ባለፈው አንድ ዓመት በአማራ ክልል በመንግስትና በፋኖ ታጣቂዎች መካከል የቀጠለው ግጭት፤ የቱሪዝምና ሆቴል ዘርፉን እንደጎዳው ተገለፀ። የኢትዮጵያ ቱሪዝምና ሆቴሎች ማርኬት ማሕበር ፕሬዚዳንት አቶ ጌታሁን ዓለሙ፤ ሆቴሎች ገቢያቸው ክፉኛ እንደተጎዳ ተናግረዋል።
አቶ ጌታሁን ለአዲስ አድማስ እንደገለፁት፤ በአማራ ክልል ከዚህ ቀደም በኮሮና ቫይረስ የተጎዳው የቱሪዝምና ሆቴል ዘርፍ በቅጡ ሳያገግም፣ አሁንም በመንግስትና በፋኖ ታጣቂዎች መካከል በቀጠለው ግጭት ሳቢያ በተጽዕኖ ውስጥ እንደሚገኝ ጠቁመዋል። “ግጭቶች ሲኖሩ አዲስ አበባ የሚገኙ የተለያዩ አገራት ኤምባሲዎች የጉዞ ማስጠንቀቂያ ያወጣሉ። ይህም የአገርን ገጽታ የሚጎዳ ነው” ብለዋል-ፕሬዚዳንቱ።
የእንቅስቃሴዎች መገደብና ሆቴልን ጨምሮ በተለያዩ ዘርፎች ላይ የሚሰሩ ባለሞያዎች መፍለስ አጠቃላይ ተግዳሮት መፍጠሩንም አልሸሸጉም።
በዚህም ሳቢያ ሆቴሎች ገቢያቸው እንደተጎዳና ዳግም ራሳቸውን አጠናክረው ለመስራት መቸገራቸውን ያመለከቱት አቶ ጌታሁን፤ የዘርፉ ባለድርሻዎች ለቱሪስቶች የጥቅል አገልግሎቶችን ለማቅረብ መዘጋጀት እንዳለባቸውና የአገር ቤት ቱሪዝም ላይ ትኩረት ተሰጥቶ መስራት እንደሚያስፈልግ ጠቁመዋል።
በሆቴልና ቱሪዝም ዘርፍ በኩል ፖሊሲው መሻሻል እንዳለበት ያሳሰቡት የማሕበሩ ፕሬዝዳንት፣ በአሁኑ ወቅት የዘርፉ ተዋናዮችን “የማያሰሩ” ፖሊሲዎች እንዳሉ ጠቁመዋል። “ከ20 ዓመታት በላይ የሚሆነው ለቱሪዝም ዘርፍ የሚያገለግል ከቀረጥ ነጻ ማበረታቻ ፖሊሲ ወጥቷል።  የዛሬ 7 ዓመት ደግሞ፣ ፖሊሲውን ለማሻሻል ከሌሎች ባለድርሻ አካላት ጋር ዓውደ ጥናት አድርገን ነበር። ከዚህም በመነሳት የማሻሻያ ሃሳቦች ለሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት ቢቀርብም፣ እስካሁን አላጸደቀውም። መንግስት የቤት ስራውን ትኩረት ሰጥቶ መስራት አለበት።” ብለዋል።
ከሰሞኑ መንግስት የቱሪዝም መረጃ መሰብሰቢያ ጣቢያ (ሳተላይት) መክፈቱን የጠቆሙት ፕሬዚዳንቱ፤ ከዚህ ቀደም የቱሪስት ብዛት በግምት ይሰላ እንደነበር አስታውሰው፣ ይህም አሰራር የቱሪስት ፍሰት ለአገራዊ ጥቅል ምርት ያለውን ድርሻ በቅጡ ለማወቅ ሳያስችል መቆየቱን አስታውቀዋል።
በሌላ በኩል፣ በሆቴሎች ጥራት ላይ መስራት እንደሚገባ በአጽንዖት የሚናገሩት አቶ ጌታሁን፣ በተለይም የኮከብ ደረጃ አሰጣጥ ላይ ጥንቃቄ ማድረግ እንደሚገባ አሳስበዋል። የኮከብ ደረጃ የተሰጣቸው ሆቴሎች ከአስር ዓመት በኋላ በተመሳሳይ ደረጃ ላይ ስለመሆናቸው ግምገማ ማድረግ እንደሚያስፈልግና የደረጃ አሰጣጡ መሻሻል ግድ እንደሚል፣ ከዚህም ባሻገር በሆቴሎች አስፈላጊ መሰረተ ልማቶችን በማሟላት የቱሪስቶችን ቅሬታ መቀነስ እንደሚያስፈልግ ተናግረዋል።
መስከረም 17 ቀን 2017 ዓ.ም. ለሚከበረው የዓለም ቱሪዝም ቀን  “የምንሰራቸው ስራዎች ይኖራሉ” ያሉት አቶ ጌታሁን፣ የተለያዩ ዝግጅቶች ከወዲሁ እንደተሰናዱ አመልክተዋል። የተለያዩ ዓውደ ርዕዮች ተከፍተው ለጎብኚዎች ክፍት እንደሚደረጉና ቀኑን በማስመልከት ዓውደ ጥናቶችን ለማድረግ ዝግጅቱ መጠናቀቁንም ተናግረዋል።
በዓውደ ጥናቶቹ የተለያዩ ምሁራን ጥናታዊ ፅሁፎችን እንደሚያቀርቡ የተገለፀ ሲሆን፤ እነዚህ ጥናታዊ ወረቀቶች ቀኑን ለማክበር ብቻ የሚቀርቡ ሳይሆኑ፣ ለወደፊት ለዘርፉ መሻሻል የራሳቸውን አስተዋፅኦ የሚያደርጉ፣ መሆን እንዳለባቸውም ተጠቁሟል።

አጠቃላይ የማክሮ ኢኮኖሚ ማሻሻያውን ተከትሎ፣ የታሪፍ ለውጥ አለማድረጉን ኢትዮ ቴሌኮም ገልጿል። ኩባንያው ባለፈው ሐሙስ መስከረም 9 ቀን 2017 ዓ.ም. በአዲስ አበባ፣ ስካይላይት ሆቴል ባካሄደው የ2017 ዓመት የበጀት ዓመት ዕቅድ ማሳወቂያ መርሃግብር ላይ ለሰራተኞቹ የደመወዝ ማሻሻያ ማድረጉ ተጠቁሟል።
የኢትዮ ቴሌኮም ዋና ስራ አስፈጻሚ ፍሬሕይወት ታምሩ በመርሃግብሩ ላይ እንደተናገሩት፣ የዚህ ዓመት ዕቅድ ለየት የሚያደርገው የሦስት ዓመት መሪ የዕድገት ስትራቴጂ የሚጠናቀቅበትና አጠቃላይ የማክሮ ኢኮኖሚ ማሻሻያ የተደረገበት መሆኑ ነው። 500 ተጨማሪ ከተሞችን የ4ጂ አገልግሎት፣ 15 ተጨማሪ ከተሞችን ደግሞ የ5ጂ አገልግሎት ተጠቃሚ ለማድረግ በዕቅድ መያዙን ዋና ስራ አስፈጻሚዋ የተናገሩ ሲሆን፣ ከ1 ነጥብ 1 ሚሊዮን በላይ የሚሆኑ የቴሌኮም መሳሪያዎች ለግለሰብና ድርጅት ደንበኞች ለማቅረብ እንደታቀደ አመልክተዋል።
በዚህ አመት የደንበኞችን ቁጥር ወደ 83 ሚሊዮን ለማሳደግ መታቀዱን፣ ባለፈው 2016 ዓ.ም ከ93 ቢሊዮን ብር በላይ ገቢ መገኘቱን የጠቆመው ኩባንያው፤ በ2017 መጨረሻ 163 ቢሊዮን ብር ገቢ ለማድረስ ማቀዱን ገልጿል። በተጨማሪም፣ 282 ነጥብ 85 ሚሊዮን ዶላር የውጭ ምንዛሬን ለማስገኘት መታቀዱም ተጠቅሷል።
በቴሌ ብር አገልግሎት አማካይነት ላለፋት 3 ዓመታት 3 ነጥብ 7 ትሪሊዮን ብር መዘዋወሩን የተናገሩት ሥራ አስፈፃሚዋ፤ በአሁኑ ዓመትም አገልግሎቱን በተሻለ መንገድ ለማዘመንና የተጠቃሚዎችን ብዛት ወደ 15 ሚሊዮን ለማስፋት መታቀዱን ጠቁመዋል።
የተደረገውን የማክሮ ኢኮኖሚ ማሻሻያ ታሳቢ ያደረገ እቅድ የወጣ መሆኑንና ለውጭ ኢንቨስተሮች በጋራ የመስራት እድል እንደሚከፈትም በዋና ስራ አስፈጻሚዋ ማብራሪያ ላይ ተመላክቷል።  በተለያዩ የገጠር ከተሞች ተደራሽነትን በማስፋት ለ1 ሺሕ ቀበሌ ነዋሪዎች ተጠቃሚ ማድረግ የሚያስችል አገልግሎት እንደሚዘረጋም ተገልጿል።
ከአጠቃላይ የማክሮ ኢኮኖሚ ማሻሻያው ጋር በተገናኘ ከጋዜጠኞች ጥያቄ የቀረበላቸው ዋና ስራ አስፈጻሚዋ፣ በአፈጻጸም ላይ ሊያጋጥሙ የሚችሉ ውስንነቶች ሊኖሩ እንደሚችሉ ተናግረዋል። አክለውም፣ ከአሁን በፊት የተለያዩ የማስፋፊያ ስራዎችን ለመስራት የሚያስፈልግ የውጭ ምንዛሪ ለማግኘት አዳጋች እንደነበር በመጥቀስ፣ ማሻሻያው የውጭ ምንዛሪ ዕጥረት ይቀርፋል የሚል ዕምነት እንዳላቸው አስረድተዋል።
ማሻሻያውን ተከትሎ የደንበኞች የመክፈል አቅም ተጽዕኖ ሊገጥመው እንደሚችል የሚናገሩት ፍሬሕይወት ታምሩ፣ ተቋማቸው እስካሁን ድረስ የታሪፍ ለውጥ አለማድረጉን አመልክተዋል። ከዚህ በፊት የታሪፍ ማሻሻያ የተደረገው በፈረንጆቹ መስከረም ወር 2018 ላይ መሆኑንና ይህም ማሻሻያ የተጠቃሚዎችን የመክፈል አቅም ባገናዘብ መልኩ መከናወኑን ተናግረዋል።
ዋና ስራ አስፈጻሚዋ አሁን ለምን የታሪፍ ማሻሻያ እንዳልተደረገ ሲናገሩ፣ የማክሮ ኢኮኖሚ ማሻሻያው እንዲረጋጋ በማሰብና የተጠቃሚዎችን የመግዛት አቅም በማገናዘብ ነው ብለዋል። ይሁንና በአንዳንድ ምርትና አገልግሎቶች ላይ የዋጋ ጭማሪ ሊኖር እንደሚችል አልሸሸጉም።
ከማክሮ ኢኮኖሚ ማሻሻያ ጋር በተያያዘ የኢትዮ ቴሌኮም ሰራተኞች ደመወዝ ላይ ማሻሻያ መደረጉን የጠቆሙት ፍሬህይወት ታምሩ፤ ደመወዝን በተመለከተ ከሌሎች ተቋማት ጋር ሲነጻጸር፣ ኢትዮ ቴሌኮም የተሻለ አሰራር አለው ብለዋል።

“የነቃና የተባ ትውልድ መፍጠር የቀዳሚው ትውልድ አደራ ነው፡፡ ደህና ልጅ የመፍጠር ተግባር አገር የማዳን ተግባር ነው፡፡”

•  ሊባኖሳዊያን በእጃቸውና በቤታቸው ያሉ የቴክኖሎጂ
መሳሪያዎችን እየጣሉ ነው ተባለ


7 ሚሊዮን ዶላር ዋጋ ወጥቶበት የነበረው የሂዝቦላህ አመራር በእስራኤል ጦር መገደሉ ተዘግቧል፡፡ ከአንድ ዓመት በፊት የሐማስ ታጣቂዎች በእስራኤል ላይ ድንገተኛ ጥቃት መሰንዘራቸውን ተከትሎ የተጀመረው ጦርነት መልኩን ቀይሮ አሁን ወደ ሊባኖስ ፊቱን አዙሯል፡፡

የእስራኤል ጦር ከትናንት ጀምሮ በደቡባዊ ሊባኖስ በኩል ከፍተኛ ጥቃት በማድረስ ላይ ሲሆን፤እስራኤል ከደቂቃዎች በፊት በሀገሪቱ መዲና ቤሩት የአየር ላይ ጥቃት መሰንዘሯ ተሰምቷል፡፡  በዚህ ጥቃት ከዚህ በፊት በአሜሪካ ይፈለግ የነበረው የሂዝቦላህ ሬድዋን ሀይል ኮማንደር የሆነው ኢብራሂም አኪል መገደሉን የፈረንሳዩ የዜና ወኪል  ኤኤፍፒ ዘግቧል፡፡

ከኢብራሂም አኪል በተጨማሪ ስምንት ሰዎች ሲገደሉ፣ 60 ሰዎች ገደማ ደግሞ ቆስለዋል፡፡  እስራኤል ከሂዝቦላህ ከፍተኛ አመራር መካከል ባለፈው ሀምሌ ወር ላይ ፉአድ ሽኩርን በደቡባዊ ሊባኖስ መግደሏ ይታወሳል፡፡ ኢብራሂም በፈረንጆቹ 1983 ዓ.ም  ላይ በቤሩት በሚገኘው የአሜሪካ ኤምባሲ በደረሰው የቦምብ ጥቃት እንዲሁም በዚሁ ተመሳሳይ ዓመት በሊባኖስ በነበሩ የአሜሪካ ባህር ሃይል  አባላት ላይ የተፈጸመውን ጥቃት አቀነባብሯል ተብሎ ሲፈለግ እንደነበር ይታወቃል፡፡  
በመላው ሊባኖስ የኮሙኒኬሽን መሳሪያዎች መፈንዳታቸውን ተከትሎ፣ ከ37 በላይ ሰዎች ሲገደሉ ከዚህ ሴራ ጀርባ እስራኤል እጇ እንዳለበት ሂዝቦላህ ገልጿል፡፡ ፍንዳታዎቹን ተከትሎ ሊባኖሳዊያን በእጃቸውና በቤታቸው ውስጥ ያሉ የቴክኖሎጂ መሳሪያዎችን እየጣሉ ነው ተብሏል፡፡

በኢትዮጵያ ንግድ ባንክ ዋና መስሪያ ቤት ዛሬ መስከረም 10 ቀን 2017 ዓ.ም  በተደረገው የፊርማ ሥነ-ሥርዓት ላይ የኢትዮጵያ ንግድ ባንክ ፕሬዚዳንት አቶ አቤ ሳኖ እና የቪዛ ኢንተርናሽናል የምስራቅ አፍሪካ  ምክትል ፕሬዚዳንትና ዋና ዳይሬክተር ሚስተር ቻድ ፖሎክ ስምምነቱን ተፈራርመዋል።

የኢትዮጵያ ንግድ ባንክ ፕሬዚዳንት አቶ አቤ ሳኖ በሥነ-ሥርዓቱ ላይ ባስተላለፉት መልእክት፤ የኢትዮጵያ ንግድ ባንክና የቪዛ ኢንተርናሽናል ስትራቴጂክ ስምምነት፣ መንግስት ባደረገው የፋይናንሺያል ፖሊሲ ማሻሻያ፣ ዓለም አቀፍ ክፍያዎችን ለመፈጸም ወሳኝ ነው፡፡ የባንኩን አሠራር ለማሻሻልም ጉልህ ሚና ይኖረዋል ብለዋል፡፡

የቪዛ ኢንተርናሽናል ም/ፕሬዚዳንትና የምስራቅ አፍሪካ ዋና ሥራ አስኪያጅ ቻድ ፖሎክ በበኩላቸው፤  ከኢትዮጵያ ንግድ ባንክ ጋር  ባለው አጋርነት ደስተኛ መሆናቸውን ገልፀዋል፡፡ ቪዛ ከኢትዮጵያ ንግድ ባንክ  ጋር ያለው አጋርነት፣ ከኢትዮጵያ አልፎ በዓለም አቀፍ ደረጃ ለሚኖር የገንዘብ እንቅስቃሴ አጋዥ ነው ብለዋል፡፡

ቪዛ ኢንተርናሽናልና የኢትዮጵያ ንግድ ባንክ ያደረጉት ስምምነት ለአምስት ዓመታት የሚዘልቅ ሲሆን፤ ቪዛ ካርድን በብዛት ለንግድ ባንክ ደንበኞች ለማቅረብና ለባንኩ ሠራተኞች የአቅም ግንባታ ሥልጠና ለመስጠት እንደሚያስችል ለማወቅ ተችሏል፡፡

የአዳብና ባሕል የልጃገረዶችና ወጣት ወንዶች ጨዋታና መተጫጫ ስነ ስርዓት በተባበሩት መንግስታት ድርጅት የትምሕርት፣ የሳይንስ እና የባሕል ድርጅት (ዩኔስኮ) ለማስመዝገብ የተለያዩ ስራዎች እየተሰሩ መሆናቸው ተነግሯል። ዛሬ መስከረም 10 ቀን 2017 ዓ.ም. አዘጋጆቹ በቶቶት የባሕል አዳራሽ በሰጡት ጋዜጣዊ መግለጫ፣ ስነ ስርዓቱ ከመስከረም 16 እስከ ጥቅምት 5 ቀን 2017 ዓ.ም. በክስታኔ ቤተ-ጉራጌ በድምቀት እንደሚከበር አስታውቀዋል።

አዳብና በከስታኔ ዓለም አቀፍ ወጣቶች ማህበርን በመወከል አዘጋጆቹ እንዳብራሩት ከሆነ፣ ማሕበራቸው “ይህ ድንቅ የሆነ” የአዳብና ባሕል በአገርና በዓለም አቀፍ ደረጃ በፌስቲቫልነት እንዲታወቅና በማይዳሰስ የዓለም ቅርስነት በዩኔስኮ እንዲመዘገብ፣ እንዲሁም የቱሪስት መስህብ በመሆን ለአካባቢውም ለኢትዮጵያም የገቢ ምንጭ እንዲሆን ስነ ስርዓቱን የማስተዋወቅ ስራዎች እየሰራ “ነው” ብለዋል።


“ይህ ባሕል በተለያዩ ምክንያቶች ደብዝዞና ሊጠፋ ተቃርቦ ነበረ” የተባለ ሲሆን፣ የአዳብና በከስታኔ ዓለም አቀፍ ወጣቶች ማህበር ከአካባቢው የመንግስት መዋቅሮች ጋር በመሆን ባደረገው ጥረት ባሕሉ ጥንታዊ ወጉና ቱባ ባህሉን ይዞ በከፍተኛ ሁኔታ በማንሰራራት በአሁኑ ሰዓት በአካባቢው ላይ በፌስቲቫልነት እየተከበረ እንደሚገኝ ተገልጿል።


አዳብና በክስታኔ ጉራጌ ማህበረሰብ ዘንድ ከጨዋታ ባለፈ፣ ወጣቶች የሚተጫጩበትና ትዳር የሚመሰርቱበት የወጣቶች ባሕል መሆኑ በመግለጫው ተጠቅሷል። “ይህም በአካባቢው ዘንድ ትዳር የሚመሰረተው በሁለቱ ተቃራኒ ጾታ ምርጫና መፈቃቀድ ብቻ የነበረና የሴቶች መብትና ነፃነት የተጠበቀ መሆኑን ያሳያል።” ብለዋል፣ አዘጋጆቹ።



በያዝነው 2017 ዓ.ም. የአዳብና በክስታኔ ዓለም አቀፍ ወጣቶች ማሕበር አዳብናን ሰፋ ባለና በደመቀ ሁኔታ በፌስቲቫልነት ለማክበር ከፍተኛ ዝግጅቶች ማድረጉን አስታውቋል። አያይዞም፣ ዘንድሮ ፌስቲቫሉ መስከረም 18 በምስራቅ ጉራጌ ዞን፣ ኬላ ከተማና በሌሎች የሶዶ-ከስታኔ አካባቢዎች የሚከበር እንደሚሆን ተገልጧል።


በጥናት በተረጋገጠ መረጃ መሰረት፣ የአዳብና ባሕል ከ800 ዓመታት በፊት ጀምሮ በክስታኔ ቤተ-ጉራጌ አካባቢ ለዘመናት ሲከበር መቆየቱን ለማወቅ ተችሏል።

ላግዛት የበጎ አድራጎት ድርጅት በአገር አቀፍ ደረጃ የሚሰራጭ በአደንዛዥ ዕጽ አስከፊነት ላይ ግንዛቤ ለማስጨበጥ የሚያግዝ ማስተማሪያ መጽሐፍ ሊያዘጋጅ መሆኑን አስታውቋል። ድርጅቱ ዛሬ መስከረም 10 ቀን 2017 ዓ.ም. በአዲስ አበባ፣ ኢንተርሌግዠሪ ሆቴል በሰጠው ጋዜጣዊ መግለጫ፣ በሐረሪ ክልል “ትውልድን ከአደንዛዥ ዕፅ ሱስ እንታደግ” የሚል ፕሮጀክት ይፋ አድርጓል።

ዶክተር አንዱዓለም አባተ በአማካሪነት የሚሳተፍበት ይህ የበጎ አድራጎት ድርጅት በዚህ ፕሮጅክቱ በሐረሪ ክልል በሚገኙ የአንደኛ እና ሁለተኛ ደረጃ ትምህርት ቤት ተማሪዎች፣ መምህራን እና የተማሪ ወላጆች እንዲሁም ከትምህርት ቤቶች ውጪ የሚገኘውን የህብረተሰብ አካል ስለ አደንዛዥ ዕፅ ሱስ አስከፊነት ግንዛቤ መፍጠር፣ በክልሉ የሚገኙ በሱስ የተጠቁ ዜጎች የሚታከሙበት ክሊኒክ እና ከሱስ ማገገሚያ ማዕከላትን ማቋቋም፤ እንዲሁም ወጣቶች ለአደንዛዥ ዕዕ ሱስ እንዳይጋለጡ የተለያዩ የክህሎት ማዳበሪያ ስልጠናዎችን መስጠት እና የስራ ዕድሎችን ማመቻቸት ለማሳካት ያቀዳቸው ግቦች እንደሆኑ በዚሁ መግለጫ ተገልጿል።

በተጨማሪም ልምድ ባላቸው ባለሞያዎች በመታገዝ በአገር አቀፍ ደረጃ የሚሰራጭ በአደንዛዥ ዕጽ አስከፊነት ላይ ግንዛቤ ለማስጨበጥ የሚያግዝ ማስተማሪያ መጽሐፍ በድርጅቱ እንደሚዘጋጅ ላግዛት የበጎአድራጎት ድርጅት መስራች ወይዘሮ ጽዮን ዓለማየሁ ተናግረዋል። በቀደሙት ጊዜያት በአደንዛዥ ዕጽ ዙሪያ ግንዛቤ ለማስጨበጥ የተዘጋጁ መጽሐፍት እንደሌሉ ያስታወሱት ወይዘሮ ጽዮን፣ ይህ የሚዘጋጀው መጽሐፍ በጉዳዩ ዙሪያ የተጻፈ ልዩ መጽሐፍ እንደሚሆን አመልክተዋል።

የክልሉ ጤና ቢሮ፣ ትምህርት ቢሮ፣ ሴቶች እና ህጻናት ቢሮ፣ ፖሊስ ኮሚሽን፣ ፋይናንስ እና ኢኮኖሚ ቢሮ ጋር በጋራ በመሆን የሚተገበረው ይህ ፕሮጀክት፣ ከአደንዛዥ ዕጽ ሱስ የጸዳና አምራች የሆነ ብቁ ዜጋ መፍጠርን ዋና ራዕይ በማድረግ እንደሚሰራ ገልጿል። ለዚህም ስራ ዕውቁ የሐረሪ ሙዚቃ አቀንቃኝ የሆነው የኢህሳን አብዱሰላም ልጅ የሆነውን ዊሳም ኢህሳንን የክብር አምባሳደር በማድረግ ስራ አስጀምሯል።


ላግዛት የበጎ አድራጎት ድርጅት በ2014 ዓ.ም. የተቋቋመ አገር በቀል እና በቦርድ የሚመራ የበጎ አድራጎት ድርጅት ነው፡፡ የስሙ ትርጉም በማሕበረሰቡ ውስጥ ያለውን ዕምቅ ሃይል በመጠቀም፣ ጤነኛ እና ብቁ ትውልድን በማፍራት የኢትዮጵያን የወደፊት እድገት ማገዝ ማለት እንደሆነ በጋዜጣዊ መግለጫው ተገልጿል፡፡

የዛሬ 30 ዓመት ህይወቱ ያለፈው ጋዜጠኛ ጌታቸው ኃይለማርያም፣ በሙያ ባልደረቦቹ  የማስታወሻ ዝግጅት ሊደረግለት ነው፡፡

የፊታችን እሁድ መስከረም 12 ቀን  2017 ዓ.ም  ከቀኑ 8 ሰአት ጀምሮ  በወመዘክር አዳራሽ  በሚከናወነው በዚህ ዝግጅት፣ የቀድሞ የኢትዮጵያ ሬድዮና ቴሌቪዥን  ባልደረቦቹ  ይታደማሉ ተብሎም ይጠበቃል፡፡

የማስታወሻ ዝግጅቱ ሀሳብ አመንጪና አዘጋጅ ተወዳጅ ሚድያ እና ኮሚኒኬሽን ሲሆን፤  በዕለቱም የጋዜጠኝነትና ተግባቦት  ተማሪዎች  በመሰናዶው ላይ እንደሚገኙ ተነግሯል፡፡

አንጋፋው ጋዜጠኛ ጌታቸው ኃይለማርያም፣ በኢትዮጵያ ቴሌቪዥንና ሬድዮ በጠቅላላው ከ24 ዓመታት በላይ ያገለገለ ሲሆን፤ በተለይም በዜና አቀራረብና አንባቢነት ለብዙዎች አርአያ በመሆን ይታወቃል፡፡

በማስታወሻ ዝግጅቱ ላይ፣ ስለ ጌታቸው ምስክርነት የሚሰጡት ጋዜጠኛ ሚሊዮን ተረፈ ፤ ጋዜጠኛ ዋጋዬ በቀለና ጋዜጠኛ  ታዬ በላቸው ሲሆኑ፤ በተወዳጅ ሚድያ እና ኮምዩኒኬሽን  የተዘጋጀ የ20 ደቂቃ የድምጽ ዘጋቢ ሥራም እንደሚቀርብ  ለማወቅ ተችሏል፡፡

የሚድያ ሰው ጌታቸው ኃይለማርያም፣ አሁን በአንጋፋነታቸው እውቅና የተቸራቸውን  እንደ ነጋሽ መሀመድ፣ አለምነህ ዋሴ፣ ንግስት ሰልፉና ብርቱካን ሀረገወይንን የመሳሰሉ  ባለሙያዎች ለሙያዊ ብቃት እንዲደርሱ በማሰልጠንና ልምዱን በማካፈል የበኩሉን የተወጣ ባለሙያ ነበር፡፡ ዜና ፋይል የተሰኘውን ፎርማት ለመጀመረያ  ጊዜ እንዳስተዋወቀና እንደፈጠረ የሚነገርለት ባለሙያው፤ በብስራተ ወንጌል የሬድዮ ጣቢያም አገልግሏል፡፡
 
ታላቁ የሚድያ ሰው ጌታቸው፣ ከዚህ ቀደም ተወዳጅ ሚድያ እና ኮሚኒኬሽን ባሳተመው ‹‹መዝገበ አእምሮ የሚድያ ሰዎች ኢንሳይክሎፒዲያ›› ላይ ታሪኩ የተሰነደለት ሲሆን፤ ከዚህ ቀደም ያነበባቸው ዜናዎችና ምስሎቹም ወግ በያዘ መልኩ ለታሪክ እንዲቀመጥለት ተደርጓል፡፡

መሳፍንት እየተፈራቁ በነገሱበት ዘመን ንጉሥ አሊጋዝም የድርሻቸውን ገዙ፡፡ በዘመናቸው ብዙ እኩይና ሰናይ ክስተቶች ታዩ፡፡ እኔ ትሁት ጸሐፌ ትዕዛዛቸው ከሰማሁትና ካየሁት መካከል የመረጥኩትን ተረክሁ፡፡
በዚያን ዘመን ሀገራችን በድርቅ ተመታች፡፡
የሰማይ ግት ነጠፈ፡፡
መሬት ፍሬ ነፈገች፡፡
ሕይወት ያለፍሬ ያለቅጠል ቆመች፡፡
አልጋዎች ቃሬዛ ሆኑ፡፡
ግርማዊ ጃንሆይም መፍትሄ ፍለጋ ሊቃውንትን በአዋጅ ጠርተው በየእለቱ ጉባኤ ያደርጉ ጀመር፡፡ በዘመኑም ሰዎችን የሚያሰባስባቸው ጉባኤና ቀብር ሆነ፡፡
ከዕለታት በአንዱ ቀን የተመረጡ ሊቃውንት የንጉሡን አዳራሽ ሞልተውት ነበር፡፡
ግርማዊ ጃንሆይ የጸሐይ ሽራፊ በመሰለ ዙፋናቸው ላይ ተቀምጠው ተደምጦ በማይጠገብ ድምጻቸው ይናገሩ ጀመር፡፡
“ወገኖቼ ሊቃውንት ጠቢባን… እንደምታዩት በየጊዜው አስፈሪ መአት እየተላከብን ነው፡፡ የዚያ ምክንያት ምንድን ነው? ራብን እንዳይመለስ አድርገን ለማባረር በምን አኳኋን መስራት አለብን? ይሄ የህይወት የህልውና ጉዳይ ነው… እስከአሁን አስራ ሁለት ጊዜ ተሰብስበናል --አስራ ሁለት ጊዜ ሊቃውንት… ዛሬ ግን ጉዳዩ እልባት ማግኘት አለበት፡፡ ይህን ጥያቄ ሳንመልስ ከዚህ አዳራሽ ንቅንቅ ማለት አንችልም፡፡ ሊቃውንት ናችሁ…መላችሁን ወዲህ በሉ፡፡”
ጸጥታ የእያንዳንዱን አንደበት ሸበበው፡፡
“በሉዋ ሊቃውንት…የምን መለጎም ነው?” ከማለታቸው ከፊት ከተኮለኮሉት አንዱ ተነሳ፡፡ ወገቡን ቆልምሞ እጅ ነስቶ ሲያበቃ “ጃንሆይ  እኔ….” ብሎ ሊቀጥል ሲል ድምጡ በፍርሃት ደከመበት፡፡
ጃንሆይ ለማበረታታት ራሳቸውን ሲያወዛውዙለት “እህህ” ብሎ ጉሮሮውን አጽድቶ ገባበት፡፡ “እሺ እንግዲህ እኔ ነጋድራስ የትምጌታ ነው ስሜ -- የእናቴና የእናቴ ዘመዶች መሸሻ ብለው ይጠሩኛል፡፡ ወላጅ አባቴ ዋልድባ ተመግባቱ በፊት የፍጻሜ መንግስት ተክለጊዮርጊስ አማካሪ ነበር፡፡ የሱ ታናሽ ወንድም ደሞ…”
የሊቃውንቱ ዝምታ ወደ ጉርምርምታ ተለወጠ…
“እንግዲህ ስለራሴ ይህንን ታልሁ … ወደ ዋናው ሀሳቤ እገባለሁ፡፡ እንግዲህ ከዚህ ቀደም በርስዎና በአባቶቻችን ፈቃድ ለንግድ በተለያዩ አገሮች ተመላልሻለሁ፡፡ ለመሆኑ የት የት ሄደሃል የሚለኝ ካለ የሄድኩባቸው ሀገሮች የሚከተሉት ናቸው፡፡ ከአምስት ዓመት በፊት ሰማይ የሚታከኩ፤ ዓለምን የማረኩ ቢራሚዶች ባሉባት ግብፅ ነበርኩ፡፡ ተዚያም አስከትዬ የነውጠኛው እስክንድር አገር በሆነችው  መቄዶንያ ከራርሜ ወደ ፋርስ ተሻገርኩኝ፡፡ ተፋርስ ወደ ኑቢያ ተኑቢያም …”
“ማነህ ነጋድራስ፡-” አሉ ጃንሆይ ትዕግስቸው አልቆ “ነጋድራስ ነው ያልከኝ? አዎ ነጋድራስ… እኛ እዚህ ወርቅ ጊዜያችንን ቆጥበን የምንሰበሰበው ያንተን የዙረት ታሪክ ለማወቅ አይደለም፡፡ እኛን ያስጨነቀን ጉዳይ ራብ ነው፡፡ በራብ ጉዳይ ላይ መላ ካለህ መላህን ወዲህ በል… አለበለዚያ ለአሁኑ ይቅር ብለንሃል፡፡ ወደ ጥግህ ተመለስ--”
“ጃ… ጃንሆይ…” አለ ነጋድራስ የወረዛ ግንባሩን ባይበሉባው እየፈተገ “እንግዲህ መንገዴን ስቼ ንግግሬን እንደባልቴት አስረዝሜ ተሆነ በእውነቱ ግሳጼ የሚገባኝ ግም ሰው ነኝ፡፡ በውነቱ እኒያን ትልልቅ አገሮች መጥቀሴ ለከንቱ ውዳሴ ብዬ አልነበረም፡፡ ዘላንነት እጣ ፈንታ እንጅ ክብር እንዳልሆነ አውቃለሁ… ይህን ስል ጉዳዩን ረስቼ ሳይሆን በእኝህ አገሮች በነበርኩበት ጊዜ የቀሰምኩትን ጥበብ ለማካፈል አስቤ ነው…”
በጃንሆይ ፊት ላይ ወገግታ ታዬ፡፡
“እንዲያ አትለኝም?” አሉ በደስታ በተቃኘ ድምጽ “እንዲህ ያለውን ሊቅ ነው በመብራት ስንፈልግ የቆየነው፤ በል እስቲ የምታውቀውን ንገረን…”
“ጃንሆይ ሺ ዓመት ይንገሱ…” እንደገና ታጥፎ እጅ ነሳ፡፡ “እንግዲህ አስቀድሜ ወንዞቻችን ስለምን  አገር አቋርጠው እንደሚነጉዱ እገልጣለሁ፡፡ ለጥቄ እንዴት አድርገን አናሳ ወንዞችን መገደብ እንደምንችል አብራራለሁ፡፡ ያንን አንድ ባንድ ካስረዳሁ በኋላ መስኖ በምን አኳኃን እንደምናበጅና---”
ሌላ ጉርጉምታ ከሊቃውንቱ መጣ፡፡
“ምን ሆናችኋል?” አሉ ጃንሆይ “መሪጌታ ስነ እየሱስ---ምንድርን ነው ነገሩ? ቅር ያለህ ትመስላለህ?”
በገፈጅ የሚያክል አዳፋ ጥምጣም አናታቸው ላይ የደፉት መሪጌታ ስነ እየሱስ ብድግ ብለው እጅ ነሱ፡፡ ከዚያም ጣዝማ ያበጀችው ሽንቁር በመሰለው አንድ ዓይናቸው ጃንሆይን ሽቅብ እየተመለከቱ፤ እኔ እንኳን ቅር ያለኝ የነጋድራስ ነኝ ባዩ የቋንቋ አጠቃቀም ነው” ከማለታቸው
“እንዴት?” ጃንሆይ ተቀበሏቸው፡፡
“እንዴት ማለት ጥሩ ነው፤ ሊቁ አባታችን ጃንሆይ” አሉ መሪጌታ “ ወንድሜ ነጋድራስ አውቆ በድፍረት ይሁን ሳያውቅ በስህተት እንጃ የታፈረውን የተከበረውን ቋንቋችንን ሲዘነጣጥለው ባይ እንባዬ መጣ፣ ሆድ ባሰኝ፣ ቁጭት ልቤን መዘመዘው---አላስችል አለኝ--” እንደማልቀስ ቃጣቸው፡፡
“በመዠመሪያ ጅረት  ማለት ሲገባው አናሳ ወንዝ  አለን፡፡ ዝም አልነው፡፡ እሱ ግን ይህንን ሳያርም ሌላ ገደፈ፡፡ ቀጥዬ ማለት ሲገባው ለጥቄ ብሎ ተናረ፡፡ በዚህ መች አብቅቶ መስኖ ለመጥለፍ እል ብሎ መስኖ ማበጀት ብሎ አረፈ፡፡ እንግዲህ ይህንን ዝም ብሎ ማለፍ እንደምን ይቻላል?”
ግራ ቀኙን በዓይናቸው ገመገሙት፡፡
ዝምታውን “አበጀህ” በሚል ተረጎሙት፡፡
 “ጃንሆይ… አሳምረው እንደሚያውቁት የህዝብ አንድነት መሰረት ቋንቋ ነው፡፡ የሰናኦር ስልጣኔ የፈራረሰችው በቋንቋ ቅይጥ ምህኛት ነው፡፡ የቋንቋ ቅየጣስ ሰዋሰውን ባልባሌ ሁኔታ ከመጠቀም የሚመጣ አይደለምን ? መቼም የቋንቋ ሊቅ ለመሆን የሰዋሰው ጥበብ መማር አለብን እያልኩኝ አይደለም፡፡ አስተዋይ አድማጭ ለሆነ ቢያንስ የጃንሆይን ንግግር ለሁለት ሰዓት ያህል ማድመጥ የተባ አንደበተኛ አያረግም?--- አያረግም ወይ ሊቃውንት?...”
 “እስቲ ይሁንልህ” በሚል ምልክት ሊቃውንት ራሳቸውን ወዘወዙ፡፡
“ስለዚህ እንደኔ እንደኔ የቋንቋ ችግር አለብን፡፡ ይሄን የቋንቋ ችግር ታልፈታን እንደ ሰብአ ባቢሎን እንደምንፈታ ጥርጥር የለውም…”
“እህ…እህ….እህ…” አሉና ጃንሆይ ራሳቸውን ናጡ፡፡
“ማነህ?…ነጋድራስ ነጋድራስ ነኝ ነው ያልከኝ… አዎ ነጋድራስ ተቀመጥ እስቲ”
(ለካ ነጋድራስ ያንን ሁሉ በትር የተቀበለው በቁሙ ነው)
“እስቲ መሪጌታም ይቀመጡ… ለነገሩ እኔም በቋንቋችን ውስጥ ያለውን ጉድለት ጉዳይ ሲከነክነኝ ነው የቆየው… መሪጌታ እንዳሉት የቋንቋ ችግር ጊዜ የሚሰጥ አይደለም፡፡ የቋንቋችን ችግር ከየት የመነጨ ነው? በምንስ አኳኋን ሊታረም ይችላል? ሊቃውንት ከሞሉባት ሀገር ይህን ሳንመልስ ተዚህ አዳራሽ ብንወጣ የሚያፍረው መከረኛው ህዝባችን ነው---በሉዋ ሊቃውንት መሪጌታ ተርስዎ ልጀምር መሰል?”
”ጥሩ እንግዲህ” አሉ መሪጌታ “በእርግጥ በዚህ ጉዳይ ላይ በደንብ ባውጠነጥን ብዙ በተናገርኩ ይሁን እንጅ አሁንም ቢሆን የቋንቋ ችግርን የምንፈታው እንደ ተክለ አልፋ ያሉትን የሰዋሰው መምህራን ከፍልሰት ስንታደግ ነው ባይ ነኝ…”
“ተክለ አልፋ ምን ሆነ?”
“አዬ ጃንሆይ ተሚያስተምርበት ደብር አሳደዱት’ኮ”
“ተክለ አልፋን?”
“እንዴት ያለውን ሊቅ ጃንሆይ?”
“እኮ ለምን?”
“ምን አውቃለሁ ጃንሆይ ምህኛቱማ ዝምታ ነው”
“ነው?” አሉ ጃንሆይ ነገር በገባው ቋንቋ-- “ለነገሩስ የሊቃውንትን የፍልሰት ወሬ ታንድም ሁለት ጊዜ መስማቴን  እኔም አልሸሽግም፡፡ ጉዳዩ እንዲህ ስር የሰደደ መሆኑ ግን አሁን ነው የተገለጠልኝ፡፡ መቼም የጅሎች ሁሉ በኩር ታልሆን በቀር በነግ እናቆየዋለን ብዬ አላስብም፡፡ ሊቃውንታችን የሚፈልሱበት ምህኛት ምንድን ነው--? ማነው የሚያፈልሳቸው---? ነገሩን ተሥር መሰረቱ ለማድረቅ ምን ማድረግ ይገባናል---? መልሱልኝ ሊቃውንት--”
“ጃንሆይ” አሉ መሪጌታ “በኛ አገር ጠቢብ መሆን አብሪ ትል መሆን ማለት ነው፡፡ አብሪ ትል ከሌሎች ትሎች የሚለየው ገላው እንደፍም ማብራቱ ነው፡፡ ታዲያ ብላቴኖች በጨለማ ሲያበራ ሲያዩት በገዛ ብርሃኑ ተመርተው ይመጡና አንስተው ይጨፈልቁታል፡፡ ለጠላቶቹ መንገድ ከማሳየት አልፎ የገዛ ብርሃኑ ለምንም አይጠቅመውም፡፡”
“ተክለ አልፋ የተባረረው ንዋየ ቅዱሳት መዝብሮ ነው---ጃንሆይ” አለ አንድ ከግራ ጥግ ተወርውሮ የመጣ ሻካራ ድምጽ፡፡
“ምን?” ጃንሆይ ገነፈሉ፡፡
“ጃንሆይ በደካማው ሥጋዬና በጠልጣላዋ ነፍሴ እምላለሁ፡፡ ተክለ አልፋ የሳር ውስጥ እባብ ነው፡፡ የስነፍጥረትን መጽሐፍ ሸሽጎ ሊወጣ ሲል እኮ ነው ለቅም ያረግነው”
“እኮ ተክለ አልፋ!?”
 “ማን ያምናል ጃንሆይ!...”
“ተነአህያው ሞተልሽ!” አሉ ጃንሆይ ተስፋ መቁረጥ በቃኘው ድምጽ “አልቀናል በሉኛ! እንግዲህ ንዋየ ቅዱሳቱ ተዘርፈው  ከወጡ ምን ቀረን? እኛስ አለን ወይ?---ህልውናችንን’ኮ ነው የመዘበሩት---እኛስ  እንግዲህ ማን ተብለን ልንጠራ ነው? በምን በኩል  ኢትዮጵያውያን ነን  እንበል? ጎበዝ እዚህ ላይማ ዋዛ የለም..!
“ተቀመጥ መሪጌታ---በሉ ሊቃውንት ይህንን ጉዳይ መልሱልኝ፡፡ ይህንን ሳንፈታ ብንወጣ የአባቶቻችን አጽም እሾህ ሆኖ ይወጋናል…በሉ እንጅ ምሁራን”
እዚህ ላይ እኩሌቶች ሊቃውንት አዛጉ አንጎላጁ፡፡
ይኼኔ ነው ኋላ ከተቀመጡት አረጋውያን ሊቃውንት መካከል አንደኛው የተነሱት፡፡ እኚህ ሊቅ እድሜም ጥበብም የጠገቡ እንደሆኑ ስለተመሰከረላቸው ሲነሱ አይን ሁሉ ወደሳቸው መጣ፡፡
“ግርማዊነትዎ ፍቃድዎ ከሆነ ብናገር…”
“ቀጥሉ” አሉ ጃንሆይ
“የተከበሩት ጃንሆይ--” አሉ የአቡዬ ገብሬን የመሰለ ረዥም ጺማቸውን እየላጉ፡፡ “አያሌ ሀያላን በሀገሬ ላይ ተፈራርቀው ሲነግሱ አይቻለሁ፡፡ በዚህ እፍኝ በማትሞላ እድሜ የብዙዎች አማካሪ የመሆን እድል አጋጥሞኛል፡፡ እኔ እንደታዘብኩት ከድርቅ፣ ከቸነፈር በላይ ይችን አገር ያደቀቃት ጉባኤ ነው፡፡ ጉባኤ ምን አተረፈልን? ተሰብስበን እንወጥናለን፡፡ ወጥነን እንበተናለን፡፡ ስለዚህ ከሁሉ አስቀድሞ የዚህ ጉዳይ ቢታይ ባይ ነኝ…”
ጃንሆይ ለጊዜው ምንም አላሉም፡፡ አርምሟቸው ግን ጊዜ አልፈጀም፡፡ “አዬ ጉድ…” በመዳፋቸው ጭናቸውን እየጠበጠቡ “እንዲህ ልክ ልካችንን ንገሩን እንጅ… ለነገሩስ አገሩ በጠቢባን እንደማይታማ አውቃለሁ፡፡ ግን በእድሜ ያልተፈተነ ጥበብ የገደል ማሚቶ ነው፡፡ ለመናገርማ ብዙዎች ሲናገሩ ቆይተው የለምን? እንዲህ የንስር ዓይን የታደሉ ብስል ሊቅ ግን ተሰውሮብን የነበረውን ጥበብ ገላለጡት፡፡ ልክ ነው ትልቁ የእኛ ራስ ምታት ጉባዔ ነው፡፡ ጉባያችን ለምን ፍሬ አጣ? እንዴት ፍሬ ይኑረው? ይህንን ተነጋግረን ካልፈታን ከዚህ ጉባዔ ንቅንቅ አንልም፡፡ ነቃ በሉ እንጅ ሊቃውንት፡፡”  
ተፈጸመ ዝንቱ መጽሐፍ
 ጉባኤው ግን ቀጠለ፡፡
ምንጭ፡- (በራሪ ቅጠሎች፤ 1996 ዓ.ም)