እንደሚኖርበት ገልጸው፣ የአልኮል መጠጦች 60 ያህል ከሚደርሱ የጤና ጉዳዮች ጋር ተያያዥነት እንዳላቸው ጨምረው አስረድተዋል፡፡

    የወሊድ መቆጣጠሪያ እንክብሎች ሴቶች እርግዝናን ለመከላከል በየቀኑ የሚወስዷቸው የመድኃኒት ዓይነቶች ናቸው፡፡ እነዚህ መድኀኒቶች አንዳንድ ጊዜ “ኪኒን” ወይም በአፍ የሚወሰዱ የወሊድ መከላከያ ተብለው ይጠራሉ፡፡
የወሊድ መቆጣጠሪያ እንክብሎች እንዴት እንደሚሰሩ ብዙ ሰዎችን ማደናገሩ የተለመደ ነው፡፡ የዚህን ሚስጥር የሚያቀለው የወሊድ መቆጣጠሪያ እንክብሎች የሚፈበረኩት ከሰውነት ንጥረ ነገሮች (ሆርሞኖች) መሆኑ ነው፡፡ ሆርሞኖች በሰውነታችን ውስጥ የሚፈጠሩ ኬሚካሎች ሲሆኑ  የተለያዩ የሰውነት ክፍሎቻችን እንዴት እንደሚሰሩ የሚቆጣጠሩ ናቸው፡፡
የተወሰኑ የወሊድ መቆጣጠሪያ እንክብሎች ኢስትሮጂንና ፕሮጀስቲን /Estrogene and Progestin/ የተባሉ ሁለት ዓይነት ሆርሞኖችን ይይዛሉ፡፡ እነዚህ እንክብሎች ቅልቅል /Combination/ እንክብሎች ሲባሉ ሌሎች ደግሞ ከፕሮጀስቲን ብቻ የተሰሩ እንክብሎች ተብለው ይጠራሉ፡፡ አብዛኛዎቹ የወሊድ መቆጣጠሪያ እንክብል ወሳጅ ሴቶች ቅልቅል እንክብሎችን ይወስዳሉ፡፡
በእንክብሎቹ ውስጥ የሚገኙት ሆርሞኖች፣ በአንድ በኩል የሴቷ እንቁላሎች ኦቫሪን (እንቁላል መፈጠሪያ ቦታ)  ለቀው ወጥተው ከወንድ ዘር ፍሬ ጋር ተገናኝተው እርግዝና እንዳይፈጠር /ከኦቫሪ እንዳይወጡ/ የሚያደርጉ ሲሆን በሌላ በኩል የማህፀን ጫፍ እንዲወፍር በማድረግ የወንድ የዘር ፍሬ ወደ እንቁላሎች ዘልቆ እንዳይገባ እንዲከላከል ያደርጋሉ፡፡
በአፍ የሚወሰዱ የወሊድ መቆጣጠሪያ እንክብሎች ጠቀሜታዎች
የወሊድ መቆጣጠሪያ እንክብሎችን መውሰድ ቀላል፤ ዘጠና በመቶ ያህል አስተማማኝና ተስማሚ ነው፡፡ የግብረ ስጋ ግንኙነት ለማድረግ ችግር ካለመፍጠሩም በላይ አንዳንድ ሴቶች በፈለጉ ጊዜ ወሲብ ለመፈፀም በመቻላቸው የወሲብ ህይወታቸውን እንደሚያሻሽልላቸው ይናገራሉ፡፡
የወሊድ መቆጣጠሪያ እንክብሎች የሚያስገኙትን ተጨማሪ ጥቅሞች ለማግኘት ሲሉ ወሊድን መቆጣጠር የማይፈልጉ ሴቶች ጭምር እንክብሎቹን ይወስዳሉ፡፡ ከላይ የተጠቀሱት ሁለቱም ዓይነት የወሊድ መቆጣጠሪያ እንክብሎች የወር አበባ በሚመጣበት ጊዜ የሚኖረውን ህመም ከማቅለላቸውም ሌላ የሚኖረውን ፈሳሽ እንዲቀንስ ያደርጋሉ፡፡
ቅልቅል እንክብሎች ተጨማሪ ጥቅሞች ይሰጣሉ
ብጉርን፣ የአጥንት መሳሳትን፣ ካንሰር ያልሆነ የጡት ማደግ፣ ከማህፀን ውጭ እርግዝናን፣ የማህፀን ካንሰርንና ሌሎች ኢንፌክሽኖችን እንዲሁም ከብረት ማዕድን ማነስ የሚመጣ የደም ማነስን በመከላከል በኩል ጉልህ አስተዋፅኦ ያበረክታሉ፡፡
እንክብሎችን እንዴት መውሰድ አለብን?
በአፍ የሚወሰድ የወሊድ መቆጣጠሪያ እንክብሎች በአንድ ማሸጊያ (Pack) ውስጥ በባለ 21፣28፣91 እንክብሎች ሊይዝ ይችላል፡፡ እነዚህን እንክብሎች ሃኪሙ ወይም የመድኀኒት ባለሙያው ባዘዘን መሰረት ብቻ መውሰድ አለብን፡፡ በትክክል ቀስቱ እንደሚያሳየንና በተጨማሪም በተጀመረው ሰዓት ብቻ ሁሌ ልንወስድ ይገባል፡፡ አብልጦ ወይም አሳንሶ መውሰድ አይቻልም፡፡ የማቅለሽለሽ ባህሪይ ስላላቸው ከወተት ወይም ከምግብ ጋር መውሰድ ይቻላል፡፡
በማሸጊያው ውስጥ 21 እንክብሎች የያዘ ከሆነ፣ በቀን 1 ፍሬ ለ21 ቀን፣ ከዚያ 7 ቀን ሳንወስድ ልክ ከ7 ቀን በኋላ አዲስ እንጀምራለን፡፡
በማሸጊው ውስጥ 28 ፍሬ ካለ፣ በቀን 1 ፍሬ ለ 28 ቀን በትክክል በቀስቱ መሰረት መውሰድ፤ ከዚያ አዲስ መጀመር፡፡
በማሸጊያው ውስት 91 ፍሬ ካለ፣ እስኪያልቅ አንድ ፍሬ ለ91 ቀን መውሰድ ያስፈልጋል፡፡
በአፍ የሚወሰዱ የወሊድ መቆጣጠሪያ እንክብሎች በሚወሰድበት ጊዜ የማስታወክ ወይም የማስቀመጥ ምልክት ካለ ለሃኪም በመደወል ወይም በአካል በመሄድ ማማከር ያስፈልጋል፡፡  ሃኪም ሳያማክሩ የወሊድ መከላከያ እንክብል በፍፁም ማቆም አይቻልም፡፡
የወሊድ መቆጣጠሪያ እንክብሎች ከመውሰድ በፊት መደረግ የሚገባው ጥንቃቄ
ለእነዚህ እንክብሎች ወይም ለሌላ መድኃኒት የሰውነት መቆጣት (Allergic) ለሃኪም ወይም ለመድኀኒት ባለሙያ ካለ መንገር፡፡
ከዚህ በፊት የእግር ማበጥ፣ የሳንባ ወይም፣ የአይን ችግር ካለ ለሃኪም መንገር ያስፈልጋል፡፡
በቤተሰብ ውስጥ በጡት ካንሰር የተያዘ ካለ ሃኪሙን ማማከር አለብን፡፡
ነፍሰጡር ከሆኑ የወሊድ መቆጣጠሪያ እንክብል በፍፁም መውሰድ የለብዎትም፡፡
የወሊድ መቆጣጠሪያ እንክብል ሲወስዱ መዘለል የለበትም፤ ከተዘለለ ለሃኪም ማሳወቅ ይገባል፡፡
የቀዶ ጥገና ህክምና ካለዎት ለሀኪም ወይም ለመድኀኒት ባለሙያ መንገር ይኖርብዎታል፡፡
የአመጋገብ ስርአት ጥንቃቄ
በሃኪም ካልተነገረ በስተቀር የተለመደው የአመጋገብ ሥርአት መቀጠል አለበት፡፡
የጎንዮሽ ጉዳቶች
የወሊድ መቆጣጠሪያ እንክብሎች የሚወስዱ አንዳንድ ሴቶች ያልተፈለገ የጎንዮሽ ጉዳት ሊያጋጥማቸው ይችላል፡፡ በርካታ ሴቶች ግን ትንሽ ወይም ምንም ችግር ሳያጋጥማቸው ከእንክብሎች ጋር ይላመዳሉ፡፡ በርካታዎቹ የሚያጋጥሙ ችግሮች በሁለት ወይም በሶስት ወራት ጊዜ ውስጥ ይስተካከላሉ፡፡ ከሚያጋጥሙ ችግሮች ውስጥ በሁለት ተከታታይ የወር አበባ ጊዜያት መካከል የደም መፍሰስ፣ የጡት እብጠት፣ ማቅለሽለሽና ማስታወክ ይጠቀሳሉ፡፡
የማቅለሽለሽና የማስታወክ ችግሩን ለመቅረፍ እንክብሎቹን በምሽት ወይም በመኝታ ሰዓት መውሰድ ይመከራል፡፡ ይሁን እንጂ እንክብሎች አለመውሰድ አይመከርም፡፡ ምክንያቱም እንክብሎቹን ካልወሰዱ ለእርግዝና ያጋልጣልና ውስጥዎ እረፍት አይሰማውም፡፡ በተለይ ከዚህ በታች የተዘረዘሩት ችግሮች ካሉ ህክምና ከሚሰጥዎት ባለሙያ ጋር በግልጽ ይነጋገሩ፡፡
እድሜዎ 35 እና ከዚያ በላይ ከሆነ፣
ከመጠን በላይ ክብደት ካለዎት፣
በዘር የሚተላለፍ የደም መርጋት ችግር፣
የስኳር ህመም፣
ከፍተኛ የደም ግፊት፣
ከፍተኛ የስብ ክምችት፣
ረጅም የአልጋ ላይ እረፍት የሚፈልጉ ከሆነ እና ሲጋራ የሚያጨሱ ከሆነ … ከላይ ለተጠቀሱት ችግሮ የመጋለጥ እድልዎ ይጨምራል፡፡
እንክብሉ ሳይወሰድ ቢቀር ምን መደረግ አለበት?
ከሞላ ጎደል እንክብል በመውሰድ ላይ ያሉ ሴቶች ሁሉ በአንድ ወቅት ይዘነጋሉ፡፡ እንክብሉን በየትክክለኛው ሰዓት መውሰድን በጥሩ ሁኔታ እንዲሰራ ያደርገዋል፡፡ ይሁን እንጂ በሰዓቱ መውሰዱነ ቢዘነጉ ምን ማድረግ እንዳለብዎት ማወቅ ከማርገዝ ያድንዎታል፡፡
በሰዓቱ መውሰድ አይዘንጉ
ወዲያዉኑ እንዳስታወሱ እንክብሉን ይዋጡ
የሚቀጥለውን እንክብል በመደበኛ መዋጫ ጊዜው ይዋጡ
ሌሎች እንክብሎችን ቀደም ብለው ባስቀመጡት ፕሮግራም መሰረት መዋጥ ይቀጥሉ፡፡ የኋለኛውን እንክብል ከዋጡ እስከ 48 ሰዓት ያህል ተጨማሪ የወሊድ መከላከያ ዘዴን ጨምረው ይጠቀሙ፡፡ አንዳንዶቹ ተጨማሪ የወሊድ መከላከያ ዘዴዎች የወንድ ኮንዶም፣ የሴት ኮንዶምና ወይም ድንገተኛ የወሊድ የመከላከያ ናቸው፡፡ እንክብል መዋጥዎን ሳያስታውሱ ጥንቅቄ የጎደለው የግብረ ስጋ ግንኙነት አድርገው ከሆነ፣ ድንገተኛ የወሊድ መከላከያ መጠቀም እጅግ ተመራጭ የመከላከያ ዘዴ ነው፡፡
ምንም እንኳን ተጨማሪ የመካላከያ ዘዴዎችን ዘግይተው ቢጠቀሙም በርካታ ሴቶች እንክብል መዋጥ ሲዘነጉ መጠነኛ የደም መፍሰስ ያጋጥማቸዋል። አንዳንድ ሴቶች ሁለት እንክብሎችን በአንድ ቀን ሲወስዱ ሆዳቸውን ያማቸዋል፡፡ ይሁን እንጂ ማቅለሽለሹ ብዙ የሚቆይ ስላልሆነ አይጨነቁ።
አንዳንድ ጠቃሚ ምክሮች
እንክብሎችን በየቀኑ በተመሳሳይ ሰዓት መውሰድ ይበልጥ ውጤታማ ያደርጋል፡፡ ስለሆነም ሊያስታውሱት የሚችሉትን ጊዜ ለይተው ይምረጡ። ለዚህ እንዲረዳዎት ሁልጊዜ የሚያከናውኑትን ስራ መስሪያ ጊዜ፣ ለምሳሌ ጥርስዎን የሚቦርሹበት ወይም እራትዎን የሚመገቡበት ሰዓት ቢሆን ይመረጣል። በርካታ ሴቶች በተንቀሳቃሽ ስልካቸው ወይም በሰዓታቸው ላይ የማስታወሻ ደውል ይሞላሉ፡፡
የታለፈ ወይም የተዘለለ የወር አበባ ማለት አርግዘዋል ማለት አይደለም፡፡ በተለይ የዘለሉት እንክብል ከሌለ፡፡ ምንም እንኳን የማርገዝ እድልዎ በጣም ዝቅተኛ ቢሆንም ለሁለት ተከታታይ ጊዜያት የወር አበባዎት ካልመጣ የእርግዝና ምርመራ ማድረግ ይገባዎታል፡፡
ስለወሊድ መቆጣጠሪያ አጠቃቀምም ሆነ ስለሚሰማዎት ችግር ህክምና ከሚሰጥዎት ባለሙያ ጋር በግልጽ ይነጋገሩ፡፡
መቼ መጀመር አለበት?
እርግዝናን ለመቆጣጠር ትክክለኛው መንገድ የወር አበባ በመጣ እስከ አምስተኛው ቀን መጀመር ነው፡፡ ሌላ የወሊድ መቆጣጠሪያ መቀየር ቢያስፈልግዎ አሁንም የወር አበባ ጊዜን መጠበቅ አይርሱ፡፡
የት መቀመጥ አለበት?
በሃኪም የታዘዘልዎት የወሊድ መቆጣጠሪያ እንክብል የጤና ባለሙያ ይቀመጥ ባልዎት ቦታ ማለትም እርጥበት በሌለው ደረቅ ቦታና ህፃናት በማይደርሱበት ሥፍራ ከሌላ መድኀኒት ጋር ሳይቀላቀል ቢቀመጥ ጥሩ ነው፡፡
ማጣቀሻ
www.acwww.nlm.nih.gov/medlneplus/druginfo/meds/a601050.html
www.plannedparenthood.org/healt
www.fad gov.com
የፅሁፉ አቅራቢ (የኢትዮጵያ የምግብ፣ የመድኃኒትና ጤና
ክብካቤ አስተዳደርና ቁጥጥር ባለሥልጣን)     

ኢትዮጵያዊው የፒያኖ ተጫዋች ሳሙኤል ይርጋ ታዋቂው “ዘ አፍሪካ ሪፖርት” መጽሄት ሰሞኑን ባወጣው ‘የአመቱ ተስፋ የሚጣልባቸው 50 አፍሪካውያን ወጣቶች’ ዝርዝር ውስጥ መካተቱ ተገለፀ፡፡
በተለያዩ የሙያ መስኮች ተጠቃሽ ተግባራትን እያከናወኑ የሚገኙ አፍሪካውያን ወጣቶችን በጥናት ላይ ተመስርቶ በመምረጥ በየአመቱ የሚያወጣው መጽሄቱ፣ ዘንድሮም ሳሙኤልን ጨምሮ በንግድ ስራ፣ በፈጠራና በሌሎች የተለያዩ የሙያ መስኮች የተሰማሩ 50 አፍሪካውያን ወጣቶችን ይፋ አድርጓል፡፡
በ16 ዓመት ዕድሜው ወደ ሙዚቃ የገባው ሳሙኤል፣ ለረጅም አመታት በፒያኖ ተጫዋችነት እንደሰራና ‘ጉዞ’ የተሰኘ የመጀመሪያ አልበሙን ለአድማጭ ማቅረቡን የገለጸው መጽሄቱ፣ በኢትዮጵያ የጃዝ ሙዚቃ የራሱን አሻራ በማሳረፍ ላይ ያለ ትልቅ ተስፋ የሚጣልበት ወጣት መሆኑን ዘግቧል፡፡ በዘንድሮው “ዘ አፍሪካ” ሪፖርት መጽሄት ‘የአመቱ ተስፋ የሚጣልባቸው 50 አፍሪካውያን ወጣቶች’ ዝርዝር ውስጥ የኦስካር ተሸላሚዋ ኬንያዊት የፊልም ተዋናይ ሉፒታ ንዮንጎንና ታዋቂውን ናይጀሪያዊ ደራሲ ቺካ ኡኒግዌን የመሳሰሉ አፍሪካውያን ወጣቶች ተካተዋል፡፡

ትውልደ ኢትዮጵያዊቷ ሞዴል ሜሮን ውድነህ ባለፈው ቅዳሜ በአሜሪካ ሜሪላንድ ቤተሳይዳ ውስጥ በተከናወነው የ‘ሚስ አፍሪካ አሜሪካ 2014’ የቁንጅና ውድድር አሸናፊ በመሆን ዘውድ መድፋቷን ታዲያስ መጽሄት ከዋሽንግተን ዘገበ፡፡
በሚስ አፍሪካ አሜሪካ የቁንጅና ውድድር አሸናፊ በመሆን የመጀመሪያዋ ኢትዮጵያዊት የሆነችው ሞዴል ሜሮን፣ ዘንድሮ ለ9ኛ ጊዜ በተዘጋጀው በዚህ ውድድር ከተሳተፉና ለመጨረሻው ዙር ከደረሱ 20 ያህል ተወዳዳሪዎች መካከል የበለጠ ነጥብ በማግኘት ለሽልማት መብቃቷን ዘገባው ጠቁሟል፡፡
ሞዴል ሜሮን ማሸነፏን ተከትሎ በግሏ ድረ-ገጽ ላይ ባስተላለፈችው መልዕክት፣ “የሚደንቅ ብዝሃ ህይወት ባለቤት፣ ብዝሃነት ባላቸው ባህሎቻቸው የሚኮሩ ጀግና ህዝቦች መገኛ፣ የታላላቅ ነገስታት አገር የሆነችውን ጥንታዊቷን አፍሪካዊት አገር ኢትዮጵያን ወክዬ በቁንጅና ውድድሩ ላይ በመሳተፌና በማሸነፌ ትልቅ ኩራትና ደስታ ይሰማኛል” ብላለች፡፡ ባህላዊ ውዝዋዜ እንደምትወድ፣ ስፖርታዊ እንቅስቃሴዎችን እንደምታዘወትርና በፋሽን አማካይነት የአገሯን ባህል ማስተዋወቅ እንደሚያስደስታትም ተናግራለች፡፡
ያለፈው አመት የ‘ሚስ አፍሪካ አሜሪካ 2014’ የቁንጅና ውድድር አሸናፊ ናይጀሪያዊቷ ካቲ ኦንሙ እንደነበረች ያስታወሰው ዘገባው፤ የዘንድሮዋ አሸናፊ ሞዴል ሜሮን ውድነህ ነዋሪነቷ በአሜሪካ ሞንትጎመሪ ካውንቲ መሆኑንና ከቦዊ ስቴት ዩኒቨርሲቲ በጤና ሳይንስ መመረቋንም ጨምሮ ገልጿል፡፡

       የባህልና ቱሪዝም ሚኒስቴር ከኪነጥበብ ሙያ ማህበራት ጋር በመተባበር በአራት ዘርፎች የጥበብ ባለሙያዎችን አወዳድሮ ሊሸልም እንደሆነ ለአዲስ አድማስ ገለፀ፡፡
በድርሰት፣ ሙዚቃ፣ ስዕልና ፊልም ዘርፎች ለሚካሄደው ውድድር ሚኒስቴር መሥሪያ ቤቱ ከአገር አቀፍ የሙያ ማህበራት ጋር በመሆን ለየዘርፉ አስር እጩ ተሸላሚዎችን አቅርቧል፡፡
ከየዘርፉ ሦስት አሸናፊዋች የ”ሽልማት ለጥበብ 2006” ተሸላሚ እንደሚሆኑ የገለፀው ባህልና ቱሪዝም ሚኒስቴር፤ ህብረተሰቡ ከእያንዳንዱ ዘርፍ ሦስት (በደረጃ ቅደም ተከተል) እጩ ተሸላሚዎችን በSMS 8181 መስመር መምረጥ እንደሚችል አስታውቋል፡፡
በአገሪቱ የሚገኙ የኤሌክትሮኒክስና የህትመት ሚዲያዎችም ከየዘርፉ የሚመርጧቸውን እጩ ተሸላሚዎች በተላከላቸው ቅጽ ሞልተው እንደሚልኩ ታውቋል፡፡ ከየጥበብ ዘርፉ የተመረጡ ዳኞችም በምርጫው የሚሳተፉ ሲሆን የሦስቱ ወገኖች ነጥብ ተደምሮ አሸናፊዎቹ እንደሚለዩ ባህልና ቱሪዝም ሚኒስቴር የላከው መግለጫ ይጠቁማል፡፡
ለኪነጥበብ ባለሙያዎች እውቅና በመስጠት ጥበብን የሚያበረታታ ነው የተባለው ሽልማት በመጪው ጳጉሜ 1 ለአሸናፊዎች እንደሚሰጥ ለማወቅ ተችሏል፡፡  

በስዕልና ቅርፃ ቅርጽ ዘርፍ ዕጩ ተወዳዳሪዎች ድምጽ መስጫ ቅጽ
ስም         የSMS ቁጥር     ድምጽ
መዝገቡ ተሰማ     Vote 100
አለፈለገ ሰላም     Vote 101
ኤልያስ ስሜ     Vote 102
በቀለ መኮንን     Vote 103
ዳዊት አበበ         Vote 104
ወርቁ ጐሹ         Vote 105
ሚካኤል ፀጋው     Vote 106
ብስራት ሺባባው     Vote 107
ታደሰ መስፍን     Vote 108
አስኒ ጋለሪ         Vote 109

በሙዚቃ ዘርፍ እጩ ተወዳዳሪዎች  
 ስም         የSMS ቁጥር     ድምጽ
አስቴር አወቀ     Vote 200
ኩኩ ሰብስቤ     Vote 201
ታደለ ገመቹ     Vote 202    
ፀጋዬ እሸቱ                 Vote 203
ሚካኤል በላይነህ    Vote 204
ግርማ ተፈራ     Vote 205
አብረሃም ገ/መድህን    Vote 206
አበባ ደሳለኝ     Vote 207
ጃሉድ አወል    Vote 208
ቴዎድሮስ ካሳሁን     Vote 209

በፊልም ዘርፍ እጩ ተወዳዳሪዎች
ስም         የSMS ቁጥር     ድምጽ
ዳይናማይት     Vote 300
ያልታሰበው         Vote 301
ቀሚስ የለበስኩ’ለት    Vote 302
ረቡኒ        Vote 303
አይራቅ         Vote 304
ኒሻን        Vote 305
400 ፍቅር         Vote 306
ገዳይ ሲያረፍድ    Vote 307
የሎሚ ሽታ         Vote 308
የመጨረሻዋ ቀሚስ     Vote 309

በስነፅሁፍ ዘርፍ እጩ ተወዳዳሪዎች
ስም             የSMS ቁጥር     ድምጽ
ደራሲ ይልማ ሀብተየስ        Vote 400
ደራሲ መስፍን ሀብተማርያም     Vote 401
ደራሲ ታደሰ  ሊቨን        Vote 402
ደራሲ ሀይለመለኮት መዋል    Vote 403
ደራሲ ፀሐይ መላኩ        Vote 404
ደራሲ እንዳለጌታ ከበደ        Vote 405
ደራሲ አያልነህ ሙላት        Vote 406
ደራሲ የዝና ወርቁ        Vote 407
ደራሲ ኢሳያስ ወርዶፋ         Vote 408
ደራሲ አስፋው ዳምጤ         Vote 419

ከዕለታት አንድ ቀን ሁለት ትናንሽ ልጆች ወደ ት/ቤት እየሄዱ ይጨዋወታሉ። የአንደኛው ልጅ አባት ወፍራም ናቸው፡፡ በዛ ላይ ሀብታም ናቸው፡፡ ትልቅ ህንፃም ይገነባሉ፡፡ የሁለተኛው ልጅ አባት ምስኪን ናቸው፡፡ ከሲታ ናቸው፡፡ በአንዲት የጭቃ ቤት ነው የሚኖሩት፡፡
የሀብታሙ ልጅ - የእኛን ፎቅ አየኸው? ሰማይ ሊነካ ነው!
የደሀው ልጅ - አዎ፣ ታድላችኋል እናንተ!
የሀብታሙ ልጅ - እናንተ ለምን እንደኛ ፎቅ  አትሰሩም?
የደሀው ልጅ - እኔንጃ!
የሀብታሙ ልጅ - ገንዘብ የላችሁም?
የደሀው ልጅ - እኔ እንጃ፡፡ ቆይ አባቴን እጠይቃለሁ፡፡
የሀብታሙ ልጅ - የእኔ አባት ወፍራም ነው
የደሀው ልጅ - የእኔ አባት ግን በጣም ቀጭን ነው
የሀብታሙ ልጅ - ለምንድነው አባትህ የከሱት? ምግብ አትበሉም እንዴ?
የደሀው ልጅ - ኧረ እንበላለን፡፡ ግን እንጃ አባቴ ቀጭን ነው፡፡
የሀብታሙ ልጅ - ታዲያ ለምን ከሱ?
የደሀው ልጅ - እኔንጃ ቆይ እቤት ስደርስ እጠይቀዋለሁ፡፡
እኒህ ልጆች ሁሌ እንዲህ እንዲህ እያወሩ ት/ቤት ይሄዳሉ፡፡ በኋላም ተመልሰው ወደቤት ሲሄዱ እንደዚሁ እያወሩ ወደ ቤት ይመለሳሉ፡፡
ደሀው ልጅ ቤት ሲደርስ ለአባቱ፡-
“አባዬ?”
“ወይ ልጄ?”
“ጓደኛዬ ሁል ቀን እኛ ትልቅ የግንብ ፎቅ ቤት ነው ያለን፡፡ እናንተ ግን ጭቃ ቤት ነው ያላችሁ፡፡ ደሞ ያንተ አባት ቀጭን ናቸው፡፡ የእኔ አባት ግን ወፍራም ናቸው ይለኛል፡፡ በጣም ያበሽቀኛል፡፡ ይሄ ለምን ሆነ አባባ?”
አባትየውም፣
“አይዞህ ልጄ፡፡ አየህ እነሱ ያን የሚያክል ፎቅ የገነቡት ገንዘብ ከባንክ ተበድረው ነው። እኛ በራሳችን ነው የሰራነው፡፡ ስለውፍረትም ያልከው፤ ማን ያውቃል? የወፈረ ሁሉ ጤነኛ፣ የከሳ ሁሉ በሽተኛ አይምሰልህ፡፡ “ዕዳ የሌለበትን ድህነት እና በሽታ የሌለበትን ክሳት የሚያህል ነገር የለም!” አለው፡፡
                                         *           *              *
“La v’ertit‘e est de la buche des enfants” ይላሉ ፈረንሳዮች፡፡ ዕውነት ያለው ህፃናት አፍ ውስጥ ነው፤ ማለታቸው ነው፡፡ ህፃናቱ የሚያዩትን የተጨበጠ ዕውነት አወሩ፡፡ ውስጡ ያለውን ሚስጥር አባቶቹ ያውቃሉ፡፡ ላይ ላዩን ትላልቅ የሚመስል፣ ላይ ላዩን ያሸበረቀ የሚመስል፣ ውስጡ ሲታይ ግን በሙስና የተሞላ አያሌ ሀብት በሀገራችን ይታያል፡፡ እስኪታወቅ እንጂ አንድ ቀን ህዝብ ያወቀ የጠየቀ ዕለት ለውርደት መዳረግ አይቀሬ ነው፡፡
ሙያው ሌላ፣ ሀብቱ ሌላ የሆነ አያሌ ሰው አለ፡፡ ከስውር ምዝበራ ወደግልፅ ሌብነት የተሸጋገረ ዐይን-አውጣ ሙስና አሳሳቢ የሀገር ድቀትን ማምጣቱ አይቀሬ ነው፡፡ ከግለሰብ ሙስና ወደ ቡድን ሙስና፣ ከቡድን ሙስና ወደ ድርጅታዊ/ተቋማዊ ሙስና፣  እየተሸጋገረ ያለ ሙስና በዚያው በትራንስፎርሜሽን ንፍቀ-ክበብ ውስጥ የታቀፈ በመሆኑ በቀላሉ የማይመነጠር የአረም እሾክ ነው፡፡ ዱሮ “በቀይ ካባ ስውር ዳባ” እንደሚባለው መሆኑ ነው፡፡ ከዚህም ይሰውረን! ከሁሉም በላይ ደግሞ A Law - maker is a law – breaker (አጥር - አጣሪ አጥር - ሰባሪ እንዲሉ) ሲሆን አሳሳቢ ነው፡፡ Who guard the guards ጠባቂዎቹንስ ማን ይጠብቃቸዋል? እንዲሉ ፈረንጆች፤ ይሄም አሳሳቢ ጉዳይ ነው! ከዚህም ይሰውረን፡፡
የአፍሪካ ኢኮኖሚ ዕድገት የ2014 ዓ.ም ሪፖርት “ለአፍሪካ የትራንስፎርሜሽን ዕድገት ኢንቨስትመንትን ማጫጫር” በሚለው ፅሁፍ፡-
“ኢንቨስትመንት የረዥም ጊዜን ዕድገትና ልማትን የሚሾፍር ዋና አቅም ነው፡፡ ምርታዊ አቅምን ይገነባል፡፡ ኢኮኖሚ መዋቅርን በሥር-ነቀል መልክ ይለውጣል፡፡ ሥራ የማስያዝ አገልግሎት ይሰጣል፡፡ ድህነትን ይቀንሳል” ይልና፤ ሆኖም የአህጉሩ አማካይ የኢንቨስትመንት መጠን አሁንም እንደዚያው ዝቅ እንዳለ በመሆኑ የሀገራዊ ልማት ግቡን ለመምታት የሚያስችለውን ያህል ሊሆን አልቻለም፡፡ ስለሆነም በዚህ ከቀጠለ የአፍሪካ ቅርብ ጊዜ ልማት ተሰባሪ ነው፣ ሸውሸዌ (fragile) ነው” ይላል፡፡ የጉዳዩ አንኳርም ሀገራዊና ዓለምአቀፍ ፖሊሲን ማጣጣም ነው፤ ብሎ ይደመድመዋል፡፡ የሀገራችን የኢኮኖሚ ዕውቀት ባለቤቶች በአግባቡ የመጠቀምን እስትራቴጂ ስራዬ ብሎ፣ ይሆነኝ ብሎ መያዝ ብልህነት ነው፡፡ አለበለዚያ ኢኮኖሚያችን እንኳን ዘላቂ ሊሆን ለእለቱም ተሰባሪ ነው የሚሆነው፡፡
ጥቂት ከበርቴዎች በባንክ ብድር የሚገነቡዋቸው ህንፃዎች ብድራቸውን ለመመለስ የማይችሉበት አረንቋ ውስጥ ገብተው ውስጡን ለቄስ መሆናቸውን ባንክ ከሚያወጣቸው ጨረታዎች ለመገንዘብ ዐይንን ማሸት አያስፈልግም፡፡ የሚያማምሩ መኖሪያ ቤቶች፣ ሰማይ ጠቀስ ፎቆች፣ ሰፊ ቦታ ላይ ተንጣለው የተንሰራፉ ግን ያላለቁ የግንባታ ግቢዎች የአስደንጋጭ ዕዳ ባለቤቶች መሆናቸው፤ አልፎ ተርፎም ሙስና ውስጥ የተዘፈቁት ሲጋለጡ ሲታይ እጅግ አሳዛኝ አገር ውስጥ እንደምንኖር እንገነዘባለን፡፡ አንዱ በላቡ ለመኖር ይፍጨረጨራል፤ ሌላው “በጥበቡ” ገንዘብ እየመዘበረ ፎቅ ይሰራል፡፡ ሁለቱም ዜጋ ይባላሉ! ዞሮ ዞሮ ሙስና መጋለጡ ስለማይቀር ጤና ይነሳል! ከዚህ ይሰውረን፡፡ “ዕዳ የሌለበትን ድህነት እና በሽታ የሌለበትን ክሳት የሚያህል ነገር የለም!” የሚባለው ለዚህ ነው፡፡

“ዴዣ ቩ” - በአምስት አመቱ የተደገመ ታሪክ የጋዜጠኞችን ማሰርና ማሳደድ፤ ንግድ ቤቶችን ማሸግና ማዋከብ

የ2001 ዓ.ም ዘመቻ - ለ2002 ምርጫ?
ዘመቻው የተጀመረው በአዲስ ዘመን ላይ በወጡ ፅሁፎች ነበር። “የውጭ ሃይሎች በአገራችን ጉዳይ ጣልቃ እየገቡ ነው” በሚል ውግዘት ዩኤስአይዲ ላይ ጣት ከመቀሰር ቢነሳም፤ ብዙም ሳይቆይ ነው ነፃ የግል ጋዜጦች ላይ በማነጣጠር ዘመቻ የተካሄደው። ከዚያ ኢቴቪ “ጥናታዊ ዘገባ” ሰርቻለሁ ብሎ በወቅቱ ሲታተሙ የነበሩ ጋዜጦችን የኩነኔ መዓት አወረደባቸው - በአብዛኛው ከሕትመት የወጡ የድሮ ጋዜጦችን እያሳየ። ብዙም ሳይቆይ ወከባና እስር መጣ። የቪኦኤ ጋዜጠኛ ለበርካታ ቀናት እንደታሰረና የኤፒ ጋዜጠኛ እንዳይታሰር በመስጋት ከአገር እንደወጣ የሚያስታውሱ የሙያ ባልደረቦች እንደሚሉት፤ ወከባው የበረታው ግን በግል ጋዜጦች ላይ እንደነበር ይገልፃሉ - የአዲስ ነገር ጋዜጣ መዘጋትንና የጋዜጠኞቹ መሰደድን በመጥቀስ።
ከመነሻው ዩኤስአይዲ ላይ የተጀመረው ውግዘት ብዙ ባይዘልቅም፣ ወደ ሌሎች አለማቀፍ ድርጅቶች ተሸጋገረ እንጂ አልከሰመም። ውግዘቱ ብዙ አለማቀፍ ድርጅቶችን ቢያዳርስም፤ ዋናው ኢላማ ግን ሂዩማን ራይት ዎች ነበር። የኋላ ኋላም በአለም ታይቶ በማይታወቅ ሁኔታ፤ በሂዩማን ራይት ዎች ላይ ሰለማዊ ሰልፍ እስከመውጣት ተደርሷል።
የመንግስት ዘመቻ በፖለቲካ መስክ ላይ ብቻ ያተኮረ አልነበረም - በኢኮኖሚ መስክም ጭምር እንጂ። ከልክ ባለፈ የብር ህትመት ሳቢያ በመንግስት የተፈጠረው ከፍተኛ የዋጋ ንረት፣ በወቅቱ ከተከሰተው የዝናብ እጥረት ጋር ተዳምሮ በጣም አሳሳቢ ሆኖ ነበር። አሳዛኙ ነገር፤ ሁሉም ችግር በነጋዴዎች ላይ ተሳበበ። እናም፤ ነጋዴዎች አበሳቸውን እስኪያዩ ድረስ ዘመቻ ተካሂዶባቸዋል።
እነዚህ የ2001 ዓ.ም ዘመቻዎች ተገቢ ባይሆኑም፣ ከጥቅማቸው ይልቅ ጉዳታቸው ቢበዛም፤ “ምንም መነሻ አልነበራቸውም” ማለት አይደለም። አንደኛ፣ የ97 የምርጫ ቀውስ ገና መንፈሱ አልደበዘዘም ነበር። በዚያ ላይ ከአገር ውስጥና ከውጭ አገር መንግስት ላይ ቀላል የማይባሉ የፖለቲካና የኢኮኖሚ ጫናዎች ወይም ፈተናዎች ተጋርጠው እንደነበር አይካድም። ከአገር ውስጥ የፖለቲካና የኢኮኖሚ ፈተናዎች በተጨማሪ የሂዩማን ራይትስ ዎች ዘመቻ ራሱ ቀላል አልነበርም - በተለይ የኢትዮጵያ ጦር የሶማሊያ አክራሪዎችን ለመዋጋት ከተሰማራ በኋላ።
የኢትዮጵያ ጦር ስምሪት ከአሜሪካ ድጋፍ አግኝቷል የሚለው ስሜት ለኢህአዴግ እንዲያ ፈታኝ ይሆንበታል ብሎ ማን ገመተ? ከአሜሪካ መንግስት ጋር የሚተባበር አገር ላይ ክፉኛ ጥርሳቸውን የሚነክሱት ሂዩማን ራይትስ ዎች እና ኒው ዮርክ ታይምስ ናቸው፤ ኢህአዴግን ከግራና ከቀኝ ወጥረው የያዙት። በዚያው ልክ፤ የአሜሪካና የአውሮፓ መንግስታት ጫናም የሚናቅ አልነበረም። ከዳያስፖራ ፖለቲካው ጋር በአገር ውስጥ የ”መድረክ” ተቀናቃኝነት፣ የዋጋ ንረት፣ የረሃብ አደጋ ... ኢህአዴግ፤ በእነዚህ ተደራራቢ የፖለቲካና የኢኮኖሚ ፈተናዎች ምክንያት ስለተጨናነቀ ሊሆን ይችላል ወደ አላስፈላጊ ዘመቻ ያመራው።
አሳዛኙ ነገር ምን መሰላችሁ? የያኔዎቹ የፖለቲካና የኢኮኖሚ ፈተናዎች ዛሬ ቢደበዝዙም፣ ልክ እንደያኔው፣ በነፃ ፕሬስ ላይ የእስር እና የስደት፤ እንዲሁም በቢዝነስ መስክ የእሸጋና የወከባ ታሪክ ዛሬም እየተደገመ ነው።

የ2006 ዓ.ም ዘመቻ - ለ2007 ምርጫ?
አለማቀፉን የፕሬስ ነፃነት ተቋም (አርቲክል 19ን) በማውገዝ የተለኮሰው የዘንድሮ ዘመቻ፤ አዲስ ዘመን የግል መፅሔቶችን በመወንጀል ባሰራጨው “ጥናታዊ ሪፖርት” ነው ጎልቶ የወጣው። በኢቴቪ የተሰራጩትንም ዘገባዎች ተመልክታችኋል። ዘጠኝ ፀሐፊዎችና ጋዜጠኞች ሲታሰሩም ታዝበናል። ሰሞኑን ደግሞ ጋዜጠኞች ሲሰደዱና ሕትመቶች ሲቋረጡ እያየን ነው።
ከላይ እንደጠቀስኩት፤ ያኔ በ2001 ኢህአዴግ ብርድ ብርድ ቢለው አይገርምም። የ97ቱ ትዝታ ገና አልደበዘዘም። 2001 ላይ በሶማሌ ክልል ከፍተኛ ግጭት ነበር። የጎዳና ላይ አመፅ፣ በወቅቱ ገና ፋሽኑ አላለፈበትም። በአገር ውስጥ ቅጥ ባጣ የብር ህትመት ከተፈጠረው የዋጋ ንረት በተጨማሪ፣ የረሃብ አደጋው ታክሎበት፤ በዚያ ላይ አለማቀፍ የኢኮኖሚ ቀውስ ተደምሮበት፤ የአገሬው ኢኮኖሚ ከፍተኛ አደጋ ላይ ነበር።
ዘንድሮ ግን ያን ያህልም የሚያሰጋ የዋጋ ንረት አልተከሰተም። የመንግስት ሰራተኞች የደሞዝ ጭማሪ ስለተደረገ የዋጋ ንረት ይከሰታል በሚል ሰፊ የፕሮፓጋንዳና የማስፈራሪያ ዘመቻ ቢካሄድም፤ እንደተለመደው የቢዝነስ ስራን በማውገዝ የንግድ ቤቶችን በገፍ የማሸግ ዘመቻ ቢካሄድም፤ ለዚህ መነሻ የሚሆን ሰበብ እንኳ የለም። የማዕከላዊ ስታትስቲክስ የሐምሌ ወር ሪፖርት እንደሚያሳየው፤ ከሰኔ ወር የሚያንስ እንጂ የሚበልጥ የዋጋ ንረት አልተፈጠረም። ደግሞም አይገርምም። መንግስት አለቅጥ የብር ኖት ከማተም እስከተቆጠበ ድረስ፤ ከፍተኛ የዋጋ ንረት ሊከሰት አይችልም።
ዘንድሮ ከ2001 ዓ.ም የሚለየው፣ አስደንጋጭ የዋጋ ንረት ባለመፈጠሩ ብቻ አይደለም። ትልቅ የረሃብ አደጋም አልተፈጠረም። በእርግጥ የኑሮ ችግር እንደያኔው ዛሬም አለ። ሰባት ሚሊዮን ገደማ የሴፍቲ ኔት ተረጂዎችና ደራሽ እርዳታ የሚያስፈልጋቸው ከ6 ሚሊዮን በላይ ሰዎች አሉ። እንደምንም ብለው ኑሯቸውን የሚገፉ ችግረኞችም ቁጥራቸው ጥቂት አይደለም። ነገር ግን፤ የዘንድሮው ረሃብ፣ ችግርና ድህነት ካለፉት አመታት ይሻል እንደሆነ እንጂ አይብስም።

የፖለቲካ ጫና እና ፈተናስ - ድሮና ዘንድሮ
በ2001 ዓ.ም፤ ምንም እንኳ ከምርጫ 97 ፉክክር ጋር የሚስተካከል ባይሆንም፤ በስምንት የፖለቲካ ፓርቲዎች የተመሰረተው “መድረክ”፤ ጠንካራ እንቅስቃሴ ያካሂድ ነበር። ከመድረክ በተጨማሪ፤ የዜጎችን ትኩረት ለመሳብ የሚጣጣሩ አዳዲስ ፓርቲዎች ብቅ ብቅ ይሉ ነበር። ከያኔው ጋር ሲነፃፀር፤ ዘንድሮ ኢህአዴግን ክፉኛ የሚቀናቀን ተቃዋሚ የፖለቲካ ፓርቲ የለም። አዳዲስ ፓርቲዎችንም እያየን አይደለም።
መንግስታዊ ያልሆኑ ድርጅቶች፣ ነፃ ማህበራትና ነፃ ጋዜጦች ለመንግስት እንደ ፈተና የሚቆጠሩ ከሆነም፤ ከ2001 ወዲህ ቁጥራቸው በእጅጉ ቀንሷል፤ ህልውናቸውን ያላጡትም ተዳክመዋል። በአጭሩ፤ በአገር ውስጥ ኢህአዴግን ለስጋት የሚዳርግ ከባድ የፖለቲካ ጫና ወይም ፈተና አይታይም።
ከአገር ውጭም  ያን ያህል የጎላ ስጋት የለም። በሶማሊያ በኩል የነበረው የአልሸባብ ስጋት ረግቧል። በኤርትራ በኩል፤ ብዙም እንቅስቃሴ አይስተዋልም። በእርግጥ በአሜሪካ፣ በአውሮፓና በደቡብ አፍሪካ የዳያስፖራ ፖለቲካው የተለወጠና የተጠናከረ ይመስላል። ግን ብዙም አልተለወጠም። በ1996 ዓ.ም “ህብረት” ለመፍጠር ሲሰባሰቡ የነበሩት የተቃዋሚ ፓርቲዎች ብዛትና እንቅስቃሴ ምን ያህል ከፍተኛ እንደነበር ማስታወስ እንችላለን። የቅንጅት መሪዎች ከእስር ከተፈቱ በኋላ፣ እነ ዶ/ር ብርሃኑ ነጋ እና ሌሎች ከ2001 ዓ.ም ጀምሮ በውጭ አገራት ያካሄዱት እንቅስቃሴም ከፍተኛ ነበር። የዳያስፖራ ፖለቲካ እንደወትሮው፣ ለገዢው ፓርቲ የሚመች ባይሆንም፣ ዛሬ ከድሮው የባሰ ፈታኝ ሆኗል የሚባልለት አይደለም።
የውጭ መንግስታትና አለማቀፍ ተቋማትማ፤ በአብዛኛው ድምፃቸው ጠፍቷል ማለት ይቻላል። አንዳንዶቹ ድምፃቸውን ለማሰማት ቢሞክሩም ያን ያህልም ብዙ ጆሮ እያገኙ አይደለም። በ2001 ዓ.ም ላይ ታች እያሉ ድምፃቸውን አጉልተው ሲያሰሙ የነበሩ አለማቀፍ ተቋማትን በጥቂቱ እናስታውሳቸው።

የውጭ መንግስታትና አለማቀፍ ተቋማት - ድሮና ዘንድሮ
“በሶማሌ ክልል መንግስት ጭፍጨፋ አካሂዷል” ከሚለው የሂዩማን ራይትስ ዎች ሪፖርት ጀምሮ፤ የኒውዮርክ ታይምስ ተከታታይ የትችት ዘገባዎችን ጨምሮ በ2001 ዓ.ም የውጭ መንግስታትና የአለማቀፍ ተቋማት ጫና ለኢህአዴግ እጅግ ከባድ ሆኖበት ነበር።
“መንግስት የአገሬውን ረሃብ ደብቋል” የሚሉ የረድኤት ድርጅቶች የሚያሰራጩት ተከታታይ መግለጫ ታክሎበት፤ “ገዢው ፓርቲ በ77ቱ ረሃብ ለእርዳታ የመጣ ገንዘብ ለመሳሪያ መግዣ አውሎታል” የሚል የቢቢሲ ሰፊ ዘገባ፣ “በኢትዮጵያ የዲሞክራሲ ተስፋ ጨልሟል” የሚል የኢንተርናሽናል ክራይስስ ግሩፕ ሪፖርት፣ ከዚያም “የሰብአዊ መብት ረገጣ ተባብሷል” የሚል የአሜሪካ የውጭ ጉዳይ መስሪያቤት ሪፖርት... የያኔው ጫና ቀላል አልነበረም። የአሜሪካ ኮንግረስ በኢትዮጵያ ላይ ማዕቀብ ለመጣል ያወጣውና በእንጥልጥል የነበረው  ኤች.አር 2003 የተሰኘው ህግም ለኢህአዴግ እጅግ ፈታኝ መሆኑ አልቀረም።
የዚያ ሁሉ ርብርብ መነሻ፤ “ለውጥ ማምጣት እንችላለን” የሚል ተስፋ ነው። “መንግስት ላይ ከፍተኛ ጫና በማሳደር ወይም ተቃውሞ በማበረታታት፤  ገዢው ፓርቲ ከተቃዋሚ ፓርቲዎች ጋር በድርድር ተቻችሎ እንዲሰራ መገፋፋትና ለውጥ ማምጣት ይቻላል” የሚል አስተሳሰብ በስፋት ይታይ ነበር - በውጭ መንግስታትና በአለማቀፍ ተቋማት ዘንድ።
ይህ አስተሳሰብ ግን፤ ባለፉት አምስት አመታት ተሸርሽሯል። አንደኛ፣ ፕሬዚዳንት ባራክ ኦባማ በአፍሪካም ሆነ በሌሎች አገራት ላይ ጫና የማሳደር ፍላጎት የላቸውም። ሁለተኛ፣ የአሜሪካና የአውሮፓ አገራት በኢኮኖሚ ቀውስ ስለተመቱ፣ አብዛኞቹ መንግስታት በራሳቸው ውስብስብ ችግር ውስጥ ተጠምደዋል። በመጨረሻ ደግሞ፣ በኪሳራ የተደመደመው የአረብ አገራት አብዮት መጣ።
በእርግጥ፤ “በአረብ አገራት ውስጥ የነፃነት ለውጥ ማምጣት ይቻላል” የሚለው የምዕራብ መንግስታት አስተሳሰብ እየተሸረሸረ የመጣው፣ በአፍጋኒስታን እና በኢራቅ ጦርነት ማግስት ነው። በአፍጋኒስታን የአክራሪው የታሊባን አገዛዝ ቢወገድም፤ በኢራቅ የሳዳም ሁሴን አምባገነንነት ቢወገድም፣ የነፃነት መንፈስ አልሰፈነም። በሃይማኖት ወይም በጎሳ እየተቧደኑ ስልጣን ለመያዝ ሲጨፋጨፉ፣ በአንዳች አጋጣሚ ስልጣን ላይ የወጣ ቡድን አምባገነንነትንና ግጭትን ለማስፈን ሲጣጣር ነው የታየው። በሁለተኛው የአለም ጦርነት ማግስት፣ በጃፓን እና በምዕራብ ጀርመን ላይ የተፈጠረው የነፃነት ለውጥ በአፍጋኒስታንና በኢራቅ አልተደገመም።
ምናልባት ጥሩ ለውጥ የሚመጣው፣ በውጭ ሃይል ጣልቃ ገብነት ሳይሆን፣ በፖላንድ እና በቼክ እንደታየው፣ የአገሬው ህዝብ በሚያካሂደው የተቃውሞ እንቅስቃሴ ይሆን እንዴ? በግብፅ፣ በሊቢያ፣ በቱኒዚያ፣ በሶሪያ የተቀሰቀሰው የህዝብ ተቃውሞ፣ “የፀደይ አብዮት” በሚል ስያሜ ተስፋ የተጣለበትም በዚህ ምክንያት ነበር - ለውጥ ያመጣል በሚል። ደግሞስ፣ እንደ ሙዓመር ጋዳፊ የመሳሰሉ አምባገነኖች ከስልጣን ሲወገዱ፣ ብዙዎች ቢደሰቱ የተስፋ ብርሃን ቢታያቸው ምን ይገርማል?
ነገር ግን በፓላንድ እና በቼክ እውን ለመሆን የበቃው የነፃነት ለውጥ፣ በእነ ግብፅ እና በእነ ሶሪያ አልተደገመም። ሊቢያና ሶሪያ፣ በደርዘን በሚቆጠሩ ታጣቂ ቡድኖችና ጎራዎች አማካኝነት የጦርነትና የግጭት ማጥ ውስጥ ገብተዋል። በቱኒዚያና በግብፅ፤ ለወጉ ያህል የፖለቲካ ምርጫዎች ተካሂደዋል። ነገር ግን፤ “ለውጥ” እና “ምርጫ”፣ በቀጥታ “የነፃነት ለውጥ” እና “የነፃነት ምርጫ” ይሆናሉ ማለት አይደለም። በግብፅ፣ ምርጫውን ያሸነፉት የሃይማኖት አክራሪዎች ናቸው። የጦር ሃይል ኮሎኔል በነበሩት በሁስኒ ሙባረክ ከሚመራው መንግስት ይልቅ፤ በመሃመድ ሙርሲ የሚመራው የአክራሪዎች መንግስት፣ በአምባገነንነት የባሰ ሆኖ አረፈው። አሁን የመንግስት ስልጣን ወደ ጦር ሃይል ተመልሷል - በጄኔራል አልሲሲ።
በሊቢያም እንዲሁ፤ የነፃነት ተስፋ አይታይም። ተቀናቃኞቹ ቡድኖች፣ አንድም አክራሪዎች ናቸው፤ አልያም በቀድሞ የጦር ጄኔራል ስር የተሰለፉ የስልጣን ጥመኛ ቡድኖች ናቸው፤ ወይም ደግሞ በጎሳ የተቧደኑ ታጣቂዎች። የሶሪያም ተመሳሳይ ነው። የኢራቅም እንዲሁ። በአጭሩ፣ መልካም የነፃነት ለውጥ አልመጣም። በዚህም ምክንያት፤ “መልካም ለውጥ እንዲመጣ መገፋፋትና ጫና ማሳደር እንችላለን” የሚለው የምዕራብ መንግስታት የቀድሞ ዝንባሌ ዛሬ ተሸርሽሯል።
እናም፣ ጋዜጠኞች በገፍ ሲታሰሩ ወይም ሲሰደዱ፣ በተቃውሞ ሰልፍ ላይ ሰዎች ሲገደሉ ወይም የፓርቲዎች ፉክክር የማይታይበት ምርጫ ሲካሄድ፣ አለማቀፍ ተቋማትና የምዕራብ መንግስታት ዛሬ ዛሬ፣ ብዙም ድምፃቸውን አያሰሙም። የአሜሪካው የውጭ ጉዳይ ሚኒስትር ጆን ኬሪ ስለ ጋዜጠኞችና ፀሐፊዎች መታሰር ሲጠየቁ የሰጡትን ምላሽ ማየት ይቻላል።
እንደ ድሮ ቢሆን፤ ጆን ኬሪ እስኪጠየቁ ድረስ ባልጠበቁ ነበር። የጋዜጠኞችን እስር እንደሚያወግዙ በመግለፅ ከእስር እንዲለቀቁ ጥሪ ያቀርቡ ነበር። ዛሬ ግን እንደ ድሮ አይደለም። ጆን ኬሪ እዚሁ አገር መጥተው ስለ ጋዜጠኞች መታሰር አልተናገሩም። ትንፍሽ አላሉም። ጥያቄ ሲቀርብላቸውም፤ “የጋዜጠኞቹና የፀሐፊዎቹ መታሰር ያሳስበናል...” የሚል ምላሽ ነው የሰጡት። በቃ? “ያሳስበናል” በሚል ነው ጉዳዩን ያለፉት።
ከአገር ውጭ የሚመጣ ጫና ተመናምኗል። እንደ ሂዩማን ራይትስ ዎች የመሳሰሉ አለማቀፍ ተቋማት፣ በየጊዜው እንደተለመደው መግለጫና ሪፖርት ማውጣት አቁመዋል ማለት አይደለም። ነገር ግን፤ የአሜሪካና የአውሮፓ መንግስታትን ወደ እርምጃ የማነሳሳት አቅማቸው ተዳክሟል። ምናለፋችሁ? ከአሜሪካና ከአውሮፓ መንግስታት እንዲሁም ከአለማቀፍ ተቋማት ይሰነዘር የነበረው ግፊትና ጫና፣ ዛሬ ከሞላ ጎደል ከስሟል ማለት ይቻላል። “ያሳስበናል” ከሚል የአንድ ደቂቃ መግለጫ ያለፈ ጫና እየጠፋ መጥቷል።
በአጭሩ፤ ከአገር ውስጥና ከውጭ አገር በ2001 ዓ.ም ኢህአዴግን ሲያስጨንቁ የነበሩ የፖለቲካና የኢኮኖሚ ፈተናዎች፣ ዛሬ በአብዛኛው ጠፍተዋል፤ ወይም ደብዝዘዋል። እና ለምድነው የያኔው የወከባ ታሪክ ዛሬ የሚደገመው? ኧረ ተው ኢህአዴግ ተረጋጋ!

  በምስራቅ አፍሪካ አገራት በተከሰተው የዝናብ እጥረትና የእርስበርስ ግጭቶች ሳቢያ የምግብ እጥረት መፈጠሩን የገለፀው የተባበሩት መንግስታት ድርጅት፤  በቀጠናው ከ14 ሚሊዮን በላይ ህዝብ የምግብ እርዳታ እንደሚያስፈልገው አስታወቀ፡፡
የተመድ የሰብዓዊ ጉዳዮች ትብብር የምስራቅ አፍሪካ ቃል አቀባይ ማቲው ኮንዌይን ጠቅሶ የዘገበው አዣንስ ፍራንስ ፕሬስ፤ በቀጠናው የሚታየው የምግብ እጥረት ችግር እየከፋ የመጣ ሲሆን በዘጠኝ አገራት የሚገኙ 14 ነጥብ 4 ሚሊዮን አፍሪካውያን የምግብ እርዳታ ካላገኙ የከፋ ችግር ይደርሳል ብሏል፡፡
የምግብ እርዳታ ከሚያስፈልጋቸው ህዝቦች አብዛኞቹ የሚኖሩት በጦርነት በመታመስ ላይ ባለችው ደቡብ ሱዳንና ሶማሊያ ውስጥ እንደሆነ የጠቆመው አጃንስ ፍራንስ ፕሬስ፤ በተደጋጋሚ በድርቅ የሚመታው የኬንያ ሰሜናዊ ክፍልም የችግሩ ተጠቂ እንደሆነ አመልክቷል፡፡በሱዳን 5 ሚሊዮን፣ በደቡብ ሱዳን 3.5 ሚሊዮን በኢትዮጵያ 2 ነጥብ 7 ሚሊዮን፣ በጅቡቲ 120ሺ ያህል ዜጎች የምግብ እርዳታ ያስፈልጋቸዋል ተብሏል፡፡
ከሶስት አመት በፊት በአካባቢው ተመሳሳይ ችግር ተከስቶ እንደነበር ያስታወሱት የኦክስፋም ሪጅናል ዳይሬክተር ፍራን ኢኩኢዛ በበኩላቸው፤ በወቅቱ ከደረሰው ጥፋት በመማር በአፋጣኝ ለችግሩ ምላሽ መስጠት ከተቻለ በሺዎች የሚቆጠሩ ሰዎችን ከሞት መታደግና በሚሊዮኖች የሚቆጠሩትንም ከረሃብ ስቃይ  ማዳን እንደሚቻል ተናግረዋል፡፡

    ኢትዮጵያውያን ስደተኞችን በህገወጥ መንገድ ወደ ማላዊ አስገብቷል በሚል ተከስሶ ጉዳዩ በፍ/ቤቱ እየታየ የነበረውን ባሻ አድነው የተባለ ኢትዮጵያዊ ስደተኛ ከፍርድ እንዲያመልጥ አድርገዋል የተባሉት የማላዊ የአገር ውስጥ ጉዳዮችና የደህንነት ሚኒስትር ፖል ቺቢንጉና የኢሚግሬሽን ጉዳዮች ዋና ሃላፊ ሁድሰን ማንካዋላ መታሰራቸውን ኒያሳ ታይምስ የተሰኘው ድረገፅ ዘገበ፡፡
የኢትዮጵያዊው ስደተኛ የክስ ሂደት ሳይጠናቀቅና ፍርድ ቤቱ ውሳኔ ሳይሰጥ ተከሳሹን በሙስና ወደ አገሩ እንዲያመልጥ በማድረግ ወንጀል ተሳትፈዋል በሚል የተከሰሱትን ሁለት ባለስልጣናት ጉዳይ የሙዙዙ ከተማ የመጀመሪያ ደረጃ ፍርድ ቤት እያጣራ ሲሆን ባለስልጣናቱ ጥፋተኛ ሆነው ከተገኙ የእስራት ቅጣት ሊጣልባቸው እንደሚችል ዘገባው አመልክቷል፡፡ ከሁለቱ ባለስልጣናት ጋር ተባብረዋል የተባሉ ሶስት የመንግስት ኃላፊዎችም ክስ እንደተመሰረተባቸው ተጠቁሟል፡፡
ባለፈው ግንቦት ከሌሎች ሁለት የማሊ ዜጎች ጋር በመተባበር ዘጠኝ ኢትዮጵያውያን ስደተኞች በህገወጥ መንገድ ድንበር አቋርጠው ወደ ማሊያዊ እንዲገቡ አድርጓል በሚል የተከሰሰውን ኢትዮጵያዊው ስደተኛ ባሻ አድነው ጉዳይ ሲመረምር የቆየው ፍ/ቤቱ፤ ባለፈው ማክሰኞ የእስር ትዕዛዝ ያስተላለፈበት ሲሆን ግለሰቡ ግን ባለስልጣናቱ ተሳትፈውበታል ተብሎ በተጠረጠረ ሙስና ከአገር እንዲወጣ መደረጉ ተረጋግጧል፡፡
ፍርድ ቤቱ ክስ የመሰረተው በሚኒስትሩ፣ በሁለት የኢሚግሬሽን ሃላፊዎች፣ ተጠርጣሪውን በቁጥጥር ውስጥ ባዋለው የፖሊስ መኮንንና ወደ ፍርድ ቤት ሲያመላልሰው በነበረው የስደተኞች ጉዳይ ሃላፊ ላይ ሲሆን ተጠርጣሪዎች የፊታችን ሰኞ ፍርድ ቤት ቀርበው ቃላቸውን እንዲሰጡ ታዝዟል፡፡
ባለስልጣናቱ በተጠረጠሩበት ወንጀል ጥፋተኛ ሆነው ከተገኙ የአገሪቱ ፕሬዚዳንት ስልጣን ከያዙ ወዲህ በሙስና የተያዙ የመጀመሪያዎቹ የመንግስት ባለስልጣናት እንደሚሆኑ የጠቆመው ዘገባው፤ ጉዳዩ አዲሱ አስተዳደር እንዲህ ያሉ ጉዳዮችን እንዴት እንደሚያስተናግድ የሚፈተንበት ይሆናል ብሏል፡፡
የኡጋንዳ ፖሊስ ካባላጋላ በተባለች ከተማ ዙሪያ ባደረገው ለሁለት ቀናት የዘለቀ አሰሳ፤ ሁለት ኢትዮጵያውያንንና አንድ ኡጋንዳዊን በሽብርተኝነት ጠርጥሮ በቁጥጥር ስር ማዋሉን ኒው ቪዥን የተባለው የአገሪቱ ድረገጽ ዘገበ፡፡
አበበ መኮንንና አስፋው ወንድወሰን የተባሉትን ኢትዮጵያውያንና ጁማ ሲምዋንጋ የተባለውን ኡጋንዳዊ ከአስር ቀናት በፊት በሽብርተኝነት ጠርጥሮ ማሰሩን የገለጸው ዘገባው፤ ግለሰቦቹ ከተያዙ በኋላ ጉራንጉር ውስጥ በተከራዩት መኖሪያ ቤታቸው ፍተሻ መደረጉን አስረድቷል፡፡
የአገሪቱ ፖሊስ ተጠርጣሪዎችን ከየት አግኝቶ በቁጥጥር ውስጥ እንዳዋላቸው የገለጸው ነገር የለም፡፡