• ጦርነት እንዳይፈነዳ ስጋት እንዳለው ገልጧል


        የትግራይ ክልል ጊዜያዊ አስተዳደር አቃፊና አሳታፊ ባለመሆኑ፣ ሕዝባዊ ቅቡልነት እንዳነሰው ዓረና ትግራይ ለሉዓላዊነት እና ዴሞክራሲ ገልጿል። ፓርቲው ባለፈው  ረቡዕ ነሐሴ 29 ቀን 2016 ዓ.ም  ባወጣው መግለጫ፣ ጊዜያዊ አስተዳደሩ የህወሓት የበላይነት የነገሰበት መሆኑንም አስታውቋል።
በክልላዊና አገር አቀፋዊ ጉዳዮች ላይ ባተኮረው በዚህ መግለጫው፤ በትግራይ ከፕሪቶሪያ የሰላም ስምምነት በኋላ የተኩስ ድምጽ መቆሙ በአዎንታዊነት የሚወሰድ መሆኑን አመልክቷል። አያይዞም፣ ስምምነቱ በአግባቡ ባይፈጸምም፣ ተኩስ በመቆሙ ብቻ የክልሉ ሕዝብ በተስፋ እየኖረ መቆየቱን አትቷል።
ሆኖም ግን የህወሓት  አመራሮች ለሁለት ተከፍለው፣ አንደኛው ወገን ከኤርትራ መንግስት ጋር “ግንኙነት ፈጥሯል” ሲል የጠቀሰው ዓረና፤ ሌላኛው ደግሞ “ከፌደራል መንግስት ጋር በመሰለፍ ወደ እርስ በርስ ጦርነት ሊያመራ የሚችል እንቅስቃሴ እያደረገ ነው” በማለት አብራርቷል። አክሎም፣ “ይህ ለትግራይ ሕዝብ ጥቅም ሳይሆን ለራሳቸው የስልጣን ጥቅም ሲሉ የሚያደርጉት ነው። ተቀባይነትም የለውም።” ብሏል፣ ፓርቲው በመግለጫው።
ለፓርቲው ሊቀ መንበር አቶ አምዶም ገብረስላሴ፤ “ከኤርትራ መንግስት ጋር የሚሰራ ቡድን ‘አለ’ ያላችሁት ከምን ተነስታችሁ ነው?” በሚል ከአዲስ አድማስ ጋዜጣ  ለቀረበላቸው ጥያቄ፤ “የትግራይ ክልል ጊዜያዊ አስተዳደር ራሱ ይህንን ጉዳይ ገልጾታል። ሁለተኛ፣ የፌደራል መንግስት ከወራት በፊት ለፖለቲካ ፓርቲዎች ማብራሪያ ሰጥቶ ነበር። በዚያን ጊዜ አንደኛውን ቡድን በስም ሳይጠቅስ፣ ከኤርትራ መንግስት ጋር ግንኙነት እንዳለው መረጃ አጋርቶ ነበር። እኛ ከዲፕሎማቶች፣ ከተለያዩ አካላት መረጃ አጣርተን ነው ያረጋገጥነው። ይህ ግንኙነት በተደጋጋሚና በግልጽ እየተፈጸመ ነው። ‘ሕገ ወጥ’ በተባለው የህወሓት ጉባዔም ላይ በተወሰነ መልኩ ተነስቶ ነበር። ይህ ጉዳይ መልሶ ወደ ጦርነት የሚያስገባ ስለሆነ፣ እንቅስቃሴው መቆም እንዳለበትና  ተቀባይነት እንደሌለው ነው ያስገነዘብነው።” ሲሉ ምላሽ ሰጥተዋል።
“ጊዜያዊ አስተዳደሩ ጠንካራ አይደለም” ያሉት  አቶ አምዶም፤ “አስተዳደሩ አቃፊና አሳታፊ ባለመሆኑ፣ ሕዝባዊ ቅቡልነት አንሶታል” ብለዋል። “ከክልል እስከ ቀበሌ ድረስ፣ ጠንካራ መዋቅር መዘርጋት ባለመቻሉ ጊዜያዊ አስተዳደሩ በአግባቡ እየሰራ አይደለም” ሲሉም ሊቀመንበሩ አስረድተዋል።
 የህወሓት የበላይነት የነገሰበት ጊዜያዊ አስተዳደር መሆኑን በመጥቀስም፣ “ከ90 በመቶ በላይ የህወሓት አባላትና ደጋፊዎች ናቸው አስተዳደሩን የተቆጣጠሩት” ብለዋል።
ትግራይ ክልል ውስጥ በሚንቀሳቀሱ ፓርቲዎች፣ ምሁራንና ሌሎችም ከሲቪክ ማሕበራት የተውጣጣ ጠንካራ የሆነ እስከ ቀበሌ ድረስ መዋቅር መዘርጋት የሚችል ጊዜያዊ መንግስት ዳግም መዋቀር እንደሚኖርበት አቶ አምዶም ጥሪ አቅርበዋል። በፕሪቶሪያው ስምምነት መሰረት፣ ጊዜያዊ አስተዳደሩ አሳታፊና አቃፊ መሆን እንደሚገባው አውስተው፣ “ሁለቱም ቡድኖች ወደ አካባቢያዊነት እንቅስቃሴ ማዘንበላቸው የትግራይን ሕዝብ አንድነት የሚጎዳ ነው። ትልቅ ስሕተት ነው” ሲሉ ተችተዋል፡፡
በሌላ በኩል፣ የትግራይ ክልል ጊዜያዊ አስተዳደር ፕሬዚዳንት አቶ ጌታቸው ረዳ “የተፈጠረው ልዩነት ያለ ግጭት እንዲፈታ እንሰራለን” በማለት መናገራቸው የተገለጸ ሲሆን፣ ይህን ያሉት ከትላንት በስቲያ ሐሙስ  በማይጨው ከተማ ህዝባዊ ውይይት ባደረጉበት ወቅት ነው። አቶ ጌታቸው የሚመሩትና ጄነራል ጻድቃን ገብረ ትንሳኤ ያሉበት የከፍተኛ አመራሮች ቡድን ከሰሞኑ በትግራይ ክልል እየተንቀሳቀሰ ሲሆን፤ ከቀናት በፊትም በዓዲግራት ተመሳሳይ ውይይት አድርጎ እንደነበር ተነግሯል። አመራሮቹ ወደ ማይጨው ባደረጉት ጉዞ በየመንገዱ የከተማው ሕዝብ እየወጣ እንደተቀበላቸው የክልሉ መገናኛ ብዙኃን ዘግበዋል።
በህወሓት አመራሮች መካከል የተፈጠረው ልዩነት ሕዝቡን እንደሚከፋፍል፣ ይህም በአስቸኳይ መቆም እንዳለበት ከከተማዋ ነዋሪዎች ጥያቄ ቀርቧል። በተጨማሪም፣ በአመራሮች መካከል የተፈጠረው ‘እኔ ከሞትኩ ሰርዶ አይብቀል’ ዓይነት አካሄድ እንዲቆምም ጥሪ ተስተጋብቷል።
አቶ ጌታቸው ረዳ፤ የህወሓት ሕጋዊነትን ለሕዝብ በሚመጥንና የፕሪቶሪያን የሰላም ውል በሚያስከብር መልኩ ለመመለስ እንደሚሰሩ ገልፀዋል። እርሳቸው በሚመሩትና በደብረፀዮን ገብረሚካዔል (ዶ/ር) መካከል በሚመራው የህወሓት ቡድኖች መካከል የተፈጠረው ልዩነት ያለግጭት እንዲፈታ እንደሚሰሩም ጠቁመዋል።
“ከዚህ ውጭ የፕሪቶሪያን የሰላም ውል ለማፍረስ የሚደረግ ማንኛውም እንቅስቃሴ ጦርነትን መጥራት መሆኑ ሊታወቅ ይገባል” ሲሉ አስጠንቅቀዋል። በተጨማሪም፣ “የተፈጠረው ልዩነት በሰላማዊ መንገድ እንዲፈታ ከማድረግ ጎን ለጎን ተፈናቃዮች በአጭር ጊዜ ወደ ቀድሞ የመኖሪያ አካባቢያቸው እንዲመለሱ እናደርጋለን “ በማለት አክለዋል።

 የውጭ ምንዛሪ ዋጋ መናርና እንደልብ አለመገኘት የታሪፍ ማሻሻያውን ለማድረግ ገፊ ምክንያት ነው ተብሏል።


          አዲሱ የኤሌክትሪክ ታሪፍ ማሻሻያ ከመስከረም 1 ቀን 2017 ዓ.ም. ጀምሮ ተግባራዊ እንደሚደረግ የኢትዮጵያ ኤሌክትሪክ አገልግሎት ገልጿል። የአገልግሎቱ ዋና ስራ አስፈጻሚ ሽፈራው ተሊላ (ኢ/ር) ባለፈው ረቡዕ 29 ቀን 2016 ዓ.ም ነሃሴ  ለጋዜጠኞች በሰጡት መግለጫ፤ ከ50 ኪሎ ዋት እስከ 200 ኪሎ ዋት ድረስ የሚጠቀሙ ደንበኞች ድጎማ እንደሚደረግላቸው ተናግረዋል።
ዋና ስራ አስፈጻሚው ሲያብራሩ፣ 50 ኪሎ ዋት የሚጠቀሙ ደንበኞች የማሻሻያ ታሪፉን 75 በመቶ፣ ከ50 እስከ 100 ኪሎ ዋት የሚጠቀሙ ደንበኞች 40 በመቶ እንዲሁም ከ100 እስከ 200 ኪሎ ዋት ደግሞ 4 በመቶ ድጎማ እንደሚደረግላቸው ጠቅሰዋል። በማያያዝም፣ “በወር ውስጥ ከ0 እስከ 50 ኪሎዋት በሰዓት የሚጠቀሙ ደንበኞች ድጎማ ሳይደረግላቸው በትክክለኛው የታሪፍ ቀመር ቢሰላ 6 ነጥብ 01 በኪሎ ዋት መክፈል ቢኖርባቸውም፣ ድጎማ በመደረጉ ወደ 0 ነጥብ 98 ዝቅ ብሏል ወይም 84 በመቶ ድጎማ ተደርጎላቸዋል” ብለዋል።
በተጨሪም፤ ከ51 እስከ 100 ኪሎዋት ተጠቃሚ ለሆኑ ደንበኞች 61 በመቶ ድጎማ ተደርጎላቸው፣ ከ6 ነጥብ 01 ወደ 2 ነጥብ 34 ዝቅ እንዲል መደረጉን መ/ቤቱ አስታውቋል ፡፡ ከ101 እስከ 200 ኪሎዋት ለሚጠቀሙ ደግሞ፣ 35 በመቶ ድጎማ በማድረግ፣ ከ6 ነጥብ 01 ወደ 3 ነጥብ 91 የታሪፍ ዋጋ ተቀንሷል በማለት በመግለጫው ላይ አትቷል።
ይህ የተደረገው የታሪፍ ማሻሻያው -- ማለትም የተጨመረው 6 ብር -- የሚከፈለው በአንድ ጊዜ ሳይሆን ከመስከረም ጀምሮ በአራት ዓመት ጊዜ ውስጥ እንደሆነ ሽፈራው ተሊላ አመላክተዋል። በተጨማሪም፣ 50 ኪሎዋት የሚጠቀሙ ደንበኞች አሁን የሚከፍሉት 27 ሳንቲም እንደሆነ አንስተው፣ ነገር ግን ከመስከረም ጀምሮ የሚከፍሉት 35 ሳንቲም ይሆናል ሲሉ ዋና ስራ አስፈፃሚው አስረድተዋል።
የታሪፍ ማሻሻያው ጥናት ለአንድ ዓመት በሶስተኛ ወገን ባለሞያዎች ቡድን፣ ከኢትዮጵያ ኤሌክትሪክ ኃይልና ከኢትዮጵያ ኤሌክትሪክ አገልግሎት የተውጣጡ ከፍተኛ ባለሙያዎች መጠናቱን፣ ለነዳጅና ኢነርጂ ባለስልጣን ቀርቦ ተቀባይነት ካገኘ በኋላ ለሚኒስትሮች ምክር ቤት ቀርቦ እንደጸደቀ ተነግሯል።
የኢትዮጵያ የኤሌክትሪክ ታሪፍ ከሰሃራ በታች ካሉ የአፍሪካ አገራት ታሪፍ ጋር ሲነጻጸር በጣም ርካሽና  በጣም ዝቅተኛ ነው ሲል የሚያብራራው የታሪፍ ማሻሻያው ሰነድ፤ ለአብነት ላይቤሪያ፣ ሴራሊዮን፣ ቶጎ፣ ቤኒን፣ ጋቦን፣ ኬኒያና ሱዳን ከኢትዮጵያ ጋር ሲነጻጸሩ ለዜጎቻቸው “ውድ” ሊባል በሚችል ዋጋ የኤሌክትሪክ ሃይል እያቀረቡ እንደሚገኙ ያመለክታል። ከዚሁ ጋር በተያያዘ የኤሌክትሪክ መሰረተ ልማት ግብዓቶች መግዣ ዋጋ መሻቀብና የውጭ ምንዛሪ መናር፣ ብሎም እንደልብ አለመገኘት የታሪፍ ማሻሻያ ለማድረግ  እንደገፊ ምክንያት ተደርጎ በሰነዱ ላይ ተነስቷል።
የታሪፍ ማሻሻያውን በማስመልከት  ማብራሪያ የሰጡት በኢትዮጵያ የኢኮኖሚ ባለሞያዎች ማሕበር፣ ከፍተኛ የምጣኔ ሃብት ተመራማሪ አቡሌ መሐሪ (ዶ/ር)፤ ማሻሻያው ጊዜውን የጠበቀ እንዳልሆነና ዝቅተኛ ገቢ በሚያገኙ የሕብረተሰቡ ክፍሎች ላይ ተጽዕኖውን እንደሚያሳርፍ ተናግረዋል። አያይዘውም፣ ከምንዛሪ ስርዓቱ ለውጥ እና ከምርታማነት ባሻገር፣ ይኸው ማሻሻያ የራሱን ጫና ይፈጥራል ብለዋል።
መንግስትን የኤሌክትሪክ ሃይል አገልግሎት ላይ የዋጋ ጭማሪ እንዲያደርግ የሚያስገድድ ምክንያት አለ ለማለት እንደማያስደፍር የገለፁት ባለሙያው፤ “በአንድ ጊዜ ሁሉንም ነገር ለውጠን አንዘልቀውም። የቅድሚያ ቅድሚያ ለሚሰጣቸው ስራዎች ቅድሚያ እየተሰጠ በሂደት ነው ይህን ጭማሪ ልንቋቋመው የምንችለው። በማሕበረሰቡ ላይ ተደራራቢ ጫና ስለሚፈጥር፣ የታሪፍ ማሻሻያው ተግባራዊ የሚደረግበት ጊዜ ሊታሰብበት ይገባል።” ሲሉ አስተያየታቸውን ሰንዝረዋል።

በሶዶ ሁለት ወረዳዎች የታገቱ ገበሬዎች፣ የሃይማኖት አባቶችና ነዋሪዎችን ለማስለቀቅ ከ2 ሚሊዮን ብር በላይ መከፈሉ ተገልጿል፡፡


         ላለፉት አምስት ዓመታት ከጉራጌ ዞን አስተዳደራዊ መዋቅር የወጣና በታጣቂዎች የተያዘ አንድ አካባቢ እንዳለ ተነግሯል። ይህ የተነገረው ከትላንት በስቲያ  ሐሙስ ነሐሴ 30 ቀን 2016 ዓ.ም፣  ጎጎት ለጉራጌ አንድነት እና ፍትሕ ፓርቲ (ጎጎት) አዲስ አበባ በሚገኘው ዋና ጽሕፈት ቤቱ ለጋዜጠኞች በሰጠው ጋዜጣዊ መግለጫ ላይ ነው።
የፓርቲው የሕዝብ ግንኙነት ሃላፊ አቶ ጀማል ሳኒ በንባብ ባቀረቡት መግለጫ፤ በምስራቅ መስቃን ወረዳ፣ ኢንሴኖ ዙሪያ ያለው የጸጥታ ችግር ከ5 ዓመታት በላይ መፍትሔ ሳያገኝ፣ አሁንም በአሰቃቂ ሁኔታ የንፁሃን ህይወት እየተቀጠፈ መሆኑ ተጠቁሟል፡፡  በአካባቢው የተፈጠረው የጸጥታ ችግር መነሻው “የ11/9 ቀበሌዎች ጥያቄ” የተሰኘው በምስራቅ መስቃን እና ማረቆ ወረዳዎች መካከል የተነሳው የ’ይገባኛል’ ጥያቄ እንደሆነ መግለጫው አትቶ፣ “መንግስት ይህንን ጥያቄ በአገራችን በሌሎች አካባቢዎች መሰል የ’ይገባኛል’ ጥያቄዎች በተፈቱበት ሕዝበ ውሳኔ እና ውይይት ከመፍታት ይልቅ በየጊዜው ፖለቲካዊ ፍጆታ በተጫነው ዕርቅ በማተኮሩ ችግሩ እየተባባሰ ሄዷል።” ሲል ትችቱን ሰንዝሯል፡፡
በኢንሴኖ ከመጋቢት 21 እስከ ነሐሴ 26 ቀን 2016 ዓ.ም. ሕጻናትን ጨምሮ 32 ወንዶችና 12 ሴቶች፣ በጠቅላላው 44 ሰዎች መገደላቸውን ፓርቲው በመግለጫው ጠቅሷል። በተጨማሪም  ከ6 ሺህ በላይ ሰዎች መፈናቀላቸውንና 36 ሰዎች በእስር ላይ እንደሚገኙ አስረድቷል፡፡
በጉራጌ ዞን የጸጥታ ችግር የተፈጠረበት “ቆስየ” የተሰኘው ሌላኛው አካባቢ መሆኑን ጎጎት አስታውቆ፣ “አካባቢው ሙሉ ለሙሉ መንግስታዊ መዋቅር ፈርሶ በጎበዝ አለቆች እጅ የገባ ነው።” ብሏል። አያይዞም፣ አካባቢው የጉራጌ ዞን አካል ቢሆንም፣ ላለፉት 5 ዓመታት ከዞኑ ቁጥጥር ውጪ በሌሎች አካላት ቁጥጥር ስር እንደሚገኝ ፓርቲው በመግለጫው አመልክቷል፡፡
ይህንንም ተከትሎ በአካባቢው ነዋሪ የነበሩ የጉራጌ ተወላጆች “ከአካባቢው እንዲሰደዱ ተደርገዋል” ያለው ጎጎት፤ “በአካባቢው ሌሎች እንዲሰፍሩበት እየተደረገ ይገኛል።” ሲል ነው የጠቆመው፡፡ በዚህም የተነሳ መንግስታዊ አገልግሎት በመቋረጡ የአካባቢው ነዋሪ ለከፋ የሰብዓዊ መብት ጥሰት መጋለጡን፣ እንዲሁም ነባር የገበያ ቀኖች ሳይቀሩ መቋረጣቸውን ጠቅሷል።
ፓርቲው በዚሁ አካባቢ ግብር የሚሰበሰበው ይኸው ታጣቂ ሃይል መሆኑን በመግለጫው ቢያመላክትም፣ የታጣቂውን ሃይል ማንነት በይፋ አልገለጸም። ይሁንና ይኸው ታጣቂ ሃይል ቆስየ አካባቢ “የጉራጌ ዞን ሳይሆን የሃዲያ ዞን ነው” የሚል ሃሳብ እንዳለው፣ የጎጎት የሕዝብ ግንኙነት ሃላፊ አቶ ጀማል ሳኒ ተናግረዋል።
በተጨማሪም፣ ዳርጌ አካባቢ ከዞኑ የፀጥታ ሃይል አቅም ውጪ በመሆኑ ምክንያት የመከላከያ ሰራዊት ወደ አካባቢው እንዲገባ መደረጉን በዚሁ መግለጫ ሲነገር፣ በአካባቢው መደበኛ የእርሻና ሌሎች ኢኮኖሚያዊ እንቅስቃሴዎች በከፍተኛ ደረጃ መታወካቸው ተብራርቷል። በሶዶ ሁለት ወረዳዎች የሃይማኖት አባቶችና ገዳማትን ሳይቀር ኢላማ እንዳደረገ የተነገረለት የዕገታ ተግባር በታጣቂ ሃይሎች “ይፈጸማል” ተብሏል።
ታጋቾችን ለማስለቀቅ በመቶ ሺህዎች የሚቆጠር ብር እንደሚጠየቅ አስታውቆ፣ ከ16 በላይ የታገቱ ገበሬዎች፣ የሃይማኖት አባቶችና ነዋሪዎችን ለማስለቀቂያ በድምሩ ከ2 ሚሊዮን ዘጠኝ መቶ ሺህ ብር በላይ ተከፍሏል  ብሏል፣ ፓርቲው በመግለጫው፡፡ በተጨማሪም  ከጥቅምት 2015 ዓ.ም. እስከ ነሐሴ 28 ቀን 2016 ዓ.ም. ድረስ 10 ሰዎች በታጣቂዎች ተገድለው፤ ከ23 በላይ የሚሆኑ  ሰዎች ደግሞ ድብደባ ተፈጽሞባቸው፣ ከባድና ቀላል የአካል ጉዳት እንደደረሰባቸው አስታውቋል።
በምስራቅ መስቃን እና ማረቆ አካባቢዎች የሚፈጠረው የጸጥታ ችግር ውስጥ የመንግስት አመራሮች እጅ “አለበት” የሚል ስሞታ ከነዋሪዎች እንደሚሰማ በመጥቀስ፣ ጎጎት ይህንን ስሞታ እንዴት እንደሚመለከተው ከአዲስ አድማስ ለቀረበለት ጥያቄ፣ የፓርቲው ሕዝብ ግንኙነት ሃላፊ አቶ ጀማል ሲመልሱ፤ “እየታሰሩና እየተፈቱ ያሉት በታችኛው መዋቅር ላይ ያሉ አመራሮች ናቸው። ችግሩ ከዚያም የዘለቀ ሊሆን እንደሚችል የራሳችን ግንዛቤዎች አሉን። ምናልባት እስከ ክልሉ ከፍተኛ አመራሮችም ድረስ ሊፈተሹ ይገባል። ክልሉ እነዚህን ፈትሾ ከጥቃቶችና ከሴራዎች ጀርባ ያለው ማን እንደሆነ በቅጡ ለይቶ ለሕዝብ ማሳወቅና ተገቢውን ዕርምጃ መውሰድ አለበት ብለን እናስባለን።” ብለዋል፡፡
ማዕከላዊ ኢትዮጵያ ክልል ከተመሰረተ ጀምሮ፣ ተከታታይነት ባለው ግጭት አካባቢው እየታመሰ ይገኛል ያለው ፓርቲው፤ በምስራቅ መስቃን እና ማረቆ የይገባኛል ጥያቄ የሚነሳባቸው የ”11/9” ቀበሌዎች ጉዳይ በሕዝበ ውሳኔ መፍትሔ እንዲያገኝ በማድረግ፣ ሕዝቡ በመረጠው ወረዳ እንዲተዳደር እንዲደረግ ጥሪ ማቅረቡን ጠቁሟል፡፡
ፓርቲው በመግለጫው፣ በቆስየ አካባቢ የተፈጠረው “ወረራ” በአስቸኳይ እንዲቆም፣ መንግስት በወራሪዎች ላይ ሕጋዊ እርምጃ እንዲወስድና የተፈናቀሉ ሰዎች ወደ ቀያቸው እንዲመለሱ፣ እንዲሁም በአካባቢው የጉራጌ ዞን መንግስታዊ ተቋማት መደበኛ ስራቸውን እንዲጀምሩም ጠይቋል።
በሶዶ ወረዳዎች፣ ማለትም በሪፌንሶ፣ አማውቴ፣ ጢያ፣ በዱግዳ ቀላ እና ሌሎች አካባቢዎች ላይ የሚፈፀመው ዝርፊያ፣ ዕገታ እና አግቶ ገንዘብ መቀበል ተግባራትን ለማስቆም ተጨማሪ የመከላከያ ሰራዊት ስምሪት እንዲደረግ ጎጎት  ጥሪ አስተላልፏል።
“ሕግ ይከበር፣ ሕዝብ ከጥቃት ይጠበቅ” በሚል መንግሥት ሃላፊነቱን እንዲወጣ በመቀስቀስ፣ የዜግነት ግዴታቸውን በመወጣታቸው ምክንያት የታሰሩ የጉራጌ የፖለቲካ እስረኞች በአስቸኳይ እንዲፈቱም ፓርቲው በመግለጫው ጥያቄ አቅርቧል።

ከማዕበል ማዶ!
የተረሳ የሚያስታውስ፤ የተከደነ የሚገልጥ፤
በየሀብከ ብርሃኔ ጥላሁን
➾ የመጽሐፉ ርዕስ:- ከማዕበል ማዶ … ገፀ ብዙ ስብዕና
➾ የመጽሐፉ አዘጋጅ፦ ደራሲ ተስፋዬ ማሞ
➾ የመጽሐፉ ይዘት:- የደራሲው ግለ ማስታወሻ
➾ የመጽሐፉ የገጽ ብዛት:- 364
➾ የመጽሐፉ የምዕራፍ ብዛት:- ስምንት
➾ የሕትመት ዓመት:- ፩ኛ ዕትም ነሐሴ 2016 ዓ.ም
➾ የመጽሐፉ የሽፋን ዋጋ፦ 450 ብር
እንደ መግቢያ
የታሪኩና የጽሑፉ ባለቤት ደራሲ ተስፋዬ ማሞ ወንድማገኝ ሁለገብ የጥበብ ሰው ነው፡፡ ደራሲ ነው- ዕፀ በለስንና የጨረቃ ጥሪን አስነብቦናል፡፡ የፊልም ደራሲ፣ ዳይሬክተርና ተዋናይ ነው- የፍቅር መጨረሻ እና የሬዲዮና የቴሌቪዥን ድራማዎችን አሳይቶናል፤ አስደምጦናል፡፡ የማስታወቂያ ባለሙያ ነው- በዘመናችን ተወዳጅ የሆኑ የሬዲዮና የቴሌቪዥን ማስታወቂያዎችን ሰርቶ አሳይቶናል፡፡ አዘጋጅ ነው፤ በሸገር ኤፍ ኤም የጥበብ መንገድ ብዙ የጥበብ ፍሬዎችን አስደምጦናል፡፡ ይህ ገለጻዬ ያንስበት ይሆናል እንጅ ‹‹አይይ በዛበት!›› ተብሎ የሚያሽኮረምም አይደለም፡፡ ይህንንም ለመረዳት ከማዕበል ማዶ… ገፀ-ብዙ መልኮቹን አንብቦ መጨረስ ብቻ በቂ ነው፡፡
ይህ ግለ ማስታወሻ (Memoir) ፀሐፊው በዘመኑ ከሚያስታውሳቸው የሕይወት ገጠመኞች ውስጥ መርጦ፣ የግድ መቆጠብ ስላለበት ከየዘርፉ መጥኖ ለአንባቢ ያቀረበበት ገፀ-ብዙ መልኮች ስብስብ ነው፡፡ ጸሐፊው ዋና ትኩረቱን በአንድ የእብድ ቀን ውሎ ገጠመኙ ጀምሮ ወዲያ ወዲህ እያላጋ በትውስታው ቅርርብ ስሜትና ምልከታ ላይ አተኩሮ የጻፈው ነው፡፡ እውነትን በልብወለዳዊ አተራረክ እየነዳ እንደስሜቱ ሲፈልግ በቃላት ምልልስ እያጫወተን፣ ሲፈልግ ባልነበርንበት ጊዜና ቦታ እየወሰደ በምስል ከሳች ቃላት ፍንዳታ እያስደነገጠን የጻፈው ነው፡፡
የተረሳ የሚያስታውስ፤ የተከደነ የሚገልጥ፤
ግለ ማስታወሻው መደበኛ የአጻጻፍ ሥልትን እየተከተለ፤ መረጃ እየሰጠ ለሚጠራጠሩ ማስረጃ እያቀረበ፤ እውነትነት የሞላው፤ የጸሐፊውን የሕይወት ማስታወሻ ከብዙ በጥቂቱ፣ ከረዥሙ በአጭሩ እየጨለፈ የሚያቀርብ ነው፡፡ ዛሬ ላይ ሆኖ ትናንቱን በማሳየት፣ በማስታወስ አስታውሶም የትናንት ራሱን ከዛሬ ማንነቱና ብስለቱ ጋር እያወዳደረ በመታዘብ፣ መኄስ ያለበትን የራሱ የሆኑ አሉታዊም አዎንታዊም ትችትና አድናቆቶችን አካቶ፤  ከስሜት ይልቅ እውነቱን፣ በማስረጃና በመረጃ እየተረተረ አሳይቶናል፡፡
በዚያ ትውልድ ውስጥ የቀለጡ ሻማዎች ብዙ ናቸው። ለምስክርነት ያልበቁ፤  "በዚያ ትውልድ ውስጥ ያመለጥናችሁ አልፋና ኦሜጋ እኛ ነን።" እያሉ በመመጻደቅ  ሲያደነቁሩን፤ ማዕከላዊ እውነቱን የገለጠልን የዚያ ትውልድ በጎ ምስክር አላየንም። ይህ ከማዕበል ማዶ ማስታወሻ ግን በማዕበል ቀዛፊው ሕይወት ውስጥ የዚያን ትውልድ ስህተቶችን፣ የጣና በለስ ፕሮጀክትን፣ የኤርትራን ጉዳይ፣ እውነታዊ ተጋድሎዎችን... ሁሉ በማዕበሉ ላይ የሕይወት መርከቡን እየቀዘፈ የሚነገር እውነት ገልጦልናል።
ይህን ግለ ማስታወሻ ስናነብ ከድርጊቱ ይልቅ ለድርጊቱ ያለውን ምልከታ፣ ከሕይወቱ ምዕራፍ ውስጥ ሊያስተምሩ የሚችሉትን መጥኖ መምረጡ እና በጊዜ ቅደም ተከተል አለመመራቱን እናስተውላለን። ምሁራን ‹‹በጣም ግላዊ ነገሮች በጣም ዓለም አቀፋዊ ናቸው፡፡" እንደሚሉት በጣም ግላዊ የሚባሉ የሚያሽኮረምሙ ኹነቶችን ያለስስትና ይሉኝታ ማካተቱ ከአጓጊነቱ ባሻገር ልብ ያሞቃል፡፡  
ግለ ታሪካቸውን መጻፍ ያለባቸው ሰዎች በሕይወታቸው ትልቅ ስኬት ያሳኩ ሰዎች መሆን እንዳለባቸው ስለግለ ታሪክ የጻፉ ምሁራን ሁሉ ይስማሙበታል፡፡ በዚህም ተስፋዬ ማሞ ግለ-ማስታወሻውን መጻፉ ‹ዘገየህ› ያስብለው እንደኾነ እንጅ አያንሰውም፡፡ ምክንያቱም ቢያንስ በልብወለድ ድርሰቱ፣ በፊልም ስራው፣ በማስታወቂያ ስራው፣ በመድረክ አጋፋሪነቱ ስኬታማ ሰው ነውና፡፡
በመጽሐፉ ከሌሎች ሰዎች ጋር የነበረውን ግንኙነት እንደ ገባር ተጠቅሞ ማስታወሻውን ስለሚያፈሰው፤ ተስፋዬ ራሱን ብቻ ሳይሆን እንደነ ምንተስኖት ያሉትን ሰዎች ታሪክ ጭምር በማቅመስ ስለሚተርክ ሰዎችን የማወቅ ፍላጎታችንን ይጨምረዋል፡፡ በዚህ አንድ መጽሐፍ ውስጥ ብዙ ቁጥር ያላቸው ሰዎችን ታሪክ በትናንሽ ቅጽ ያስነብበናል፡፡
ማዕበሉ ወደላይ እና ወደታች (Up and Down) ብቻ ሳይሆን፤ ወዲህና ወዲያ፣ (Zigzag) ግራና ቀኝ (Left and Right) እና ወደኋላ ወደፊት (Back and Forth) ንውፅውፅታ የበዛበት የተረሳ የሚያስታውስ፤ የተከደነ የሚገልጥ ገፀ-ብዙ መልኮችን የሚያሳይ ማዕበል ነው። በዚህ ግለ ማስታወሻ ውስጥ የፕሮፌሰር ጌታቸው ኃይሌ “በግል ሕይወቴ ከደረሰውና ካጋጠመኝ አንድፍታ ላውጋችሁ”  ከተሰኘው መጽሐፍ ላይ ዲያቆን ብርሃኑ አድማሱ ከጻፈው ቀዳሚ ቃል የፕሮፌሰሩን መጻሕፍ ከዳሰሰበት ሦስት አዕማድ ማለትም መራጭነት፣ አጓጊነት እና ሥዕላዊነት አንጻር የቃላቱን ማብራሪያ ወስጄ ከማዕበል ማዶን በመረዳቴ ልክ ለማሳየት እሞክራሁ፡፡
1.መራጭነት (Selectivity)
Selectivity is the quality of carefully choosing someone or something as the best or most suitable. መራጭነት ለመልክአ ነገሩ በጥራትም፣ በክብደትም ተስማሚ የኾነው ታሪክ መምረጥ ነው፡፡
‹‹ኤድዋርድ ቦለስ (Edward Bolles) የተባለ የሥነ ልቦናና የማስታወስ ክህሎት ማዳበር ባለሙያ ስለትውስታ እንዲህ ይላል፡፡ “We remember what we understand; we understand only what we pay attention to; we pay attention to what we want.” የተረዳነውን ነው የምናስታውሰው፤ ትኩረት የሰጠነውን ነው የምንረዳው፤ ትኩረት የምንሰጠው ደግሞ የምንፈልገውን ነው፡፡ በኤድዋርድ አመክንዮ ስንንተራስ የሰው ልጅ የሚመዘነው በሚያተኩርበት ቁም ነገር ላይ ነው፡፡ ስለዚህ ሰው የትኳሬው ውጤት ነው፡፡ ትኳሬያችን ያለንበት ዛሬን ያነብራል፡፡ እኛ ማለት የትኩረታችን፣ የማስታወሳችን እና የመረዳታችን አቅምና ፍላጎት ውጤት ነን፡፡››
ጋሽ ተስፋዬ በሕይወት ዘመኑ ብዙ የሚያስታውሳቸው፤ ብዙ የተከዘባቸው  እና የፈነጠዘባቸው፤ መልካምም መጥፎም አጋጣሚዎች አሉት፡፡ ሁሉንም ግን እንዳልጻፈልን የተጻፈው ታሪኩ ይነግረናል፡፡ በማስተወሻው ውስጥ የመምረጥ ችሎታውን ሳስበው የመጻፍ ልምዱ ፍሬ አፍርቶ ስናነብ በሚሰጠን ደስታና አቀራረብ አይቼዋለሁ፡፡
በነገረን ታሪክ ውስጥ የመምረጥ ችሎታው ከፊልም፣ ከማስታወቂያ ባለሙያነቱ እና ከውበት አድናቂነቱ የመነጨ እንደሆነ ያሳብቃል፡፡ ለምሳሌ መጽሐፉ ላይ ‹‹መተከል ጉባ ገበያ ውለው፤ ባልደረቦቹ ‹ለመዝናናት እንደር!› ሲሉት ኃላፊነቱን ተጠቅሞ በመከልከል ወደ ፓዊ ይዟቸው ተመለሰ፡፡ ሁሉም አኩርፈውታል፤ መዝናናት ፈልገዋል፤ ከልክሎ በሚነዳው መኪና ይዟቸው ሂዷል፡፡ በነጋታው አያልነሽ የምትመራው ኢህአፓ ገብታ የሚገደለውን ገድላ፤ የሚታፈሰውን አፍሳ መሄዷ ተሰማ፡፡ ትናንት ያኮረፉት መልሰው ‹የነፍስ አባታችን ተስፍሽ› አሉ፡፡››
እንደገና ‹‹ቆንዝላ በሚሰራበት ወቅት ደግሞ ባህር ዳር ሲዝናኑ አድረው ጥዋት ሲመለሱ፤ የተመደበለት መኪና ተቀየረና በሌላ መኪና ተሳፈረ፡፡ ሹፌሩ በጣም ዘገምተኛ ናቸው፡፡ ተስፋዬ ፈጣን ሹፌር ስለሆነ ቀምቶ ለመንዳት አስቦ ተቁነጠነጠ ግን አልቻለም፡፡ ትዕግስቱን እየተፈታተነው ባለበት ቅጽበት ከፊቱ እሱ ሊሳፈርበት የነበረው መኪና በጥይት ተመቶ ይጨሳል፡፡ ከውስጥ ያሉትን ፈረንጆችና ሐበሾች ኢህአፓ ጠልፋ ወሰደቻቸው፡፡ እሱ ግን በሹፌሩ ቀስ ብሎ መንዳት ተረፈ፡፡›› ሁለቱ አገላለጾች አቻ ኾነው ከታሪኩ ውስጥ ባይመረጡ ኖሮ ማስታወሻውን ሚዛናዊና የመምረጥ ችሎታውን ድንቅነት አያሳይም ነበር፡፡ ጥፋት በጥፋት ይመለሳል፡፡ በጎ ነገርም በበጎ ነገር ይመለሳል፡፡
የራሱን ታሪክ የሚጽፍ ሰው በማኅበረሰቡ ዘንድ ከፍ ያለ ተቀባይነት ያለው፤ በሥራው ምልዑ የኾነ እንዲሆን ይጠበቃል፡፡ ጋሽ ተስፋዬ መርጦ ጽፎልናል፤ ሳይሰስት ታሪኩን ለእኛ ለአንባብያን መጥኖ ለግሶናል፡፡ ጽፎ ማቅረብ፤ አቅርቦም ማሳመን ትልቅ አቅም ይጠይቃል፡፡  ይህንንም አሳይቶናል፡፡
2.አጓጊነት (Excitement)
Excitement is a very Enthusiastic and Eager. አጓጊነት በአተራረኩና በታሪክ አወቃቀሩ ልብ ሰቃይነት በጣም መጓጓት ነው፡፡
‹‹አሜሪካዊው ጸሐፊ፣ አርታኢ እና መምህር ዊልያም ዚንሰር (William Zinsser) ስለአጓጊነት እንዲህ ይላል “Memoir… may look like a casual end even random calling up of bygone events. It’s a deliberate construction” ማስታወሻ ሲጻፍ እንዲሁ እንደነገሩ ከትውስታ ማኅደር እየተፈተሸ የወጣ ይመስላል፡፡ ግን አይደለም፡፡ በእቅድ የተደረደረ ኹነት እንጂ፡፡
ግለ-ማስታወሻ ላይ አጓጊነት ማለት ግጭት ወይም ሴራ ማለት አይደለም፡፡ ይልቁንስ አንባቢን እያባበሉ ከመጀመሪያ ገጽ እስከመጨረሻው እያዝናኑ፣ እያስገመቱ፣ እያጠየቁ፣ እያስደመሙ…  የሚወስዱበት መጀመሪያ የጠየቁትን ጥያቄ እስከመጨረሻው መልስ ሳይሰጡ መዝለቅ ነው፡፡ ታሪኩ ቢታወቅ እንኳ ከምናውቀው እውነት ሌላ እውነት አለ ብሎ አንባቢን ማሳመን፡፡ በዚህ ውስጥ ከ“ለምን” ይልቅ “እንዴት” የሚለው ጥያቄ ትልቅ ቦታ አለው፡፡
አንዳንዴ አጫጭር ልብወለድ ሲኾን አንዱ ካልሳበን ጥለነው ሌላኛውን ልናነብ እንችላለን፡፡ ይህ ግን የማስታወሻዎች ስብስብ እንደመኾኑ ከርዕስ ርዕስ ሁሉም ተያይዘውና ተሰናስለው የተቀመጡ መኾን አይጠበቅባቸውም፡፡ አንዱን ርዕስ አንብበን ቀጥሎ ያለውን የምናነበው ስለወደድነው ሳቢ ስለኾነ እንጂ፤ እንደልቦለድ በጣም ተያያዥ ስለኾነ አንዱ የአንዱን ታሪክ ያን ያህል ስለሚያጎድል አይደለም፡፡››
ቋሚ ደመወዝ የለመደ ሰው እንዴት ምንም የሚጨበጥ ነገር ሳይኖር ስራ ትቶ፣ በድፍረት ቤት ተከራይቶ በቀን ሁለት ዳቦ እየተመገበ መኖር ይችላል? በባዶ ሆድ የሰው ፊት ያታክታል፣ ዙረቱም ይሰለቻል፡፡ በአጣብቂኝ ችግር ውስጥ በነርስነት ሙያ ለህሊና የማይመቹ ስራዎችን ሰርቶ የዕለት ጉርስና ያመት ልብስን ማስታገስ ይቻላል፡፡ ነገር ግን ራስን አስኮንኖ ኪስን ከመሙላት፤ ችግርን እየተጋፈጡ መኖርን መምረጥ በጣም ያጓጓል፡፡
የችግሮች መደራረብ የመውጫ መንገዶችን ያበዛቸዋል፡፡ ከአንድ ችግር ጋር ሲጋፈጥ መውጫ መንገዱ አስቀድሞ ያጓጓል፡፡ ሲራብ የሚጠግብብት፣ ሲጠማ የሚረካበት፣ ሲታሰር የሚፈታበት፣ ከቤት ኪራይ ሲሰደድ ሌላ ቤት የሚያገኝበት፣ በኃላፊነት ሲወስን ከሞት የሚተርፍበት፣ መንገድ ሁሉ ልብ ሰቃይ በገድላት መጻሕፍት የምናነበውን በእግዚአብሔር ተራዳኢነት የተፈፀመ የእውነተኛ ታሪክን በማርክሲሳዊው ሕይወት ውስጥ ያሳየናል፡፡    
3. ስዕላዊነት (Pictoriality)
Pictoriality is consisting of, or expressed by words and pictures. በታሪኩ ውስጥ ያሉ ኹነቶች ምስል ከሳች በሆኑ ቃላት መግለጽ ነው፡፡  
‹‹እውነት የትም አለ፤ ውበት ግን ይለያል፡፡ መረጃ የትም አለ፤ አቀራረብ ግን ይገዛል፡፡ ብዙ ሰው ብዙ እውነታ ሊኖረው ይችላል፡፡ ግን እውነቱ ትርጉም የሚኖረው አቀራረቡ ላይ  ነው። ግለ ታሪክ ዜና አይደለም፤ በእውነት ብቻ ሊታጨቅ አይችልም፡፡ ዘገባም አይደለም አንድን ኹነት ብቻ ይዞ መቼና የቱን ነገሮን አያቆምም፡፡ ከነገሩ እውነታነት ብቻ ሳይሆን አቀራረቡ አንባቢን መያዝ አለበት፡፡››
አጻጻፉ ሥዕላዊ ብቻ ሳይሆን የፊልም ስክሪፕት ጸሐፊነቱም ጎልቶ ታይቶበታል፡፡ ተንቀሳቃሽ ምስል (video) ማለት “በጣም ፈጣን ተንቀሳቃሽ ፎቶ ነው፡፡” ይላሉ የዘርፉ ባለሙያዎች፡፡ ሰው በባህሪው ስልቹ ስለኾነ ችኮ የቆመ ጅብራ ነገር አይወድም፡፡ ጽሁፍ ሲሆን ደግሞ አንድ ነገር ላይ መልሶ መልሶ ሲሆን ማሰልቸቱ አይቀርም፡፡
‹በፊልም ትይዩ ትዕይንቶች ይኖራሉ፡፡ ባለታሪኮቹ ከዚህም ከዚያም ታሪካቸው ይታያል፡፡ ካስፈለገም በእነሱ ውስጥ ያለው ትዝታ (ፍላሽ ባክ)  በካሜራና በኤዲቲንግ ታግዞ ዛሬ ላይ ትናንትን ድሮን እናያለን፡፡ ከማዕበል  ማዶ ጽሑፍ ላይ እንዲህ ያለ ዛሬ ላይ ትናንትን፤ ትናንት ውስጥ ነገን ከትናት ወዲያን በፈጣን ታሪኮች ታጅቦ እናያቸዋለን፡፡ በአንድ ታሪክ ውስጥ ሌላ ታሪክ እናነባለን፡፡ ሲያስፈልግ ወደ ኋላ መለስ ብለን ለኛ ዕድሜ ድሮ የሆኑትን እናነባለን፡፡›
ጸሐፊውም ባለታሪኩም እሱ እንደመኾኑ የሕይወት መርከቡን ቀዛፊው ካፒቴንም ራሱ ነው፡፡ ማስታወሻውን ስናነበው በቃላቱ አማካኝነት ከካፒቴኑ ጋር ማዕበሉን አብረን እንድንቀዝፍ ያስገድደናል፡፡ የተዘረጋውን ለማጠፍ፤ የተከፈተውን ለመክደን የምንችለው መጨረሻው ገጽ ላይ መሄጃ ስናጣ፤ መርከቧም መልኅቋን ስትጥል ብቻ ነው፡፡ ቃላቶቹ አዕምሯችንን ከመያዝ አልፈው ሥዕል እየሰጡ እንደፊልም እንድመለከተው አስገድዶኛል፡፡ አስገድዶ ደፋሪ፣ አስገድዶ አሳሪ፣ አስገድዶ አስቀያሚ በበዛበት ዓለም ውስጥ አስገድዶ መካሪ፣ አስገድዶ አስተማሪና አስገድዶ አስነባቢ ከማዕበል ማዶን ዐየሁ፡፡
እንደማጠቃለያ
‹‹አሜሪካዊው የግለ ታሪክ ጽሁፍ አብዮት አስነሺ ደራሲው ጄሪ ዋክስለር (Jerry Waxler) ስለግል ማስታዋሻ ጥቅም እንዲህ ይላል፤ “The more memoires I read, the more lessons I learn, first about the litrary from, second about other people, and third about myself”  ብዙ ማስታወሻዎችን ባነበብኩ ቁጥር ብዙ እማራለሁ፤ አንድም ከሥነ-ጽሑፍ፤ አንድም ስለሌላ ሰው ሰውነት፤ አንድም ስለራሴ ግንዛቤ አግኝበታለሁ፡፡ በማለት ስለ ግለ-ማስታወሻ ያትታል፡፡››
የማዕበሉ ቀዛፊ ካፒቴን የሕይወት መርከቡን በማዕበል ውስጥ ቀዝፎ ወደቧ ላይ መልኅቁን የጣለበት መንገድ ግላዊ ጥበብ እና ዕድል በመለኮታዊ ኃይል (Divine Power) ተችረውት እንደኾነ ያሳያል። ይህ መለኮታዊ ኃይልም ወደ ካፒቴኑ ዘንበል ሊል የቻለው በማርክሲሳዊ ጥምቀት ባልጠፋችው ወሏዊ ደግነቱ ምክንያት ይመስለኛል። ይህንንም የማለቴ ድፍረት የመጣው እስከ ቀራኒዮ ኮረብታ ተከትሎት እንባ ሲያስነባው፣ የማያምንበትን ስለት ሲያስለው፣ ስለቱም ሲፈፀምለት ዐይቻለሁና ነው።
ማዕበሉን አንድ ኮረብታ ላይ ቁጭ ብዬ እንደፏፏቴ በሚምዘገዘገው ጽሑፉ ውስጥ እያዬሁ ደክሞኝ ነበር። ከኖረው ሰው በላይ የኑረቱ ተመልካች እንዴት ሊደክመኝ ቻለ?  ብዬ መልስ የማፈላለጊያ ጊዜ እንኳ ሳላገኝ መርከቧ መልኅቋን ጣለችና ቀዛፊውም እኔም አረፍን፤ ተመስገን ነው። እኔም ከስነ ጽሑፉ፣ ከሌላው ሰው ሰውነት፣ ከሀገር ፍቅር ስሜት፣ ከራሴ አሁናዊ ኹነት ጋር አገናዝቤ ተማርሁበት፡፡
ጋሽ ተስፋዬ ማሞ ወንድማገኝ ስለሰጠኸን ውድ ማስታወሻ እናመሰግናለን!!
ዋቢዎች
•   ጌታቸው ኃይሌ፣ በግል ሕይወቴ ከደረሰውና ካጋጠመኝ አንዳፍታ ላውጋችሁ፣ 2ተኛ ዕትም፣ ብራና መጻሕፍት መደብር፣ ጃጃው አታሚዎች፣ አዲስ አበባ፣ 2013 ዓ.ም፡፡
•    ቃል ኪዳን ኃይሉ፣ ኢትዮጵያዊ ሀገሩ የት ነው?፣ የእስከዳር ግርማይ መጻሕፍ ዳሰሳ፤ ያልታተመ፡፡

ዮሀንስ አያሌው  በስራ ዘመናቸው ባንኩ ከነበረበት ችግር ማላቀቅ ችለዋል። የሐንስ ባንኩ ከነበረበት ኪሳራ በማንሳት ትልቁ የባንኩ ታሪክ ላይ ስማቸው ያኖሩ ናቸው።

የገጣሚና ሐያሲ በለው ገበየሁ "እንኳንም መሃይም ሆንኩ" የተሰኘ መጽሐፍ  ቅዳሜ ነሐሴ 25 ቀን 2016 ዓ.ም ከቀኑ 8:00 ጀምሮ በብሔራዊ ቤተመዛግብት እና ቤተመጻሕፍት አገልግሎት (ወመዘክር) አዳራሽ ውስጥ ይመረቃል።

 “የመጨረሻው ፈተና” - ሂሳዊ ዳሰሳ
                                     ርእስ: የመጨረሻው ፈተና
                                     ደራሲ: ኒኮስ ካዛንታኪስ
                                     ትርጉም: ማይንጌ
                                     ዳሰሳ: ፍጹም ሰለሞን


        ክፍል 2~ የታችኛው ቅርፊት
ኢየሱስም ከተቸነከረበት መስቀል ወርዷል። የመላ ዓለሙን መዳኛ የመስቀል ቀንበር አሽቀንጥሮ ጥሎ ከጎሎጎታ መልስ ተለምዷዊ ኑሮውን የሚኖር አንድ ግለሰብ እናገኛለን።  ይህ የዳቦው የስረኛ ጠርዥ ነው ላልነው የመጽሐፉ መቋጫ፣ ከ55 ገጽ ያልበለጠው ንባባችን ነው። ደራሲው በብልሃቱ የትርክት እጥፋቱን ከቀለበሰ በኋላ፣ በስሜት እየወዘወዘን አዲስ ትረካ ውስጥ ይዘፍቀናል። ስለ ኢየሱስ ክርስቶስ ልብወለድ መጽሐፍ የመጻፉ አስቸጋሪው ነገር፣ ሁላችንም በምድር ሳለ የመጨረሻው የሕይወቱ ምእራፍ ላይ፣ ምን እንደተከሰተ በደንብ ማወቃችን ነው። መጨረሻው ይታወቃል። ስለዚህ “የመጨረሻ ፈተና” ሁነቶች የሚተረኩበት ሴራ ሳይሆን፣ አንባቢውን በተዋበ ዓለማዊ ቋንቋ በስሜት ሰቅዞ መያዝ መቻሉ፣ የመጽሐፉ ትልቅ ወጥመድ መሆን ይኖርበታል ብዬ አስባለሁ። ተሰቀለ ብለን ሞቱን እና ትንሳኤውን ስንጠብቅ፣ ንባቡ አስገራሚ የተረክ እጥፋት ያደርግና፣ ጊዜን ከምንመለከትበት የቀጥታ ፍሰት በመቀልበስ ወደ ኋላ ተመላሽ ትረካ ይፈጥራል።
ልክ መካከለኛ ዘመን ጽኁፎች ላይ የምናገኛቸውን ምስላዊ ምልክቶች፣ በተራኪው አንደበት ተፈጥረው በመወከያነት አልፎ አልፎ መጠቀም፣ የዚህም መጽሐፍ ሌላ መልክ ነው። መስቀሉ ወደ አበባ ዛፍ ይለወጣል፣ ጎሎጎታን ወደ ገነት፣ ሕመም ወደ ፈውስ፦ “ሩህሩሁ ዛፍ ግን አበቦቹን፣ አንድ በአንድ በእሾህ የተያያዘው ፀጉሩና በደም የተጨማለቁ እጆቹ ላይ ይረግፋል።” (ገጽ 428)
በዚህ የዳቦው ታች ቅርፊት ንባብ ውስጥ ልብ ብለን አትኩሮት ካልሰጠናቸው መደናገር መፍጠሩ አይቀርም። ምክንያቱም ሞቷል ብለን ያሰብነው ኢየሱስ በሆነ የትንሣኤ ሁነት ውስጥ እንዳለ እንዲመስል፣ ከጠባቂ መላእክ ጋር ሆኖ ሁኔታውን ወክሎ አብሮት ይታያል። መልአኩ ግርታን ለብሶ ከፈጣሪ እንደተላከ አድርጎ ኢየሱስን ይተዋወቀዋል። መልአኩ በሕልሙ ሁሉ ከኢየሱስ ጋር ሳይለይ ያጅበዋል። እንዲህ አድርግ፣ አይዞህ በርታ እያለ እየገፋፋው ሁሌም ካጠገቡ አናጣውም። በጥርጣሬ የሚታይ ሰው የሚመስል ስልምልም ውብ ዓይኖች ያሉት መልከኛ መልአክ ነው። “ፈጣሪ መልካም ነገርን ወደ ከንፈሮች እንዲደርስ ነው የላከኝ” ይለዋል። ሰዎች የበዛ መራራ እንድትጠጣ ሰጥተውሃል፣ ከሰማይም ተመሳሳይ ነገር ገጥሞሃል። ተሰቃይተኻል፣ ታግለሃል። በእድሜህ ሙሉ የአንድ ቀን እንኳን ደስታ አላየህም። እናትህ፣ ወንድሞችህ፣ ደቀመዛሙርትህ፣ ድሆቹ፣ አካለ-ስንኩላኑ፣ የተጨቆኑት በሙሉ፣ ሁሉም በመጨረሻዋ አሰቃቂ የቁርጥ ቀን ትተውሃል።” ሲለው መሲሑ በጣም ይደናገራል።
“ጠባቂ መላዕክ፣ እኔ ግራ ገብቶኛል አልተሰቀልኩም እንዴ?” እየሱስ ይጠይቃል።
“ውዴ ሆይ ጸጥ በል፣ አትረበሽ” በፍጹም እንዳልተሰቀለ መልአኩ እያባበለ ያስረዳዋል።
በገጾቹ ስጋጃ ላይ ኢየሱስ እና መልአኩ ወጋቸውን ይመላለሳሉ።
“ሁሉንም ስሜቶችህን የኖርከው በሕልም ነው” ለኢየሱስ ይነግረዋል። እውነታ እና ሕልም የተገለባበጡ ናቸው። እየሱስ ለሕልም እውነታን ይስታል። ለእውነታ ሕልምን ይገድፋል። ሕልሙ ምድራዊ ደስታን ያቀርብለታል፦ “የወይን ጠጅ፣ ሳቅ፣ የሴት ከንፈር፣ የመጀመሪያው ወንድ ልጅህ ጉልበትህ ላይ መቦረቅ” (ገጽ 430)
በፈተናና ስቃይ ያንከራተተችው ምድር፣ በድንገት ወደ ገነትነት የተቀየረች ትመስላለች፣ ምድር በቅጽበት ለኢየሱስ መልካም ትሆንለታለች። ናዝራዊው ግር ይለዋል። ብዙ ነገሮች እንዴት እንደዚህ ተለዋወጡ ብሎ ሸሪኩን መልአክ ይጠይቀዋል። “ምድር አልተለወጠችም - አንተ እንጂ። ከእለታት በአንድ ቀን፣ ያንተ ምድር አይፈለግም ነበር። ከእርሷ ፍቃድ ውጪ ይሄድ ነበር። አሁን ይፈልጉታል - ያ ነው ሚስጥሩ። የምድርና የልብ ህብር መፍጠር፣ ያ! ነው የእግዚአብሔር መንግሥት” ያብራራለታል።
እንዲያም ሆኖ ከመስቀሉ አምልጦ ወደ ሌላ አዲስ ዓለሙ የገባው ክርስቶስ ሞትን እየሸሸ አለመኖርን ይጠላል። በቤዛነት ለዓለሙ ከመሰዋት ይልቅ መኖርን እየቀደሰ በራሱ ዓለም መሻት ውስጥ ሰው መሆንን ይመርጣል። እንደሰው ወዶ እና ወልዶ ከብዶ መኖር ይመኛል። ሰው ብቻ ስለመሆን ያልማል። _ _በማይገመት መልኩ መግደላዊት ማርያም ወደ ትረካው ትመጣለች። በደራሲው ደግነት ሴራውን ጠምዝዞ፣ ከብዙ ምእራፎች በኋላ ወደ መጽሐፉ መቋጫ መልሶ ከመስቀሉ ከወረደው ኢየሱስ ጋር በፍቅር ያገናኛቸዋል። የካዛንታኪስ ወንጌል ነባሩን ትርክት ደርምሶ፣ ምናቡ በሚሰግራቸው  ውድ ቃላት ትርክት እያበጀ፣  ስሙር ሴራ አቋልፎ ሀዲስ የክርስቶስን ገድል ያስነብበናል። ተፋቅሮ ትእይንቱ የሚተረክበት ውብ ምልልስ ምናልባት መጽሐፉ ካሉት መሳጭ ውበታም፣ የቋንቋ ለዛ መጣፈጥ ካላቸው ምልልሶች ውስጥ ይታያሉ።
ይች ማርያም (መቅደላዊት) ከሕልም ጋር የተቆራኘች የማታለያ መሳሪያ የሆነች ትመስላለች። መግደላዊት ኢየሱስን ከመከረኛ ሕይወት ወደ አዲሱ ምድራዊ እና የስጋ ደስታ “እምነት” ትጎትተዋለች። በፍቅሯ ዮርዳኖስ አጥምቃ  ታስገባዋለች፣ ከፈተናና ስቃይ ባርነት አውጥታው ገላዋን ባርካ ትሰጠዋለች፣ ከፍቅሯ ምንጭ አጠጥታው በፍቅር አቁርባ ምድራዊ ደስታ ትሰጠዋለች። “እየሱስ ያዛትና ጭንቅላቷን አንጋሎ አፏ ላይ ሳማት። ሁለቱም ጣዕረ-ሞት መሰሉ። ጉልበታቸው ከዳቸው።” (ገጽ 434)
በዚህ መጽሐፍ ውስጥ ሁሉም ቦታ ላይ ተደባች መንፈስ ውስጥ ያለውና የስነልቦና ውጥንቅጥ ያቆራመዱት እየሱስ፣ እዚህ የመጽሐፉ ምልሰታዊ ትርክት ላይ ስናገኘው በፍካት ያበበ ደስተኛ ሰው ይሆናል። የአካል እና የርዕይ መነጠቅ ሲያሰቃዩት እምናውቀው ጸሊሙ እየሱስ በፍሠሃ ኑሮውን በፍቅር ሲቀድስ እናገኘዋለን።  የሴት ገላ አማልእክትንም ያንበረክካል።
 … “ውዷ ሚስት! ዓለም ውብ መሆኗን ስጋም የተቀደሰ መሆኑን አላውቅም ነበር- እርሷም ለካ የእግዚአብሔር ልጅ ነች፣ የተከበረች የነፍስ እህት። የስጋ ደስታ ኃጢያት እንዳልሆነ አላውቅም ነበር” (ገጽ 434)
ቢሆንም በፍቅራቸው ያፈሰሱት ላቦት ሳይደርቅ፣ ያ አፍታ መዋወድ ወዲያው ወደ ትራጄዲ እዝን ይለወጣል። እራሷን ሕልም ከሆነው ገነት ውጭ “ድንጋይ፣ ባልጩት፣ ጥቂት ቋጥኞች” ባሉት እንግዳ ስፍራ ታገኘዋለች። እግዚአብሔር ነኝ ያለ ዳኛ፣ ርህራሄ የሌላቸው ደቦኞቹን አሰባስቦ መቅደላዊት ማርያምን በድንጋይ ወገራ ያስገድላታል። እራሷን ከገዳዮቹ ለማስጣል የምታደርጋቸው ልመናና ልምምጦች ልብ ይሰብራሉ። በነቀዘ የብሉይ ማኅበራዊ ስምምነት ውስጥ ሴትነቷ ብቻውን ገፍትሮ ለሞት ሲያበቃት ማንበቡ በራሱ ሀዘን ያዋርሳል። ደራሲው መሳል የቻለው መጠቆምን ታልፈው የመጡ ፍጽምና የጎደላቸው የዘመነ ብሉይ ማኅበረሰባዊ ንቅዘት ማሳያዎች ይገለጣሉ። ጊዜ ተሸፍኗቸው ባለመጠየቅ ተላምደን ችላ ብለን በማድበስበስ፣ መሸፋፈን ውስጥ ያሉ ተሻጋሪ ኋላ ቀር እሳቤዎችን መልሰን እንድንመረምር በነጠላ ገጽ የተወው የዛኛው ዘመን አዳፋ ይመስለኛል። የኪነትስ ግብሯ መጠቆምም አይደል። እየሱሰም ሞቷን በሰማ ጊዜ ያዝናል።
“ውሾች ብቻ ናቸው ዝም ብለው የመቀበል ተፈጥሮ ያላቸው። ውሾችና መላዕክት! እኔ ውሻም መላእክትም አይደለሁም። እኔ ሰው ነኝ። እናም እጮኻለሁ፣ ኢ-ኢፍትሃዊ! ኢ-ኢፍትሃዊ! ነው። ሁሉን ቻይ አምላክ እርሷን መግደል ትክክለኛ ፍርድ አይደለም።” እያለ ፈጣሪውን ይኮንናል፡፡ ስለወደዳት አንድ ሴት ሙሾ ያወርዳል። በርግጥ ቀደም ባለው የመጽሐፉ ንባብ ከበረሃ ንስሃ ገዞው የተመለሰው ኢየሱስ፤ ባጋጣሚ የደቦ ፍርደኛ በድንጋይ ወግረው ሊገድሏት ሲል ከሞት አስጥሏታል።
መለኮታዊ ጣልቃ ገብ ረድኤት የመሰለው የያኔው ማዳን፣ ሞትን ፈቀቅ አደረገው እንጂ ርቆ እንዲሄድ አላደረገውም ነበር። ትረካው እዚህ ቦታ ላይ የሚያስረዳው ሁነት አለ። ይሄ አዲስ አማራጭ እውነታን እንደገና በሌላ መልኩ ማደራጀት ይመስላል፣ የአማራጭ ታሪኩ መከሰት የመሲሑ ጣልቃ ገብ የማዳን ኃይል፣ በዚህኛው ልውጥ ተረክ እውነታ ውስጥ ፈጽሞ ጥቅም ላይ እንዳልዋለ ያስረዳል። መግደላዊት ማርያም ለተላለፈችው ሕገ ሙሴ ሙሉ ቅጣቷን የምትከፍልበት አማራጭ እውነታን አሳይቷል። እንዲህም ሲሆን የኢየሱስ አእምሮ ከአካሉ ወጥቶ በጭልፊት መልክ ይከተላታል።  ምናልባት ይህ ቅርፊት ከፈተናዎች ሁሉ “የመጨረሻው ፈተና” ውስብስብ እንድምታ “ምንነትን” ይጠቁማል። ዓለም በእርግጥም ኃጢአተኛ እንደሆነች እንረዳለን፤ ለኃጢአት ይቅርታ እንደሌለው እናያለን፤ አሮጌው የኦሪት ሕግ ሳይሻር ተግባራዊ ሲደረግ እንመለከታለን፤ በተጨማሪም የሰው ዘር ያልዳነ ፍጥረት መሆኑን ግልጽ ለማድረግ ይሞክራል።  
በመግደላዊት ሞት ሀዘኑን ያልጨረሰው ኢየሱስ፤ በድንገት በሌላ ሴት እንጉርጉሮ የበለጠ ይማልላል። ረገብ ያለ ዘለሰኛ ታንቋርራለች።  “ድምጿ መረዋና ቅሬታ የተሞላበት ነው” የአላዛር እህት ማርያም ነበረች። መልአኩ ከዚህች ሴት ጋር እንዲተኛ እየደለለ ያግባባዋል።
“መግደላዊትስ?” ብሎ ይጮሃል ኢየሱስ። “አንዲት ሴት ብቻ ነች በዓለም ላይ የምትኖረው፣ አንዲት ሴት በእልፍ አእላፍ ፊቶች። አንዷ ስትወድቅ አንዷ ትነሳለች። መግደላዊት ማርያም ሞተች፣ ሌላኛዋ የአልዓዛር እህት ትኖራለች፣ ትጠብቀናለች። ትጠብቅሃለች። እርሷም መግደላዊት ራሷ ነች ግን በሌላ ፊት።” (ገጽ 442)
ኢየሱስም እንደ ነብያት ቀደምት አባቶቹ ሴሰኛ፣ ሴት አውል ግብር፣ ከአንድ ሴት ወደ ብዙ ሴቶች፣ አያሌ ጋብቻዎች ውስጥ ይንሸራተታል። በመልአኩ አማላይ ምክር እየተገፋ ሁለቱን የአላዛር እህቶች፣ ማርያም እና ማርታን ሁለቱንም ሚስቶቹ ያደርጋቸዋል። ነገር ግን ኢየሱስ እዚሁ ስጋዊ ተድላ ውስጥ እንዳለ አረመኔው ሳኦል በአዲስ የክርስትና ስም ተጠምቆ ጳውሎስን ሆኖ ኢየሱስ ወዳለበት ቤት ይመጣል። “መልካሙን ዜና ይዤላችሁ መጥቻለሁ” ጳውሎስ የአዲሱ ክርስትና ወንጌል አርበኛ ነው። በኢየሱስ ክርስቶስ የሚገኘውን ድነት እንዴት መሆን እንዳለበት ለአዳኙ ለእራሱ ለኢየሱስ፣ ጳውሎስ ለማስረዳት ሲጥር ስንመለከት አንዳች ትልቅ ምጸት ይፈጥራል። በሁለቱ መሀል ያለው ጡጫ ቀረሽ እንኪያ ስላንቲያ ትኩረት ይስባል። “ውሸታም!” “ውሸታም!”...”እኔ የናዝሬቱ እየሱስ ነኝ፣ አልተሰቀልኩም። ከሞትም አልተነሳሁም።” ይለዋል ኢየሱስ። ምናልባት ደራሲው እየሱስን ከጳውሎስ ጋር መልሶ ማገናኘት ታሳቢ እንዲሆን ሊያደርግ የሚችለው ሁነት ክርስቶስ በቤዛነት ያልሞተበት ዓለም፣ ምናባዊ እውነታን ምንነት እንዲያመላክት ለማሳየት የፈለገ ይመስላል። የሆነ ሆኖ ጳውሎስ የነብዩን ይሁንታን ባያገኝም፣ የኢየሱስን ሞትና ትንሳኤ የሚገልጽ ልብ ወለድ ፈጥሮ ከመሥራት ውጭ ምርጫ አልነበረውም፦ “በዚህ በበሰበሰ ኢ-ፍታዊነትና ድህነት በተንሰራፋበት ዓለም፣ የተሰቀለውና ከሞት የተነሳው ኢየሱስ፤ ለምስኪኑ፣ ለየዋሁና ለተጨቆነው ሰው በጣም ውድ የሆነ መጽናኛ ነው። እውነት ወይም ውሸት ስለመሆኑ ግድ አለኝ መሰለህ?! ዓለም ከዳነ በቂ ነው!” ጳውሎስ እያስተማረ ያለው እምነት ታሪካዊ የእውነታ መሠረት እንደሌለው ከተገነዘበ በኋላም ከተልዕኮው አይዛነፍም።  “እውነትን” እራሴ ፈጥሬያታለኹ ብሎ ይሟገታል። ኢየሱስ የጳውሎስን የሃይማኖት አስተምህሮ ያጣጥለዋል፤ ነገር ግን ሰውየው ያለውን ጹኑ ሀዋርያዊ እምነቱን አያናውጠውም። በምልልሳቸው አንዱ ሲግል ሌላው በርዶ ያዳምጣል። “እሱን ማን ጠየቀህ፤ ያንተን ፍቃድ አልፈልግም? በኔ ጉዳይ ለምን ትገባለህ?” እየሱስን ያፋጥጠዋል።
በእየሱስ አና በጳውሎስ መሀል ያለውን አተካራ ጋብ ያደርገውና፣ ካዛንታኪስ ወደ ሌላ ትረካ ይዞን ይገባል። የደቀመዛሙርቱ ወደ ትረካው መምጣት ሌላ ሁነት ይገልጣል። ጠባቂ መልአክ ተብዬው እራሱ ሰይጣን እንደነበር እናውቃለን። መልአኩ ሲተውነው የነበረ ድግምት መሰበሩን ይጠቁመናል። አስማቱ ይሟሟል፣ ቅዠቱም ይገለጣል።  ሁሉም ሕልምና ቅዠት ነበር።
የዚህ መጽሐፍ ዋና ምልክት እና እጅግ ድንቅ ነገር - ደራሲው በድንቅ ምናብን ማቆላለፍ ብልሃቱ፣ በአታላይ ውስብስብ ሕልም እና ራእይ መሰል ቅዠት በኩል “አማራጭ እውነታን” መተረኩ ነው። ኢየሱስ ለድቃቂት የቆይታ እድሜ ከቆየበት ተምኔታዊ ደስታው እልፍኝ ወጥቶ ወደ ጽልመት እውነታው ይገባል። ከቅዠታዊ ደስታ ወደ ተቸነከረበት ጣር ይመለሳል። የመጨረሻውን ሲቃ በመስቀል ላይ ተንፍሶ እስከ መሞት ድረስ ራሱን አሳልፎ ይሰጣል። “የመጨረሻው ፈተናም” የካንታኪስ ወንጌልም “ተፈጸመ”፡፡

 እንደሚከተለው ዓይነት የቻይናዎች ተረት አለ።
በአንድ ትልቅ ተራራ ላይ የሚኖር አንድ ዘጠኝ እራስ ያለው ግዙፍ ወፍ አለ። በአካባቢው ካሉት ወፎች ሁሉ ዘጠኝ አፍ፣ ለማስፈራራት ስለሚችል፣ ማንም ቀና ብሎ የሚያየው የለም። ስለዚህ እሱ በሚንቀሳቀሰበት ቦታ ሁሉ ዝር የሚል አንድም ሌላ ወፍ ባለመኖሩ ምድሩም፣ ዕፅዋቱም፣ ዛፉም የራሱ ሆኗል። ዛፉ ላይ በስሎ የተንዠረገገው ፍሬ፣ ረግፎ አገር ምድሩን የሞላው ፍሬ፣ የራሱ ጥም ማርኪያ ነው።  የጎጆ መቀለሺያው የመስክ ሣር ሁሉ በቁጥጥሩ ሥር ነው። ሁሉ በእጄ ሁሉ  በደጄ ያለ የኮራ ወፍ ነው። አንድ ሊፈታው ያልቻለው ችግር ግን አለ። ይኸውም በጠማው ጊዜ ውሃ ሲጠጣ፣ በራበውም ጊዜ ምግብ ሲበላ አንደኛው ራሱ ጎንበስ ባለ ጊዜ፣ ሌሎቹ ስምንቱ ራሶች ተሻምተው አፋቸውን ይልካሉ። በሽሚያው ወቅትም አንዱ አንደኛውን መግፋቱና መጠቅጠቁ አልቀረም። በዚያ ላይ ሁሉም በተለያየ አቅጣጫ የሚያዩ ስለሆነ፣ “በእኔ አቅጣጫ እንብላ በእኔ አቅጣጫ እንብላ” እየተባባሉ እየተጠማዘዙ ይተጋተጋሉ። ይደማማሉ። ይቆሳሰላሉ፡፤ አንደኛው በደሉን ሲናገር ሌሎቹም የየበኩላቸውን በአንድ ጊዜ ስለሚናገሩ ጫጫታ ይሆናል። የጨረባ ተዝካር እንደሚባለው መሆኑ ነው።
ከተራራው ግርጌ ባህር ውስጥ የምትኖር አንዲት ብልህ የባህር-ወፍ አለች። ባለዘጠኝ እራሱ- ወፍ እርስ በርስ እየተሻሙ፣ እየተጠቃጠቁ ደማቸውን ሲያዘሩ፤ ላባቸውም እየተነቀለ ሲወድቅ አስተዋለችና በመገረም ሳቀችባቸው።
“በማን ላይ ነው የምትስቂው?” ሲሉ ጠየቋት።
“በሁላችሁም ላይ” አለች የባህሩዋ-ወፍ፤ አሁንም ከትከት ብላ እየሳቀች።
“ለምንድን ነው የምትስቂብን?” ሲሉ ደግመው ጠየቋት
“ያገናችሁትን ጥራጥሬ ለመብላት በምታደርጉት ትግል፣ የምትቋሰሉበትንና የምትዳሙበትን ትርዒት እያስተዋልኩ ነዋ! ጥራጥሬውን ማንም ያግኘው ማን ወደ አንድ ሆድ እንደሚገባ፣ የማንኛችሁም ጭንቅላት ለማሰብ አለመቻሉ፤ በጣም አስገርሞኝ ነው የምስቅባችሁ።” አለቻችው።
***
የዘጠኝ እራስ ችግር በሀገራችን በተለያዩ ዘመናትና ሁኔታዎች ውስጥ የታየ ነው። በታሪክ፤ ከነገሥታት የግዛት ዘመን ጀምሮ፣ በየመንግሥታቱ ላይ ሁሉ የታየ ነው። በተቋቋሙ የፖለቲካ ፓርቲዎችና ድርጅቶች ውስጥ ሁሉ የታየ ነው። በየሚኒስቴሩ መሥሪያ ቤት ውስጥ ነጋ ጠባ የሚታይ ጉዳይ ነው። በመስተዳድር አካት ሁሉ ከታህታይ እስከ ላዕላይ መዋቅሩ ድረስ ካንሰር-አከል በሽታ ሆኖ የቆየ ችግር ነው። ዘጠኝ እራስ ላይ ያሉ ዘጠኝ አፎች፣ ዘጠኝ የተለያዩ ጉዳዮችን በአንደ ጊዜ ያወሳሉ። አንዱ አንዱን አያዳምጥም። አንዱ ለአንዱ አጀንዳ ልቡን አይሰጥም። የትኛውንም አጀንዳ መናቆሪያና መጠላለፊያ ከማድረግ ወደ ኋላ አይሉም። የትኛውንም ምግብ ይሻማሉ። ለዚያ ምግብ ሲሉም ይታገላሉ። ለዚያ ምግብ ሲሉ ይቋሰላሉ። ለዚያው ምግብ ሲሉ ይገዳደላሉ። በመጨረሻ የየመስዋዕትነቱ ሁሉ ፍሬ ለማን ጥቅም እንደሚውል  አያስተውሉም። ከቶውንም “አገር አገር” የሚሉት ከልባቸው ከሆነ ድካሞቹን፣ ጥረቶቹንና መስዋዕትነቶቹን ሁሉ አዋህደው ለሀገር ሊያውሉ በተገባቸው ነበር።
ስለአንድነት በሚነሱ መድረኮች ሁሉ ይኸው ችግር በየዘመኑ ፈጥጦ ይታያል። ስለአገር ኢኮኖሚ ችግሮች ለመወያየት በሚታደሙ ምሁራን መካከል የሚታየው አለመግባባትም የዘጠኝ እራስ ችግር ነው። ስለ ከፍተኛ የፖለቲካ ችግር ለመወያየት ባንድ አዳራሽ በሚቀመጡ (ያውም እሺ ብለው ከተቀመጡ ነው) የተለያየ ቡድን አቀንቃኝ የፖለቲካ ሰዎች መካከል ገና “ሀ” ብለው በዲሞክራሲ ፅንሰ-ሀሳብ ላይ ውይይቱን ሲጀምሩ የሚጣሉት፤ በዚሁ በዘጠኝ እራስ ባህሪ መዘዝ ነው። የሁሉም ድካም አንድ ሀገር ለማዳን መሆኑን ይዘነጋሉ።
ዛሬ በሀገራችን ከራስ ጠጉር እስከ እግር ጥፍር ድረስ በተሰራጨው በሙስና ጉዳይ ላይ እንኳ ተስማምቶ ተወያይቶ የሙስናውን ቁንጮ ለመለየት በወገንተኝነት፣ የሥልጣን ጡት- በመጣባት፣ በታግሎ- አደግነት፣ ወዘተ እርስ በርስ በሚደረጉ ሽኩቻዎች “ግምገማው” ግቡን ሳይመታና እውነቱ ሳይወጣ፣ ጉዱ በየጓዳው በምሥጢር እንደተቋጠረ ይቀራል። የሙስና መጥፋት ለሀገር ደህንነት የሚበጅ መሆኑ ከታመነ፣ በሙስና ተጠያቂው አለቃም ይሁን ምንዝር፣ የፓርቲ አመራርም ይሁን ተራ ዜጋ፣ ማንም ይሁን ማን ሙስናው በወጉ ተገልጦ ሊታይ፣ በአግባቡም ሊጠየቅና ሊወገዝ፣ ለህዝብም ሊነገር ይገባል፡፡ በዘጠኝ እራስ ምክንያት አንድ አገር እንዳለን መርሳት የለብንም።
አለበለዚያ ታዋቂው ያገራችን ገጣሚ፤ “ማነው ምንትስ?” በሚለው ግጥሙ ውስጥ እንዳለው፡-
“…ለሰባት ዕምነት ሲምሉ፣ በሰባት ምላስ ሲያወሱ
ባንደኛው ሲነካከሱ
በሌላው ሲሞጋገሱ
በሦስተኛው ሲካሰሱ
ሌት ዓይኑን ላፈር ያሉትን፣ ሳይነጋ የሚያወድሱ
እነሱን አርጎብን ጨዋ፣ ሸንጎ የባሕል አዋይ
የሥነ-ስርዓት ደላዳይ
መራጭ ቆራጭ ቀናን ከአባይ
ጨዋ መሳይ፣ ንፁሕ መሳይ
ከኔ ምንም ላይሻሉ፣ ደሞ እኔን ምንተስ ባይ”
ማለት ግድ ይሆንብናል። ያም ሆኖ ዛሬም ደግመን ለአንድ አገር የማሰቡን ነገር ለሁሉም አደራ ከማለት ወደ ኋላ አንልም።

 “እጅ መንሻ የሚቀበሉ” ባለስልጣናቱን መንግስት አደብ እንዲያስገዛ ጠይቋል


       መንግስት በቅርቡ ተግባራዊ ያደረገው የማክሮ ኢኮኖሚ ፖሊሲ ማሻሻያው መድሃኒት ሳይሆን የዕድሜ ማራዘምያ ክኒን ነው ያለው እናት ፓርቲ፤ “እጅ መንሻ መቀበል ሥራዬ ብለው የያዙትን ባለስልጣናቱን መንግስት አደብ እንዲያስገዛ አሳስቧል ያስገዛ” ሲል እናት ፓርቲ አሳሰበ። ፓርቲው ባለፈው ሰኞ ነሐሴ 20 ቀን 2016 ዓ.ም. ባወጣው ጋዜጣዊ መግለጫ፤ አጠቃላይ የማክሮ ኢኮኖሚ ማሻሻያው ትችቷል።
“በያለፉት ስድስት ዓመታት ኢኮኖሚው ወዴት እንደሚሄድ ፍኖተ ካርታ ባለመቀመጡ ለትንበያ እንኳን እስከሚያስቸግር ድረስ ሲታመስ ቆይቷል፡፡” ያለው ፓርቲው፣ “በቅርበት ለሚከታተል ሰው ግን አንድ ቀን  የማይወጣው ማጥ ውስጥ ገብቶ ኢኮኖሚው በዓለም አቀፍ የገንዘብ ተቋማት ጫና ውስጥ እንደሚወድቅ ሳይታለም የተፈታ ነበር፡፡” ብሏል።
“የገንዘብ የመግዛት አቅም መዳከም፣ ለምርት ግብዓት የሆኑት እንደማዳበሪያ፣ ትምሕርትና ጤና መሰል አገልግሎቶች ላይ የሚደረገው ድጎማ መቆም በህብረተሰቡ ላይ መጠነ ሰፊ ጫና እያሳረፈ ነው” የሚለው እናት፤ “ሰሚ በመጥፋቱ የማታ ማታ መንግስት ከዓለም አቀፍ የገንዘብ ድርጅት ከነአደገኛ ግዴታዎቹ ብድር ለመውሰድ ተገድዷል” ብሏል።   
“እነዚህ ዓለምአቀፍ አበዳሪ ድርጅቶች ለደሃ የሚራራ ልብ የላቸውም። አሁን የአንድ ወታደር፣ የመንግስት ሰራተኛ፣ የአስተማሪ ደመወዝ በግማሽ ወርዷል። 11 ሺህ ብር ይከፈላቸው የነበሩ ሰራተኞች ደመወዛቸው 500 ዶላር ነበር፤” በአሁኑ የዶላር ምንዛሪ ይህ ደመወዝ 100 ዶላር ወይም ከዚያ በታች ሆኗል ብሏል በመግለጫው።
 “የሚፈራው ማሕበራዊ ቀውስ ሊታከም ከማይችልበት ደረጃ ከመድረሱ በፊት መንግስት የማክሮ ኢኮኖሚ ማሻሻያ ትግበራውን እንደገና እንዲያጤነው”  መንግስትን ያሳሰበው እናት ፓርቲ፣ “መንግስት፤ የሰራተኛውና ደመወዝተኛው የዛሬ ስድስት ዓመቱ የኑሮ ደረጃን የሚመልሰውን የደመወዝ ጭማሪ በአስቸኳይ እንዲያደርግ” ጥሪውን አቅርቧል።
በናይጄሪያ፣ ኬንያ፣ ሱዳንና ግብጽን ጨምሮ በተለያዩ የዓለማችን አገራት “ዕድገትን ለማነሳሳት” ሲባል የተፈጸሙ የገንዘብ አቅርቦት መጨመርን የመሳሰሉ የማስፋፊያ የገንዘብ ፖሊሲዎች የተተለሙባቸውን የስራ አጥነትን ማስወገድ ዓላማ ሳያሳኩ፣  ከፍተኛ የዋጋ ንረት ማስከተላቸውንም ነው የፓርቲው መግለጫው የጠቀሰው። አያይዞም፣ “መንግስት ራሱ ፈቅዶና ፈርሞ ያመጣው ፖሊሲ የፈጠረውን ምስቅልቅል በነጋዴው ማሕበረሰብ ላይ እያመካኘ፣ ሱቅ ማሸግና እጅ መንሻ መቀበል ‘ስራዬ’ ብለው የያዙትን ባለስልጣናቱን አደብ እንዲያስገዛ” እናት ፓርቲ አሳስቧል፡፡

 በሴቶች ላይ የሚደርሱ ጾታዊ ጥቃቶችን ለመቀነስ የወንጀል ሕጉን ጨምሮ ሌሎች ተያያዥ ሕጎች መሻሻል እንደሚገባቸው ተነግሯል። የኢትዮጵያ የሕግ ባለሞያ ሴቶች ማሕበር የሕግ አማካሪ ወይዘሪት ሕይወት ሙሴ ከአዲስ አድማስ ጋር ባደረጉት ቆይታ፤ በወንጀል ሕጉ ላይ ያልተጠቀሱ ጾታዊ ጥቃቶች በመኖራቸው ሳቢያ ለወንጀል ድርጊቶቹ ተመጣጣኝ ፍርድ እየተሰጠ አለመሆኑን አመልክተዋል።
ወይዘሪት ሕይወት፤ ማሕበራቸው በወንጀል ሕጉ መሻሻል ያለባቸውን ክፍተቶች በመመርመር፣ የሕግ ለውጥ እንዲደረግ የተለያዩ ስራዎችን አጠናቅቆ ለሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት ለማስረከብ በዝግጅት ላይ እንደሚገኝ ተናግረዋል። አክለውም፤ የወንጀል ሕጉና ተያያዥ ፖሊሲዎች ተፈጻሚነታቸው እንዲጠናከር ማሕበራቸው እንቅስቃሴ እያደረገ መሆኑን ያብራሩት የሕግ ባለሙያዋ፣ እነዚሁ ሕጎችና ፖሊሲዎች ተሻሽለው ለሌሎች አስተማሪ ውጤትን እንዲያመጡ የተለያዩ ስራዎች በመሰራት ላይ መሆናቸውንም ገልጸዋል።
“ተጎጂዎች ወደ ማሕበራችን ከማመልከታቸው በፊትም ሆነ ጥቃቶች እንደደረሱ መረጃዎች ሲመጡ ወይም ተጎጂዎቹ ሲያመለክቱ፣ የማሕበራችን ባለሞያዎች ፖሊስ ጣቢያ ድረስ በመሄድ ድጋፍ ያደርጋሉ። ፍርድ ቤት በመገኘት የጉዳዩን ሂደት ይከታተላሉ። በሕግ አግባብ ውሳኔ መሰጠቱን ከመከታተል ባለፈ፣ ከባለጉዳዮቹ ጋር ጉዳዩ ዳር እስኪደርስ ድረስ የክትትል ስራ እንሰራለን።” ሲሉ ማሕበራቸው ሌሎች ለተጎጂ ሴቶች የሚያደርገውን ድጋፍ ዘርዝረዋል።
ማሕበራቸው የወንጀል ሕጉ ላይ በርካታ ስራዎች መሰራት “ይገባቸዋል” ብሎ እንደሚያምን የጠቆሙት ወይዘሪት ሕይወት፤ “የቤተሰብ ሕጉና  (የስራ ሕጉን) ጨምሮ -- ተያያዥ ሕገ መንግስታዊ አንቀጾችን ስንመለከት የሴቶችን መብት ያካተቱ የተዘረዘሩ ነጥቦች አሉ። ይሁንና ተፈጻሚነታቸው እጅግ አናሳ ነው” ሲሉ ተናግረዋል።
የወንጀል ሕጉ አስተማሪ ቅጣት እንዲኖረውና በሕጉ ላይ “ይስተዋላሉ” ያሏቸው ክፍተቶች ተመርምረው እንዲስተካከሉ የኢትዮጵያ የሕግ ባለሞያ ሴቶች ማሕበር ዕንቅስቃሴዎችን በማድረግ ላይ እንደሚገኝ ነው የገለጹት።
በቅርቡ  በማሕበራዊ ሚዲያዎች ላይ የመነጋገሪያ ርዕስ ሆኖ  ባሰናበተው በሕጻን ሔቨን ዓወት ላይ የተፈጸመው ጾታዊ ጥቃት ዙሪያ ማሕበራቸው ምን ዓይነት ዕንቅስቃሴ እያደረገ እንደሆነ ከአዲስ አድማስ የተጠየቁት፣  ወይዘሪት ሕይወት፣ ማሕበራቸው ጉዳዩ ሚዲያ ላይ ከመውጣቱ በፊት እንደሚያውቅና በአማራ ክልል፣ የኢትዮጵያ የሕግ ባለሞያ ሴቶች ማሕበር የባሕር ዳር ከተማ ቅርንጫፍ ይከታተለው እንደነበር ጠቅሰዋል። የሕጻን ሔቨንን እናት ከማግኘት ባለፈ፣ ማሕበራቸው የወንጀል ድርጊቱን የፍርድ ሂደት ሲከታተል መቆየቱንም የሕግ ባለሞያዋ አስረድተዋል።
“በተከሳሽ ላይ የተፈረደው የ25 ዓመት ፍርድ ‘ይበቃል’ የሚያስብል አይደለም። ያንሳል። ከዚህ የበለጠ ተጠናክረው መቀጠል ያለባቸው ሂደቶች ይኖራሉ። ባለሞያ በመመደብ፣ ጉዳዩ በሚታይበት ችሎት ተገኝቶ ይግባኝ የሚቀርብበት መንገድ ካለ የማየት ስራዎችን ለመስራት እየሞከርን ነው። በሌላ በኩል የተወሰነው ውሳኔ ተፈጻሚነት እንዲኖረው ማሕበሩ እስከመጨረሻው ይከታተላል” ብለዋል።
በኢትዮጵያ ሴቶች ላይ የሚፈጸሙ ጾታዊ ጥቃቶች መባባስ ምክንያቶች አንዱ የወንጀል ሕጉ ክፍተትና የቅጣቱ አናሳ መሆን “ነው” የሚሉት ወይዘሪት ሕይወት፣ ሕጉ ሲወጣ በነበረበት ወቅት ላይ የተወሰነ በመሆኑ አሁን ላይ የሚወሰኑ ቅጣቶችን ተመጣጣኝነት ጥያቄ ውስጥ ማስገባቱን ተናግረዋል። ለዚህም እንደአብነት የሚጠቅሱት አሲድ በፊትና በሌሎች የሰውነት ክፍሎች ላይ በመድፋት የሚፈጸመውን ጥቃት ሲሆን፣ ለዚህም ጥቃት የሚመጥን ቅጣት በወንጀል ሕጉ ውስጥ ባለመኖሩ ምክንያት ለወንጀል ድርጊቱ መስፋፋት ሰበብ መሆኑን አመልክተዋል።
“ወቅቱን ያማከለ ድንጋጌ መኖር አለበት። ማሕበረሰቡ ተጠያቂነትንና የሃላፊነት ስሜትን ማጎልበት አስፈላጊ ነው። ኢትዮጵያ የተቀበለቻቸው ድንጋጌዎች አሉ። የአቅም ግንባታ ስልጠና ያስፈልጋል።” ሲሉ፣ የማሕበራቸውን የመፍትሔ አቅጣጫ አስቀምጠዋል።
በሌላ በኩል፣ የኢትዮጵያ ሰብዓዊ መብቶች ጉባዔ (ኢሰመጉ) በሴቶች እና ሕጻናት ላይ የሚፈጸሙ ጥቃቶች “አሳስቦኛል” ያለ ሲሆን፣ “ወንጀል ፈጻሚዎች አስተማሪና ተመጣጣኝ ቅጣት ባለመቀጣታቸው እና ወንጀል ሰርቶ ያለመያዝ ልምድ በመበራከቱ” የጥቃቶቹ መስፋፋት መንስዔ መሆናቸውን ጠቁሟል። ጉባዔው ይህንን የጠቆመው ባለፈው ረቡዕ ነሐሴ 21 ቀን 2016 ዓ.ም. ባወጣው ጋዜጣዊ መግለጫ ነው።
ከዚህም ጋር በተያያዘ ኢሰመጉ “የፌደራል መንግስት ከወንጀል ሕጉ ዓላማና ግብ አንፃር የሴቶችና ሕፃናትን አስገድዶ መድፈር እና ጥቃት የሚመለከተው ክፍል ላይ ተገቢውን ጥናት በማድረግ፣ ሕጉ ለሚፈጸሙት ወንጀሎች ተመጣጣኝና አስተማሪ በሆነ መልኩ እንዲሻሻል ጥረት እንዲያደረግ” ጥሪውን አቅርቧል። በተመሳሳይ የሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት፣ የሴቶቸና ህጻናት መብትን የሚመለከቱ ሕግና ፖሊሲዎች እንዲጸድቁ ተገቢውን ድጋፍ እንዲያደረግም ጉባዔው ጥሪ አድርጓል።