- አንዳነዴ ሰምተን ከሆነ መጋኛ መታው፣መጋኛ ፊቱን አጣመመው ሲባል ሰምተን ሊሆን ይችላል። የዚህን ነገር ሳይንሳዊ ትንታኔ በጥቂቱ ይዤላቹ ቀርቢያለሁ።
-ፊታችን ከጭንቅላታችን በሚነሱ ነርቮች አማካኝነት የእለት ተእለት ተግባራትን ይከውናል። ከጭንቅላታችን የሚነሱ 12 የጭንቅላት ነርቮች (cranial nerves) አሉ። ከነዚህ ውስጥ አብዛኞቹ ነርቮች የፊታችንን እንቅስቃሴ ያዛሉ፣ ይቆጣጠራሉ። ፊታችን ቀስ በቀስ ወይም በድንገት ሊጣመም ይችላል።
-ድንገተኛ የሆነ የፊት መጣመም (bell's palsy) የምንለው በአንድ በኩል የሚገኘውን የፊት ጡንቻዎች መድከም ፣ መስነፍ ወይም መዛል ሲሆን የፊታችንን ቅረፅ የሚቀይር ከአንጎል ከሚነሱት 12 ነረቮች አንዱ የሆነው ሰባተኛው ነርቭ (facial nerve) ብግነት ወይም እብጠት ምክንያት የሚመጣ የነርቭ ህመም ነው።
ይህ ችግር በማንኛውም የእድሜ ክልል ሊከሰት የሚችል ፣ ግማሽ ፊታችን ወይ በቀኝ ወይም በግራ ፊት እነዳይታዘዝ የሚያደርግ ህመም ነው ፣ ይህም ፊታችንን የሚመግቡ ነርቮች (nerve supplies) ከጭንቅላታችን ሲወጡ በሚከሰት ጫና ወይም ጉዳት ሊከሰት ይችላል።
ምክንያቶቹስ ምንድን ናቸው?
-ይህ ነው የሚባል ምክንያት ባይቀመጥም አንዳንድ ኤክስፐርቶች በአንድ በኩል የሚገኘውን የፊታችንን ጡንቻ የሚቆጣጠረው ነርቭ ሲቆጣ ፣ ወይም እብጠት ሲኖረው ነው ብለው አሰቀምጠዋል። ይህም በተለይ በቫይረስ ኢንፌክሽን አማካኝነት ነው ተብሎ ይታሰባል።
እእነዚህ ቫይረሶች ለምሳሌ Herpes simplex virus,herpes zosther, episten barr virus, CMV virus, mumps virus, adeno virus ይጠቀሳሉ።
ተጋላጭ ሰዎችስ እነማን ናቸው?
-ነፍሰጡር እናቶች ፣ የላይኛው የመተነፈሻ አካል ኢንፌክሽን ፣ ስኳር ፣ ደም ግፊት እና ከመጠን በላይ ውፍረት ያለባቸው ሰዎች ፣ ተጋላጭ ናቸው ተብሎ ይታሰባል።
ምልክቶቹስ?
-በአብዛኛው ጊዜ ምልክቶቹ በጥቂት ሳምንታት ውስጥ በተወሰነ መልኩ ይመለሳል ተብሎ ይታሰባል። ሙሉ ለሙሉ ወደ ነበረበት ለመመለስ ሳምምነታት ወይም ወራት ይፈጃል ተብሎ ይታሰባል። የተወሰኑ ሰዎች ላይ ደግሞ እስከ ሂወት ዘመን ሊቆይ ይችላል።
-ድንገተኛ የሆነ በአንድ በኩል ብቻ የፊት መድከም ፣ መስነፍ ፣ የፊት መውደቅ ፣ ጉነጭ በአየር መሙላት መቸገር ፣ መሳቅ ፣ ፈገግ ማለት ፣ እና ሌሎች የፊት እንቅስቃሴዎች ለማድረግ መቸገር ፣ የፊት መደንዘዝ ፣ የአንድ አይን መክደን አለመቻል ፣ የምራቅ መዝረክረክ ፣ ማፏጨት አለመቻል ፣ የአፍ በአንድ በኩል መውረድ ፣ በግነባር መኮሳተር አለመቻል ፣ ከጆሮ ጀርባ አና መንጋጭላ አካባቢ የህመም ስሜት ፣ እራስ ምታት፣ ጣእም ለማጣጣም መቸገር ፣ የእንባ እና የምራቅ መጥን መለወጥ ፣ ሊኖሩ ይችላሉ።
የሚያመጠውስ መዘዝ?
-የፊት ነርቭ በቋሚነት መጎዳት
-የነርቭ ዘንጎች በትክክል አለማደግ
-የአይን መድረቅ ፣ የአይን ኢነፌክሽን ፣ መታወር ድረስ ሊደርስ ይችላል።
ምርመራዎቹስ?
-የጤና ባለሙያው ከታካሚው ታረክ በመውሰድ እና አካላዊ ምርመራ ከተደረገ በዃላ እንደ አስፈላጊነቱ ምን አልባት አጋላጭ ምክንያቶችን ለማወቅ የደም ናሙና ምርመራ (ለምሳሌ የስኳር ፣ የHIV ፣ የኮሌስትሮል ምርመራ) እንዲሁም የጭንቅላት MRI ወይም CT scan ፣ Electromyography ሊያስፈልግ ይችላል።
ህክምናውስ?
-ይህ አይነት ችግር ሲያዩ ሰዎች ወዲያውኑ የጤና ተቋም መታየት ይጠበቅባቸዋል። ይህም ቶሎ ለመዳን በቶሎ መታከም አስፈላጊ ስለሆነ ነው። መድሀኒቶች ለምሳሌ የህመም እና ፀረ ብግነት መድሀኒቶች ለምሳሌ Corticosteroids, ፀረ ቫይረስ (antiviral) መድሀኒቶች ፣ አካላዊ ህክምና (physical theraphy) ፣ የፊት ማሳጅ ፣ ቀዶ ህከምና ተጠቃሽ ናቸው።
-በተለይ የፊዚዮቴራፒ ህክምና እጅግ ጠቃሚ የሆነ የህክምናው አካል ነው። ይህም የተለያዩ የፊት ላይ እንቅሰቃሴዎች ፣ የፊት ጡነቻ ሰፖርቶች የደነዘዙ የፊት ጡንቻዎችን ወደ ነበሩበት ለመመለሰ ከፍተኛ የሆነ ለውጥ ያሳያሉ።
ጤና ይብዛላችሁ
ዶ/ር ኤርሚያስ
