የመጽሐፉ ርዕስ -
ደራሲ -
ከማዕበል ማዶ
 ተስፋዬ ማሞ
 ዘውግ
 ኢ-ልቦለድ (ቅይጥ ወይም የተስፋዬ መንገድ)
 የገጽ ብዛት -
364
 የኅትመት ዘመን -
2017
የዳሰሳው አቅራቢ -
ቢኒያም አቡራ  


ቅይጥ ወይስ የተስፋዬ ቤት
የጋሽ ተስፋዬ ማሞ “ከማዕበል ማዶ” የተሰኘው መጽሐፍ፥ በስፍን ቅንብብ ለመታጠር ያልፈቀደ “አመጸኛ ጅረት” ነው። አሃዱ ብለን፥ “የአንድ ዕብድ ቀን ውሎ” ጋር ስንፋጠጥ፥ “ይሄ ነገር በእውነተኛ ታሪክ ላይ የተመሠረተ ግለ ሕይወት ታሪክ (auto-fiction) ነው እንዴ?” ያሰኘናል።
ጥቂት ፈቀቅ እንዳልን ግን ጥንቅቅ ያለ የግለ ሕይወት ታሪክ (autobiography) ቅርጽ ይመጣል። በራሱ ላይ ትኩረት ከመስጠቱ እና በራሱ ብዕር ከመተረኩ ባሻገር፥ በየዘመናቱ የደረሰበትን አስተሳሰብ እንደ ብር ጻሕል ዘርግቶ፥ ሥነ-ልቦናዊና ፍልስፍናዊ ቀለማትን እንደ ወርቅ እንኮይ ያቀርባቸዋልና፥ “ይሄማ ደንበኛ ግለ ሕይወት ታሪክ (autobiography) ነው!” እንድንል ይገፋፋናል። ለአብነትም ያህል ከመጽሐፉ ውስጥ ይሄን መመልከት እንችላለን፡- “… ከሰዎች ጋር ለመግባባት ምንም ያህል ጊዜ አይፈጅብኝም። ግልጽነቴም ለአንድ የፖለቲካ ሠራተኛ ከሚያስፈልገው ቁጥብነት የሚያልፍም ይመስለኛል። ችኩልነትም አያጣኝም። አንድን ነገር ለማድረግ ካሰብኩ ይዋል ይደርን አላውቅም፤ አደርገዋለሁ። ቡቡ ነገርም ነኝ። ለደስታም ለኀዘንም ትንሽ ይበቃኛል። ይህ ባሕርዬ የከፋ ጉዳት ባያደርስብኝም አልፎ አልፎ የሰው የሆኑ ጥቃቅንም፣ ትልልቅም ስህተቶችን ያሠራኛል። በአጠቃላይ እነዚህ ባሕርይዎቼ ተደማምረው ብዙ ጊዜ ለጥቃት አጋልጠውኛል።” (ገጽ 122)
ግና … ቅደም-ተከተላዊ (chronological) ተረክ ጥሶ፥ ከገጠመኞቹ መካከል ሊያስተምሩ ይገባል ያላቸውን ብቻ መርጦ፥ ከድርጊቱ ይልቅ ለድርጊቱ ያለው አተያይ አድልቶ ወደ ግለ ማስታወሻ (memoir) የአጻጻፍ ምኩራብ ላይ ተሰይሞ እናገኘዋለን። ለምሳሌ፡- 2006 ላይ ሲቆዝም ያስነብበን እና 15 ዓመት ወደ ኋላ ይወስደናል፥ ከዚያ በድጋሚ ወደ 2006 ያመጣንና ከመቅጽበት ወደ 1949 ዓ.ም የኋላ ሽምጥ ያስጋልበናል። በተጨማሪም ከገጠመኞች መካከል ሊያስተምሩ ይገባል ያላቸውን መርጦ በማስፈር ረገድ፥ ወደ ግለ ማስታወሻ (memoir) አጻጻፍ ያደላበትን ለአብነት ያህል እንጥቀስ። የማክሲም ካፌን እና የእያሱ በርኼን ተረክ ካወጋን በኋላ፥ ከዚህ ዘመን ኩነት ጋር ነጽሮ ትዝብቱን እንዲህ በማለት ያጋራል፡- “ሁልጊዜ ከሚያስቆጩኝ ነገሮች መካከል አዲስ አበባ ይህንን ጥሩ ባሕል ማጥፋቷና ማምከኗ ነው። ሊበረታታ፣ ሊያድግ፣ ሊስፋፋ፣ የሚገባው ነገር በፖለቲካዊ ተጽዕኖዎችና ፍላጎቶች ምክንያት ከስሞ ወጣቶች ከአርአያዎቻቸው ጋር በቅርብ የሚተያዩበትና ተምሳሌት የሚፈጥሩበትን ዐውድ ማጣቷ የሚያስቆጭ ነው። አዲስ አበባ ዐዳዲስ ወጣቶችን በማፍራትና የኪነጥበብ ሰዎች እንደየዝንባሌያቸው በነጻነት የሚገናኙበት ቦታ የሌላት መሆኑ ያሳዝናል። ዛሬም ከሠራቻቸውና ከምትኩራራባቸው በርካታ ሜጋ ፕሮጄክቶች ፓርኮች፣ አደባባዮች መናፈሻዎችና ጊዜ ማሳለፊያዎች ባለፈ እንዲህ ዓይነት ጥበባዊ ልምምዶች በነጻነት የሚካሄዱባቸውን ቦታዎች አለመሥራቷ ኪሳራዋ ይመስለኛል።” ገጽ 269
የተስፋዬ ብዕር አመጸኛ ጅረት ነውና በዚህ አያከትምም። ወደ ትዝታ (reminiscence) ጎሬ ውስጥም ጎራ ይላል። ነባር የተሰነዱ የሕይወት ዘገባዎችን ግልጋሎት ላይ ሳያውል፥ በትዝታ ብቻ ወደ ኋላ ሽምጥ ጋልቦ፥ በአሁናዊ ኹኔታ የሚታወስን ድርጊት በሌሎች ላይ አተኩሮ ይጫጭራልና።
የጋሽ ተስፋዬ ብዕር በሕግ እና በደንብ መቀንበብን ያልፈለገች ነጻ ልሳን ናት። ሕግን የምታውቅ ግን ለዛ ባለው መንገድ የደንቡን ኮረብታ የምትነድል ብዕር። የስፍን መጋረጃን ለመቅደድ የፍንገጣ መቀስ የሰደደች ብዕር። የዚህን መጽሐፍ ስፍን፥ “ቅይጥ” ከማለት ይልቅ “የተስፋዬ ቤት” ወይም “የተስፋዬ መንገድ” ልንለው እንችል ይሆን? ከማዕበል ማዶ ለግለ ሕይወት ታሪክነት (autobiography) ያደላ አጻጻፍ መኾኑን አለማመን ግን እብለት መኾኑን ልብ ይሏል።
ከማዕበል ማዶ vs የአንጋፋዎቹ ግለሰቦች ታሪክ
ከማዕበል ማዶ ከታሪክ ሰነድነት አኳያ፥ የየካቲት 66 የፖለቲካ ትምህርት ቤት ቁመና ኾነ፥ የፓዊ-መተከል ሠፈራ ጣቢያ ውስጥ ያለው ሐተታ ከየኔታ ተመስገን ገብሬ (ሕይወቴ) የፋሺስት ጭፍጨፋ የዓይን እማኝነት ጋር አይጋጠምምን? … የባለታሪኩን ሙያ በማተት ረገድ የሕክምና፥ የፊልም እና የድራማን እንዲሁም የማስታወቂያን ሙያን ከፕሮፌሰር ጌታቸው ኃይሌ (አንዳፍታ ላውጋችሁ) የካታሎግ አሠራርን፥ የአተረጓጎም ሥልት ሐቲትን አይተዝትምን? …እንደ ትዳር ያለ እጅጉን ግላዊ ነገር አደባባይ ላይ በግልጸኝነት በማውጋት በኩል፥ ከጋሽ በቀለ ወልደ ኪዳን (ጣልቃ እየገባ) ያንስ ይኾን? … ልጅነትን፥ የቅርብ ዘመድን ቤተሰብን በመተረክ ረገድ ከአብዬ መንግሥቱ ለማ (ደማሙ ብዕረኛ) የተዋሰ ይኾንን? … ወቅትን፥ ዘመንን ከራስ ተረክ ጋር ገምዶ ወሽኔ በኾነ ሥነ ጽሑፍ በመከተብ በኩል፥ ከብላታ መርስዔ ኀዘን ወልደ ቂርቆስ (ትዝታዬ ስለራሴ የማስታውሰው) መጽሐፍ ጋር ትከሻ ለትከሻ ለመለካካት ይንደረደር ይኾን? … በሀብተ-ቋንቋ ረገድ፥ ከዮሐንስ አድማሱ (ቀኝ ጌታ ዮፍታሔ ንጉሤ) ጋር አይቀራረብምን? … እንደ ኤርትራዊቷ አደይ ያሉ የግለሰቦችን ዘዬ በመከሰት ረገድ፥ መጽሐፈ ትዝታ ዘ አለቃ ለማ ኃይሉን አያስተዝትምን? … በአንድ ጉዳይ ላይ አድምቶ በመጻፍ ረገድ እንደ ፊታውራሪ ተክለሐዋርያት (ኦቶባዮግራፊ) ያለ ልፋት አይታይምን? … ኢ-ቅደም-ተከተላዊ አሰዳደር በማንበር በኩል፥ የፍቅረ ማርቆስ ደስታ (የሚሳም ተራራ) ጥላ የረበበ አይመስልምን? … የራስን የአጻጻፍ ዘይቤ ለማሥረጽ፥ እንደ አሰፋ ጫቦ (የትዝታ ፈለግ፣ 2008) ያለ ጥረት አይታይምን? … በታሪክ አጋጣሚ በሕይወት ሰርጥ ውስጥ ስላገኛቸው ጉምቱ ሰዎች ሲያወጋ የእነ-ጋሽ ተክለጻዲቅ መኩሪያ (የሕይወቴ ታሪክ) ቀለም አይታይምን?
የ”ከማዕበል ማዶ ፋይዳ”
አንደኛ፡-
ፒየር ማሻሪ “ሥነ ጽሑፍ ለተጻፈበት ዘመን ጥበባዊ አንደበት ነው!” ይላል። የግለሰብ ታሪክ ሲሆን ደግሞ ይብሱን ልሳንነቱ ይተባል። በዚህ ረገድ ጋሽ ተስፋዬ ዘመናቸውን “በፊደላት ስዕል” አንብረውታል። ከማዕበል ማዶ ዐዲስ የአጻጻፍ ይትባሕል ለመፍጠር በመታተር ሂደት ውስጥ ቢኾንም እንኳ የዘመን መስታየትነቱን አልነፈገም። ዘመንን በማኅበራዊ፥ በኢኮኖሚያዊ፥ በፖለቲካዊ እንዲሁም በታሪካዊ ሁኔታዎች በመዳሰስ በኩል ለምሉዕነት ቀርቧል። ስለጓድ ደበላ ዲንሳ ብንል ስለእትየ ዓመለ-ወርቅ (የፕሬዝዳንት መንግሥቱ ኃይለማርያም እህት)፥ ስለባለቅኔው ሙልጌታ ተስፋዬ ብንል ስለሁለገቧ አርቲስት አዳነች ወልደገብርኤል፥ ስለኢንጂነር ካሳ ገብሬ ብንል ስለኢያሱ በርኼ፥ ስለጋሽ ሥዩም ተፈራ ብንል ስለሎሬት ጸጋዬ ገ/መድኅን … በስም ወጭት የግብር እና የሰነድ ወጣወጥ በዓይነት በዓይነቱ የቀረበ የታሪክ ብፌ ነው ብል ማጋነን አይኾንብኝም። የአዲስ አበባን ልብና ኩላሊቷን መርምሮ፥ በየዘመኑ የነበራትን መልክ ከትቧል። አሥመራን የበዓሉ ገጸሰብ እንደ ነበረው ጸጋዬ ኃይለማርያም በብዕሩ ስሏታል። ባሕርዳር፥ መተከል፥ ፓዌ፥ መንዱራ፥ ጣና በለስ፥ ሠፈራ ጣቢያዎችን ጅማትና ቅልጥማቸውን ለያይቶ ጽፏል። የመጽሐፉ ቁልፍ ቃላት ናቸው ብዬ ባልፍ ይሻለኛል። በአጭሩ ሠፈራ ጣቢያን በሚመለከት እንደ መጀመሪያ የታሪክ ምንጭ የሚጠቀስ ሰነድ በመኾን የዘመን መስታወትነቱን ያንጸባርቃል። በታሪካዊ አንደበትነት ረገድ እጅግ ብዙ አበርክቶት የሰነቀ ጥራዝ በመኾኑ ምክንያት የመጽሐፉ ፋይዳ ንሯል።
ሁለተኛ፡-
መካከለኛው የፊልም ዘመን በኢትዮጵያ እና የተከታታይ ድራማ አጀማመር በኢትዮጵያ ላይ የነበረ የአሠራር መንገድ፣ ተግዳሮት እና ዕድሎች ማጥናት ለሚሻ ሰው ትልቅ ፋይዳን የሚሰጥ መጽሐፍ ነው። ስለ መንትያ፥ የንዋይ ሰለቦች፥ ትዝታ፥ ፊርማ፥ ምርጫ፥ ይቅርታ፥ አጋጣሚ፥ መላ ...  የተሰኙ ሥራዎቹን ከቅድመ-ቀረጻ እስከ ድኅረ-ቀረጻ የነበረውን በማተቱ በኩል የኢትዮጵያ የፊልም፣ የድራማ ታሪኮችን ለሚሰንድ የጥናት ባለሙያ አንዱ ዋቢ የሚሆን ቅምጥ ጽሑፍ ማዘጋጀቱ ትልቅ አበርክቶት ነው። በተጨማሪም የኢትዮጵያ ቴሌቪዥን ድርጅት ለወደፊቱ ታሪኩን ሲሰንድ ኹነኛ ማጣቀሻ የሚኾን መጽሐፍም ነው።
ሦስተኛ፡-
የጋሽ ተስፋዬ የማስታወቂያ ሥራ አጀማመሩ፣ አካሄዱ እና ዕድገቱን በማካተቱ ወደዚህ ሥራ ለሚገቡ ሰዎች ቀላል የማይባል ጥቁምታ ሰጪ ነው። ባለታሪኩ ከምንም ተነስቶ እዚህ መድረሱ በራሱ፣ በቀቢጸ-ተስፋ ለሚናውዘው የሀገራችን ወጣት “ዝሆንም በልጅነቱ ትንሽ ነበር!” ብሎ እንዲነሳሳ የማድረግ አቅሙ ላቅ ያለ ነው።  
አራተኛ፡-
በሀገራችን ያለው የግለሰብ ታሪክ አጻጻፍ የረጋ ሐይቅም አይደል? ልክ እንደ ሰዋሰው ባለቤት፥ ተሳቢና ግስ። ተወለደ፥ አደገና ሞተ የግለሰብ ታሪክ የአጻጻፍ ቀኖና መስሎ ነበር። ጋሽ ተስፋዬ ዐዲስ በኾነ የአጻጻፍ መንገድ መከሰቱ ለሀገራችን ሥነጽሑፍ አንድ ትልቅ ዕምርታ ነው። በዚህ ጉዳይ ላይ ጥናትና ውይይትን ይሻል።
አምስተኛ፡-
ይህ መጽሐፍ በጋሽ ተስፋዬ ዘመን ለነበሩ ጉምቱ የዘመን ጓዶች የራሳቸውን ታሪክ እንዲጽፉ ተነሳሽነትን የሚፈጥር ነው ብዬ አምናለሁ። ጉምቱ ሰዎቻችንን ባጣን ቁጥር ለቀብር ቀን የሚነበብ የሟች የሕይወት ታሪክ ጽሑፍ እስከማጣት መድረስ እንደ ዓመት በዓል በየዓመቱ የምንደጋግመው የሲሲሰፈስ እርግማን ኾኖብናል። ታላላቆቻችንን ባጣን ቁጥር እዝራ እጅጉ ወደ ሚያዘጋጀው “መዝገበ አእምሮ” እና ወደ መዓዛ ብሩ “የጨዋታ እንግዳ” መርሐግብር” የምናማትረው በዚህ ምክንያትም አይደል? ይህ መጽሐፍ ጉምቱ ሰዎቻችን በተለይም የጋሽ ተስፋዬ የዘመን ጓዶች እንዲጽፉ የሚያነሳሳ ነው። ሁሉም የራሱን መልክ በጽሑፍ ከገበረ ደግሞ የዘመን ምስል እና የሀገር ቁመና ይከስትልናል። ጋሽ ተስፋዬ የራሱን ፊት እስከነቡጉሩ በማሳየት “ኑ አብረን የዘመን እና የሀገርን መልክ ለዚህኛውና ለሚመጣው ትውልድ እናሳይ” የሚል ትልቅ ቀጨምታን (inspiration) ገብሯል፤ ለዘመን ጓዶቹ።
ስድስተኛ፡-
ከዚህ በኋላ ለሚጻፉ የግለሰብ ታሪኮች በእነዚህ ምክንያት ደንበኛ ማጣቀሻ የመኾን ዕድል ያለው ይመስለኛል። እጅጉን ግላዊ የሚባለው ነገር ለሰዎች ትምህርት ይኾን ዘንድ ሊሰዋ እንደሚገባ፥ ከታሪኮች መሃል የተሻለውን መርጦ መከተብ የመጽሐፉን አቅም እንደ ሚወስን፥ የራስ ታሪክ የሚደምቀው በሌሎች ታሪክ መሃል መኾኑን፣ የሌሎችን ታሪክ ስናስገባ ዐውዱን በጠበቀ መልኩ እና በልክ መኾን እንዳለበት መጽሐፉ በጉልህ ይናገራል።
ሥነ ጽሑፋዊ ውበት፥ ቋንቋ፥ ሥርዓተ ነጥብ፥ ሰዋሰው እጅግ ውብ በመኾኑ ከዚያ ውስጥ ሕጸጽ ለማውጣት መሞከር “ከቁንጫ ሌጦ” ማውጣትን የሚጠይቅ አድርጎብኛል።
***
ከአዘጋጁ፡-
ጸሃፊው፤ “የባለቅኔዋ ሶሪት” እና “ወደ ፍቅር ጉዞ” መጻሕፍት ጸሐፊ ሲሆን በኢሜይል አድራሻው፡ This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it. ማግኘት ይቻላል፡፡

እንዲያው ማሳዘኑ!
   ተበዳዩ ጨቋኝ. . .
   በዳዩ ተጨቋኝ. . .
 የተገላቢጦሽ ኾኗል ነገሩማ፤
   ፍትሕ ተዘንብላ
   ስትወድቅ በአፍጢሟ
 የድረሱልኝ ጥሪ ሩቅ ስታሰማ፤
ሮሮዋን ሰምቶ - አዝኖ ቀረበና
 ሊያነሳት ቢሞክር ተበዳዩ ጨቋኝ፤
 አልተቻለው ከቶ ቢለፋ ቢሞክር
 ከወደቀችበት ሽቅብ ቀና እንድትል
 ማድረጉ ተሳነው የቱን ያህል ቢጥር።
 ሞት አፋፍ ላይ ኾና ጣርን ስታጣጥር
 ጩኸትና ዋይታ አብዝቶ ተሰማ
ከተበዳይ ጨቋኞች ከምስኪኖች ዘንዳ።
 የኩኔዎች ባልተቤት በዳዩ ተጨቋኝ
 ፍትሕን ፈላጊ እሷኑኑ አዳኝ
 መስሎ ቀረበና. . .
 በደስታ - በተድላ - በአሸናፊነት ስሜት
 በወኔም ተሞላ በድል አድራጊነት!
 ዳግም ላታበራ የወደቀችውን ገድሎ ቀበረና
 ደግሞም ላዩ አዝኖ ብሎም ጆሮ ዳባ
 ዓይኑን በጨው አጥቦ የአዞ እንባ እያነባ
 ቀርቦም ተጭቁኖች፣ ተገፊዎች ዘንዳ
 በመርዛም ምላሱ መስሎም ለዘብተኛ
 ይነዛ ጀመረ የአይዟችሁ ጥሪ
 በዳዩ ተጨቋኝ የፍትሕ ቀባሪ!
 እንዲያው ማሳዘኑ. . . .
 (በዒምራን ዑመር

ምን ዓይነት እናት ነሽ?
 አንዱ ልጅሽ ሲያለቅስ፣
 አባብለው ብለሽ፣
 ከሌላው (ከሌለው) ቀምተሽ፣
 እንባውን እያበሽ፣
 አይዞህ ብለሽ ሰጥተሽ።
 ደግሞ ሌላው ልጅሽ፣
ተበደልኩኝ ብሎ ሲመጣ ወደ አንቺ፣
 ሌላውን በድለሽ ችግር የምትፈቺ፣
 በ”ተበዳይ” እና በ”በዳይ” አዙሪት፣
 እየተሽከረከርሽ የማትሄጂ ወደፊት፣
 ምን አይነት እናት ነሽ?
 (ነሐሴ 26 ቀን 2012 ዓ.ም፤ዮናስ ታረቀኝ)

አምባሳደር ታዬ አጽቀስላሴ የቀድሞዋን ፕሬዚዳንት ሳሕለወርቅ ዘውዴን በመተካት የኢትዮጵያ ርዕሰ ብሔር ሆነው ከተሾሙ
ሳምንት አለፋቸው። አምባሳደሩ ለፓርላማው ባቀረቡት ንግግር የተለያዩ አስተያየቶች ተሰንዝረዋል፡፡ የቀድሞዋ ፕሬዚዳንት
አሸኛኘትም አነጋጋሪ ሆኗል፡፡ የኢትዮጵያ ሕዝባዊ አብዮታዊ ፓርቲ (ኢሕአፓ) የትግራይ ክልል አስተባባሪ አቶ ጊደና መድሕን
የቀድሞዋ ፕሬዚዳንት ሳሕለወርቅ ዘውዴ ስለተሸኙበት መንገድና ስለአዲሱ ፕሬዚዳንት የፓርላማ መክፈቻ ንግግር ሃሳብና
አስተያየታቸውን እንደሚከተለው አጋርተውናል፡፡


የቀድሞዋ ፕሬዚዳንት ስለተሸኙበት መንገድ--
በመጀመሪያ በጣም ነው የማመሰግነው። በመንግሥት ቴሌቪዥን ጣቢያዎች የመቅረብ ዕድል የሌለን ሰዎች ሃሳባችን እንዲሰማ፣ ሕዝቡም ዘንድ እንዲደርስና ሚዛናዊነት እንዲጠበቅ ለምታደርጉት ጥረት ታላቅ ክብር አለኝ።  የኢትዮጵያ ሕዝባዊ አብዮታዊ ፓርቲ (ኢሕአፓ) የትግራይ ክልል አስተባባሪ ነኝ። ቀደም ሲል በትግራይ ዴሞክራሲያዊ ፓርቲ ዋና ጸሐፊ፣ ከዚያም የትንሳዔ ሰብዓ ዕንደርታ ፓርቲ መስራችና ምክትል ሊቀ መንበርም ነበርኩ። አሁን በኢሕአፓ ውስጥ ነው የምገኘው።
 እንደ እኔ አተያይ -- አይደለም ስድስት ዓመት ያገለገሉ የመጀመሪያዋ ሴት ፕሬዚዳንት ይቅሩና ለማንም ሰው --  ክብር ሊኖረን ይገባል። ኢትዮጵያውያን ራሳችን ሳንከባበር ማንም ሊያከብረን አይችልም። ክብርት ፕሬዚዳንቷ የፈለጉት ዓይነት የፖለቲካ አቋም ሊኖራቸው ይችላል፤ በመጨረሻም በራሳቸው የማሕበራዊ ትስስር ገጽ ያስተላለፉትን መልዕክት የምናውቀው ነው። ማንኛውም ሰው የፈለገውን የፖለቲካ አቋም ያራምድ፣ ኢትዮጵያ የሁላችንም እስከሆነች ድረስ፣ አንድ ዓይነት አስተሳሰቦችን ብቻ ሳይሆን፤ የተለዩ ሃሳቦች መንሸራሸር አለባቸው የሚል አቋም ነው ያለኝ፡፡ ፕሬዚዳንቷም  ስላገለገሉበት ጊዜ በክብር ሃሳባቸውን ገልጸው፣ ፓርላማውም ሃሳባቸውን ሰምቶ በክብር ሊሸኛቸው ይገባ ነበር ብዬ አምናለሁ፡፡ የተሄደበት መንገድ የፖለቲካ ልሂቆቻችን  ልዩነትን የሚያስተናግዱበት መንገድ ምን ያህል ደካማ እንደሆነ ነው ያሳየኝ። እንደ አንድ ፖለቲከኛ በጣም ያዘንኩበትና በጣም ቅር ያለኝ ጉዳይ ነው፡፡  ድሮ በስድሳዎቹ በነበሩት ፖለቲከኞች የምናያቸው ችግሮች አሁንም እንዳልተፈቱ ነው ያየሁት። ይሄ  ኢትዮጵያን እየመሩ ያሉ ሰዎች ልዩነትን የማስተናገድ አቅማቸው ወይም ትችትን የሚሸከመው ትከሻቸው ምን ያህል ለስላሳና ደካማ እንደሆነ ነው የሚያሳየው።
ስለ አዲሱ ፕሬዚዳንት ንግግር--
እንግዲህ ለእኔ የአገሪቱ ፕሬዚዳንት ማለት ገለልተኛ ናቸው፤ ከማንም ጋር የማይወግኑ፡፡ ለእያንዳንዱ 120 ሚሊዮን ለሚገመት ደቂቅ ኢትዮጵያዊ አባት ናቸው። መሪ ናቸው። ስለዚህ ሁላችንንም በእኩል ዓይን ማየት አለባቸው፡፡ ነገሮችን ፖለቲካዊ ቀለም ከመቀባባት ይልቅ የማቻቻል፣ ወደ መፍትሔና አንድነት የማምጣት ትልቁን ሚና መጫወት ያለባቸው ክቡር ፕሬዚዳንቱ ናቸው ብዬ ነው የማስበው። በአንዳንድ ሚዲያዎች እንደሰማሁት ከሆነ፣ አዲሱ ፕሬዚዳንት ጦርነቱ እንደሚቀጥልና የመሳሰሉ ወደ አንድ ጽንፍ፣ በተለይም ወደ ገዢው ፓርቲ ጥግ የሄደ አቋም ነው ያየሁባቸው።
በእርግጠኝነት፣ እኔ ከአንድ የኢትዮጵያ ፕሬዚዳንት የምጠብቀው ዓይነት ንግግር አይደለም፡፡ ወደ አንድ ወገን፣ ወደ አንድ ጽንፍ፣ ወደ አንድ አቅጣጫ የሄዱ ነው የሚመስለኝ፡፡ ይህንን ከእርሳቸው የምጠብቀው አይደለም። እርሳቸው ይበልጡኑ የክብር ፕሬዚዳንት ናቸው። ተምሳሌት ናቸው። የክብር ስራዎችን ነው የሚሰሩት። ለምሳሌ፦ የሌሎች አገራት አምባሳደሮች ሲመጡ መቀበል፣ ከክቡር ጠቅላይ ሚኒስትሩ ጋር የእኛን አምባሳደሮች መሸኘት፣  ጄኔራሎች በክቡር ጠቅላይ ሚኒስትሩ ሲቀርቡ የመሾም የመሳሰሉት ተግባራት አገርን ከፍ፣ ሕዝብን ደግሞ አንድ የሚያደርጉ በይበልጥ ተምሳሌታዊ የሆኑ ናቸው። ከየትኛውም የፖለቲካ ወገንተኝነት ነጻ መሆን ይጠበቅባቸዋል። ሁሉንም ኢትዮጵያዊ -- ተፎካካሪውንም፣ ገዢውንም ---  በአንድ ዓይን መመልከት አለባቸው። ምናልባት ይህንን በቀጣይ ያስተካክሉት ይሆናል። በተለይ እየተዋጉ ያሉ ሃይሎችን ወደ ዕርቅና አንድነት በማምጣት ረገድ  ተምሳሌታዊ ሚና ይጫወታሉ ብዬ ነው የማስበው።
ከአዲሱ ፕሬዚዳንት የምጠብቀው---
አሁን በፕሬዚዳንትነት የተሾሙት አምባሳደር ታዬ አጽቀስላሴ፣ በኢትዮጵያ የፖለቲካ ምሕዳር ውስጥ ከወጣትነታቸው ጀምረው በለሳ ላይ ነፍጥ ይዘው የኢሕአፓ ታጋይ ሆነው የተዋጉ፤ ከእነ አቶ በረከት ስምዖን፣ ኢሕዴን ከመሆናቸው በፊት፣ ከእነ አቶ አዲሱ ለገሰ ጋር የነበሩ የኢሕአፓ ታጋይ ናቸው። በደንብ ፖለቲካን የሚረዱ፣ የሚያውቁ በተለይ ከ1960ዎቹ ጀምሮ  የነበረውን ፖለቲካ መረዳት ብቻ ሳይሆን፣ እራሳቸውም ተሳታፊ የነበሩ  ሰው ናቸው። ከዚያም ቀጥለው ከ1984 ጀምረው በኢሕአዴግ መንግሥት ውስጥ ከፍተኛ ሃላፊነት የነበራቸው፣ በውጭ ጉዳይ ሚኒስቴር ውስጥ ዋና ዲፕሎማት ሆነው ያገለገሉ ናቸው፡፡ ምናልባት ኢትዮጵያ ውስጥ ካሉ የኢትዮጵያን ፖለቲካ ይረዳሉ ብዬ ከምጠብቃቸው ጥቂት ሰዎች አንዱ ናቸው ብዬ አስባለሁ፡፡ በጣም የዳበረ የዲፕሎማሲና የፖለቲካ ልምድ ያላቸው ሰው ናቸው። ይህ  ሰብዕናቸው ለነገይቱ ኢትዮጵያ ትልቅ ሚና ይጫወታል ብዬ አምናለሁ፡፡ በተለይ ትግራይ ውስጥ ያለው የፖለቲካ ችግር ይታወቃል። አማራ ክልል ያለውም ችግር ይታወቃል። ኦሮሚያ ውስጥም እንዲሁ። ሰላም ከራቀን ቆይቷል። ምንም እንኳን ስልጣናቸው የተገደበ ቢሆንም፣ እኒህን ችግሮች ከመፍታት አንጻር ፕሬዚዳንቱ በጎ ተጽዕኖ ማሳደር ይችላሉ የሚል እምነት አለኝ፡፡

የኢትዮጵያ ብር ከሰሃራ በታች  ደካማ ከሚባሉት ገንዘቦች ተርታ መመደቡን የዓለም ባንክ ባወጣው ሪፖርት አስታውቋል። የዓለም ባንክ አፍሪካ ፐልስ  ሪፖርት ላይ እንደተገለጸው፣ ከኢትዮጵያ ብር ባሻገር የናይጄሪያ ናይራ እና የደቡብ ሱዳን ፓውንድ  በቀጣናው “እጅግ ደካማ” ከሚባሉት ገንዘቦች መካከል ተመድበዋል፡፡  
በዚሁ ሪፖርት ላይ “እ.ኤ.አ. በነሐሴ 2024 የኢትዮጵያ ብር፣ የናይጄሪያ ናይራ እና የደቡብ ሱዳን ፓውንድ በቀጣናው እጅግ በጣም ደካማ አፈጻጸም ካላቸው ገንዘቦች መካከል ነበሩ” ሲል ይገልጻል። በአንፃሩ ግን እንደ ኬንያ ሽልንግ ያሉ ገንዘቦች ከነበሩበት ደካማነት የማገገም  ምልክቶችን  አሳይተዋል ተብሏል፡፡  
እ.ኤ.አ. በነሐሴ 2024 በዓመት እስከ 21 በመቶ የዋጋ ጭማሪ ማስመዝገባቸውን ሪፖርቱ ይጠቁማል፡፡ “ይህ መሻሻል ቢታይም፣ የብዙ አፍሪካ አገራት ምጣኔ ሃብት የውጭ ምንዛሪ ተግዳሮቶች እየገጠመው ነው” ተብሏል። በዚሁ ሪፖርት መሰረት፤ ናይጄሪያ ከሌሎች የቀጣናው አገራት ጋር ከፍተኛ የውጭ ምንዛሪ ዕጥረትና የምንዛሪ ተመን  ጫና እያጋጠማት እንደሆነ ተብራርቷል።  
ናይጄሪያ የውጭ ምንዛሪ ገበያ ማሻሻያን ብትተገብርም፣ የአገሪቱ ገንዘብ  አሁንም እየታገለ መቀጠሉን  ሪፖርቱ ይጠቁማል፡፡ ነገር ግን በኢትዮጵያ የውጭ ምንዛሪ ገበያ ማሻሻያ ተፅዕኖው ገና አልታየም። ኢትዮጵያ እ.ኤ.አ. በጁላይ 2024 የማክሮ ኢኮኖሚ ማሻሻያን የተገበረች  ሲሆን፣ ይህም በገንዘቧ የመግዛት አቅም ላይ ከፍተኛ መዳከም ማስከተሉ ይታወቃል፡፡  
በሌላ በኩል፤ ኢትዮጵያን ጨምሮ 26 ሃገራት ባለፉት ሁለት ዐሥርተ ዓመታት ውስጥ የከፋ የብድር አዘቅት ውስጥ እንደሚገኙ የዓለም ባንክ ይፋ አድርጓል። የተጠቀሱት ሃገራት እጅግ ደካማ ኢኮኖሚ እንዳላቸው ተገልጧል። በዋናነት የኮቪድ 20 ወረርሽኝ መቀስቀስና ግጭቶች የአገራቱን ኢኮኖሚ ይበልጥ ማድቀቃቸውም ተጠቁሟል።

የኢትዮጵያ ባህልና ቱሪዝም ጋዜጠኞች ማህበር፣ የ2024 የዓለም ቱሪዝም ቀንን ምክንያት በማድረግ፣ የመጀመሪያውን የቱሪዝም የመገናኛ ብዙኃን የሽልማት ፕሮግራም ከትላንት በስቲያ ጥቅምት 7 ቀን 2024 ዓ.ም  አካሂዷል፡፡
የዘንድሮ የቱሪዝም ቀን “ቱሪዝም እና ሰላም” በሚል መሪ ቃል የሚከበር ሲሆን፤ ማህበሩ ባለፈው ሐሙስ ከቀኑ 11 ሰዓት ጀምሮ በአዲስ አበባ ሙዚየም ቅጥር ግቢ ባካሄደው የሽልማት መርሃ ግብር፣ በሚዲያው ዘርፍ ቱሪዝሙ ላይ አስተዋጽኦ ላበረከቱ የመገናኛ ብዙኃን ባለሙያዎች፣ የመገናኛ ብዙኃን ተቋማት፣ፎቶግራፈሮች እንዲሁም የቱሪዝም ባለሙያዎችና ድርጅቶች ዕውቅና ሰጥቷል፡፡
ለማህበሩ የመጀመሪያው በሆነው በዚህ የሽልማት መርሃግብር 10 ተቋማትና ግለሰቦች  ዕውቅና ያገኙ ሲሆን፤ የኢትዮጵያ ቴሌቪዥን (በሚዲያ ዘርፍ)፣ አንድነት ፓርክ (በመዳረሻ ልማት ዘርፍ)፣ የኢትዮጵያ ቱሪዝም ማሰልጠኛ ኢንስቲቲዩት (በቱሪዝም ተቋማት ዘርፍ)፣የኃይሌ ሆቴሎችና ሪዞርቶች ግሩፕ (በሆቴልና ሆስፒታሊቲ ዘርፍ)፣ ቴዎድሮስ ደርበው (በቱሪዝም ባለሙያ ዘርፍ)፣ ሄኖክ ያሬድ (በጋዜጠኝነት ዘርፍ)፣ ጸሃይ ተፋረደኝ (በጋዜጠኝነት ዘርፍ)፣ አንቶኒዮ ፍዮሮንቴ (በፎቶግራፍ ዘርፍ)፣ ህሊና ታፈሰ (በፎቶግራፍ ዘርፍ) እና አርቲስት ኪሮስ ኃ/ሥላሴ (በልዩ ተመስጋኝ ዘርፍ) ተሸልመዋል፡፡   
ከትላንት በስቲያ በተካሄደው የኢትዮጵያ ቱሪዝም ሽልማት መርሃግብር ላይ ከፍተኛ የመንግሥት ባለሥልጣናት፣ ታዋቂ የዘርፉ ባለሙያዎችና ጋዜጠኞች ታድመዋል፡፡
የኢትዮጵያ ባህልና ቱሪዝም ጋዜጠኞች ማህበር፣ የኢትዮጵያን ተፈጥሮአዊ፣ ባህላዊና ታሪካዊ መስህቦች የሚያስተዋውቁ የመገናኛ ብዙኃን ባለሙያዎች ያቋቋሙት የሙያ ማህበር ነው፡፡

ከ35 በላይ ዳኞች ያላግባብ ታስረው ተፈተዋል


በአማራ ክልል  ከ35 በላይ ዳኞች ያለአግባብ ታስረው መፈታታቸውን ያመለከተው የአማራ ክልል ዳኞች ማሕበር፤ በክልሉ ዳኞችን ያለአግባብ ማሰር መቀጠሉን አስታውቋል፡፡  
ማሕበሩ ከትላንት በስቲያ  ጥቅምት 7 ቀን 2017 ዓ.ም. ባወጣው መግለጫ፣ የዳኝነት ነፃነት አንዱ መገለጫም ዳኞች ከማንኛውም አካል ጣልቃ ገብነትና ተፅዕኖ ነፃ ሆነው በሕግና በሕሊናቸው ብቻ እንዲሰሩ ማድረግ መሆኑን  አስታውሶ፤ “በአማራ ክልል ውስጥ ዳኞችን ያለአግባብ ማሰርና ማዋከብ የተለመደና ከአንድ ዓመት ወዲህ ደግሞ ተባብሶ የቀጠለና ሞትንም እስከማስከተል የደረሰ ሆኗል።” ብሏል፡፡
ባለፈው አንድ ዓመት ውስጥ በአማራ ክልል ሁሉም ዞኖች ከ35 በላይ ዳኞች ያለአግባብ ታስረው መፈታታቸውን ያመለከተው  ማሕበሩ፤ ዳኞቹ  በዋናነት እየታሰሩ የሚገኙት “ከስራቸው ጋር በተገናኘ” ምክንያት መሆኑን ጠቁሟል፡፡ “በወንጀል የሚፈለጉ እንኳን ቢሆን በሕግ አግባብ ምርመራ አጣርቶ መያዝ ሲገባ፣ ከሚያስችሉበት ችሎት ጭምር በአደባባይ በሚያገለግሉት ህዝብ ፊት እየተያዙ የሚታሰሩበት ሁኔታ እጅግ አደገኛና የተቋሙንም ነጻነት ጨርሶ እያጠፋ የሚገኝ ነው።” ሲል ማሕበሩ ተችቷል፡፡
ይኸው እስር “ዳኞች ስራቸውን በነፃነት እንዳይሰሩ እንቅፋት የሆነና ክብራቸውንም የሚነካ ነው፡፡ ሁሉም ዳኛ ለሙያው ያለው ፍቅር እንዲቀንስና የስራ ሞራልን እየጎዳ ያለ ተግባር ነው” ያለው መግለጫው፤ “እስካሁን ባለው ሂደትም የማሕበሩ አመራሮች በተለያየ እርከን ከሚገኙ የፍርድ ቤት አመራሮች ጋር በጋራ በመሆን ችግሩ በንግግር እንዲፈታ ጥረት ሲያደርጉ የቆዩ ቢሆንም፣ ችግሩ አሁንም ተባብሶ ቀጥሏል።” ሲል አመልክቷል።
በእስር ላይ ከሚገኙ የፍርድ ቤት ዳኞች መካከል፣ የባሕር ዳር እና አካባቢዋ ከፍተኛ ፍርድ ቤት ሁለት ዳኞች፣ የባሕር ዳር ከተማ ወረዳ ፍርድ ቤት ሁለት ዳኞች፣ በሰሜን ሸዋ ዞን፤ በቀወት ወረዳ ፍርድ ቤት ሁለቱ የስራ ሂደት አስተባባሪ ዳኞችና በሸዋ ሮቢት ወረዳ ፍርድ ቤት አንድ ዳኛ እንዲሁም በደቡብ ወሎ ዞን፣ ደሴ ከተማ ወረዳ ፍርድ ቤት አንድ ዳኛ መታሰራቸውን ማሕበሩ በመግለጫው ዘርዝሯል። የአማራ ክልል፤ ዳኞቹ “በአስቸኳይ” እንዲፈቱ እንዲያደርግ፣ በቀጣይም በዳኞች ላይ የሚፈጸም “ያልተገባ” እስር እንዲቆምና ይህን ተግባር በሚፈፅሙ የጸጥታ አካላት ላይ አስተማሪ እርምጃ እንዲወሰድ ሲል ማሕበሩ አሳስቧል፡፡
የአማራ ክልል ዳኞች ማሕበር በ2012 ዓ.ም. ተመስርቶ ወደ ስራ መግባቱ የሚታወስ ነው።

በደቡብ ኢትዮጵያ ክልል፣ ኮሬ ዞን የሚስተዋለው የጸጥታ ችግር ከጊዜ ወደ ጊዜ እየተባባሰ መምጣቱ ተገልጿል። በተደጋጋሚ ከሚከሰተው የጸጥታ ችግር በስተጀርባ አንዳች ፖለቲካዊ ዓላማ ሊኖር እንደሚችልም ተነግሯል።
በሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት፣ የኮሬ ተወካይና የኢትዮጵያ ዜጎች ለማሕበራዊ ፍትሕ (ኢዜማ) አባል የሆኑት ዶ/ር  አወቀ አምዛዬ፣ እርሳቸው በሚወክሉት አካባቢ የሚከሰተው የጸጥታ ችግር በሁለት የጊዜ ምዕራፍ ተከፍሎ መታየት እንዳለበት ይገልጻሉ፤ የመጀመሪያው በቀደመው ጊዜ በግጦሽና ውሃ ምክንያት በሚፈጠሩ አለመግባባቶች ሳቢያ ከጉጂ ዞን የሚነሱ ታጣቂዎች ኮሬ ላይ የሚፈጽሟቸው ጥቃቶች እንደሆኑ ያነሳሉ፡፡ “በእነዚሁ ጥቃቶች ሳቢያ የተፈጠሩ ቁርሾዎች ከሁለቱም ወገኖች በኩል ባሉ ሽማግሌዎች አማካይነት በባሕላዊ መንገድ ይፈታሉ።” ይላሉ፤ የምክር ቤት አባሉ፡፡
በ1983 ዓ.ም. ኢሕአዴግ ወደ ስልጣን ከመጣ ወዲህ፣ እነዚህ ጥቃቶች ወደ ፖለቲካዊ “ፍትጊያዎች” ማደጋቸውን ዶ/ር አወቀ አምዛዬ  ይናገራሉ። ግንባሩ በስልጣን ላይ እያለ አልፎ አልፎ ጥቃቶች እንደሚፈጸሙ፣ ነገር ግን ሕዝቡ ወዲያውኑ ወደ ሰላማዊ ሕይወት እንደሚመለስ ያስታውሳሉ፡፡
“ከ2009 ዓ.ም. ወዲህ ግን ኮሬ ዞንን ከጌዲኦ ዞን ጋር የሚያገናኘው መንገድ መዘጋቱን ተከትሎ 20 ቀበሌዎች ደግሞ በታጣቂዎች ተወርረዋል። ታጣቂዎቹ በመንግስት በኩል ‘ሸኔ’ ተብለው ቢጠሩም፣ ሰፊ መዋቅር ያላቸውና ተጠናክረው የሚንቀሳቀሱ ሃይሎች ናቸው።” ብለዋል፣ ዶ/ር አወቀ። ጥቃቱ በተደጋጋሚ የሚፈጸመው ከጉጂ ዞን በሚነሱ ታጣቂዎች መሆኑን ፖለቲከኛው ጠቁመው፤ በታጣቂዎቹ ሁለት ቀበሌዎች ሙሉ በሙሉ እንደወደሙ ተናግረዋል፡፡
“አካባቢውን ሰው አልነበረበትም ለማሰኘት እንደ ሙዝና እንሰት ያሉ ተክሎች በታጣቂዎቹ እንዲወድሙ ተደርገዋል” የሚሉት የምክር ቤት አባሉ፤ በየቀኑ “ይወረራሉ” ያሏቸው 18 ቀበሌዎች እንዳሉ ጠቅሰው፣ “የቀበሌዎቹ ነዋሪዎች ይገደላሉ፣ ማሳቸው ይቃጠላል፣ ከብታቸው ይዘረፋል። ይህ ድርጊት በተለይ ከ2009 ዓ.ም. ወዲህ ተባብሶ ቀጥሏል።” ብለዋል።
ይህንኑ  የጸጥታ መደፍረስ በ2015 ዓ.ም. ጠ/ሚኒስትር ዐቢይ አሕመድ በተገኙበት የሕዝብ ተወካዮች ስብሰባ ላይ እኚሁ የኢዜማ የኮሬ ዞን ተወካይ አንስተውላቸው እንደነበር አስታውሰው፣ ነገር ግን ግልጽ ምላሽ ከጠ/ሚኒስትሩ እንዳልተሰጣቸው ተናግረዋል፡፡  “መሰረታዊ ዕርምጃ ተወስዶ ዘላቂ መፍትሔ ለማምጣት አልተቻለም። ለተወሰኑ ጊዜያት ወደ ኮሬ ተልኮ የነበረው የመከላከያ ሰራዊት ቁጥሩ ተቀንሷል። በዚህም ምክንያት በኮሬ ዞን የሚታየው የጸጥታ ስጋት እየጠነከረ እንጂ እየቀነሰ  አልመጣም።” ሲሉ ምልከታቸውን ለአዲስ አድማስ አጋርተዋል።
እንደ ዶ/ር አወቀ አምዛዬ  ገለጻ፤ ባሳለፍነው መስከረም ወር ብቻ 11 ሰዎች ሲገደሉ፣ የአገር ሽማግሌዎች ወደ ጠቅላይ ሚኒስትር ጽሕፈት ቤት፤ ሰላም ሚኒስቴርና ኦሮሚያ ክልል ደጅ ቢጠኑም፣ ተጨባጭ ምላሽ  አልተሰጣቸውም ሲሉ ተናግረዋል፡፡
“ግራ የሚያጋባ ነገር ነው። ችግሩ  ምንም መቋጫ አላገኘም። እኛም በተደጋጋሚ ለመንግስት አመልክተናል። ግን ምንም መፍትሔ የለም። በየቀኑ ግድያ እንሰማለን” ብለዋል።
አክለውም፤ “የአገር ሽማግሌዎች፣ እኛም፣ ሁሉም በየቦታው እየጮኸ ነው። ግን መፍትሔ የለም። ግራ የሚያጋባ ሁኔታ ነው። ሕዝቡ ከሚፈጸመው ጥቃት በስተጀርባ ፖለቲካዊ ዓላማ ሳይኖር ‘አይቀርም’ የሚል ጥርጣሬ አለው።” በማለት አስተያየታቸውን ቋጭተዋል፣ ዶ/ር አወቀ አምዛዬ።
የኮሬ ዞን መንግስት ኮሙኒኬሽን መምሪያ ተወካይ አቶ አማረ አክሊሉ ለአዲስ አድማስ ሲናገሩ፤ “የሟቾች ቁጥር ከጊዜ ወደ ጊዜ እያሻቀበ ነው። ይህንን ጥቃት የሚያስቆም እስካሁን አልተገኘም” ብለዋል። ጥቃቱ የሚደርስበት ወቅት ከወርሃ ሃምሌ እስከ መስከረም 30 ድረስ የእርሻ ወቅት ላይ ነው፤ሲሉም አክለዋል።
“በዚህ ሳቢያ ገበሬው እርሻውን ማረስ አልቻለም” ያሉት አቶ አማረ፤ “ከምዕራብ ጉጂ ዞን፣ ገላና እና ሱረበርጉዳ ወረዳዎች የሚንቀሳቀሱ የ“ሸኔ” ታጣቂዎችና ከሸኔ ውጪ የታጠቁ ሃይሎች ናቸው በኮሬ ላይ ጥቃት የሚያደርሱት” ብለዋል። “አደብ የሚያስገዛ” አካል ባለመገኘቱ ሳቢያ፣ ከ3 ነጥብ 5 ሚሊዮን ብር በላይ የሚገመት ንብረት ለዝርፊያ መዳረጉን፣ ቁጥራቸው በውል የማይታወቅ ከብቶች በታጣቂዎች መዘረፋቸውንም ተወካዩ አስረድተዋል።
በ18ቱ ቀበሌዎች የሚኖሩ ነዋሪዎች ቀዬአቸውን ለቅቀው እንዲወጡ የቀድሞ የገላና ወረዳ  አመራሮች በ2009 ዓ.ም. ላይ ወስነው የነበረ ሲሆን፣ ይህን ተከትሎ አለመረጋጋትና ግጭት ተፈጥሮ ለተወሰኑ ወራት ቆይቶ እንደነበር ያወሱት አቶ አማረ፤ ሐምሌ 16 ቀን 2009 ዓ.ም. የተቀሰቀሰውን አለመረጋጋትና ግጭት ተከትሎ፣ በሌሎች ጊዜያት የተፈጸሙ ጥቃቶችን በዕርቅ ለመፍታት ሦስት ጊዜ ሙከራዎች መደረጋቸውን አብራርተዋል።
እነዚህ ሙከራዎች ፍሬ አለማፍራታቸውን ያነሱት አቶ አማረ፣ ያለመሳካታቸው ዋነኛ ምክንያት “የመሬት ይገባኛልን ጨምሮ በሁለቱም ወገኖች የሚነሱትን ጥያቄዎች በአግባቡ ያለመረዳት ችግር መሆኑን ጠቁመዋል፡፡ የደቡብ ኢትዮጵያና ኦሮሚያ ክልሎች “ጉዳዩ ከአቅማችን በላይ ነው” የሚል  መልስ እንደሰጡ፣ የሰላም ሚኒስቴር የተጣለበትን ሃላፊነት በአግባቡ እንዳልተወጣ  አቶ አማረ ለአዲስ አድማስ ተናግረዋል፡፡
ይህን ከግምት ውስጥ በማስገባት  መንግሥት፣ መገናኛ ብዙኃንና የሚመለከታቸው አካላት ሁሉ ሕዝቡን እንዲታደጉ በኮሬ ሕዝብ ስም ጥሪ አስተላልፈዋል፣ ዶ/ር አወቀ አምዛዬና  አቶ አማረ አክሊሉ።
በተያያዘ ዜና፣ የኢትዮጵያ ዜጎች ለማሕበራዊ ፍትሕ (ኢዜማ)፣ በኮሬ በሚስተዋለው የጸጥታ መደፍረስ ዙሪያ ባለፈው ሐሙስ ጥቅምት 7 ቀን 2017 ዓ.ም. ባወጣው መግለጫ፤ “መንግሥት ጥቃቱን እያደረሱ ያሉት አካላት ማንነትን ይፋ እንዲያደርግ፣ በሕግ ፊት አቅርቦ ተገቢውን የሕግ እርምጃ እንዲወሰድባቸው፣ የኮሬ ሕዝብም ከተፈናቀለበት ወደ ቀዬው እንዲመለስና መልሶ በማቋቋም ሕይወቱን ተረጋግቶ እንዲኖር  በማድረግ መንግሥታዊ ሃላፊነቱን እንዲወጣ በአፅንዖት እንጠይቃለን።” ሲል አሳስቧል።

ዶ/ር ጌዲዮን ጢሞቲዎስ የውጭ ጉዳይ ሚኒስትር ሆነው ሲሾሙ፣
ወ/ሮ ሃና አርአያ ሥላሴ የፍትህ ሚኒስትር ተደርገው ተሾሙ

የፍትህ ሚኒስትር የነበሩት ዶ/ር ጌዲዮን ጢሞቲዎስ፤ የኢትዮጵያ የውጭ ጉዳይ ሚኒስትር ሆነው መሾማቸውን የጠቅላይ ሚኒስትር ጽህፈት ቤት አስታወቀ።  
ላለፉት ስምንት ወራት የውጭ ጉዳይ ሚኒስትር ሆነው ሲያገለግሉ የነበሩት አምባሳደር ታዬ አጽቀ ሥላሴ የአገሪቱ ርዕሰ ብሔር ሆነው መሾማቸውን ተከትሎ ነው፣ ዶ/ር ጌዲዮን የውጭ ጉዳይ ሚኒስቴርን እንዲመሩ በጠቅላይ ሚኒስትር ዐቢይ የተሾሙት።
በተጨማሪም፣ ወ/ሮ ሃና አርአያ ሥላሴ  በዶ/ር ጌዲዮን ጢሞቲዎስ  ምትክ የፍትህ ሚኒስትር  በመሆን ሲሾሙ፣ የመንግሥት ኮሚዩኒኬሽን ጉዳዮች ሚኒስቴር ዴኤታ የነበሩት ወ/ሮ ሰላማዊት ካሳ የቱሪዝም ሚኒስትር ተደርገው  ተሾመዋል። ወ/ሮ ሰላማዊት ካሳ የአዲስ አበባ ምክር ቤት አባል ሲሆኑ፣ የኮሚዩኒኬሽን ሚኒስትር ዴኤታ ከመሆናቸው በፊት በፋና ብሮድካስቲንግና በሌሎች መገናኛ ብዙኃን በጋዜጠኝነት መሥራታቸው ይታወቃል፡፡
ወ/ሮ ሃና አርአያ ሥላሴ ከዚህ ቀደም የኢትዮጵያ ፖስታ አገልግሎት ሥራ አስኪያጅና የኢትዮጵያ ኢንቨስትመንት ኮሚሽን ኮሚሽነር ሆነው አገልግለዋል፡፡

“ከህወሓት እጅ  የወጣው ስልጣን ወደ ህወሓት መመለስ አለበት”

በዶ/ር ደብረጽዮን ገ/ሚካኤል  የሚመራው የህወሓት ቡድን ከትላንት በስቲያ ሐሙስ ጥቅምት 7 ቀን 2017 ዓ.ም. በመቐለ፣ ሰማዕታት ሐውልት አዳራሽ ከባለሃብቶች ጋር ባካሄደው ስብሰባ፣ እርሳቸው የሚመሩት ቡድን ሰላማዊ ትግል እንደሚያደርግ አስታውቋል፡፡ በዚሁ ስብሰባ ላይም፣ ከምርጫ ቦርድ ህጋዊ ዕውቅና ባልተሰጠው ጠቅላላ ጉባኤ ላይ ያልተሳተፉትንና በቡድናቸው የተባረሩትን የድርጅቱን አመራሮች ወቅሷል፡፡
“ጉባዔ እንዳናካሂድ ብዙ ሙከራ ተደርጎብናል፡፡ ጉባዔ አለማካሄድ ድርጅቱን ማፍረስ ነው። ይሁንና ወደ ጉባዔ የመጨረሻ ደረጃ ላይ ደርሰን እያለ፣ እነርሱ ግን ‘አንገባም’ ብለው አንገራገሩ። ‘ጉባዔው ከተካሄደ ጦርነት ይከተላል’ ተባለ። የጉባዔው ተሳታፊዎች ጉባዔው ወደሚካሄድበት ቦታ እንዳይመጡ ጥረት ተደርጓል።” ሲሉ ዶ/ር ደብረጽዮን ተናግረዋል፡፡
 በጉባዔው ላይ እርሳቸው የሚመሩት የህወሓት ቡድን ያለፉትን ስድስት ዓመታት ፖለቲካዊ ስራዎች መገምገሙን የጠቆሙት ዶ/ር ደብረጽዮን፤  “በዚህ ጉባዔ ተበትኖ የሚገኘውን ሕዝባችንን ወደ ቀድሞ ቀዬው እንዲመለስ፣ መሬታችን ተመልሶ በእኛ አስተዳደር ስር እንዲሆን፣ ተጠያቂነት እንዲረጋገጥና በኢኮኖሚ ግንኙነቶችና በሌሎች ተጀምረው በነበሩ ጉዳዮች ላይ ጥናት በማካሄድ እንቅስቃሴው ዳግም እንዲጀመር ውሳኔዎችን አስተላልፈናል” ብለዋል።
የትግራይ ክልል ጊዜያዊ አስተዳደርን የህወሓት፣ የትግራይ ሃይሎች፣ የምሁራንና ተቃዋሚ ድርጅቶች በመቀናጀት እንደመሰረቱት በማስረዳት፣ “ለአስተዳደሩ የጊዜ ገደብ አስቀምጠንለት ነበር። ይሁንና በክልላችን ሰላም ልናሰፍን አልቻልንም። ሕዝባችን ወደ ቀዬው አልተመለሰም። ባለሃብቶችና ነጋዴዎች ትግራይን መልሶ ወደ መገንባቱ ሊገቡ አልቻሉም። እነዚህ ተግባራት በቀላሉ የሚታዩ አይደሉም። ይህ ሁሉ የተፈጠረው ጊዜያዊ አስተዳደሩ መምራት ባለመቻሉ ነው” ሲሉ ወቀሳቸውን ሰንዝረዋል፡፡
“የትግራይ ክልል ብሔራዊ ጥቅም”  አደጋ እየተጋረጠበት መሆኑን የጠቆሙት ሊቀመንበሩ፤ “የጊዜያዊ አስተዳደሩ አመራሮች የትግራይ ሕዝብን ለመበተን በአካባቢያዊነት ላይ አትኩረው እየሰሩ ናቸው” በማለት አብጠልጥለዋቸዋል። “ሃላፊነት ስላለብን ጊዜያዊ አስተዳደሩ እንዲፈርስ አንሻም። መንግሥትን የመጥላት ፍላጎት የለንም። በውስጣችንም ሆነ በፌደራል መንግሥቱ በኩል ያሉንን ጉዳዮች በውይይት ‘እንፍታ’ ነው ያልነው፡፡ ግለሰብ ግን ተቋም እንዲሆን አንፈቅድም። ከሁሉም ወገን ጋር በመግባባት አሰራሮች መከናወን እንዳለባቸው እናምናለን። ለዚህም እየሰራን ነው” ሲሉም ለተሰብሳቢዎቹ አስረድተዋል፡፡
እርሳቸው የሚመሩት የህወሓት ቡድን ሰላማዊ ትግል እንደሚያደርግ ያስታወቁት ሊቀ መንበሩ፤ “ሃላፊነት በተሞላበት መንገድ እንሰራለን” ብለዋል። ወደፊት እንደሚደረግ የተገለጸው ሰላማዊ ትግል፣ “ጊዜያዊ አስተዳደሩ ብቃት ባላቸው አመራሮች  ስር ሆኖ የተሰጡትን ቁልፍ ሃላፊነቶች በተገቢው መንገድ እስኪተገብር ድረስ” እንደሆነም ሊቀመንበሩ አስታውቀዋል፡፡   
በዶ/ር ደብረጽዮን  የሚመራው የህወሓት ቡድን ጽሕፈት ቤት ሃላፊ ወ/ሮ ፈትለወርቅ ገ/እግዚአብሔር ከቀናት በፊት ከመቐለ ከተማ ነዋሪዎች ጋር ባደረጉት ውይይት፤ “ከህወሓት እጅ  የወጣው ስልጣን ወደ ህወሓት መመለስ አለበት። ይህን ለማድረግም ሕዝባችንን እናስረዳለን፤ እናነሳሳለን። በየደረጃው ዙሩን እያከረርን እንሄዳለን። በሕዝባዊ አመፅ ስልጣኑን እንዲለቅ እናደርገዋለን” ሲሉ መናገራቸው የሚታወስ ነው።