የኢራን መንግስት ባለፈው ረቡዕ ከመዲናዋ ቴህራን በረራውን እንደጀመረ በስህተት በተፈጸመበት የሚሳኤል ጥቃት በአሰቃቂ ሁኔታ ከወደመውና 176 ሰዎች ለሞት ከተዳረጉበት የዩክሬን አውሮፕላን ጋር በተያያዘ በርካታ ሰዎችን ማሰሩን አስታውቋል፡፡
የአገሪቱ ፕሬዚዳንት ሃሰን ሩሃኒ ባለፈው ረቡዕ በሰጡት መግለጫ፤ በአውሮፕላኑ ላይ የተፈጸመውን ጥቃት በቪዲዮ ቀርጾ አሰራጭቷል የተባለውን ግለሰብ ጨምሮ ከጉዳዩ ጋር በተያያዘ የተጠረጠሩ በርካታ ግለሰቦች በቁጥጥር ስር መዋላቸውንና ጉዳዩ በልዩ ፍርድ ቤት ምርመራ እንደሚደረግበት ማስታወቃቸውን አጃንስ ፍራንስ ፕሬስ ዘግቧል፡፡
ኢራን አውሮፕላኑ በሚሳኤል ጥቃት አልተፈጸመበትም በማለት ስታስተባብል ከቆየች ከ3 ቀናት በኋላ በአየር ሃይሏ በስህተት ጥቃት እንደተፈጸመበት ባመነችውና ይቅርታ በጠየቀችበት አውሮፕላን ጉዳይ አንድ ግለሰብ ብቻ ተጠያቂ እንደማይሆን የገለጹት ሩሃኒ፤ ከጥቃቱ ጋር በተያያዘ እጃቸው ያለበት ባለስልጣናትና ወታደራዊ ሃላፊዎች ጭምር ለፍርድ እንደሚቀርቡም ተናግረዋል፡፡
የአገሪቱ መንግስት በጥቃቱ እጃቸው አለበት ብሎ ከጠረጠራቸው ሰዎች በተጨማሪ በመንግስት ላይ ከጉዳዩ ጋር በተያያዘ ተቃውሞ እንዲቀሰቀስ አስተባብረዋል ያላቸውን 30 ያህል ሰዎችን በቁጥጥር ስር ማዋሉንም ዘገባው አመልክቷል፡፡
የአገሪቱ የጦር ሃይል በአውሮፕላኑ ላይ እንዴት ጥቃቱን እንደፈጸመ ዝርዝር ማብራሪያ ሊሰጥ ይገባል ማለታቸውን የጠቆመው ዘገባው፣ የኢራን መንግስት ድርጊቱን አልፈጸምኩም ብሎ ከካደ በኋላ ማመኑ ያበሳጫቸው ኢራናውያን በተለያዩ የአገሪቱ ከተሞች ተቃውሞ ማስነሳታቸውንና በአገሪቱ ውጥረት መንገሱንም አመልክቷል፡፡
በአውሮፕላኑ ላይ በተፈጸመው የሚሳኤል ጥቃት ከኢራናውያን በተጨማሪ የካናዳ፣ ዩክሬን፣ አፍጋኒስታንና ስዊድን ዜግነት ያላቸው መንገደኞች ለሞት መዳረጋቸውን ያስታወሰው ዘገባው፤ የአገራቱ መንግስታት ከሰሞኑ ስብሰባ በማድረግ በኢራን ላይ ህጋዊ እርምጃ መውሰድ በሚቻልበት ሁኔታ ላይ ይወያያሉ ተብሎ እንደሚጠበቅም አመልክቷል፡፡

‹‹ሰጥቼ ገባሁ ለጥቼ ወጣሁ››
አንድ የታወቀ ስመ ጥር ነጋዴ ጉቦ ሰጥተዋል
ተብለው ከበርካታ ግብረ አበሮቻቸው ጋር
እስር ቤት ይገባሉ፡፡ እንደሚታወቀው በእስር
ቤት ዓለም የአንደኛ ተከሳሽ ወንጀል ከሌሎች
አባሪዎቹ ሁሉ የከፋ ተደርጎ ነው የሚወሰደው::
ስለሆነም የመጨረሻው ተከሳሽ ወንጀል
በተነፃፃሪ ሲታይ ቀላል ክስ ነው የሚሆነው፡፡
ከእኒህ ነጋዴ ቀጥሎ ቀላል ክስ አለባቸው
የሚባሉ አንድ ሃያ ሰዎች አሉ፡። ሆኖም ነጋዴው
ተፈቱ፡፡ ነገሩ የገረመው አንድ ሰው ነጋዴውን
አግኝቷቸው፤
‹‹ከእርስዎ ዝቅ ያለና ቀላል ክስ ያለባቸው
ሰዎች እያሉ እርሶ እንዴት ቀድመው ተፈቱ?››
ሲል ጠየቃቸው፡፡
ነጋዴውም፤
‹‹እንግዲህ ምን ይደረግ፡፡ እኔ እንደ መጋዝ
ነው የሆንኩት፡፡ መጋዝ ሲሄድም ይቆርጣል፣
ሲመለስም ይቆርጣል፡፡ ሰጥቼ ገባሁ፤ ሰጥቼ
ወጣሁ!›› ሲሉ መለሱ፡፡
***
እንደ ዛሬው ቋንቋ ቢሆን፤ አባባላቸው፣
በሙስና ገባሁ በሙስና ወጣሁ ይሆን ነበር፤

ምኞትን አርግዤ
ጉጉት ላይ ተጭኜ ተስፋን ተመርኩዤ
በአገኝሽ ይሆናል ስባዝን… ስኳትን አንቺን ፍለጋ
ዘመንም ተሻረ ክረምት መሽቶ ነጋ
አወይ የኔ ነገር
አንቺኑ ፍለጋ
ፍቅርሽን ተርቤ
ተጓዝኩ እሩቅ አገር በእግር የለሽ ልቤ
ተራራውን ወጣሁ
ቁልቁለቱን ወረድሁ
ጅረቱን ተሻገርሁ ሜዳውን አቋረጥኩ
አንቺኑ ፍለጋ
ሲኦልም ወረድሁኝ
ከአጋንንቴ መሀል ፈለግሁ አሰፈልግሁኝ
ወጣሁ ፀረአርያም
ትኖሪ እንደሁ ብዬ መላዕክት መሀል
በዐይኔ አማተርኩኝ
ግና ምን ያደርጋል… አንቺን የመሰለ
አንድም ሴት አጣሁኝ፡፡
አበራ ኃ/ማርያም
መስከረም 13/1992
ማፍቀር ጽጌረዳ
ካይንና ከነገር
ልብ ውስጥ ቆፍረው
ያፀደቁት ማፍቀር
እያደር እያደር….
ለ ምልሞና ረዝም
እያደገ ደግሞ….
ምላስ ላይ ያብጥና
የስሜት እምቡጡ
ማፍቀር ጽጌረዳ
መቼ ታውቆ ድንገት
አፍ ላይ ሲፈነዳ!!
(የአገሬ ገጣሚ)
መስከረም 13/1992

    ሼክስፒር በህይወት በነበረበት ዘመን ማንም ሰው ይህን ያህል ትኩረት አልሰጠውም፡፡ ከዚህ ዓለም በሞት ከተለየ ከመቶ ዓመት በኋላም እንኳ ቢሆን ይህን ያህል የሚታወቅ አልነበረም:: ሆኖም ግን ከዚያ ጊዜ ጀምሮ ስለ እርሱ ብዙ ሚሊዮን ቃላት ተጽፈዋል፡፡
በዝይ ላባ ብዕር የጥበብን ጥርስ ከሞረዱ ታላላቅ ደራሲያን በላይ ስለ እርሱ ብዙ አስተያየት ተሰጥቷል፡፡ ከዚህም ሌላ በብዙ ሺህ የሚቆጠር ህዝብ ወደ ተቀደሰ ስፍራ እንደሚደረግ ጉዞ፣ ወደ ተወለደባት ስፍራ ለአፍታ ጋብ ሳይል ይተማል፡፡ እኔ እራሴ በ1921 እዚያ ነበርኩ፡፡
እንደ ሞገደኛ የገጠር ልጅ፣ የከንፈር ወዳጁ የነበረችውን አን ዋትሊይን በድብቅ ወደሚያገኝበት ስፍራ፣ ከስትራትፎርድ እስከ ሺትሪ ያሉትን ሰፋፊ ሜዳዎች በእግሩ አቆራርጦ በጥድፊያ የገሰገሰባትን ስፍራ በማየቴ ተደንቄአለሁ፡፡
ዊሊያም ሼክስፒር ስሙ ለዘመናት በክብር በማስተጋባት እየተወደሰ እንደሚኖር ቅንጣት ጥርጣሬ አልነበረውም፡፡ እንደ እድል ሆኖም፣ የልጅነት ጣፋጭ ፍቅሩ፣ ወደ አሳዛኝ እጣ ፈንታና ወደ ዓመታት ፀፀት ይለወጣል ብሎ አንዳችም ጥርጣሬ አልገባውም፡፡ ሆኖም ግን የሼክስፒር አሳዛኝ ህይወት በጋብቻው ላይ ተከሰተ፡፡
በእውነት አን ዋትሊይን ከልቡ ያፈቅራት ነበር - የሆነው ሆኖ በጨረቃ ምሽት አን ሃታዌይ ከምትባል ከሌላ ልጃገረድ ጋር በመቅበጥ ስህተት ፈፀመ፡፡ አን ሃታዌይም፣ ሼክስፒር አን ዋትሊይ የምትባል ፍቅረኛውን ለማግባት የጋብቻ ፈቃድ ማውጣቱን ስትሰማ፣ በድንጋጤ ትንፋሿ ቀጥ አለ - ከዚያም በፍርሃት ቀወሰች:: የምታደርገው ብታጣ ከጐረቤቶቿ ቤት ዘላ ገብታ፣ በውርደት እንባዋን እየዘራች፣ ሼክስፒር ለምን ሊያገባት እንደሚገባ በግልጽ ዘርዝራ ነገረቻቸው፡፡ ጐረቤቶቿም በቀላሉ የሚረዱ፤ ቅን ልቦና ያላቸው ገበሬዎች ነበሩና፣ በሞራል አስገዳጅነት ከጐኗ ቆሙ፡፡ በነጋታው በማለዳ በፍጥነት ተነስተው ወደ መዘጋጃ ቤት ይሄዱና ሼክሰፒር፣ አን ሃታዌይን ማግባቱን የሚገልጽ ህጋዊ የውል ስምምነት ለጠፉ፡፡ የሼክስፒር ሙሽሪት በእድሜ ከእርሱ በስምንት ዓመት ትበልጥ ነበር - ገና ከመጀመሪያው ጋብቻቸው አሳዛኝ ቧልት (ፋርስ) ነበር፡፡ በመሆኑም፤ በሚጽፋቸው ተውኔቶቹ ውስጥ ወንዶች በእድሜ የምትበልጣቸውን ሴት እንዳያገቡ መልሶ መላልሶ ያስጠነቅቃል፡፡ በእርግጥም ሼክስፒር ከአን ሃታዌይ ጋር አብሮ የኖረው በጣም ትንሽ ጊዜ ነበር፡፡ አብዛኛው የጋብቻ ጊዜውን ያሳለፈው ለንደን ሲሆን፣ ወደ ቤተሰቡ ተመልሶ የሚመጣው ምናልባት በዓመት ከአንድ ጊዜ አይበልጥም፡፡
ዛሬ ስትራትፎርድ ኦን አቮን በእንግሊዝ ውስጥ ካሉ እጅግ በጣም ተወዳጅ ከተሞች አንዷ ነች፡፡ ከተማዋም እጅግ አነስተኛ የሳር ክዳን ጐጆዎች፣ የሚያማምሩ አበቦች ያሉት ቁጥቋጦዎች የያዙ የአትክልት ስፍራዎችና በጥንታዊነታቸው የሚማርኩ ነፋሻ መንገዶች አሏት፡፡ ይሁን እንጂ፣ ሼክስፒር እዚያ በሚኖርበት ጊዜ ምን ትመስል ነበር? ቆሻሻ ነበረች፤ ህዝቡም በድህነትና በበሽታ የተጠቃ ነበር፡፡ ምንም አይነት የቆሻሻ ቱቦ አልነበራትም:: በዋና ዋና መንገዶች ላይ ቆሻሻ እየለቃቀሙ የሚበሉ አሳማዎች የሚርመሰመሱባት ነበረች፤ የሼክስፒር አባትም ከከተማዋ ባለስልጣናት አንዱ ቢሆንም ከፈረስ ጋጣ የሚወጣ ቆሻሻ ደጃፉ ላይ በመከመሩ ይቆጣ ነበር፡፡
በአሁን ጊዜ አስቸጋሪ ጊዜያት ውስጥ እንዳለን አድርገን አንዳንዴ እናስብ ይሆናል፤ ነገር ግን እነ ሼክስፒር በነበሩበት ጊዜ የስትራትፎርድ ከተማ ግማሽ ህዝብ የሚኖረው በበጐ አድራጐት እርዳታ ነበር፡፡ በዚህም ላይ አብዛኛው ህዝብ ፊደል ያልቆጠረ ማሀይም፡፡ የሼክስፒር አባት፣ እናት፣ እህት፣ ትንሽ ልጁና ትልቋ ልጁ ማንበብም ሆነ መፃፍ የማይችሉ ጨዋ ነበሩ፡፡
ለእንግሊዝ ስነ-ፅሁፍ ጉልበት፣ ከፍተኛ ክብርና ዝና አስቀድማ እድል የመረጠችው ሰው፤ በአስራ ሶስት ዓመቱ ትምህርቱን አቋርጦ ወደ ስራ ተሰማራ፡፡ አባቱ ከከተማዋ ባለስልጣንነቱ ሌላ ጓንት ሰራተኛና ገበሬ ነው፡፡ ሼክስፒርም ላሞች በማለብ፣ የበጐች ፀጉር በመሸለት፣ ወተት በመናጥ፣ ቆዳ በማልፋትና በማለስለስ ቤተሰቡን ይረዳ ነበር፡፡
ሼክስፒር ከዚህ ዓለም በሞት ሲለይ በዘመኑ የደረጃ መለኪያ ሃብታም ሰው ነበር፡፡ በለንደን የአምስት ዓመት ቆይታው በተዋናይነት ጥሩ ገንዘብ አግኝቷል፡፡ የሁለት ቤተ-ተውኔት አክሲዮን (ሼር) ገዝቶ ነበር፡፡ እንዲሁም በሪል ስቴት ለስሙ ያህል ተሳትፏል፡፡ በተለይ ደግሞ በከፍተኛ ወለድ ገንዘብ ይበደር ነበር፡፡
በዚያን ጊዜ፣ ገቢው በዓመት ሶስት መቶ ፓውንድ ሲሆን የገንዘብ የመግዛት አቅሙ ከአሁኑ በአስራ ሁለት በመቶ ከፍ ያለ ነበር:: በመሆኑም ሼክስፒር የአርባ አምስት ዓመት ጐልማሳ በነበረበት ጊዜ፣ የዓመት ገቢው አራት ሺህ ፓውንድ ደርሷል፡፡ ከዚህ ሁሉ ገንዘብ ታዲያ ለሚስቱ ምን ያህል ገንዘብ ትቶላት እንዳለፈ ይገምታሉ? አንዲት ሳንቲም፤ ከአልጋው በቀር ምንም ነገር አልተወላትም፡፡ አልጋውም ቢሆን በኋላ ላይ የመጣለት ሃሳብ ሲሆን በኑዛዜ ጽሑፉ ላይ በመስመሮች መሃል ጣልቃ አስገብቶ ነበር የፃፈው፡፡
ሼክስፒር ከአረፈ ከሰባት ዓመት በኋላ ሁሉም ተውኔቶቹ በመጽሐፍ ታተሙ:: ዛሬ የመጀመሪያውን ህተመት ለመግዛት ብትፈልግ፣ በኒውዮርክ ሁለት መቶ ሃምሳ ሺህ ፓውንድ ከፍለህ እጅግ የተዋበ መጽሐፍ መውሰድ ትችላለህ፡፡ ይሁን እንጂ ሼክስፒር እራሱ ለ “ሐምሌት”፣ “ማክቤዝ” ወይም ለ “ኤ ሚድሰመር ናይትስ ድሪም” ለእያንዳንዱ የአንድ መቶ ፓውንድ ተመጣጣኝ ክፍያ እንኳ በፍፁም አላገኘም፡፡
ኤስ.ኤ ታኒንባውም ስለ ሼክስፒር ብዙ መፃሕፍት የፃፈ ብርቱ ብዕረኛ ነው፡፡ በአንድ ወቅት የሼክስፒር ቴያትሮችን የፃፈው “የስትራትፎርድ ኦን አቮንኑ” ዊሊያም ሼክስፒር እንደነበረ የተሟላ ማረጋገጫ እንዳለው ጠይቄው ነበር፡፡ እርሱም አብርሃም ሊንከን፣ በጊቲስበርግ ንግግር እንደ ማድረጉ እርግጠኞች ነን በማለት መልስ ሰጥቶኛል፡፡ ሆኖም ግን፤ ብዙ ሰዎች፣ ሼክስፒር በህይወት ያልነበረ ሰው ነው ይላሉ፡፡ ብዙ መፃሕፍትም ይህንኑ ለማረጋገጥ ተጽፈዋል፡፡
ተውኔቶቹ በእርግጠኝነት የሰር ፍራንሲስ ባኮን ወይም የኦክስፎርዱ ኧርል ድርሰቶች ናቸው ብለውም ነበር፡፡ ከመቃብሩ ፊት ለፊት ቆሜ በመቃብር ድንጋዮች ላይ ከሚፃፉ ጽሑፎች ሁሉ ባልተለመደ መልኩ በመቃብር ድንጋዩ ላይ የሰፈረውን ግጥም ቁልቁል ወደ ታች ብዙ ጊዜ አትኩሬ ተመልክቼአለሁ፡፡
“ወዳጄ ስለ እየሱስ ብለህ፣ ተወው አትንካው ይቅር
አትቆፍር፣ ይህን መቃብር!
ድንጋዬን ያልነካም ስሙ ይወደስ፣ ዘሩም ይቀደስ
ውጉዝ ወአርዮስ አጽሜን የሚያንቀሳቅስ፡፡” ይላል፡፡
በአንድ ትንሽ መንደር ውስጥ ከሚገኝ ቤተ-ክርስቲያን ከአውደ ምህረቱ ፊት ለፊት ነበር የተቀበረው፡፡ ይህን የመሰለ የክብር ቦታ የተሰጠው ለምን ነበር? በታላቅ ተሰጥኦው ወይም ከሶስት መቶ ዓመት በኋላም ቢሆን ሰዎች እስካሁን ስለሚያፈቅሩትና ስለሚያከብሩት? አልነበረም፡፡ በእንግሊዝ ስነ ጽሑፍ ደማቅ አብሪ ኮከብ ለመሆን አስቀድማ እድል የወሰነችለት ባለቅኔ፣ በቤተ ክርስቲያኑ በእንዲህ ያለ ስፍራ አስክሬኑ በክብር እንዲያርፍ የተደረገበት ምክንያት ለተወለደባት ከተማ ህዝብ ገንዘብ በአራጣ ያበድር ስለነበረ ነው፡፡ የሻይሎክን ገፀ - ባህርይ የፈጠረው ይህ ሰው ለተወለደባት ከተማ ገንዘብ በአራጣ ባያበድር ኖሮ፤ ዛሬ አጽሙ ምልክት ባልተደረገበት መቃብር ውስጥ አርፎ፤ የት እንደተቀበረ እንኳ ሳይታወቅ ተረስቶ ይቀር ነበር፡፡
ምንጭ፡- (በዴል ካርኒጊ ተጽፎ፣ በደጀኔ ጥላሁን ከተተረጎመው “የ5 ደቂቃ የህይወት ታሪኮች” መጽሐፍ፤ 2010 ዓ.ም)

 ‹‹ተጣጥሮ ከመኖር ተጣጥሮ መሞት ምን ይባላል?››
   የአድማስ ትውስታ
               በጅምላም በነፍስ ወከፍም የሞታችን መጠን መጨመሩን ለማወቅ ስንት ዓመት አንድ ተራ የሚመስል ማስረጃ ሰምቼ ነበር፡፡ ይኸውም ዱሮ ዕድርተኛ፣ አስከሬን በመንገድ ሲያልፍ ካየ ‹‹ማነው የሞተው?›› ሲል ይጠይቅ ነበር:: የሟቹ መጠንና የአሟሟት ዓይነት ከመብዛቱ የተነሳ ዕድርተኞች ቀባሪ ባዩ ቁጥር ‹‹ሟቹ ማነው›› ማለቱ ሰልችቷቸው ‹‹የማን ዕድር ነው?›› ብለው መጠየቅ ጀመሩ:: ይህም ቢሆን ሟቹ ዕድርተኛቸው ከሆነ ባለመቅበራቸው እንዳይቀጡ ሲሉ ብቻ ነው፡፡ ቅርብ ጊዜ ደግሞ (አምናና ካቻምና) ሳምባ፣ ወባ፣ ኤድስና ባልደረቦቻቸው እየተጋገዙ፣ በድህነት አስተናጋጅነት አንገቱን ደፍቶ፣ የቁም ስቃዩን እየተመገበ ያለውን ሕዝብ እንደ ቅጠል ያረግፉት ገቡ፡፡ ሞት እጅጉን ተመቻቸና እንደ ዱሮው ከመካከላችን መምረጡን ትቶ፣ ከመሐልም ከዳርም፣ ከፍጆታ በላይ መደዳውን መጥረግ ያዘ፡፡ ዛሬም በጣም ቅርብ ካልሆነ በቀር ማን በማን ሞት ይደነቃል? ከመኖር የበለጠ መሞትን እየለመድን መጥተናል፡፡ በበሽታና በርሃብ ፈርዶብንም ሆነ ሰንፈን የማለቃችንን ነገር ማሳሰቢያና መፀለያ ላናጣለት እንችላለን:: ድህነት፣ የግንዛቤ ጉድለት፣ የምዕራባውያን ቸልተኝነት፣ የግዜር ቁጣ… እያልን የሞታችንን መንስኤ በመደርደር ማለት ነው፡፡ እውነትም ይሁን ሐሰት በሁለቱም (በበሽታና በረሀብ) የእልቂታችን ምክንያቶች፣ የሞታችን መጠን፣ በዓለም ወደ አንደኝነቱ እያመራ መሆኑን የማያውቅ ኢትዮጵያዊ አይኖርም:: ይህንን ገመናችንን እንዳለ በጉያችን እናቆይና ለዛሬው በምድር ላይ አንደኝነታችን በጥናት ስለተረጋገጠበት፣ እንደ ምንም ብለን እያለቅን ስላለንበት ጉዳይ እንነጋገር እስቲ፡፡
በዚህ የለየለት ኃጢአታችንም እንኳ ከዛሬ ጀምሮ እንደ ምንም ብሎ መሞት ይቅርብን ብለን ልብ እንደ መግዛት ለራሳችን ሰበብ መስጠትና እግዜርንም በፀሎት ከመማፀን ይልቅ በፀሎት ማታለል ለምዶብናል፡፡
አሁንማ ከዕለት ወደ ዕለት እንዲህ ዓይነቱንም አሟሟት ለመድንና፣ ከናካቴው ከኤድስና ከወባ ተራ የችግር ሰልፍ መያዙ ለኛ ብቻ ሳይሆን ለመንግሥትም የተዘነጋው ይመስለኛል፡፡ ይህን የምለው ወሬ ለማሞቅ አይደለም፡፡ ለመሆኑ አንድ መቶ ሃምሳ የክስ ወረቀት ይዞ መናገሻ ከተማ ውስጥ ለመቶ ሀምሳ አንደኛው ክስ እንደ ልብ መኪና መንዳት የሚፈቀድበት አገር፣ ከኢትዮጵያ ሌላ መኖሩን የሚያረጋግጥልን ሰው አለ? እዚህ ላይ አንባቢ ልብ እንዲልልኝ የምሻው ነገር፣ እያወራሁ ያለሁት አልፎ አልፎ እንደ የትኛውም አገር እኛም ዘንድ ስለሚከሰተው የመኪና አደጋ ሳይሆን የትም አገር ስለሌለው የኢትዮጵያ ተጨማሪ መለያ ስለሆነው፤ እንደ ምንም ብሎ በመኪና ስለ መግደልና መሞት ጉዳይ ነው፡፡
ለዚህ እንደ ምንም ብሎ የማለቅና የመጨረስ አባዜ፣ ብዙ ጊዜ የመንገድ መበላሸት፣ የምልክቶች አለመኖር፣ የመኪኖች መብዛትና የመሳሰሉ ችግሮች እንደ ዋነኛ ሰበብ ሆነው ሲጠቀሱ ይሰማል፡፡ በርግጥ እነዚህ ምክንያቶች በመንገድ ላይ ከሚመዘገቡት ሞቶችና ውድመቶች፣ በመኪና አደጋ ለሚፈጠሩት ለጥቂቶቹ ሊጠቀስ ቢችልም፣ እንደ ምንም ብሎ በመኪና በመሞትና በመግደል ለሚከሰት ችግር ግን ፈጽሞ ማሳሰቢያ ሊሆን አይችልም:: በኛ መንገዶች ላይ ከሚከሰተው አብዛኛው ሞትና ውድመት፣ የሰውን ልጅ ሕይወት እንደ ዋዛ ከመመልከት የሚመነጨው ይሆን ብሎ ገዳዩ አነዳድ ነው፡፡ በዓለም ላይ የመኪና ሞት ቁንጮ ያደረገንም ይኸው እንደ ምንም ብለን የምንሞትበትና የምንገደልበት ሥርዓት ነው። ለመሆኑ ‹‹እንደምንም ብለን ነው የምንሞተውና የምንገለው?››
ለዚህ አንዳንድ ግልጽና የቀን ተቀን ምሳሌዎችን ከጎዳና መዋስ እንችላለን፡፡
አሽከርካሪዎች
- ለሌላ ተሽከርካሪ ቅድሚያ መስጠት
በብዙ አሽከርካሪዎች ዘንድ እንደ መበለጥ፤ እንደ ሞኝነት እንዳለመሰልጠንና እንደ ፈሪነትም ይወሰዳል፡፡
- መስመርና ምልክት ጠብቆ መንዳት
ይሄም የጀማሪ ነጂዎች ነው ተብሏል፡፡ ምልክትም መስመርም በሌሉበት ትዕግስት አድርጎ ከመንዳት ይልቅ በተቻለ መጠን ሁሉም ብልጥ ሆኖ ጥሩምባ እየነፋ፣ ለብዙ ሰዓት ተጠላልፎና ተሳስሮ መንገድ ዘግቶ መቆም ይመረጣል፡፡
- ትዕግሥትና ግብረ ገብነት
በራስ ሆነ በሌሎች ተሳፋሪዎች እንዲሁም በእግረኞች አካል ውስጥ ዳግመኛ የማይተካ ነፍስ እንዳለ በኢትዮጵያ አብዛኛው አሽከርካሪ፣ በተለይ በብዙሀን የታክሲ ሾፌሮች ዘንድ ከተረሳ ቆይቷል፡፡ ፈጥኖና አስፈራርቶ መታጠፍ፣ ማቋረጥ፣ መጠምዘዝ፣ መሮጥ፣ መጋፋት የጉብዝና ምልክት ነው፡፡ በተለይ በብዙሀን የታክሲ (የሚኒባስ) አሽከርካሪዎች አካባቢ፣ ካንደበቱ የታረመ አለመሆን የነጂነት መስፈርት ይመስላል፡፡ ትዕግስት ማጣት፤ የቅልጥፍና ምስክር ሲሆን ዝግታና ማስተዋል የእርጅናና የፈዛዛነት ምልክቶች ናቸው፡፡
ድፍረት
በቂ ርቀትን ጠብቆ መጓዝ ገልጃጃ ያሰኛል፡፡ መቀደምን፣ መገልመጥንና የጥሩምባ ጩኸትን ሲያስከትል፣ በትንፋሽ ታህል ርቀት እግረኛን ጨርፎ መሄድ፣ መኪናን ታኮ መንዳትና ማቆም ደግሞ የፍፁምነት መሊያዎቸ ናቸው፡፡
መብራት መጣስ
ቀይ የትራፊክ መብራት ኢትዮጵያ ውስጥ በቀንና ፖሊስ ሲኖር ቁም ማለት ሲሆን ሌሊትና ፖሊስ በሌለበት ደግሞ ሂድ ማለት ነው:: ይህ ትርጉም እንዲህ ሆኖ የሚጣመመው እዚህ አገር ብቻ ነው፡፡ በዚህ ጠማማ ትርጉም የሚገለገሉት ሲቪል አሽከርካሪዎች ብቻ ሳይሆኑ የተሻለ የሥነ ሥርዓት አስተምህሮት አላቸው የሚባሉ ወታደሮችና ‹‹ሥነ ሥርዓት አስከባሪ›› ፖሊሶች ጭምር መሆናቸውን ባይኔ በብረቱ ተመልክቻለሁ፡፡ መብራት ብቻ ሳይሆን ማናቸውም የትራፊክ ሕግ፣ ለሰው ልጅ ሕይወት ደህንነት ሳይሆን ለፖሊስ ቁጣና ክሰ ሲባል ብቻ የሚከበር ነው፡፡ አሁንማ ፖሊስ ቆሞ እያለ፣ አረንጓዴ ሳይበራ፣ ቢጫም ሳያስጠነቅቅ፣ ‹‹ተራዬን መች አጣሁት›› አይነት፣ ቀይ መብራት ላይ ቀድሞ መንገድ ማጋመስ በሕግ ተቀባይነት ያገኘ ይመስላል፡፡ ከዚህ የሕግ መጣስ ተግባር፣ ሕግ አከብራለሁ ብሎ የዘገየ ነጂ እንኳ ቢኖር፣ በትራፊክ ፖሊስ ‹‹ቶሎ ተመሳሰል›› የሚል ዓይነት ግሳፄ ሊከተለው ይችላል፡፡
ተሽከርካሪዎች
ጠቅላላ ይዞታ
ቢያንስ አዲስ አበባ ውስጥ ብቻ ከሚነዱ መኪኖች፣ ያለማጋነን ግማሾቹ እንደ ጋሪ ከመናገሻዋ የመባረር ጊዜያቸው የደረሰ ነው፡፡ ዝገው ነቅዘው ከማብቃታቸው በላይ እንደ ልብ ከጎዳናዎች ላይ ለሕይወት በማያሰጋ ሁኔታ፣ በመተማመን የሚነዱ አይደሉም፡፡
የጎን መስታወትና
መብራትና/ ዋና ዋና አካላት
አዲስ አበባ ውስጥ ሲጠመዘዙና ሲያቆሙ የቅድመ ማስጠንቀቂያ መብራት ማሳየት በተለይ በታክሲዎች ዘንድ ቀርቷል፡፡ የጎን መስታወት የሌላቸውና ግፋ ቢል ባንድ በኩል ብቻ የቀራቸውን ቆጥሮ መዝለቅ ያስቸግራል:: ብዙ የመንግሥት መሥሪያ ቤቶች በዓመታዊ ምርመራ ወቕት ከአንድ መኪና ላይ መስታወት እየነቀሉ፣ ተራ በተራ ለሰላሳ መኪናዎች በማሰር ቦሎ እንደሚያወጡ አይቻለሁ፡፡ በየአምስት ሜትሩ ሲርመሰመሱ ከሚታዩት የታክሲ መኪኖች መቀመጫቸው የማይወዛወዝ ወይም መስታወታቸው ቀዳዳ የሌለው፣ ወለላቸው አቧራ የማያስገባ ወይም በሮቻቸው በቤት መቀርቀሪያ የማይሸጎር ወይም በገመድ የማይጠፈር፣ ገመድ ሲያልቅ በወያሎች እጅ የማይያዝ ተሽከርካሪ፣ ከጠቅላላው ቁጥር ግማሹን አያህልም፡፡
እነዚህ በጣም በጣም ጥቂትና የተለመዱት ምሳሌዎች ናቸው፡፡ ፍፁም ኃላፊነት የጎደላቸውና ደፋር፣ ሕገወጥ አሽከርካሪዎች በግማሽ አካላቸው ከቀሩ መኪኖች ጋር ተደምረው፣ ራሳቸውንና ሌሎች ሰዎችን ይገድላሉ፣ ይሞታሉ፣ ይጠፋሉ፣ ያጠፋሉ፡፡
የነርሱ ሕገወጥ የአነዳድ ሥርዓት ያዲሳባን መንገድ ሞልቶታል፡፡ ቀሪዎቹ ጥቂቶች ደግሞ ከዚያ ሕገወጥና አደገኛ መስመር ጋር ራሳቸውን ካላስተካከሉ አደጋ ስለሚያገኛቸው ጊዜያቸውም ስለሚቃጠል፣ ኢትዮጵያውያን ብቻ ሳይሆኑ የውጭ ዜጎች (ዲፕሎማቶችም) ጭምር ቀስ በቀስ ሳይወዱ በግድ ሕገወጥ አሽከርካሪ መሆን ብቸኛ አማራጫቸው ሆኗል:: አንድ የትልቅ አገር ዲፕሎማት ሥራውን ጨርሶ ከዚህ አገር ሲሰናበት በጠራው ግብዣ ላይ ብዙ ሰው ወደፊት ስለዚህች አገር ትዝታው መጽሐፍ ይጽፍ እንደሆን ጠይቀውት፤ ‹እንዴት አወቃችሁብኝ?› ዓይነት በመደነቅ ‹‹አዎን በጣም ጠንካራ ዕቅድ አለኝ›› አለ፡፡ አንዱ የኔ ብጤ አደብ የነሳው ‹‹ስለ ላሊበላ ነው ስለ አክሱም? ወይስ ስለ ተራራና ሸንተረሩ? ወይስ ደግሞ ስለእንግዳ ተቀባይነታችን?›› ይለዋል:: ዲፕሎማቱ ‹‹በፍፁም! በፍፁም! እሱንማ ብዙዎች ጽፈውታል፡፡ ነገር ግን የትም አገር የሌለ እዚህ ብቻ የማውቀው፣ ብሥራተ ገብርኤል ጋ እግዜር በተአምሩ ደርሶልኝ የዳንኩበት፣ የዚህ አገር የመኪና አነዳድ ሥርዓት ነው›› ማለቱ ትዝ ይለኛል፡፡ ያንን መጽሐፍ ፈጠነም ዘገየ እናገኘው ይሆናል፡፡
ጊዜ ጥምቡን በጣለበት አገር ባልጠፋ ቦታ ጎዳና ላይ ትዕግሥት የሚያሳጣቸውን ደንታ ቢስ አሽከርካሪዎች ምን እንደሚያደርጉ ግራ የገባቸው ሕግ አስከባሪዎች፤ አካለ ጎደሎ ተሽከርካሪ የሰው ሕይወት ተሸክሞ እንዲነዳ ፈቃድ ከሰጠ የመንግሥት አካል ጋር ሆነው እንደ ምንም ብለን እንድናልቅ ተጨማሪ ሰበቦች ሆነዋል፡፡ መቶ ጊዜ የተከሰሰን ሰው፤ መቶ አንድ እስኪ ሞላ እንዲነዳ መፍቀድና በሩ በገመድ የሚታሰር መኪና እንዲሽከረከር ማሳለፍ በሞት ከመስማማት ሌላ ምን ሊባል ይችላል? የሆነ ሆኖ በግብረ ገብነት እጦትና የጥቂት ሰኮንዶችን ትዕግሥት የሚጠይቁ ጥቂት ሕጎችን ባለማክበር እንደ ምንም በመሞትና በመግደል ላይ ያለን እኛ ኢትዮጵያውያን፤ ይህን መድሀኒትና ገንዘብ የማይጠይቅ ሞት ለማቆም፣ ጠባያችንን ካልቀየርን፣ ገንዘብና መድሀኒት ለምነን ኤድስና ወባን መቀነስ የምንችል ይመስላችኋል?
የመሞቻቸው መቅሰፍት በተበራከተበት አገርስ፣ ተጣጥሮ ከመኖር ተጣጥሮ መሞት ምን ይባላል?

  “የግል ፕሬሱ ላይ የሚደረገው ተጽዕኖ፣ እንደ ወቅቱና እንደ ዓመቱ መልኩ ይለያያል”

            ከአዘጋጁ፡- አዲስ አድማስ ጋዜጣ የተመሰረተበትን 20ኛ ዓመት አስመልክቶ፣ ጋዜጠኛ ጌጡ ተመስገን ባለፈው እሁድ፣ ከጋዜጣው ምክትል ዋና አዘጋጅ ኢዮብ ካሣ ጋር ያደረገውን አጭር ቃለ መጠይቅ፣ ከፌስ ቡክ ገጹ ላይ ወስደን ለአንባቢያን አቅርበነዋል::  በዚህ አጋጣሚ፣ የአዲስ አድማስ 20ኛ ዓመት ምክንያት በማድረግ ፣ ጋዜጠኛ ጌጡ ተመስገንን ጨምሮ፣ ቃለ መጠይቅ ያደረጉልንን ሚዲያዎች እንዲሁም የእንኳን አደረሳችሁ መልዕክት ያስተላለፉልንን አንባቢያን ሁሉ ከልብ ልናመሰግን እንወዳለን፡፡ ቃለ መጠይቁን እነሆ፡-
***
በኢትዮጵያ የግል ፕሬስ ታሪክ፣ ለ20ኛ ዓመት የምስረታ በዓል መድረስ ከባድ ነው አይደል?
በጣም እንጂ! የዛሬ 15 ዓመትና 20 ዓመት የነበሩትን ጋዜጦችና መጽሄቶች አሁን ካሉት ጋር ማወዳደር ትችላለህ፡፡ ያኔ በመቶዎች የሚቆጠሩ ነበሩ፡፡ አሁን ግን ያሉት በጣት የሚቆጠሩ ናቸው፡፡ ይሄ በራሱ የግል ፕሬሱን ፈተናዎች ያሳያል፡፡ ወደ 20 ዓመት የደረሱና የተጠጉ ጋዜጦች፣ የኛን ጨምሮ ከአራት አይበልጡም፡፡
ባለፉት 20 ዓመታት የአዲስ አድማስ ጋዜጣ ተግዳሮቶች ምን ነበሩ?
እንዴት መሰለህ --- በውጭው ዓለም 100 እና 150 ዓመት የሞላቸው ጋዜጦችን ታገኛለህ:: ዘ ኢኮኖሚስትን የመሰለ ምርጥ መጽሄትና ኒውዮርክ ታይምስን የመሰለ ድንቅ ጋዜጣ መጥቀስ ይቻላል፡፡ የአንባቢዎቻቸውን ቁጥር ደሞ አስበው፡፡ አንድ ጋዜጣ በቀን በ100ሺና በሚሊዮኖች የሚታተምበት ታሪክ ነው ያላቸው፡፡ እዚህ ጎረቤታችን ኬንያ ሳይቀር:: በዚህ የረዥም ዓመታት ታሪክ ሙያው፣ አሰራሩ፣ አመራሩ፣ ቴክኖሎጂው፣ የንባብ ባህሉ ምን ያህል እንደዳበረ ማየት ይቻላል፡፡ የሙያ ሥነ ምግባር ከፖለቲካ ነጻነት ጋር አብሮ ሲሄድ እንደዚህ ነው፡፡ ወደ እኛ ስትመጣ፣ የነጻ ፕሬስ ጋዜጠኝነት ዕድሜው ለጋ ነው - በሙያ ብቃትም ሆነ በሥነ ምግባር፡፡ ፖለቲካውን ደሞ ታውቀዋለህ:: ዩኒቨርሲቲ ውስጥ የጋዜጠኝነት ትምህርት የተጀመረው በቅርቡ ነው፡፡ የንባብ ባህል ገና እንጭጭ ነው፡፡ የኢኮኖሚው ደካማ መሆን ራሱ መዓት ችግሮች አሉት፡፡ በአንድ በኩል፣ በቂ ማስታወቂያ የማግኘት ችግር በሌላ በኩል፣ የማተሚያ ዋጋ መናር ይፈጥራል፡፡ ይሄ ሳያንስ ደግሞ ፖለቲካው የሚያመጣቸው ጣጣዎችና የመንግስት ተጽዕኖ ይጨመርበታል::
የመንግስት ተጽዕኖ ያልከውን ልታብራራው ትችላለህ?
ተጽዕኖ፤ እንደ ወቅቱና እንደ ዓመቱ መልኩ ይለያያል፡፡ በአንድ ወቅት ላይ በፓርላማ የምንሰማው የዛቻና የማስፈራርያ መግለጫ ሊሆን ይችላል፡፡ ሌላ ጊዜ ደሞ አንዳንድ ባለሥልጣን እየደወለ ቁጣውን ያወርድብሃል፡፡ “ነጻ ፕሬሱንና ተቃዋሚዎችን እንታገላቸዋለን” የሚል የመንግስት አቋም የሰማንበትም ጊዜ አለ:: አንዳንዴ የግል ህትመቶችን በዘመቻ መዝጋት ይሆናል፡፡ የሚብሰው ደሞ እያሰለሰ የሚመጣ የእስርና የክስ ዘመቻ ነው፡፡ ባለፈው የምርጫ ዘመን፣ የታክስ ኦዲት ተብሎ፣ በግል ፕሬሱ ላይ ዘመቻ ተከፍቶ ነበር፡፡ ጣጣው እስካሁን ዘልቋል፡፡ አሳዛኙ ደሞ ችግሩ የመንግስት ተጽእኖ ብቻ አለመሆኑ ነው፡፡ እስካሁን እንደምናየው፣ ነጻ ፕሬስ ማለት፣ ጭፍን ተቃዋሚና አክቲቪስት መሆን የሚመስላቸው አሉ፡፡ ይሄም በራሱ ለግሉ ፕሬስ ወደ ኋላ መቅረት ጉልህ አስተዋጽኦ አድርጓል፡፡
በእነዚህ ዓመታት የጋዜጣው አበርክቶ ምንድን ነው?
ነጻ ፕሬስ ነጻነቱን ጠብቆና የጋዜጠኝነት ሥነምግባርን አጽንቶ፣ ዕድሜ እንዲኖረው ማድረግ ቀላል አይደለም፡፡ አዲስ አድማስ በዚህ ከሚጠቀሱ የግል ፕሬስ ውጤቶች አንዱ ነው:: በሰለጠኑት አገራት እንደምናየው፤ ነጻ ፕሬስና ጋዜጠኝነት ፖለቲካ ብቻ አይደለም:: ይሄን በማሳየት አዲስ አድማስ በአርአያነት የሚጠቀስ ነው፡፡ ለንባብ ባህልና ለኪነ ጥበብ ያበረከተውን አስተዋጽኦ ማየት ትችላለህ፡፡ ያለ ማጋነን አዲስ አድማስ ላይ ያልጻፈ ደራሲና ገጣሚ ብዙ አታገኝም፡፡ ይሄ እንደ ጋዜጣው አዘጋጅነቴ ያኮራኛል፤ እርካታም ይሰጠኛል፡፡ ለረዥም ዓመታት የመጻህፍት ሂስና ዳሰሳ በማቅረብ፣ በሙዚቃ ሥራዎች ላይ ትንታኔ በመስጠትም ይታወቃል፡፡ በየሳምንቱ ወጥና ትርጉም አጫጭር ልብወለዶችን በማስነበብ፣ ምናልባት፣ ብቸኛው ጋዜጣ ሳይሆን አይቀርም፡፡ በየሳምንቱ ኪነ ጥባባዊ ዝግጅቶችን በመጠቆምና አዳዲስ መጻህፍትን በማስተዋወቅም ጉልህ ሚና ተጫውቷል፡፡
በሌላ በኩል፤ በጋዜጣው ላይ ትንታኔያቸውን የሚያቀርቡ ምሁራንን፣ ሃሳባቸውን የሚገልጹ ፖለቲከኞችን ማየት ትችላለህ፡፡ በየሳምንቱ የሚስተናገዱ ፖለቲካዊና ኢኮኖሚያዊ ጉዳዮችን ተመልከት፡፡ ለምሳሌ የስኳር ፕሮጀክቶች፣ የሜቴክ የመሳሰሉት ከፍተኛ ቀውሶችና ችግሮች አምና ድንገት የተከሰቱ አይደሉም፡፡ በአዲስ አድማስ ጋዜጣ፣ ላለፉት 8 ዓመታት፣ የቀረቡና የታተሙ ዘገባዎች ናቸው፡፡ እንዲሁ በጭፍን ተቃውሞ ሳይሆን በተጨባጭ መረጃዎችና በጥልቅ ትንታኔ በተደጋጋሚ ቀርበዋል:: በአጠቃላይ አዲስ አድማስ፤ የፖለቲካና የኢኮኖሚ፣ የባህልና የኪነ ጥበብ ጉዳዮችን የሚዳስስ፣ የእርስዎና የቤተሰብዎ ጋዜጣ ነው ማለት ይቻላል፡፡
የአዲስ አድማስ መሥራችና ባለቤት አሰፋ ጎሳዬ ላንተ ምን ዓይነት ሰው ነበር?
እስካሁን የጠቀስኳቸውን ነገሮች ሁሉ የፈጠረልን አሰፋ ጎሳዬ ነው፡፡ በዚያን አስቸጋሪ ወቅት አዲስ አድማስን የመሰለ ጋዜጣ ለመፍጠር ብቻ ሳይሆን ጽኑ መሰረት ላይ ለማቆም፣ ምጡቅ ሃሳብና ራዕይ የነበረው ሰው ነው፡፡ በዕውቀትም በአርቆ አሳቢነትም፣ በብሩህ ራዕይና በጠንካራ ሰብዕናም የታደለ፡፡ የቅንነትና የትጋት ህያው አርአያችን ነው፡፡ የላቀ ህልምን በጥረትና በጽናት እውን የማድረግ፣ የ‹‹ይቻላል››፣ ተምሳሌት ነው ብዬ አስባለሁ፤ ለኛ ብቻ ሳይሆን ለአገርም ጭምር፡፡

  “ጆከር” በ11 ዘርፎች በመታጨት ቀዳሚነቱን ይዟል

              በአለማችን ትልቁ የፊልም ሽልማት እንደሆነ ለሚነገርለትና ዘንድሮ ለ92ኛ ጊዜ ለሚከናወነው የ2020 የኦስካር ሽልማት የታጩ ፊልሞች ዝርዝር በሳምንቱ መጀመሪያ ይፋ የተደረገ ዚሆን፣ “ጆከር” የተሰኘውና በ11 ዘርፎች የታጨው የወቅቱ አነጋጋሪ ፊልም በብዛት በመታጨት ቀዳሚነቱን ይዟል፡፡
አካዳሚ ኦፍ ሞሽን ፒክቸር አርትስ ኤንድ ሳይንስስ ባለፈው ሰኞ ይፋ ባደረገው የዘንድሮው የኦስካር ሽልማት እጩዎች ዝርዝር ውስጥ “ጆከር”፤ ምርጥ ፊልም፣ ምርጥ ወንድ የፊልም ተዋናይ፣ ምርጥ ዳይሬክተር እና ምርጥ ሲኒማቶግራፊን ጨምሮ በ11 ዘርፎች ለሽልማት በመታጨት ነው ቀዳሚነቱን የያዘው፡፡
አካዳሚው በ24 ዘርፎች የዘንድሮ የኦስካር ዕጩዎችን ይፋ ባደረገበት ዝርዝር፤ “ዘ አይሪሽማን”፣ “1917” እና “ዋንስ አፕ ኦን ኤ ታይም ኢን ሆሊውድ” የተሰኙት ፊልሞች እያንዳንዳቸው በተመሳሳይ በ10 ዘርፎች በመታጨት በሁለተኛነት እንደሚከተሉ ተነግሯል፡፡ በአመቱ ለእይታ ያበቋቸው ፊልሞች በብዛት ለኦስካር ከታጩላቸው ስቱዲዮዎች መካከል በቀዳሚነት የተቀመጠው ኔትፍሊክስ፤ ፊልሞቹ ለ24 ጊዜ የታጩለት ሲሆን ሶኒ ፒክቸርስ ለ20፣ ዲዝኒ ለ16 ጊዜ በመታጨት ሁለተኛና ሶስተኛ ደረጃን ይዘዋል፡፡
ለዘንድሮው የኦስካር ሽልማት ከታጩት መካከል ከ33 በመቶ በላይ የሚሆኑት ወይም 62ቱ ሴቶች ሲሆኑ፣ አመቱ በኦስካር ታሪክ ከፍተኛ ቁጥር ያላቸው ሴቶች ለሽልማት የታጩበት ቢሆንም፣ በምርጥ ዳይሬክተር ዘርፍ አንድም ሴት አለመታጨቱ አነጋጋሪ መሆኑ ተዘግቧል፡፡
የዘንድሮውን የኦስካር ዕጩዎች ዝርዝር አነጋጋሪ ካደረጉት ሌሎች ጉዳዮች መካከል የቀለም ልዩነት መንጸባረቁ ሲሆን፣ በምርጥ ተዋንያን ዘርፍ ከታጩት 20 ተዋንያን መካከል 19ኙ ነጮች መሆናቸውም ለአብነት ተጠቅሷል::
ለ5 ጊዜ ኦስካር የተሸለመውና ዘንድሮም ለ52ኛ ጊዜ በዕጩነት የቀረበው ጆን ዊሊያምስ፣ በህይወት ከሚገኙ የፊልም ተዋንያን መካከል በብዛት ለኦስካር በመታጨት ክብረ ወሰን ማስመዝገቡ የተነገረ ሲሆን ለ9ኛ ጊዜ ዘንድሮ በምርጥ ዳይሬክተርነት የታጨው ማርቲን ስኮርሲ፣ በምርጥ ዳይሬክተርነት በብዛት በመታጨት ታሪክ መስራቱ ተነግሯል፡፡
የዘንድሮው የኦስካር ሽልማት አሸናፊዎች በመጪው የካቲት ወር መጀመሪያ ላይ ሆሊውድ በሚገኘው ዶልቢ ቲያትር በሚካሄድ ስነስርዓት ይፋ የሚደረጉ ሲሆን ከ30 አመታት በኋላ ለመጀመሪያ ጊዜ ያለ መድረክ መሪ ይከናወናል የተባለው የሽልማት ስነስርዓቱ፣ በኤቢሲ ቴሌቪዥን በቀጥታ እንደሚተላለፍ ይጠበቃል፡፡

   የ2019 የአለማችን አገራት ወታደራዊ ሃይል አቅም ሪፖርት ከሰሞኑ ይፋ የተደረገ ሲሆን 2 ሚሊዮን ያህል የሰው ሃይልና እጅግ ከፍተኛ የጦር መሳሪያ አቅም ያላት አሜሪካ፣ ከአለማችን አገራት በ1ኛ ደረጃ ላይ መቀመጧ ተነግሯል፡፡
137 የአለማችን አገራት የተካተቱበትንና የሰው ሃይል፣ የጦር መሳሪያ አቅም፣ የኢንዱስትሪ ብቃትና የፋይናንስ አቅምን ጨምሮ የተለያዩ 55 ያህል መስፈርቶችን በመጠቀም በተደረገ ግምገማ፣ ባለፈው ሳምንት ይፋ የተደረገውን የ2019 አለማቀፍ ወታደራዊ አቅም ሪፖርት ጠቅሶ ያሁ ኒውስ እንደዘገበው፤ 716 ቢሊዮን ዶላር የመከላከያ በጀት፣ 13 ሺህ 398 አውሮፕላኖች፣ 2 ሺህ 362 ተዋጊ ጀቶች፣ 6 ሺህ 287 ታንኮችና ሌሎች በርካታ የጦር መሳሪያዎች ያሏት አሜሪካ በአንደኛ ደረጃ ላይ ተቀምጣለች::
በአመቱ የአገራት ወታደራዊ አቅም ደረጃ፣ ሩስያና ቻይና በሁለተኛና በሶስተኛነት ሲከተሉ፤ ህንድ፣ ፈረንሳይ፣ ጃፓን፣ ደቡብ ኮርያ፣ እንግሊዝ፣ ቱርክና ጀርመን እንደ ቅደም ተከተላቸው፣ ከአራተኛ እስከ አስረኛ ያለውን ደረጃ የያዙ የአለማችን አገራት መሆናቸውንም ዘገባው አመልክቷል፡፡

ቀናቶቹ እንደ መጽሐፍ እየተገለጡ ጥር 27 ላይ ደረሰን፤ ድፍን ሃያኛ ቀናችንን አስቆጠርን:: 12፡30 ሲልም ጉዞአችንን ጀመርን:: ብዙም ሳንርቅ ውሃ እንድንይዝ በሚል ቆምን፤ መንገዴንም እያዘገምኩኝ ሳቅና ጢስ አባሊማ ደብረ ገነት መድኃኔዓለም ደብርን በመንገዴ አገኘሁኝ:: እግዚኦታ ሲደርስ በመስማቴም ተጠግቼ በመካፈል በሰላም ሲባል፣ በካህኑ መስቀል እግሮቼ ተሻሽተው እምነት ተቀብዬ ወጣሁኝ፡፡ በጸሎት ሰዓት ጓዶች ሲያልፉ አያቸው ስለነበር፣ በዛፍ የተሰመረውን ጠመዝማዛና ዳገታማ የአስፓልት መንገድ በሩጫ ተያያዝኩት፡፡ ውጫሌ የሚል ሰሌዳ ባለበት ከተማ ዳገታማ ቦታ ላይ ዕረፍት አድርገው አገኘኋቸሁ፡፡ ተያይዘንም ውጫሌ ከተማ ገባን፡፡ ብዙም ሳይቆዩ መንገድ ቆረጣውን ጀመሩት፡፡ ብቻዬንም አደባባዩን ይዤ ስሮጥ አላባቸው የተባለ የከተማዋ ነዋሪ አግኝቶኝ ሰላምታ ተሰጣጠን፡፡ “ደሴ ያረጋል” የተባለውን አይቶ አዝኖ እንደነበር ገልጾልኝ፤ “ብታገልልኝ” እያለ አጥብቆ ያዘኝ፡፡ ምን ማለት እንደሆነም ስጠይቀው፤ ለካስ ወደ ቤት ብትገባ ደስ ይለኛል፤ ዕረፍት አድርገህ ሂድ እንደ ማለት ነው፡፡ ጊዜ ቢኖረኝ ባደርገው ደስታው የኔው መሆኑን አስረድቼው በማመስገን፣ የተወሰነ ሸኝቶኝ የጓዶችን የአቋራጭ መውጫ አመልክቶኝ ተመለሰ፡፡
ዳገቱንም ጨርሴ በላሜራ የተሰራውን ሸቀጥ ሱቅ ተደግፌ ስጠባበቃቸው ቆይተው ደረሱ፡፡ “ድግስ አይተህ አትለፍ” የምትለዋን መመሪያ ተከትለው፣ ሰርግ እንደ ሰበሩ ፋሲሎ ነገረኝ፡፡ እኔም በተቀመጥኩበት ለስላሳ በዳቦ ተጋብዤ ለጉዞ ተነሳን፡፡ ውጫሌ መውጫ ላይም አቋራጭዋን ደገሟት፤ አሁን ፋሲሎ አብራኝ ነች፡፡ የተወሰነ እንደተራመድንም ከአዲስ አበባ 471 ኪ.ሜ ላይ የምትገኘዋን ውርጌሳ ከተማን አገኘናት፡፡ “እንኳን ደህና መጡ፤ ሰሜን ወሎ ሐብሩ ውርጌሳ” የሚለውን ማስታወቂያ እያየ፣ ድልድዩን አልፈን ዘለቅን፡፡ ይህች ከተማ ኮሚዲያን አለባቸው ተካ የተወለደባት ነች:: በመንገዳችንም ያሬድ፤ አምባሻና ሙዝ አቀብሎን እየነዳ አለፈን፡፡ መሐል ከተማዋ ላይ ስንደርስም ቀድመው የደረሱ ጓዶች ቢኖሩም፣ የቀደምናቸው ግን ብዙ ነበሩ፡፡
አስቸጋሪ ዳገት እንዳጋጠማቸው ተማረው ያወሩ ነበር፡፡ ሰማኔ ላይ ሰርግ አግኝተን፣ በልተን ጠጥተን ስንጨርስ፣ በያሬድ ምርቃት አመስግነን ወጣን፡፡ የምርኩዜን ውለታ በማጤን “ኢትዮጵያ” የሚል ስም ልሰጣት በማሰብ የምፈለፍልበት መቅረጫ ካላቸው የጠየኳቸው ቢኒያምና አስቻለው የተባሉ የውርጌሳ ከተማ ነዋሪዎች፤ሚስማር ቀጥቅጠው አሹለው ሰጡኝ:: ወደ አባጌትዬ መርሳ ከተማ እየተጓዝን እንገኛለን፡፡ ውርጌሳንም እየተሻገርን ጓዶች አቋራጭ በመጠቀማቸው ጥቂት ርምጃዎችን ብቻዬን እንደተራመድኩኝ፣ መንገዱ አስፓልት የነበረና በቆይታ ብዛት ያገጠጡ ጠጠሮችን የፈጠረ በመሆኑ፣ ከዚህስ በገቡበት መግባት ሳይሻለኝ አይቀርም፤ ብዬ አቋራጩን ስይዘው መንገዱ ጠፋኝ፡፡ ብሽከረከረም በዛፍ ስለተሸፈነ ላገኘው አልቻልኩም፡፡ “ሰዎች” እያልኩኝ ስጣራ ሰሚ አግኝቼ፣ ሳንተያይ በድምጽ ብቻ መንገዱን አመለከተቺኝ፡፡ ባለቺኝ መስመር ሳቀናም ውሃ መውረጃ ያለው ወንዝ ሆኖ አገኘሁት፡፡ ወደ ኋላም ወደፊትም ለማለት ቸገረኝ፡፡ ፋሲሎ ጋር ስደውል ስልኳ አይሰራም፤ የቢኒያም ስልክ ቢጠራልኝ የሆንኩትን ስነግረውም፣ መራቃቸውንና ቴሌው ጋ መድረሳቸውን ነገረኝ፡፡ በሐሳብ እንደ ዋለልኩም የሰው ኮቴ በመስማቴ ተደስቼ ሳበቃ ልጅ ሆኖ አገኘሁት፡፡ ወንዙን መሻገር እንዳልቻልኩኝና እግሮቼን ውሃ እንዳይነካብኝ መፍራቴንም ነገርኩት፡፡ “ምን ይሻላል?” በሚል አብሮኝ ይጨነቅ ያዘ፡፡ አማራጭ ጠፋ፡፡ ስሙንም ስጠይቀው “ኢብራሂም” አለኝ፡፡ እኔም “ኢብሮ በቃ ተሸክመህ አሳልፈኝ” አልኩት:: “ኧረ አልችልክም” ብሎ ፈገግታ ሲያሳየኝ፣ ገና ሳልጠይቀው ልከብደው እንደምችል አውቄያለው፤ ግን ምን ላድርግ፤ ሌላ ሰው በአካባቢው ዝር አልል አለ፡፡ የ13 ዓመቱን ታዳጊ ግድ አልኩት፡፡ “እስቲ ሞክረኝ?” ስለውም፤ “እሺ” በማለት ጀርባውን አመቻችቶልኝ ዘፍ አልኩኝ፡፡ ሱሪውን ቢጠቀልልም መበስበሱ ግን አልቀረም፡፡ አንዲትም ጠብታ ውሃ እግሮቼን ሳይነካኝ፣ የጨቀየውንም መንገድ ጨምሮ አሻገረኝ፡፡ ግንባሩን ስሜው አንድ ቀን  ላገኘው እንደምችል ነግሬው ተሰነባበትን፡፡ እንደዚህ አይነት ከባድ ውለታዎች ሲያጋጥሙኝ እንባ ነው የሚቀድመኝ፡፡ የገባሁበትም አቋራጭ አሸዋና አፈራማ በመሆኑ ልስላሴው ተመችቶኛል፡፡ ነገር ግን አቅጣጫ ስቼ ወደ ጐን በመታጠፍ ዋናውን መንገድ በቶሎ ያዝኩኝ፡፡ የወጣሁበትንም ስፍራ ስጠይቅ “መሐል አምባ” እንደሚባል ተነገረኝ፡፡ በዚሁ መንደር ታሜ ቁጭ ብሎ ከአካባቢው ወጣቶች ጋር እያወጋ አገኘሁት፡፡
ተነስቶም እየተጓዝን ሳለ፣ የሁለተኞቹን የጉዞ አድዋ ማኅበር አርማ የተለጣጠፈበት መኪና፣ አጠገባችን ደርሶ ቆመ፡፡ ሹፌሩና በውስጡ የነበሩትም ወርደው “ኤርሚ እንዴት ነህ? ሰለሞን እባላለሁ” አለኝ፡፡ ደህንነቴንም ነግሬው እግሮቼን ሳሳየው፣ ተገርሞ በሀዘን ስሜት፤ “አይዞህ” ብሎኝ ፎቶ አብረን እንድንነሳ ጠየቀኝ:: ችግር እንደሌለው በመንገር ተነስተን፣ የመርሳ ጉዞአችን ቀጠለ፡፡
“ልክ ነው ያደረግከው” አለኝ ታሜ፡፡ “ምኑ?” ስለው “ማናገርህ! ከያሬድ ጋር ባላቸው ፀብ ተጓዥ መግባት የለበትም” ሲለኝ “ትቀልዳለህ? ከተጣላው ጋር ልጣላኮ አይደለም የተነሳሁት” ብዬው ሳበቃ አንድ የመኖሪያ ቤት ሲያይ ተጠግቶ ልጅቱን “የሚበላ ይኖርሻል?” ብሎ ጠየቃት:: ማባያ የሌለውን ደረቅ እንጀራ ተቀብሎ ቁጭ ብለን ካጋመስነው በኋላ፣ የተረፈውን በፌስታል ቋጠራት፡፡ ታሜ ውፍረቱ እንደ ልብ እንዲንቀሳቀስ ዕድል አይሰጠውም፡፡ ውፍረት እየቀነሰ መምጣቱ ሲነገረው በደስታ ይዘላል፡፡ ብዙ ጊዜም በዚህ ቃል አጽናናዋለሁ፡፡ መሮጥ እንደሚኖርብኝና “ከእኔ ጋር ስትዘገይ ሲያይ ኋላ ደግሞ ያሬድ ይናገረኛል፤ ስለዚህ ቅደም” በማለቱ ፍጥነቴን ጨምሬ ተጓዝኩኝ፡፡ በመጨረሻም አንድ ትልቅ የብረት ድልድይ አግኝቼ አጠገቡም “እንኳን ደህና መጡ ወደ መርሳ ከተማ” የሚል በማየቴ ተጽናናሁኝ፡፡ በአንድ የከተማዋ ነዋሪ አመልካችነትም ጓዶች ያረፉበትን ግቢ አግኝቼ ወደ አዳራሹ ገባሁ፡፡ የመርሳ ከተማ የመንግስት የስራ ኃላፊዎችም ደና ቀና ሲሉ አምሽተው፣ ጣፋጭ እራት ሰርተው እንድንበላ አደረጉ፡፡ ዘማች ሃናም ከማዕዱ አጐረሰቺኝ፡፡
 (በኤርሚያስ መኮንን ከተጻፈውና ሰሞኑን ከተመረቀው “የጉዞ አድዋ ማስታወሻዬ”፤
ጥር 2012፤ የተቀነጨበ)

  ከዕለታት አንድ ቀን አንድ “እናትህ ልትሞት ነው” ተብሎ የተነገረው ወጣት በጣም ከመፍራቱ የተነሳ እቤቱ አካባቢ ወዳለ ተራራ ላይ ይወጣል፡፡ ከዚያም ሁሌ ጠዋት ጠዋት በተራራው አናት ብቅ እያለ፤
“ያች እናቴ ሞተች ወይ?”
“አልሞቱም፤ ገና እያጣጣሩ ነው” ይሉታል፡፡
“ከረመች በላታ!” ይላል፡፡
ሌላም ቀን ስለእናቱ ይሄንኑ ጥያቄ ይጠይቃል፡፡
“አልሞቱም ገና እያጣጣሩ ናቸው” ይሉታል
“ከረመች በላታ!” ይላል፡፡
አንድ ቀን ጠዋት የማይቀረው ሞት የእናቲቱን ነብስ ይዟት ሄደ፡፡
ያ ልጅ፤ “ያቺ እናቴ እንዴት ሆነች?” ሲል ይጠይቃል፤ እንደተለመደው፡፡
ሰውም ማረፏን ይነግረዋል፡፡
ልጁም አሁንም ራቅ ያለ ቦታ ሆኖ ሁኔታውን ይከታተላል፡፡ እድሩ የሚያደርገውን እየጠበቀ ነው፡፡
እድሩም ልጁ በችግር ምክንያት እናቱን ለመቅበር እንዳልቻለ ገብቶት ከዕድሩ የተጠራቀመ ገንዘብ ተወስዶ ቀን ሲሞላለት እንዲተካ ወሰነ፡፡
በዚህ መሠረትም ጃኖ ተገዝቶ በጃኖ ተከፍነው እናት ወደ ቀብር ሲወሰዱ፤ ልጁ የሚያሰላስለው የጃኖውን ዕዳ እንዴት እንደሚከፍል ነበር፡፡
ሲያለቅስም እንደሚከተለው እያለ ግጥም እየደረደረ ነበር፡-
“ለብሳ እማታውቀውን የሰው ጃኖ ለብሳ
ተመለሺስ ቢሏት በየት ተመልሳ
ፍሳሽ እናቴ ፍሰሽ
እኔን በእዳ ለውሰሽ!!”
***
ሁላችን የአገር ባለዕዳዎች ነን፡፡ እድሮች ችግሮቻችንን ለማቃለል የተሰናዱ ማህበራዊ የኢኮኖሚ አቅሞቻችን ናቸው፡፡ የተጐዳና ለሞት የተዳረገ ቢኖር በአገር ወግ ይቀብራሉ:: እህል ውሃ ያቃምሳሉ፡፡ ዘመድ የሞተበትን ሰው ያጽናናሉ፡፡ ለእንግዶች የሚቀመስ ያቀርባሉ፡፡ ማህበራዊ ድርና ማጉ መልኩንና ወዙን ሳይለቅ ህይወት ባህሉን እንደጠበቀች እንድትቀጥል፣ የተሻለውን ሁሉ ያደርጋሉ፡፡
የመተሳሰብ፣ የመረዳዳት፣ አንተ ትብስ እኔ የመባባል፣ ለችግሮች ሁሉ ቀድሞ የመድረስ ባህልና ልማድ፣ አገርን ከየትኛውም ድቀት ያድናል፡፡ ነገ ከነገ ወዲያ ብድር በምድር የምንባባልበት፣ ወንድም አለኝ፣ እህት አለኝ፣ ወገን አለኝ የምንልበት ጠንካራ የማህበረሰብ ትሥሥር እንዳለን ምንጊዜም አንረሳም፡፡ ዘመን ያበሰለው ባህልና ልማድ ዐይን ይከፍታል፡፡ ነገን በብሩህ መነጽር ያሳያል፡፡ ዛሬ ከእጃችን ሳያመልጥ እንጠቀምበት ዘንድ ያፀናናል፡፡ ያተባናል፡፡ ያጠነክረናል፡፡
የምናውቀውን ፀጋ ከነተስፋው እንድንገለገልበት ምንነቱን የመገንዘብ አስተውሎት ያስፈልገናል፡፡
እዚህ ላይ የአንድን ታዋቂ ገጣሚ የሮበርት ብራውንን አባባል ብንጠቅስ ስለዕውቀት ያለንን ብስለት ያጠነክርልናል፡-
“ደግሞ ማወቅ ማለት
ከውጪ ያለውን ሄዶ ከመፈለግ
ከውስጥ የበራውን እንዲወጣ ማድረግ”
የአገር የውስጥ ብርሃን ኃያል ነው፡፡ ነገ አዋቂና የነቁ የበቁ ልጆች እንዲኖሩን ዛሬ አስተሳሰባቸው የታነፀ፣ የተጠመቀና የተባረከ፤ ትውልድ መኮትኮት ያስፈልጋል፡፡ ብርሃን ስናሳየው ጨለማ የማያይ፣ ልምላሜን ስናሳየው በረሃ ውስጥ የማይቀር፣ አሸዋ የማይውጠው ባለመንፈስ ፀጋ ትውልድ እናፍራ፡፡ ዐይናችን ይከፈት፡፡ እጆቻችን ለሥራ ይዘርጉ፡፡ ከሌሎች የምንጠብቀውን ትልቁ ተስፋችን ነው ከማለት የራሳችን ትጋት ምን ያህል ቢጠናከር፣ እንዴትስ በወግ ቢያድግ የሁላችን ጠበል፣ የሁላችን ጥምቀት ይሆናል ብለን ልባችን ንፁህ ይሁን፡፡
የጥምቀት በዓል፣ ለክርስትና ዕምነት ተከታዮች የሞቀና የተባረከ ይሁን!
የደመቀና ያሸበረቀ የህይወት መንገድ ሁሉ የፍፃሜ መዳረሻችንን ያሳያል ብለን አናስብ:: ምክንያቱም “የሚያብረቀርቅ ሁሉ ወርቅ አይደለም”ና!